Tuladenyo ti Pammatida

Nagbantay ken Naguray

TINARIGAGAYAN ni Elias ti agmaymaysa nga agkararag iti nailangitan nga Amana. Ngem kalkalpas a nakita ti nagadu a tattao iti aglawlawna ti panangkiddaw dayta a pudno a propeta iti apuy manipud langit, ket awan duadua nga adu kadakuada ti sigagagar a manggun-od iti paborna. Sakbay a simmang-at idiay Bantay Carmelo tapno umadani ken Jehova a Dios, naipasango ni Elias iti di makaay-ayo a trabaho. Masapul a kasaritana ni Ari Acab.

Dakkel ti nagdumaan da Acab ken Elias. Ni Acab, a nakakawes iti kasayaatan a pagan-anay ti maysa nga ari, ket naagum ken awanan prinsipio nga apostata. Ni Elias ket nakakawes iti opisial a pagan-anay ti maysa a propeta​—simple ken nalagda a pagan-anay a mabalin a naaramid iti lalat ti animal wenno nalaga a dutdot ti kamelio wenno kalding. Naisangsangayan ti kinatured, kinatarnaw, ken pammatina. Ti aldaw a dandanin agngudo ket adu ti impalgakna maipapan iti kababalin dagita a dua a lalaki.a

Iti dayta nga aldaw, naibabain ni Acab ken ti dadduma pay nga agdaydayaw ken Baal. Napaneknekan a palso ti pagano a relihion nga impasdek da Acab ken ti asawana a ni Reyna Jezebel iti sangapulo a tribu ti Israel. Naibutaktak a ni Baal ket palso a dios. Dayta nga awan biagna a didiosen ket saan a nakapataud iti apuy agpapan pay iti panagpakpakaasi, panagsasala, ken ritual a panangsugat dagiti mammadtona iti bagbagida. Saan a nasalakniban ni Baal dagita nga 450 a lallaki iti maiparbeng a pannakapapatayda. Ngem adda pay nakapaayan dayta a palso a dios, ket asideg idin a maan-anay dayta. Iti nasurok a tallo a tawen, impakpakaasi dagiti propeta a pagpatinggaen ni Baal ti tikag a mangdiddidigra iti daga, ngem saan a naaramid dayta ni Baal. Asideg idin nga ipakita ni Jehova a mismo nga isu ti pudno a Dios babaen ti panamagpatinggana iti tikag. ​—1 Ar-ari 16:30–17:1; 18:1-40.

Ngem kaano nga agtignay ni Jehova? Ania ti aramiden ni Elias agingga a di pay agtignay ti Dios? Ken ania ti masursurotayo iti dayta a matalek a lalaki? Kitaentayo bayat nga usigentayo ti naisalaysay iti 1 Ar-ari 18:41-46.

Managkararag

Immasideg ni Elias ken Acab ket kinunana: “Sumang-atka, mangan ken uminumka; ta adda ti daranudor ti bellaak ti maysa a bayakabak.” (Bersikulo 41) Adda kadi nasursuro dayta a nadangkes nga ari kadagiti napasamak iti dayta nga aldaw? Saan nga espesipiko nga ibaga ti salaysay, ngem awan ti nadakamat a panagbabawina ken saan a nagpatulong ken Elias tapno makaadani ken Jehova ket agkiddaw iti pammakawan. “Simmang-at ni Acab tapno mangan ken uminum” laeng. (Bersikulo 42) Ania met ngay ti inaramid ni Elias?

“No maipapan ken Elias, simmang-at agingga iti tapaw ti Carmelo ket nangrugi a nagalikenken iti daga ken namagtalinaed iti rupana a nakakabil iti nagbaetan dagiti tumengna.” Bayat a ni Acab ket napan nagpennek a nangan, ginundawayan ni Elias ti nagkararag ken Amana. Nakapakpakumbaba ti posision ni Elias a nadeskribir ditoy​—nakaparintumeng ken nakadumog, a ti rupana ket asidegen kadagiti tumengna. Ania ti ar-aramidenna? Ditay kasapulanen a pugtuan. Sigun iti Biblia iti Santiago 5:18, inkararag ni Elias nga agpatingga ti tikag. Awan duadua nga adda isuna iti tapaw ti Carmelo idi nagkararag.

Sakbay dayta, kinuna ni Jehova: “Determinadoak a mangted iti tudo iti rabaw ti daga.” (1 Ar-ari 18:1) Isu nga inkararag ni Elias a matungpal ti nadakamat a pagayatan ti Amana, a kas met laeng iti insuro ni Jesus nga ikararag dagiti pasurotna agarup sangaribu a tawen kalpasanna. ​—Mateo 6:9, 10.

