Ti Sao ni Jehova Nabiag
Dagiti Tampok iti Libro a Levitico
AWAN pay makatawen sipud nawayawayaan dagiti Israelita manipud pannakaadipen idiay Egipto. Ita ta naorganisarda kas maysa a baro a nasion, agturturongdan iti daga ti Canaan. Panggep ni Jehova nga agnaed sadiay ti maysa a nasantuan a nasion. Nupay kasta, nagdakes ti panagbiag ken narelihiosuan nga ar-aramid dagiti Canaanita. Isu a ti pudno a Dios impaayanna ti kongregasion ti Israel kadagiti pagannurotan tapno isu laeng ti pagserbianda. Nairekord dagitoy iti Levitico a libro ti Biblia. Agarup 1512 K.K.P. idi insurat ni propeta Moises daytoy a libro iti let-ang ti Sinai. Saklawenna ti di nasurok a maysa a lunar a bulan iti pakasaritaan ti Israel. (Exodo 40:17; Numeros 1:1-3) Naulit-ulit nga indagadag ni Jehova kadagiti agdaydayaw kenkuana nga agbalinda a nasantuan.—Levitico 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Dagiti Saksi ni Jehova ita awanda iti sidong ti Linteg nga inted ti Dios babaen ken ni Moises. Nawaswas ti Linteg idi natay ni Jesu-Kristo. (Roma 6:14; Efeso 2:11-16) Kaskasdi, makagunggona kadatayo dagiti pagannurotan a masarakan iti Levitico, ta isurona kadatayo ti adu a banag maipapan iti panagdayaw iti Dios, ni Jehova.
DATDATON AGPAAY ITI DIOS—BOLUNTARIO KEN OBLIGASION
Boluntario ti dadduma kadagiti daton ken sakripisio iti Linteg, idinto nga obligasion ti dadduma. Kas pagarigan, boluntario ti daton a mapuoran. Interamente a maidaton dayta iti Dios, no kasano a ni Jesu-Kristo situtulok ken naan-anay nga intedna ti biagna kas pangsubbot a daton. Ti boluntario a daton ti kappia ket napagraranudan. Ti maysa a pasetna ket naidatag iti altar agpaay iti Dios, adda met ti paset a kanen ti padi, ken sabali met ti kanen ti mangidaton. Umasping iti dayta, para kadagiti napulotan a Kristiano, ti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo ket maysa a mapagraranudan a pannangan.—1 Corinto 10:16-22.
Dagiti daton gapu iti basol ken dagiti daton gapu iti salungasing ket maysa nga obligasion. Ti umuna a daton abbonganna dagiti di inggagara a basbasol. Ti maikadua a daton ket kalikaguman ti Dios no adda nalabsing a kalintegan ti sabali wenno no maisubli dagiti kalintegan ti agbabbabawi a managbasol—wenno dagitoy a dua. Adda met dagiti panagdaton iti bukbukel kas panangbigbig iti kinaparabur ni Jehova. Pakaseknantayo amin dagitoy agsipud ta dagiti daton a naibilin iti sidong ti Linteg ti tulag ipatuldoda ni Jesu-Kristo ken ti datonna wenno dagiti iyegda a pagimbagan.—Hebreo 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Nainkasuratan a Salsaludsod a Nasungbatan:
2:11, 12—Apay a di makaay-ayo ken ni Jehova ti diro “kas naipuor a daton”? Saan a ti diro ti uyokan ti diro a nadakamat ditoy. Nupay di naipalubos “kas naipuor a daton,” nairaman dayta kadagiti “umuna a bungbunga ti . . . apit ti talon.” (2 Cronicas 31:5) Nabatad a daytoy a diro ket tubbog wenno arnibal ti bungbunga. Yantangay mabalin nga umalsa, saan a makaay-ayo dayta a maidaton iti altar.
2:13—Apay a masapul a natemplaan iti asin “ti tunggal daton”? Saan a naaramid dayta tapno mangpaimas kadagiti daton. Iti intero a lubong, nausar ti asin kas preserbatibo. Nairaman dayta kadagiti daton agsipud ta isimbolona ti di panaglungsot wenno panagrupsa.
