AHAVA

Ti nagan a nayawag iti maysa a karayan wenno kanal, kasta met iti maysa a disso iti asideg, a masarakan idiay Babilonia, iti amianan a laud ti kabeserana. Ditoy ti nangummongan ni Esdras iti sumagmamano a Judio ken nangangayanna iti panagayunar sakbay nga inrugina ti panagdaliasat idiay Jerusalem. (Esd 8:15, 21, 31) Nabatad nga agarup walo wenno siam nga aldaw a panagbaniaga dayta manipud Babilonia. (Idiligyo ti Esd 7:9; 8:15, 31.) Dinakamat ni Herodotus (I, 179) ti maipapan iti bassit a karayan a managan Is nga agayus nga agturong iti Eufrates, ken kunaenna a ti siudad ti Is iti daytoy a karayan ket agarup walo nga aldaw a panagbaniaga manipud Babilonia. Naikuna a ti Is ket paset ti agdama a Hit, ket kunaen ti dadduma a daytoy ti posible nga ayan ti Ahava.

Maipapan iti ili ti Hit, kunaen ti The New Encyclopædia Britannica (1987, Tomo 5, p. 949): “Iti Karayan Eufrates, ti Hit ket bassit a napaderan nga ili a naibangon iti dua a munturod iti disso ti maysa a kadaanan a siudad; dagiti bubon ti bitumen iti aglawlaw ket nausar iti di kumurang a 3,000 a tawen ken naaramat iti pannakaibangon ti Babilonia.” Daytoy a gubuayan ti bitumen ket mabalin a maitunos iti salaysay ti Biblia maipapan iti pannakaibangon ti Torre ti Babel, a ti bitumen ti nagserbi nga argamasa.​—Ge 11:3.