Tuladenyo ti Pammatida

Liniwliwa ti Diosna

SINARAKUSOK ni Elias ti tudo bayat a sumipsipnget ti tangatang. Adayo pay ti tarayenna sakbay a makadanon idiay Jezrael. Kasla di mabambannog iti panagtarayna nupay saanen nga agkabannuag, ta adda kenkuana “ti mismo nga ima ni Jehova.” Ita laeng a mapasaranna ti nagpaiduma a pigsa ta uray la nalumbaanna ti bunggoy dagiti kabalio a mangguyguyod iti nangayed a karuahe a nagluganan ni Ari Acab!​—1 Ar-ari 18:46.

Adayon ni Elias iti buyot ni Ari Acab, ket agmaymaysan iti dalan. Maparparsiakan ti rupana bayat nga agtartaray ken pampanunotenna ti nakallalagip nga aldaw iti biagna. Nabatad a dayta ti aldaw a panagballigi ni Jehova a Dios ni Elias, ken ti pudno a panagdayaw. Gapu iti kinasipnget ti ulep, saanen a makita ni Elias dagiti pantok ti Bantay Carmelo, a sadiay ti nangaramatan kenkuana ni Jehova tapno maipanayag babaen iti milagro a palso ti panagdayaw ken Baal. Napaneknekan a palso ken manangallilaw ti ginasut a mammadto ni Baal ket mayanatup a napapatayda. Kalpasanna, inkararag ni Elias a pagpatinggaen ni Jehova ti tikag a napasaran ti daga iti tallo ket kagudua a tawen. Talaga a dimteng ti tudo!a​—1 Ar-ari 18:18-45.

Bayat a sinarakusok ni Elias ti tudo iti nasurok a 30 kilometro iti panagturongna idiay Jezrael, impapanna nga agbaliwen ti kasasaad. Talaga a masapul nga agbalbaliwen ni Acab! Gapu iti nasaksianna, sigurado nga awan ti maaramidanna no di idian ti panagdayaw ken Baal, pagtalnaenna ni Jezebel a reynana, ken isardengnan ti panangidadanesna kadagiti adipen ni Jehova.

Natural laeng a maragsakantayo no kasla matungtungpalen dagiti namnamaentayo. Mabalin nga ipapantayo a sumayaaten ti kasasaadtayo, nalabit awanton ti nakaro a problematayo. Saan a nakaskasdaaw no kasta ti pinanunot ni Elias, ta maysa laeng a “tao nga addaan rikna a kas kadatayo.” (Santiago 5:17) Iti kinapudnona, saan pay a nagpatingga dagiti problema ni Elias ta nagbuteng sumagmamano laeng nga oras kalpasanna. Napalalo ti leddaangna ta kiniddawna pay ketdin a matay. Apay? Kasano a tinulongan ni Jehova ti mammadtona tapno bumileg ti pammati ken pakinakemna? Kitaentayo no kasano.

Di Ninamnama a Panagbaliw ti Kasasaad

Idi nakagteng ni Acab iti palasiona idiay Jezrael, adda kadi aniaman a tignayna a mangipakita a nagbalbaliwen? Kastoy ti mabasatayo: “Ni Acab imbagana ken Jezebel ti amin nga inaramid ni Elias ken ti amin a maipapan iti panangpapatayna kadagiti amin a mammadto babaen ti kampilan.” (1 Ar-ari 19:1) Paliiwem ta iti salaysay ni Acab iti napasamak iti dayta nga aldaw, dina man la dinakamat ni Jehova a Dios ni Elias. Minatmatan ni Acab ti namilagruan a pasamak sigun iti panangmatmat ti tao, ta kinunana nga “inaramid [dayta] ni Elias.” Nalawag a saanna a nasursuro a raemen ni Jehova a Dios. Ania met ti reaksion ni Jezebel?