Nagadu ti masursurotayo iti ulidan ni Elias maipapan iti kararag. Ti kangrunaan a pakaseknan ni Elias ket ti pannakatungpal ti pagayatan ti Amana. No agkararagtayo, nasayaat no laglagipentayo: “Uray ania ti dawatentayo maitunos iti pagayatan [ti Dios], denggennatayo.” (1 Juan 5:14) Nalawag ngarud a nasken nga ammuentayo ti pagayatan ti Dios tapno ipangagna ti kararagtayo ​—maysa dayta a napateg a rason no apay a pagbalinentayo ti panagadal iti Biblia kas paset ti inaldaw a panagbiagtayo. Siempre, tinarigagayan met ni Elias a makita nga agpatingga ti tikag gapu iti amin a sagsagabaen dagiti kailianna. Napalaus la ketdi ti panagyamanna kalpasan a nakitana ti milagro ni Jehova iti dayta nga aldaw. Rumbeng met nga ikararagtayo ti maipapan iti pagimbagan ti sabsabali ken iyebkastayo ti naimpusuan a panagyamantayo. ​—2 Corinto 1:11; Filipos 4:6.

Managtalek ken Naridam

Sigurado ni Elias nga agtignay ni Jehova tapno pagpatinggaenna ti tikag, ngem saanna a masinunuo no kaano nga agtignay ni Jehova. Ania ngay ti inaramid ti propeta sakbay ti panagtignay ti Dios? Kunaen ti bersikulo 43: “Kinunana iti katulonganna: ‘Sumang-atka, pangngaasim. Kumitaka iti turong ti baybay.’ Gapuna simmang-at ket kimmita ket kalpasanna kinunana: ‘Awan ti uray ania.’ Ket kinunana, ‘Agsublika,’ iti pito a daras.” Dua a leksion ti isuro kadatayo ti ulidan ni Elias. Umuna, agtalek ti propeta nga agtignay ni Jehova. Maikadua, isu ket naridam.

Sigagagar a nagsapul ni Elias iti pagilasinan nga asidegen nga agtignay ni Jehova, isu nga imbaonna ti katulonganna iti nangato a deppaar tapno kitaenna iti nagtugmokan ti langit ken daga no adda ti aniaman a pagilasinan nga asidegen nga agtudo. Idi nagsubli ti katulongan, di makapaganaygay nga impadamagna: “Awan ti uray ania.” Naariwanas ti nagtugmokan ti langit ken daga ken agparang nga awan ti ulep iti tangatang. Ita, adda kadi nadlawyo a naidumduma? Saan kadi a kaibagbaga laeng ni Elias kenni Ari Acab: “Adda ti daranudor ti bellaak ti maysa a bayakabak.” Apay a naibaga ti propeta ti kasta idinto ta awan ti nakitana a nangisit nga ulep?

Ammo ni Elias ti kari ni Jehova. Kas propeta ken pannakabagi ti Dios, masiguradona a tungpalen ni Jehova ti Saona. Nabileg ti panagtalek ni Elias nga uray la a kasla mangmangngegnan ti bayakabak. Mabalin a malagiptayo ti kinuna ti Biblia maipapan ken Moises: “Isu nagtalinaed a natibker a kasla kitkitaenna daydiay Maysa a di makita.” Kasta kadi ti kinaagpayso ti Dios kadakayo? Mangipapaay ti Dios iti aglaplapusanan a rason tapno maaddaantayo iti kasta a kita ti pammati kenkuana ken iti karkarina.​—Hebreo 11:1, 27.

Sumaganad, utobenyo no kasano ti kinaridam ni Elias. Saan la a naminsan wenno namindua nga imbaonna ti katulonganna no di ket namimpito a daras! Napalalo la ketdi ti pannakabannog ti katulongan gapu iti kasta a panagsublisublina, ngem nagtultuloy ti kinagagar ni Elias a mangammo iti pagilasinan ket saan a naawanan iti namnama. Kamaudiananna, kalpasan ti maikapito nga isasang-atna, impadamag ti katulongan: “Adtoy! Adda agpangpangato manipud iti baybay a maysa a bassit nga ulep a kas iti dakulap ti tao.” (Bersikulo 44) Mailadawanyo kadi iti panunotyo dayta a katulongan a mangun-unnat iti takiagna sa us-usarenna ti dakulapna a mangrukod iti bassit nga ulep nga agturturong iti nagtangatangan ti Dakkel a Baybay?b Mabalin a tinagibassit ti katulongan dayta nga ulep. Ngem para ken Elias, napateg ti kaipapanan dayta nga ulep. Dagus a binilinna ti katulonganna: “Sumang-atka, sawem ken Acab, ‘Mangisingkawka! Ket sumalogka tapno saannaka nga igawid ti bayakabak.’”