Dagiti Masursurotayo:
3:17. Yantangay ti taba ket naibilang kas ti kasayaatan wenno kalukmegan a paset, ti panangiparit iti pannangan iti dayta nalawag nga impaganetgetna kadagiti Israelita a kukua ni Jehova ti kasayaatan a paset. (Genesis 45:18) Ipalagipna daytoy a nasken nga itedtayo ken ni Jehova ti kasayaatan kadatayo.—Proverbio 3:9, 10; Colosas 3:23, 24.
7:26, 27. Naibilin kadagiti Israelita a saanda a mangan iti dara. Iti panangmatmat ti Dios, ti dara isimbolona ti biag. “Ti kararua [biag] ti lasag adda iti dara,” kuna ti Levitico 17:11. Ti di panangipauneg iti dara ket makalikaguman pay laeng kadagiti pudno nga agdaydayaw ita.—Aramid 15:28, 29.
NAIPASDEK TI NASANTUAN A KINAPADI
Siasino ti nakaitalkan dagiti annongen mainaig kadagiti sakripisio ken daton? Naitalek dayta kadagiti papadi. Kas imbilin ti Dios, nangangay ni Moises iti seremonia para iti panangdutok ken ni Aaron, ti nangato a padi, ken kadagiti uppat nga annakna a lallaki kas katulongan a papadi. Nalawag a nagpaut iti pito nga aldaw ti seremonia, ket nangrugi ti serbisio dagiti padi iti simmaganad nga aldaw.
Nainkasuratan a Salsa-ludsod a Nasungbatan:
9:9—Ania ti ipakita ti pannakaibukbok ti dara iti puon ti altar ken ti pannakaikabil dayta kadagiti nagduduma a banag? Ipakitana nga awaten ni Jehova ti dara no nainaig dayta iti panangabbong. Naibatay iti dara ti intero nga urnos a panangabbong. “Nganngani amin a bambanag madalusanda babaen ti dara sigun iti Linteg,” insurat ni apostol Pablo, “ket malaksid no maiparukpok ti dara awan maaramid a pannakapakawan.”—Hebreo 9:22.
10:1, 2—Ania ti mabalin a nairaman iti basol dagiti annak ni Aaron a da Nadab ken Abihu? Di nagbayag kalpasan nga adda di umiso nga inaramid da Nadab ken Abihu bayat ti panagannongda kas papadi, pinaritan ni Jehova dagiti papadi nga agusar iti arak wenno makabartek nga inumen bayat ti panagserbida iti tabernakulo. (Levitico 10:9) Ipasimudaagna daytoy a nakainum iti arak dagiti dua nga annak ni Aaron bayat ti nadakamat nga okasion. Ngem ti talaga a rason a nakatayanda ket ti panangidatonda iti “di mayalubog nga apuy, a saan nga imbilin [ni Jehova] kadakuada.”
Dagiti Masursurotayo:
10:1, 2. Dagiti agan-annong nga adipen ni Jehova ita masapul nga aramidenda dagiti kalikagum ti Dios. Kanayonanna, masapul a saanda a nadursok iti panagannongda.
10:9. Ditay rumbeng nga aramiden dagiti impaannong ti Dios no nakainumtayo iti arak nga uray la mabartektayo.
TI PANAGDAYAW ITI DIOS KALIKAGUMANNA TI KINADALUS
Dagiti pagannurotan iti taraon mainaig kadagiti nadalus ken di nadalus nga animal ginunggonaanna dagiti Israelita iti dua a pamay-an. Dagitoy a pagannurotan sinalaknibanna ida tapno saanda a makaptan kadagiti makadangran nga organismo ken ad-adda a maidumada kadagiti tattao kadagiti kabangibang a nasion. Dagiti dadduma a pagannurotan ket mainaig iti di kinadalus gapu kadagiti bangkay, ti pannakagugor dagiti babbai kalpasan ti panagpasngayda, dagiti pagannurotan mainaig iti panagkukutel, ken di kinadalus gapu kadagiti rummuar iti mabagbagi ti lalaki ken babai. Naibilin a tamingen dagiti papadi dagiti banag mainaig kadagiti indibidual a nagbalin a narugit.
