FEATURE
Nabingay a Pagarian
NABINGAY ti nasion ti Israel kalpasan laeng ti sangagasut duapulo a tawen manipud panagbalin ni Saul kas umuna nga ari ti Israel. Apay? Gapu iti panagapostasia ni Ari Solomon. Iti tarigagayna a maay-ayo dagiti ganggannaet nga assawana, impalubos ni Solomon a makastrek ti nakaro nga idolatria iti nasion, a nangibangon kadagiti ‘nangato a disso’ maipaay iti ulbod a didios. Daytoy a panaglalaok ti pammati ket makaparurod ken Jehova. Nupay kasta, gapu ta nasungdo iti tulagna ken David, ti Dios saanna a pinagpatingga ti Davidiko a dinastia. Imbes ketdi, inkeddengna a mapisang ti dadduma a paset ti nasion.—1Ar 11:7-13.
Napasamak daytoy idi 997 K.K.P. maigapu kadagiti tignay ti natangken ti ulona nga anak ni Solomon a ni Rehoboam. Dayta ti nakaigapuan ti panagrebelde ti sangapulo a tribu ken ti panangbukelda iti pagarian a kangrunaanna a mangsaklaw iti makin-amianan a paset ti daga, agraman dagiti naipasngat a siudad dagiti Simeonita a naiwaras iti teritoria ti Juda. Dagiti laeng tribu da Benjamin ken Levi ti nagtalinaed a nasungdo iti makin-abagatan a pagarian ti Juda.
Ni Jeroboam, ti immuna nga ari ti makin-amianan a pagarian, nagamak amangan no mapukawna ti suporta dagiti umilina no itultuloyda ti agdaydayaw idiay Jerusalem, ngarud nangipasdek iti bukodna a relihion. Nangikabil kadagiti nabalitokan a kigaw a baka idiay Dan iti adayo nga amianan ken idiay Bethel a 17 km (11 mi) laeng iti amianan ti Jerusalem. Nangisaad met iti bukodna a papadi ken nangyurnos iti bukodna a ‘nasantuan nga al-aldaw.’—1Ar 12:26-33.
Gapuna, ti Israel nagbalin a daga a nabingay iti politika ken relihion, daga a nalaka a rauten dagiti ganggannaet ken nagsagaba iti sibil a gubat. Gapu ta naisina ti sangapulo a tribu a pagarian iti nasin-aw a panagdaydayaw ken Jehova, naigamer iti moral ken naespirituan a kinarinuker. Nupay kasta, intultuloy nga imbaon ni Jehova dagiti mammadtona tapno idagadagda ti panagbabawi.
MAPA: Pannakabingay ti teritoria ti Juda ken Israel
Rebrebba ti palasio ni Acab idiay Samaria ken dagiti nasarakan sadiay nga alikamen a marfil. Nagbalin ti Samaria kas kabesera ti makin-amianan a pagarian iti agarup 200 a tawen
Nalatak ti panagdaydayaw ken Baal iti makin-amianan a pagarian. Daytoy a ladawan ti ulbod a dios ket nasarakan idiay Ras Shamra iti Siria. Nakaiggem ti kannawan nga imana iti pang-or, a maipagarup a mangpataud iti bagyo. Nakaiggem ti kannigid nga imana iti sinankimat nga addaan iti tirad ti pika ken adda agtubtubo a mula iti tuktokna, a mangipakita iti pagsayaatan ti tudo
Ti Beitin, iti asideg ti kadaanan a Bethel (pangasidegen iti Jerusalem). Idiay Bethel, nangipasdek ni Jeroboam iti nabalitokan a kigaw a baka tapno mapagdaydayawan (sigurado a dakdakkel ngem iti daytoy bronse a kigaw a baka a makita iti Louvre Museum)