Panagsubli Dagiti Destiero Manipud Babilonia

IDI 607 K.K.P. ti sigud a narang-ay a daga ti Juda napagbalin a “langalang a rebbek, nga awanan agnanaed,” ta naiturong dagiti kautibo a Judio iti pannakaidestiero idiay Babilonia ket ti maysa a natda nagkamangda idiay Egipto. (Jer 9:11) Nupay kasta, ti Dios ti naayat a kinamanangngaasi saanna a baybay-an nga agnanayon a sidedestiero ti ilina. Impadtona a “kasapulan nga agserbidanto iti ari ti Babilonia iti pitopulo a tawen,” a kalpasan dayta ispalenna ti maysa a matalek a natda. (Jer 25:11, 12; 29:10-14) Ket uray ti kasla di maparmek a sangalubongan a pannakabalin ti Babilonia saanna a kabaelan a keltayen ti naibaga a panggep ti Dios. Ti panagsubli dagiti destiero a Judio iparangarangna ti di agbiddut a kinaumiso ti kaitungpalan dagiti padto ni Jehova.

Uray pay sakbay ti panagngudo ti 70 a tawen a pannakaidestiero, natnag ti Babilonia, idi 539 K.K.P., kadagiti manangserrek a buyot ti Persiano nga Ari Ciro. Kalpasanna, bayat ti umuna a tawenna kas agturay iti Babilonia, nangiruar ni Ciro iti maysa a bilin a nanglukat iti dalan maipaay iti isusubli dagiti destiero a Judio idiay Jerusalem. (Esd 1:1-4) Maysa a natda a nagdagup iti 42,360 (a pakairamanan dagiti lallaki, babbai, ken ubbing) ti nagdaliasat, a dimtengda idiay Juda idi 537 K.K.P. (Esd 1:5–3:1; 4:1) Gapuna apagpag-isu ti tiempo a panagngudo ti 70 a tawen a pannakalangalang!

Nupay kasta, saan nga amin a destiero ket nagsubli iti daydi a tiempo. Idi 468 K.K.P., sabali pay a grupo dagiti nagsubli ti nangkuyog iti padi a ni Esdras, a nangipan idiay Jerusalem iti sagsagut maipaay iti templo. (Esd 7:1–8:32) Kalpasanna, idi 455 K.K.P., nagdaliasat ni Nehemias manipud Susan tapno bangonenna manen dagiti pader ti Jerusalem. (Ne 2:5, 6, 11) No maipapan iti apag-isu a ruta a sinurot dagiti nagsubli, awan ibaga ti Kasuratan. Ti sumagmamano a nainkalintegan a posibilidad ket naipakita iti mapa.