Nainkasuratan a Salsaludsod a Nasungbatan:
12:2, 5—Apay a “narugit” ti maysa a babai no agpasngay? Naaramid dagiti mabagbagi tapno mabukel dagiti perpekto a natauan a biag. Ngem gapu kadagiti natawid nga epekto ti basol, naaddaan dagiti annak iti imperpekto ken sibabasol a biag. Ti temporario a tiempo ti ‘di kinadalus’ a nainaig iti panagpasngay, kas iti panagregla ken panagruar ti semilia, ipalagipna ti natawid a basol. (Levitico 15:16-24; Salmo 51:5; Roma 5:12) Dagiti naikalikagum a pagannurotan iti pannakagugor tulonganna dagiti Israelita a mangtarus a kasapulan ti daton a pangsubbot tapno maabbongan ti kinamanagbasol ti sangatauan ken maisubli ti kinaperpekto ti tao. Gapuna, ti Linteg nagbalin kadakuada a ‘manangisuro a mangiturong ken Kristo.’—Galacia 3:24.
15:16-18—Ania ti “panagruar ti semilia” a nadakamat kadagitoy a bersikulo? Nalawag a tumukoy daytoy iti panagruar ti semilia bayat a nakaturog ken iti seksual a panagdenna ti agassawa.
Dagiti Masursurotayo:
11:45. Nasantuan ni Jehova a Dios ket kalikagumanna a masapul a nasantuan dagidiay mangipaay kenkuana iti sagrado a panagserbi. Masapul nga agtultuloyda a nasantuan ken agtalinaedda a nadalus iti pisikal ken naespirituan.—2 Corinto 7:1; 1 Pedro 1:15, 16.
12:8. Ni Jehova pinalubosanna dagiti napanglaw a mangidatag kadagiti tumatayab imbes a ti nanginngina a karnero kas sakripisio a daton. Adda konsiderasionna kadagiti napanglaw.
MASAPUL A MATAGINAYON TI KINASANTO
Dagiti kapatgan a panagdaton gapu kadagiti basol ket maaramid iti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong. Maysa a toro ti naidaton para kadagiti papadi ken iti tribo ni Levi. Maysa a kalding ti naidaton para kadagiti tribo ti Israel a saan a papadi. Sabali pay a kalding ti maibulos a mapan iti let-ang kalpasan a maibalikas iti dayta ti basbasol ti ili. Ti dua a kalding ket maibilang kas maysa a daton gapu iti basol. Daytoy ipatuldona ti kinapudno a ni Jesu-Kristo ket maidaton ken iyadayona met dagiti basbasol.
Dagiti pagannurotan maipapan iti pannangan iti karne ken maipapan iti dadduma pay a banag ipaganetgetna kadatayo a kasapulan ti kinasanto no agdayawtayo ken ni Jehova. Maiparbeng laeng a salimetmetan dagiti padi ti kinasantoda. Dagiti tallo a tinawen a piesta ket gundaway para iti naisangsangayan a panagrag-o ken panangipakita iti panagyaman iti Namarsua. Ni Jehova nangipaulog met iti ilina kadagiti pagannurotan mainaig iti panangabuso iti nasantuan a naganna, panangngilin iti Sabbath ken Jubileo, kababalin kadagiti napanglaw, ken panangtrato kadagiti adipen. Dagiti bendision gapu iti panagtulnog iti Dios ket kasupadi dagiti lunod a sagabaen gapu iti panagsukir. Adda met dagiti pagannurotan maipapan iti panagdaton mainaig kadagiti sapata ken panangikeddeng iti pateg, ti inauna kadagiti animal, ken ti panangted iti tunggal apagkapullo kas “nasantuan a banag ken Jehova.”
