ZACARIAS

[Linagip ni Jehova].

1. Maysa kadagiti sangapulo nga annak ni Jeiel a kameng ti tribu ni Benjamin. (1Cr 9:35-37) Napaababa ti naganna kas Zequer iti pumadpada a listaan iti 1 Cronicas 8:31.

2. Maysa a Rubenita a mabalin a nakigubat kadagiti Hagrita idi kaaldawan ni Saul.​—1Cr 5:6, 7, 10.

3. Maysa a Levita nga agbambantay iti ruangan a nakomendaran met kas “maysa a manangbalakad nga addaan sirib.” Sigud a binantayanna ti ruangan iti pagserkan ti tolda ti gimong, ket nabunot ni Zacarias kas agbantay iti makin-amianan a paset ti maibangonto a templo idi inorganisar manen ni David ti panagserbi dagiti Levita. Isu ti inauna nga anak ni Meselemias, maysa a Korita, iti Cohatita a pamilia dagiti Levita.​—1Cr 9:21, 22; 26:1, 2, 14.

4. Maysa a Levita a nadutokan nga agtokar iti instrumento nga addaan kuerdas a kadua ti dadduma pay a Levita bayat ti martsa a nangipan iti lakasa ti tulag idiay Jerusalem. Kalpasan dayta, nagtokar ni Zacarias iti sanguanan ti tolda nga ayan ti Lakasa.​—1Cr 15:18, 20; 16:1, 4, 5.

5. Maysa a padi a nangpuyot iti trumpeta bayat ti martsa a nangkuyog iti lakasa ti tulag nga agturong idiay Jerusalem.​—1Cr 15:24.

6. Maysa a Levita iti pamilia ni Uzziel a nairaman iti pannakaorganisar manen ti panagserbi maipaay iti balay ni Jehova.​—1Cr 24:24, 25.

7. Maysa a Merarita a Levita, anak ni Hosa, nadutokan kas kameng ti grupo dagiti agay-aywan iti ruangan bayat ti panagturay ni David.​—1Cr 26:1, 10, 11.

8. Maysa a Manasesita a ti anakna a ni Iddo ket panguluen ti tribu idiay Galaad bayat ti panagturay ni David.​—1Cr 27:16, 21.

9. Maysa a Levita a ti anakna a ni Jahaziel impasiguradona ken Jehosafat ken kadagiti umili ti Juda a ni Jehova ti makirupak maipaay kadakuada.​—2Cr 20:13-17.

10. Maysa kadagiti prinsipe dagiti umili a binilin ni Jehosafat, idi 934 K.K.P., a mangisuro iti linteg ni Jehova iti amin a siudad ti Juda.​—2Cr 17:7, 9.

11. Anak ni Ari Jehosafat. Ni Zacarias ken ti kakabsatna immawatda iti nawadwad a sagut manipud ken Jehosafat, ngem nayallawat ti kinaari iti inauna a ni Jehoram. Tapno pumigsa ti saad ni Jehoram kalpasan a napagbalin nga ari, pinapatayna ni Zacarias ken ti dadduma pay a kakabsatna kasta met ti sumagmamano kadagiti prinsipe.​—2Cr 21:1-4.

12. Anak ti nangato a padi a ni Jehoiada. Kalpasan ti ipapatay ni Jehoiada, timmallikud ni Ari Jehoas iti pudno a panagdaydayaw ket dimngeg iti di umiso a balakad imbes a kadagiti mammadto ni Jehova. Ni Zacarias a kasinsin ni Jehoas (2Cr 22:11) siiinget a pinakdaaranna dagiti umili maipapan itoy. Ngem imbes nga agbabawida, inuborda ni Zacarias idiay paraangan ti templo. Kastoy ti kinuna ni Zacarias idi matmatayen: “Kitaen koma ni Jehova dayta ket singirenna dayta.” Napatgan daytoy naimpadtuan a kiddaw, ta saan laeng a nakaro ti panangdadael ti Siria maibusor iti Juda no di ket ti dua nga adipen ni Jehoas ti nangpapatay iti ari “gapu iti dara ti annak ni Jehoiada a padi.” Kuna ti Griego a Septuagint ken ti Latin a Vulgate a napapatay ni Jehoas tapno maibales ti dara ti “anak” ni Jehoiada. Nupay kasta, “annak” ti naaramat iti Masoretiko a teksto ken ti Syriac a Peshitta. Mabalin nga inusarda ti pangadu a porma tapno maipasimudaag ti kinatan-ok ken kinapateg ti anak ni Jehoiada a ni Zacarias a maysa a mammadto ken padi.​—2Cr 24:17-22, 25.

