BAKA, BUMALASANG A

[Heb., ʽegh·lahʹ; Gr., daʹma·lis].

Urbon a baka a saan pay a nagan-anak.

Ti bumalasang a baka ket maysa kadagiti animal a pinisi ni Abraham iti dua a kapaset, ket kalpasanna nakitana ti “maysa nga umas-asuk nga urno ken maysa a gumilgil-ayab nga aluten a limmasat iti nagbaetan dagitoy pispisi.” Mainaig daytoy iti panangpatalged kenkuana ti Dios iti maysa a tulag.​—Ge 15:9-18.

Idiay Israel, narugit ti tao a nakasagid iti bangkay ti tao, tulang ti tao wenno tanem, wenno daydiay simrek iti tolda a nakaimassayagan ti maysa a bangkay. Nakalikaguman nga aglasat iti detalyado a pamay-an ti panagdalus, ta no saan “magessat iti tengnga ti kongregasion.” Iti daytoy a panagdalus, naaramat dagiti dapo ti nasalun-at a nalabaga a baka a saan pay a naipako iti sangol. Ti danum a nakailimogan ti sumagmamano kadagitoy a dapo ket naiwarsi iti narugit a tao. Tinukoy ni Pablo daytoy a pamay-an ti panagdalus, nga inlawlawagna a nagresulta dayta iti pannakasantipikar a mangdalus laeng iti lasag ngem mangiladawan iti pudpudno a pannakadalus ti konsiensia babaen ti sakripisio ni Jesu-Kristo.​—Nu 19:1-22; Heb 9:13, 14.

Urbon a baka ti naaramat no ti panagbasol iti dara naipabiang iti maysa a siudad gapu iti maysa a kaso a saan nga ammo no siasino ti nakapatay. Dagiti lallakay iti siudad a kaasitgan iti tao a nasarakan a napapatay (kuyogen ida ti sumagmamano a papadi nga annak ni Levi) ket nakalikaguman a mangalada iti urbon a baka a saan pay a napagtrabaho sa rung-uenda ti tengnged dayta iti maysa a di mataltalon a ginget nga addaan agay-ayus a danum. Kalpasanna, dagiti lallakay iti dayta a siudad bugguanda ti im-imada iti rabaw ti urbon a baka ket ipakaasida iti Dios a saanna nga iyeg iti siudad ti panagbasol iti dara. Ti Dios denggenna ti panagpakaasi ket ti salungasing a panagibukbok iti dara nga awanan basol ikkatenna iti siudad. Ti pannakarung-o ti tengnged ti baka (imbes a ti pannakapartina kas daton gapu iti basol) nabatad nga impasimudaagna a ti baka ti nagsagaba iti dusa iti simboliko a pamay-an, a dayta koma ti rumbeng a lak-amen ti di naammuan a pimmatay. Kasta met, daytoy a pamay-an saanna a pulos nagunggonaan ti pimmatay agsipud ta saan a nagserbi daytoy kas pangabbong iti naaramidanna a krimen. Naipabiang ken Jehova a Dios, a makakita iti isuamin, ti panangukom iti mismo a pimmatay. Siempre, no ti pimmatay maduktalan inton agangay, mapapatay dayta gapu iti krimen nga inaramidna, kas kalikaguman ti Linteg. Ti seremonia a nakainaigan ti urbon a baka ti agserbi a mangipakaammo iti dayta a banag ket makatulong iti panangduktal no siasino ti nakapapatay.​—De 21:1-9; Nu 35:30-33.

Iti piguratibo a pamay-an, dinakamat ni mammadto Jeremias ti nasion ti Egipto, idi nagbiag a sirarang-ay ti nasion ken naruay ti pagtaraonna iti dagana, kas “nalibnos unay a bumalasang a baka,” ngem impadtona a dumteng ti pannakaparmekna. (Jer 46:20, 21) Dagiti taga Babilonia a nangparmek iti ili ti Dios impadisna met iti maysa a bumalasang a baka nga agkarkarukay iti naganus a ruot, gapu ta nagragragsakda idi nakautiboda ti Israel. (Jer 50:11) Dinakamat ni Oseas nga adda idi tiempo a ti Efraim (ti sangapulo-tribu a pagarian) ket kas iti maysa a nasanay a bumalasang a baka. Babaen iti panangiwanwan ken bendision ti Dios, aglaplapusanan idi dayta a kas iti agir-irik nga animal a napalubosan a mangan iti bunga ti trabahona, a maibilang a nalaglag-an.​—Os 10:11; De 25:4.