Nainkasuratan a Salsaludsod a Nasungbatan:
16:29—Iti ania a pamay-an a ‘parigaten dagiti Israelita ti kararuada’? Daytoy nga addang, a maan-annurot iti Aldaw ti Panangabbong, ket mainaig iti panagkiddaw iti pannakapakawan ti basbasol. Ti panagayunar iti dayta nga okasion ket nabatad a nainaig iti panangbigbig iti kinamanagbasol. Gapuna, ti ‘panangparigat iti kararua’ tukoyenna la ketdi ti panagayunar.
19:27—Ania ti kaipapanan ti bilin a “dikay putdan ti buok iti sikigan ti ulo” wenno “dadaelen ti pingir” ti barbas? Nalawag a naipaulog daytoy a linteg tapno saan a pukisan dagiti Judio dagiti barbas wenno buokda iti pamay-an a kas panangtulad kadagiti pagano a kaugalian. (Jeremias 9:25, 26; 25:23; 49:32) Ngem ti bilin ti Dios saanna a kaipapanan a di pulos agibarbas dagiti Judio.—2 Samuel 19:24.
25:35-37—Saan kadi a maipalubos kadagiti Israelita ti agpatubo? No mausar iti negosio ti naipautang, mabalin nga agpatubo ti nagpautang. Ngem imparit ti Linteg ti panagpatubo no ti naipautang ket mausar a mangalaw iti napanglaw. Saan a nasayaat a pagkuartaan ti maysa a kaarruba a marigrigat.—Exodo 22:25.
26:19—Kasano nga agbalin ti ‘langit a kasla landok ken ti daga a kasla gambang’? Gapu iti kaawan ti tudo, ti langlangit iti daga ti Canaan ket kasla natangken ken namaga a landok. No awan ti tudo, maaddaan ti daga iti kolor gambang, metaliko a kinaraniag.
26:26—Ania ti kaipapanan ti ‘sangapulo a babbai nga aglutluto iti tinapay iti maymaysa nga urno’? Gagangay a tunggal babai adda koma bukodna nga urno para iti amin a lutuenna. Ngem dagitoy a sasao tukoyenda ti kinakurang ti taraon isu a ti maysa nga urno ket umanayen a paglutuan ti sangapulo a babbai. Maysa daytoy kadagiti naipakpakauna a resulta ti saan a panangtaginayon iti kinasanto.
Dagiti Masursurotayo:
20:9. Iti panangmatmat ni Jehova, ti mananggura ken dakes a kababalin ket umasping iti panangpapatay. Impatawna ngarud ti umasping a pannusa para kadagidiay mangilunod kadagiti dadakkelda a kas met la pinatayda ida. Saannatayo kadi a tignayen daytoy a mangipakita iti ayat kadagiti kapammatian?—1 Juan 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Masapul a saan a maumsi ti nagan ni Jehova. Imbes ketdi, masapul a dayawentayo ti naganna ken ikararagtayo ti pannakasantipikar dayta.—Salmo 7:17; Mateo 6:9.
NO KASANO A TI LEVITICO APEKTARANNA TI PANAGDAYAWTAYO
Saan nga agbibiag dagiti Saksi ni Jehova iti sidong ti Linteg. (Galacia 3:23-25) Ngem yantangay dagiti nadakamat iti Levitico ket lawagannatayo iti panangmatmat ni Jehova mainaig iti nagduduma a banag, mabalin nga apektaranna ti panagdayawtayo.
Bayat ti linawas a panagbasayo iti Biblia kas panagsagana iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, awan duadua a magustuanyo ti kinapudno a ti Dios kalikagumanna ti kinasanto dagiti adipenna. Tignayennakayo met daytoy a libro ti Biblia a mangipaay iti kasayaatan nga ik-ikutanyo iti Kangatuan, a kanayon a salimetmetantayo ti kinasanto nga agpaay a pakaidayawanna.
[Ladawan iti panid 21]
Dagiti daton a naidatag iti sidong ti Linteg ipatuldoda ni Jesu-Kristo ken ti datonna
[Ladawan iti panid 22]
Maysa a naragsak nga okasion ti Piesta Dagiti di Pinaalsa a Tinapay
[Ladawan iti panid 23]
Dagiti tinawen a piesta, kas iti Piesta ti Abong-abong, ket okasion agpaay iti panagyaman ken ni Jehova