Nalabit ni Zacarias nga anak ni Jehoiada ti adda iti panunot ni Jesus idi impadtona a “ti dara dagiti amin a mammadto a naibuyat manipud pannakabangon ti lubong” masingirto “iti daytoy a kaputotan [dagiti Judio idi tiempo ti ministerio ni Jesus ditoy daga], manipud iti dara ni Abel agingga iti dara ni Zacarias, a napapatay iti nagbaetan ti altar ken ti balay.” (Lu 11:50, 51) Agtunos dagiti nadakamat a lugar a nakapapatayanna. Idi umuna a siglo K.P., ti Cronicas ti kaudian a libro iti kanon ti Hebreo a Kasuratan. Gapuna, ti sasao ni Jesus a “manipud ken Abel . . . agingga ken Zacarias” ket umasping iti pagsasaotayo a “manipud Genesis agingga iti Apocalipsis.” Iti pumadpada a salaysay iti Mateo 23:35, naawagan ni Zacarias kas anak ni Baraquias, mabalin a sabali pay a nagan ni Jehoiada, malaksid no ipasimudaagna ti maysa a kaputotan iti nagbaetan da Jehoiada ken Zacarias wenno nagan dayta ti immun-una nga inapo.​—Kitaenyo ti BARAQUIAS.

13. Maysa a manangbalakad ni Ari Ozias, a nagturay manipud 829 agingga iti 778 K.K.P. Nadeskribir ni Zacarias kas maysa a “manangisuro iti panagbuteng iti pudno a Dios.”​—2Cr 26:5.

14. Ari ti Israel. Ni Zacarias ket anak ni Jeroboam II ken isu ti kaudian a nagturay iti dinastia ni Jehu. Ti nailanad a panagturayna iti innem a bulan ket nagpatingga idi pinapatay isuna ni Sallum. (2Ar 15:8-12) Natay ti ama ni Zacarias idi agarup 803 K.K.P. bayat ti maika-27 a tawen ti panagturay ni Ozias (2Ar 14:29), ngem naglabas pay ti agarup 11 a tawen sakbay ti nadakamat nga innem a bulan a panagturay ni Zacarias a nangrugi idi maika-38 a tawen ni Ozias (agarup 792 K.K.P.). (2Ar 15:8, 13) Mabalin nga ubing pay unay idi natay ni amana, wenno gapu iti adu nga ibubusor (kadawyan iti makin-amianan a pagarian ti Israel) a kasapulan a maparmek sakbay a naan-anay a makapagturay iti pagarian.

15. Maysa a nakasaksi iti panangisurat ni Isaias iti nagan ti anakna iti maysa a tapi; anak ni Jeberekias.​—Isa 8:1, 2.

16. Apong ni Ari Ezekias iti ina.​—2Ar 18:1, 2; 2Cr 29:1.

17. Maysa kadagiti Levita iti annak ni Asaf a timmulong a nangibelleng kadagiti narugit a banag a naikkat iti templo idi nangrugi ti panagturay ni Ezekias.​—2Cr 29:13, 15-17.

18. Maysa a Cohatita a Levita a nadutokan a tumulong a mangiwanwan kadagiti panagtarimaan iti templo nga inlungalong ni Ari Josias.​—2Cr 34:8, 12.

19. Maysa kadagiti tallo a mangidadaulo a papadi a nangikontribusion iti adu a maparti nga animal maipaay iti naindaklan a rambak ti Paskua nga inyurnos ni Josias.​—2Cr 35:1, 8.

20. Maysa a mammadto kalpasan ti pannakaidestiero ken ti mannurat iti libro a napanaganan iti naganna. Tinukoy ni Zacarias ti bagina kas “anak ni Berekias nga anak ni Iddo” (Zac 1:1, 7), ngem saanen a nadakamat ni Berekias iti dadduma pay a pannakatukoy ni Zacarias. (Esd 5:1; 6:14; Ne 12:4, 16) Nalabit nayanak ni Zacarias idiay Babilonia, agsipud ta nangrugi ti panagipadtona 17 a tawen kalpasan ti isusubli manipud pannakaidestiero ken umiso a kunaen a nasursurok ngem ti 17 idi ti tawenna, nupay naawagan latta iti “agtutubo a lalaki.”​—Zac 2:4.

Inaramat ni Jehova da Zacarias ken Haggeo tapno magutugot ni Zorobabel, ni Jesua a nangato a padi, ken dagiti nagsubli a destiero tapno leppasenda ti pannakaibangon manen ti templo ni Jehova nupay iparparit pay laeng idi dayta ti gobierno ti Persia. (Esd 5:1, 2; 6:14, 15) Ti padto ni Zacarias ket naglaon kadagiti mensahe nga impakaammona maipaay iti pannakaibangon iti templo, iti unos ti dua a tawen ken maysa a bulan. (Zac 1:1, 7; 7:1, 8) Saan a nailanad ti dadduma pay a padtona.​—Kitaenyo ti ZACARIAS, LIBRO TI.

