Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa
◼ Napukaw kadi ni Jonatan ti pabor ti Dios idi nangan ti bassit a diro kalpasan ti panangilunod ni Ari Saul iti asinoman a soldado a mangan sakbay a malpas ti pannakidangadangda?
Ti dinadarasudos a sapata ni Saul ti nangyeg iti Israel ti pannakailunod, ngem di agparang a ni Jonatan ti maikari iti pannakaikkat iti pabor ni Jehova gapu ta kinontrana dayta a sapata.
Salaysayen ti Umuna a Samuel 14:24-45 daytoy a pasamak. Dagiti Israelitas, a napatured gapu kadagiti gapuanan ni Jonatan ti makidangdangadang kadagiti kabusor a Filisteo. Kuna ni Ari Saul: “Mailunod ti lalaki a mangan iti uray aniaman a taraon agingga iti rumabii ket siak makabalesak kadagiti kabusorko!” (Bersikulo 24) Gapu ta dina ammo ti sapata ni amana, pinapigsa ni Jonatan ti bagina babaen ti pannangan ti diro. Dadduma kadagiti mannakidangadang nga Israelita, a nabannogda metten, nagbasolda babaen iti panangpartida kadagiti baka ket sirarawet a kinnanda ti lasagna a di napadara a naimbag. Nangibangon ni Saul ti altar maipapan iti dayta a basol, ngem dina ammo ti naaramidan ti anakna.
Idi dinawat ni Saul ti panangiwanwan ti Dios iti panangituloyna iti gubat, madi a sumungbat ni Jehova. Babaen iti panangusar ti Tumim (a nalabit ramanenna dagiti sagrado a panagbinnunot), naammuan ni Saul a ti anakna sinalungasingna ti dakes a panagsapata. Ngem, kinapudnona, kasano kadagsen ti panagbasol ni Jonatan?
Umuna a laglagipenyo koma ti kababalin ti ari idi inaramidna ti sapata. Awan ti impamatmatna a tarigagay a mangdayaw iti Dios babaen ti panagballigina a maibusor kadagiti Filisteo. Imbes ketdi, sidadarasudos nga inyebkas ni Saul ti lunod iti asinoman a mangan “agingga iti rumabii ket siak makabalesak kadagiti kabusorko.” Wen, rimmuar ti sapata manipud iti di umiso a panangmatmat iti naarian a pannakabalin wenno manipud iti ulbod a kinaregta. Dayta a sapata awanan iti panangsuportar ti Dios. Ti sapata isut’ nakaigapuanan ti panagbasol dagiti mannakibakal nga Israelita maipapan iti dara ti animal. No saanda koma a nalappedan gapu iti sapata, kakasapulda koma iti taraon ket iti kasta addaanda iti pigsa a nangkamat kadagiti Filisteo agingga a naragpatda ti naan-anay a panagballigi.
Di impalubos ti Dios ti panangusar ti Tumim a mangikeddeng a ni Jonatan (gaput’ di pannakaammo) sinalungasingna ti sapata ni Saul, ngem daytoy dina kayat a sawen a ti Dios inanamonganna ti darasudos a sapata. Awan pulos idiay salaysay ti mangibagbaga a ti Dios minatmatanna ni Jonatan a nakabasol. Kinapudnona, nupay situtulok ni Jonatan a mangawat iti aniaman a dusa iti panangsalungasingna iti daytoy darasudos a sapata ni amana, dagiti kasasaad iparangna a naispal ti biag ni Jonatan. Kuna dagiti soldado nga Israelita a naaramidan ni Jonatan ti inaramidna “gapu iti Dios,” ket iti dayta inalangonda ni Jonatan. Kadagiti sumaganad a tawtawen kalpasanna, ni Jonatan ti nagtultuloy a naaddaan iti anamong ni Jehova ta nagsasaruno ti panagaramid ni Saul kadagiti panagbiddutna.
◼ Mano dagiti adda nga uk-ukom, kas kada Samson ken Gedeon?
No bilangenyo dagiti uk-ukom, ti bilang a magtenganyo agpannuray no kasano ti panangmatmatyo kadagiti dadduma nga Israelitas. Ngem natalged ti panagkuna a 12 a lallaki ti nagserbi kas uk-ukom iti nagbaetan da Josue ken Samuel.
Bayat ti kaaldawan ni Moises ken Josue, dadduma kadagiti panglakayen ti kongregasion ket uk-ukomda iti punto a napilida a dumngeg ken mangikeddeng kadagiti legal a kaso. (Exodo 18:21, 22; Josue 8:33; 23:2) Kalpasan ti ipapatay ni Josue, natnag ti Israel manipud pudno a panagdayaw ket isudat’ sinaplit dagiti dadduma a tattao. Kuna ti Oc-ocom 2:16: “Ngem ni Jehova nangbangon kadagiti uk-ukom, a nangisalakan kadakuada kadagiti nangagaw kadakuada.” Immuna nga imbangon ni Jehova kas maysa nga ukom, wenno ‘manangisalakan,’ ti maysa a lalaki nga agnagan Otoniel. (Oc-ocom 3:9) Kalpasan dayta immay ni Aod, Samgar, Barac, Gedeon, Tola, Jair, Jepte, Ibzan, Elon, Abdon, ken ni Samson.
Malaksid kadagitoy 12, nadakamat ti Biblia ni Debora, Eli, ken Samuel maipapan iti panangukom. (Oc-ocom 4:4; 1 Samuel 4:16-18; 7:15, 16) Nupay kasta, umuna a naawagan ni Debora a propetisa, ket isut’ nainaig ken Ukom Barac, a nangnangruna isu ti nangidaulo iti panangispal ti ili manipud pannakairurumen. Umasping iti dayta, ni Eli kangrunaanna ket maysa a nangato a padi, saan a ‘manangisalakan’ a nangiturong iti Israel a nagturong iti wayawaya babaen iti pannakibakalda. (Nehemias 9:27) Gapuna, bayat a da Debora ken Eli naaddaanda ti paset a panangukom iti Israel, adda rason ti di panangilista kadakuada a kadua dagiti 12 a lallaki a nalawag ken kangrunaan a ‘naibangon’ kas uk-ukom. Kuna ti Aramid 13:20 a “dagiti uk-ukom [naitedda] agingga ken mammadto a Samuel.” Daytoy ti manglimitar iti pagaammo kas panawen dagiti uk-ukom, ket ipakpakita dayta no apay a ni Samuel ken dagiti annakna a lallaki dida met maibilang a kadua dagiti uk-ukom.—1 Samuel 8:1.