Nagburek ti darana! Ket impaibagana daytoy ken Elias: “Kasta koma ti aramiden dagiti didios, ket kasta koma ti inayonda iti dayta, no iti kastoy a tiempo inton bigat saankonto a pagbalinen ti kararuam a kas iti kararua ti tunggal maysa kadakuada!” (1 Ar-ari 19:2) Nakaam-amak dayta a pangta. Arigna isapsapata ni Jezebel a naimbag laengen a matay no dina mapapatay ni Elias iti dayta nga aldaw tapno maibalsanna dagiti mammadto ni Baal. Iladawanmo a kellaat a nariing ni Elias iti dayta a natutudo a rabii iti nanumo a pagdagdagusanna idiay Jezrael, kalpasanna, dagidiay a makapadanag a sasao ti impadamag kenkuana ti mensahero ti reyna. Ania ngata ti nariknana?

Naupay ken Nagbuteng

No impagarup ni Elias a nagpatinggan ti panagdayaw ken Baal, naupay la ketdi iti dayta a kanito. Saan a nagbalbaliw ni Jezebel iti laksid ti nakas-ang a pasamak. Gapu iti bilin ti reyna, napapatayen ti adu kadagiti matalek a mammadto a kakadua ni Elias, ket kasla isun ti sumaruno. Kunaen kadatayo ti Biblia a “nagbuteng” ni Elias. Nailadawan kadi ni Elias ti nakas-ang nga ipapatay gapu iti pangta ni Jezebel? No intuloyna a pinampanunot dayta, di pagduaduaan no apay a nagbuteng. Aniaman kadagita, “nangrugi a mapan [ni Elias] maipaay iti kararuana,” wenno, naglibas tapno saan a matay.​—1 Ar-ari 18:4; 19:3.

Malaksid ken Elias, adda pay dadduma a matalek a lallaki a nakapasar iti pannakalapunos iti buteng. Narikna met dayta ni apostol Pedro. Kas pagarigan, idi inawis ni Jesus a magna iti rabaw ti danum, ‘kinitana ti allawig,’ isu a nagbuteng ket nangrugi a lumned. (Mateo 14:30) Adda napateg a leksion a maadaltayo kadagiti napasaran da Pedro ken Elias. Tapno saan a kumapsut ti pakinakemtayo, masapul nga ikagumaantayo nga iwaksi iti panunottayo dagiti peggad a pagbutbutngantayo. Nasken nga ipamaysatayo ti panunottayo iti Gubuayan ti namnama ken pigsatayo.

“Umanayen!”

Gapu iti buteng, nagturong ni Elias iti abagatan a laud iti ili ti Beer-seba, agarup 150 kilometro ken asideg ti abagatan a beddeng ti Juda. Sadiay nga imbatina ti katulonganna ket napan iti let-ang. Kuna ti rekord a napan iti “maysa nga aldaw a panagbaniaga.” Mailadawantayo ngarud a rinugianna ti nagna manipud isisingising ti init, a nalabit awan ti awitna a taraon wenno aniaman a kasapulanna. Gapu ta maup-upay ken mabutbuteng, uray la a nagkakainaran a limmasat iti let-ang. Napaksuyanen ni Elias bayat a lumablabbaga ken lumlumnek ti init. Iti kasta, nagtugaw iti sirok ti kayo a retama, ti kadawyan a paglinongan iti dayta a natikag a daga.​—1 Ar-ari 19:4.

Gapu ta mapukpukawen ti namnamana, inkararag pay ketdin ni Elias a matay koman. Kinunana: “Saanak a naim-imbag ngem kadagidi ammak.” Ammona a dimmagan dagiti inapona, nga awanen ti naimbag a maaramidanda. (Eclesiastes 9:10) Narikna ni Elias a kasla awan kaes-eskanna. Di pakasdaawan nga inreklamona: “Umanayen!” Arigna ibagbaga ni Elias, ‘Apay pay laeng nga agbibiagak?’

Karkarna kadi a maammuan a kimmapuy ti namnama ti maysa nga adipen ti Dios? Saan. Iti Biblia, adu a matalek a lallaki ken babbai​—pakairamanan da Rebecca, Jacob, Moises, ken Job​—ti nadeskribir a kasta unay ti lidayda, a kayatda payen ti matay.​—Genesis 25:22; 37:35; Numeros 11:13-15; Job 14:13.