Naminsan pay a nangipasdek ni Elias iti nabileg nga ulidan para kadatayo. Agbibiagtayo met iti tiempo nga asidegen nga agtignay ti Dios tapno tungpalenna ti nadakamat a panggepna. Inur-uray ni Elias ti panagpatingga ti tikag; dagiti adipen ti Dios ita ur-urayenda ti panungpalan ti sangalubongan a dakes a sistema ti bambanag. (1 Juan 2:17) Agingga a di pay agtignay ni Jehova a Dios, masapul nga agtalinaedtayo a naridam a kas ken Elias. Ni Jesus nga Anak a mismo ti Dios imbalakadna kadagiti pasurotna: “Agtultuloykayo nga agbantay, ngarud, agsipud ta saanyo nga ammo no ania nga aldaw nga umay ti Apoyo.” (Mateo 24:42) Kayat kadi a sawen ni Jesus a naan-anay a saan nga ammo dagiti pasurotna no kaano ti iyaay ti panungpalan? Saan, yantangay adu ti sinaona maipapan iti kasasaad ti lubong kadagiti al-aldaw sakbay unay ti panungpalan. Mabalin nga ammuen ti tunggal maysa kadatayo ti maipapan iti daytoy a detalyado a pagilasinan “ti panungpalan ti sistema ti bambanag.” ​—Mateo 24:3-7.c

Mangipaay iti nabileg ken makakombinsir a pammaneknek ti tunggal paset dayta a pagilasinan. Umdas kadi ti kasta a pammaneknek tapno magutugottayo nga agtignay buyogen ti kinaganat? Ti maysa a bassit nga ulep ket umdasen tapno makombinsir ni Elias nga asideg idin nga agtignay ni Jehova. Naupay kadi ti matalek a propeta?

Mangpabang-ar ken Mangbendision ni Jehova

Ituloy ti salaysay: “Naaramid kabayatanna a ti met laeng langlangit nagsipnget gapu kadagiti ulep ken angin ket nangrugi a dumteng ti dakkel a bayakabak. Ket intultuloy ni Acab ti nagsakay ket napan idiay Jezrael.” (Bersikulo 45) Nagpartak ti paspasamak. Bayat a ti katulongan ni Elias ket idandanonna ken Acab ti mensahe ti propeta, immadu ti bassit nga ulep, a namagsipnget iti langit. Nagangin iti napigsa. Kamaudiananna, kalpasan ti tallo ket kagudua a tawen, nagtudo iti daga ti Israel.d Ti natikag a daga inagsepna ti tudo. Bayat a pimmigsa ti tudo, immadalem ti karayan Kison, a sigurado a nangyanud iti dara dagiti napapatay a propeta ni Baal. Dagiti nasukir nga Israelita ket naipaayanda met iti gundaway a mangikkat iti panagdayaw ken Baal a nakaro a nangmulit iti daga.

Sigurado a ninamnama ni Elias a kasta ti mapasamak! Agbabawi kadi ni Acab ket idianna ti arig-polusion a panagdayaw ken Baal? Dagiti pasamak iti dayta nga aldaw ket nangipaay kadagiti nabileg a rason tapno aramidenna dagita a panagbalbaliw. Siempre, ditay ammo ti pampanunoten ni Acab iti daydi a kanito. Kunaen laeng ti salaysay nga “intultuloy ni Acab ti nagsakay ket napan idiay Jezrael.” Nakasursuro kadi? Determinado kadi a mangbalbaliw iti daldalanna? Ti sungbat ket saan, kas ipakita dagiti simmaganad a pasamak. Kaskasdi, saan pay a nalpas ti aldaw para ken Acab ken uray ken Elias.

Ti propeta ni Jehova ket nangrugi nga agdaliasat iti isu met la a dalan a nagdaliasatan ni Acab. Adayo, nasipnget, ken nalutlot ti daliasatenna a dalan. Ngem adda karkarna a napasamak.