Nupay ti nagan ti ama daytoy a Zacarias ket Berekias, ti panangtukoy ni Jesus iti “Zacarias nga anak ni Baraquias” (Mt 23:35; paliiwenyo ti nagdumaan ti ispelingda) ket mabalin a tumukoy iti maysa a nangato a padi a nagbiag iti nasapsapa a tiempo.​—Kitaenyo ti Num. 12.

21. Maysa kadagidiay “pannakaulo” nga imbaon ni Esdras a mangummong iti sumagmamano nga agserbi iti balay ti Dios idi tiempo ti panagdaliasatda nga agturong idiay Jerusalem idi 468 K.K.P. (Esd 8:15-17) Mabalin nga isu met laeng ti Num. 22 wenno Num. 23.

22. Ti ulo ti sangakabbalayan ni Paros iti dasig ti amana. Ni Zacarias ken ti 150 a lallaki iti dayta a sangakabbalayan kimmuyogda ken Esdras a napan idiay Jerusalem. (Esd 8:1, 3) Mabalin nga isu met laeng ti Num. 21.

23. Ti ulo ti sangakabbalayan ni Bebai iti dasig ti amana. Indauluanna ti 28 a lallaki iti pamiliana tapno agsublida a kumuyog ken Esdras. (Esd 8:1, 11) Mabalin nga isu met laeng ti Num. 21.

24. Maysa kadagidiay annak ni Elam a nangpapanaw iti ganggannaet nga assawada, maitunos iti indagadag ni Esdras.​—Esd 10:10, 11, 26, 44.

25. Maysa kadagiti kadua ni Esdras idi imbasana ken inlawlawagna ti Linteg kadagiti umili. Ni Zacarias, nalabit maysa a padi, ket nagtakder iti makannigid ni Esdras.​—Ne 8:1, 2, 4.

26, 27. Dua a lallaki iti Juda, annak da Amarias ken ti maysa a Selanita, a dagiti kaputotanda nagnaed idiay Jerusalem kalpasan ti pannakaidestiero idiay Babilonia.​—Ne 11:4, 5.

28. Maysa a padi, ti anak ti maysa nga agnagan Pasur, a dagiti kaputotanna nagnaedda idiay Jerusalem kalpasan ti pannakaidestiero.​—Ne 11:10, 12.

29. Maysa a padi a nangpuyot iti trumpeta bayat ti martsa ti inagurasion ti nabangon manen a pader ti Jerusalem; anak ni Jonatan.​—Ne 12:27, 31, 35.

30. Sabali pay a padi a nangpuyot iti trumpeta, iti isu met laeng nga inagurasion a tinabunuan ti Num. 29.​—Ne 12:40, 41.

31. Padi nga ama ni Juan a Manangbautisar. (Lu 3:2) Nagnaed iti katurturodan ti Judea agraman ti asawana a ni Elisabet, a kabagian ni Maria nga ina ni Jesus. Managbutengda iti Dios ken nagtulnogda iti bilbilinna. Nupay lakay ken baketdan, awan pay laeng ti anakda.​—Lu 1:5-7, 36.

Idi tiempon a mangidaton ni Zacarias iti insienso bayat ti batang ti “benneg ni Abias,” nalabit bayat ti naladaw a paset ti primavera wenno nasapa a paset ti kalgaw ti 3 K.K.P., simrek iti santuario kas iti sigud nga ar-aramidenna. Iti daytoy a pasamak, nagparang kenkuana ti anghel ni Jehova a ni Gabriel, a nangipakaammo kenkuana a naanamongan ti ararawna, a mangipasngay ni Elisabet iti maysa nga anak a lalaki, ket ti ubing maawaganto iti Juan. Ni Gabriel insurona ken Zacarias no kasano ti rebbeng a panangpadakkel iti ubing ken no ania ti annongen nga itungpal daytoy nga anak. (Lu 1:5-17) Nagkiddaw ni Zacarias iti maysa a pagilasinan iti anghel kas kanayonan a pammasiguro. Gapu ta nagduaduaanna ti imbaga ti anghel, naibaga kenkuana nga agumel agingga iti pannakayanak ni Juan. (Lu 1:18-23) Bayat ti maikawalo nga aldaw kalpasan ti pannakayanak ti maladaga, nagkedkedan ni Elisabet dagiti nagan nga insingasing dagiti kaarruba ken kakabagianda ket impapilitna a mapanaganan ti anakna iti Juan. Idi nagdamagda ken Zacarias, nangala iti maysa a tapi ket insuratna ti: “Juan ti naganna.” Madagdagus a nagsubli ti panagsaona ket nangisawang iti padto maipapan iti aramidento ti anakna ken iti aramidento ti Mesias.​—Lu 1:13, 57-79.