Agbibiagtayo ita kadagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan,” isu a saan a nakaskasdaaw nga adu a tattao ti maup-upay no dadduma, uray dagiti matalek nga adipen ti Dios. (1 Timoteo 3:1) No maup-upayka, tuladem ni Elias a nangyebkas iti rikriknana iti Dios. Ni Jehova ngamin ti “Dios ti amin a liwliwa.” (2 Corinto 1:3) Liniwliwana kadi ni Elias?

Pinapigsa ni Jehova ti Mammadtona

Iti panagkunam, ania ngata ti rikna ni Jehova bayat a kitkitaenna manipud langit ti dungdungnguenna a mammadto a nakaidda iti sirok dayta a kayo iti let-ang a mangidawdawat iti ipapatayna? Saanen a kasapulan a pugtuantayo. Idi nakaturogen ni Elias, nangibaon ni Jehova iti anghel. Kinuldingna ni Elias ket kinunana: “Bumangonka, manganka.” Nagtungpal ni Elias, ket kinnanna ti napudot a tinapay ken ti danum nga indasar ti anghel. Nagyaman kadi ni Elias iti anghel? Kuna ti rekord a nangan ken imminum laeng ti mammadto sa naturog manen. Napalalo kadi ti pannakaupayna ta saan payen a makasao? Aniaman ti napasamak, riniing manen ti anghel iti maikadua a gundaway, nalabit agbannawag idin. Imbagana manen ti anghel ken Elias, “Bumangonka, manganka,” sana innayon, “ta ti panagbaniaga nawatiwat unay maipaay kenka.”​—1 Ar-ari 19:5-7.

Iti tulong ti Dios, ammo ti anghel no sadino ti pagturongan ni Elias. Ammona met a marigatan ni Elias iti dayta a panagdaliasat no agpannuray laeng iti bukodna a pigsa. Anian a makaliwliwa a pagserbian ti Dios nga ad-adda a makaammo kadagiti panggep ken limitasiontayo! (Salmo 103:13, 14) Kasano a nakatulong ken Elias dayta a pannangan?

Mabasatayo: “Bimmangon ket nangan ken imminum, ket nagtultuloy a napan buyogen ti bileg dayta a taraon iti uppat a pulo nga aldaw ken uppat a pulo a rabii agingga iti bantay ti pudno a Dios, ti Horeb.” (1 Ar-ari 19:8) Kas iti napasaran ni Moises agarup innem a siglo sakbayna, saan a nangnangan ni Elias iti 40 nga aldaw ken 40 a rabii​—kasta met ken Jesus agarup sangapulo a siglo kalpasanna. (Exodo 34:28; Lucas 4:1, 2) Saan a nasolbar ti amin a problema ni Elias iti dayta la a pannangan, ngem dayta ti nangpapigsa kenkuana iti namilagruan a pamay-an. Panunotem laengen ti rigatna daytoy a lakay iti pannagnana iti let-ang iti adu nga aldaw, a nagpaut iti gistay maysa ket kagudua a bulan!

Pappapigsaen met ita ni Jehova dagiti adipenna, saan a babaen iti namilagruan a taraon, no di ket babaen iti napatpateg pay a pamay-an​—ti naespirituan a taraon. (Mateo 4:4) Matartaraonantayo iti naespirituan no agsursurotayo maipapan iti Dios babaen iti Saona ken kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia. Babaen iti kasta a naespirituan a taraon, mabalin a saan a maikkat ti amin a problematayo, ngem matulongannatayo a mangibtur iti nakarigrigat a situasion. Mangiturong met dayta iti “agnanayon a biag.”​—Juan 17:3.

Pinagna ni Elias ti agarup 320 kilometro agingga a nakadanon idiay Bantay Horeb. Sadiay idi a nagparang ti anghel ni Jehova ken Moises iti sumsumged a siitan a bassit a kayo ken nangaramid idi agangay iti Linteg ti tulag para iti Israel. Simrek ni Elias iti maysa a rukib.