“Ti mismo nga ima ni Jehova naadda ken Elias, iti kasta binariksanna dagiti padingpadingna ket napan nga agtartaray nga immun-una ngem ni Acab agingga idiay Jezrael.” (Bersikulo 46) Nalawag a simimilagro nga agtigtignay ken Elias “ti mismo nga ima ni Jehova.” Ti Jezrael ket agarup 30 a kilometro ti kaadayona, ken lakay idin ni Elias.e Iladawanyo laengen iti panunotyo a barbariksan ti propeta ti nagayad a kawesna, nga igalgalutna iti siketna tapno nawaya a makapaggunay dagiti sakana. Kalpasanna, nakaparpartak a tinarayna ti nalutlot a dalan isu a nakamakam ken naunaanna ti karuahe ti ari!

Nagdakkel la ketdi dayta a bendision para ken Elias! Nakasaysayaat la ketdi a kapadasan ti pannakariknana iti kasta a kinapigsa ken kinakired a nalabit nga ad-adda pay ngem iti nariknana idi kabambannuaganna. Mabalin a malagiptayo dagiti padto a mangipanamnama nga agbalinto a perpekto ti kinasalun-at ken kinabileg dagiti matalek a tattao iti asidegen a Paraiso a daga. (Isaias 35:6; Lucas 23:43) Bayat a nakilumba ni Elias iti dayta a nalutlot a dalan, ammona la ketdi nga adda kenkuana ti anamong ti Amana, ti kakaisuna a pudno a Dios a ni Jehova!

Sigagagar a mangbendision ni Jehova. Saan a sayang ti tunggal panagregget nga aramidentayo tapno magun-odantayo dagiti bendisionna. Kas ken Elias, masapul nga agbalintayo a naridam, a siaannad a sukimatentayo ti ebidensia nga asidegen nga agtignay ni Jehova kabayatan dagitoy napeggad ken naganat a tiempo. Kas ken Elias, aduantayo iti rason tapno naan-anay nga agtalektayo iti karkari ni Jehova, “a Dios ti kinapudno.” ​—Salmo 31:5.

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid 19]

Kasano Kaunday ti Tikag idi Kaaldawan ni Elias?

Ti propeta ni Jehova a ni Elias impakaammona ken Ari Acab nga asidegen nga agpatingga ti naunday a tikag. Napasamak dayta “iti maikatlo a tawen,” a nalawag a manipud idi aldaw a damo nga impakaammo ni Elias ti tikag. (1 Ar-ari 18:1) Impaay ni Jehova ti tudo di nagbayag kalpasan a kiniddaw ni Elias dayta. Gapuna, mabalin a panunoten ti dadduma a nagpatingga ti tikag bayat ti maikatlo a tawen ti tikag, isu a nagpaut ngarud dayta iti nakurang a tallo a tawen. Ngem sigun kada Jesus ken Santiago, nagpaut ti tikag iti “tallo a tawen ken innem a bulan.” (Lucas 4:25; Santiago 5:17) Agkontra kadi ti ibagbaga ti Biblia?

Saan a pulos. Idiay nagkauna nga Israel, naunday ti kalgaw, nga agpaut dayta agingga iti innem a bulan. Awan duadua a naunday ti kalgaw ken nakabarbara ti paniempo idi napan ni Elias kenni Acab tapno ipakaammona ti tikag. No kasta, ti aktual a kawatiwat ti tiempo ti tikag ket kagudua a tawen a nasapsapa ti panangrugina. Gapuna, idi impakaammo ni Elias ti panagpatingga ti tikag “iti maikatlo a tawen” sipud idi impakaammona a mapasamak dayta, ti tikag ket dandani tallo ket kagudua a tawenen. Ti “tallo a tawen ken innem a bulan” ket nagpatingga idi naummong ti amin a tattao tapno saksianda ti dakkel a pannubok idiay Bantay Carmelo.

Usigenyo met daydi damo a gundaway a napan ni Elias kenni Acab. Patien dagiti tattao a ni Baal “ti nakasakay kadagiti ulep,” ti dios a mangyeg iti tudo tapno agpatinggan ti tiempo ti kalgaw. No ti tiempo ti kalgaw ket saan a gagangay ti kaundayna, panunoten la ketdi dagiti tattao: ‘Ayanna ni Baal? Kaano a mangyeg iti tudo?’ Nagleddaang la ketdi dagiti agdaydayaw ken Baal idi impakaammo ni Elias a saan nga agtudo wenno aglinnaaw malaksid no ibilinna dayta. ​—1 Ar-ari 17:1.

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ladawan iti panid 18]

Inyanninaw dagiti kararag ni Elias ti nasged a tarigagayna a makakita iti pannakatungpal ti pagayatan ti Dios