Liniwliwa ken Pinabileg ni Jehova ti Mammadtona

Idiay Horeb, naipakaammo ti “sao” ni Jehova, nalabit babaen iti maysa nga anghel a nangidanon iti daytoy a mensahe: “Ania ti ar-aramidem ditoy, Elias?” Mabalin a siaalumamay a nayimtuod ken Elias dayta ta imbilangna kas awis a mangipudno iti rikriknana. Ket kasta a talaga ti inaramidna! Kinunana: “Naan-anay a nagimonak maipaay ken Jehova a Dios ti buybuyot; ta ti annak ti Israel binaybay-anda ti tulagmo, dagiti altarmo rinebbada, ken dagiti mammadtom pinapatayda babaen ti kampilan, iti kasta siak laeng ti natedda; ket rugianda a sapulen ti kararuak tapno ikkatenda.” (1 Ar-ari 19:9, 10) Kas ipakita ti sasao ni Elias, tallo a banag ti nakaupayanna.

Umuna, impagarup ni Elias nga awan mamaay ti trabahona. Iti laksid ti adu a tawen a sireregta a panagserbina ken Jehova, nga impangpangrunana ti sagrado a nagan ti Dios ken ti panagdayaw Kenkuana, nakita ni Elias a kimmaro ketdi ti kasasaad. Aleng-aleng ken nasukir latta dagiti kailianna, ket ad-adda nga agsaksaknap ti palso a panagdayaw. Maikadua, impapan ni Elias nga agmaymaysan. “Siak laeng ti natedda,” kinunana, a kas man la maymaysanan nga agserserbi ken Jehova. Maikatlo, mabuteng ni Elias. Adun kadagiti padana a mammadto ti napapatay, ket kombinsido nga isun ti sumaruno. Mabalin a narigat nga admitiren ni Elias a kasta ti riknana, ngem saanna a binay-an nga agari kenkuana ti panagpannakkel ken panagbain. Impakita ni Elias ti nasayaat nga ulidan kadagiti amin a matalek no iti panangyebkas iti rikrikna iti Dios babaen ti kararag.​—Salmo 62:8.

Kasano a tinulongan ni Jehova ni Elias? Imbaga ti anghel nga agtakder ni Elias iti wangawangan ti rukib. Nagtulnog nupay dina ammo ti sumaganad a mapasamak. Kellaat a bimmanesbes ti angin! Mabalin nga adda pay napigsa a daranudor ta uray la a nargaay dagiti bantay ken rangkis gapu iti kapigsa ti angin. Iladawam ni Elias a manglinglinged kadagiti matana bayat a kepkepkepanna ti nadagsen, nakersang, ken dutdotan a pagan-anayna. Inkarigatanna met ti agtakder tapno saan a matumba ta nagindayon ti daga gapu iti ginggined! Agdiwengdiweng pay laeng ni Elias idi adda gimmil-ayab a dakkel nga apuy, a dayta ti nangpaatras kenkuana iti uneg ti rukib tapno saan a madangran iti makasinit a pudot.​—1 Ar-ari 19:11, 12.

Iti tunggal kaso, ipalagip kadatayo ti salaysay a saan a masarakan ni Jehova kadagitoy a nakaskasdaaw a puersa iti nakaparsuaan. Ammo ni Elias a ni Jehova ti pudpudno a Dios, saan a kas ken Baal a palso a dios ti nakaparsuaan a patien dagiti agdaydayaw kenkuana kas “Agsaksakay iti Ul-ulep,” wenno manangipaay iti tudo. Ni Jehova ti pudno a Gubuayan ti amin a nakaskasdaaw a puersa a masarakan iti nakaparsuaan, ngem adayo a nabilbileg ngem iti aniaman nga inaramidna. Uray ti pisikal a langlangit dina malaon ti Dios! (1 Ar-ari 8:27) Kasano a nakatulong amin dagitoy ken Elias? Laglagipem a mabuteng ti mammadto. Yantangay adda iti dasigna ni Jehova, ti Dios nga addaan ti kasta nga aglaplapusanan a pannakabalin, awan ngarud ti aniaman a pagbutngan ni Elias kada Acab ken Jezebel!​—Salmo 118:6.

Idi awanen ti apuy, timmalna ti aglawlaw ket nakangngeg ni Elias iti naalumamay ken “nababa a timek.”b Inawisna nga iyebkas manen ni Elias ti rikriknana, ket inyebkasna manen dagiti pakadanaganna. Nalabit nabang-aran manen iti dayta. Ngem ad-adda man ngatan a naliwliwa ni Elias iti simmaruno a nangngegna nga imbaga ti naalumamay ken “nababa a timek.” Impanamnama ni Jehova a napateg ni Elias. Kasano? Adu ti impalgak ti Dios kenkuana maipapan iti nabayagen a panggepna a mangtalipupos iti panagdayaw ken Baal iti Israel. Nalawag a napateg ti trabaho ni Elias ta agtultuloy ti pannakaibanag ti panggep ti Dios. Kasta met, karaman pay laeng ni Elias iti pannakaibanag dayta a panggep ta imbaon manen ni Jehova a mangitungpal kadagiti espesipiko a bilin.​—1 Ar-ari 19:12-17.

Ti ngay rikna ni Elias a kasla agmaymaysan? Adda dua nga inaramid ti Dios para iti mammadtona. Umuna, binilinna ni Elias a dutokanna ni Eliseo kas kasunona a mammadto. Daytoy nga ub-ubing a lalaki ti agbalin a kadua ken katulongan ni Elias iti adu a tawen. Talaga a naintiempuan dayta a liwliwa! Maikadua, impalgak ni Jehova daytoy a makapagagar a damag: “Nangiteddaak iti pito ribu idiay Israel, amin dagiti tumeng a saan a nagparintumeng ken Baal, ken tunggal ngiwat a saan a nangagep kenkuana.” (1 Ar-ari 19:18) Saan a pulos nga agmaymaysa ni Elias. Napabileg la ketdi idi naammuanna nga adda pay laeng rinibu a matalek a saan a nagdayaw ken Baal. Masapul nga agtalinaed a matalek ni Elias maipagapu kadakuada, kas ulidan ti di maisin a kinasungdo ken Jehova kadagidi a nariribuk a tiempo. Nagutugot la ketdi ti rikna ni Elias idi nangngegna a nagsao ti mensahero ni Jehova, ti “natalinaay, nababa a timek” ti Diosna.

Kas ken Elias, mabalin a masdaawtayo iti napipigsa a puersa iti nakaparsuaan, ket rumbeng laeng a kasta. Nalawag nga iparangarang ti sangaparsuaan ti pannakabalin ti Namarsua. (Roma 1:20) Maragsakan pay laeng ni Jehova a mangaramat iti aglaplapusanan a pannakabalinna tapno tulonganna dagiti matalek nga adipenna. (2 Cronicas 16:9) Nupay kasta, agsao kadatayo ti Dios kangrunaanna babaen iti binulong ti Saona, ti Biblia. (Isaias 30:21) Kayarigan ti Biblia dayta a “natalinaay, nababa a timek,” nga ar-aramaten ita ni Jehova a mangigiya, mangatur, mangparegta, ken mangipasigurado kadatayo iti ayatna.

Inawat kadi ni Elias ti panangliwliwa kenkuana ni Jehova idiay Bantay Horeb? Wen! Di nagbayag, intuloyna manen ti annongenna kas natured ken matalek a mammadto a nangsaranget iti palso a panagdayaw. No utobentayo ti naipaltiing a sasao ti Dios, “ti liwliwa manipud iti Kasuratan,” matuladtayto ti pammati ni Elias.​—Roma 15:4.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 19]

Ni Jehova naan-anay a binendisionanna ni Elias, iti man naimbag wenno dakes a kasasaad

[Ladawan iti panid 20]

Idi nakaro ti leddaang ni Elias, impeksana ken Jehova ti rikriknana

[Ladawan iti panid 21]

Inaramat ni Jehova ti nakaskasdaaw a pannakabalinna tapno maliwliwa ken mapabileg ni Elias