BULI

Maysa kadagiti nadagdagsen nga elemento a metal, nga addaan iti espesipiko a grabidad a 11.34. Ti nalubed a dapul a metal ket aduan-usar kas padagsen dagiti linas ti banniit ken iket ken agpaay a nadadagsen a kalub, wenno takkab. Naindaniwan nga inkanta ni Moises iti panagballigi a dagiti Egipcio “limnedda a kasla buli [Heb., ʽo·pheʹreth]” iti Nalabaga a Baybay. (Ex 15:10) Ti Griego a berbo a naipatarus a ‘tukoden’ iti Aramid 27:28 (bo·liʹzo) literal a kaipapananna ti “ipuruak ti buli.” Ti Hebreo a sao a naipatarus a “tinnag” iti Amos 7:7, 8 (ʼanakhʹ) mabalin a kaipapananna ti “buli” wenno “lata.” Maipaay iti pannakataginayon ken kinapatak, ti likido a buli maiparukpok no dadduma kadagiti kitikit iti bato​—aramid a nangrugi saan a naladladaw ngem idi kaaldawan ni Job. (Job 19:23, 24) Nadakamat ti “panaglanang” (Heb., deʹveq) iti Isaias 41:7 mainaig iti panagaramid kadagiti idolo, ngem saan nga ammo no ti paglanang ket naaramid iti buli ken lata, a kas ita.

Ti kadawyan unay a gubuayan ti buli ket galena, maysa a naba ti lead sulfide. Naminas dayta idiay Araba iti nagbaetan ti makin-abagatan nga ungto ti Natay a Baybay ken ti Gulpo ti ʽAqaba. Ti Tarsis (Espania) ket sabali pay a paggapuan ti abasto. (Eze 27:12) Ti naba ti buli kasapulan a tunawen iti urno kas kadagiti naba ti dadduma pay a metal. (Jer 6:29; Eze 22:18-20; idiligyo ti Nu 31:22, 23.) Ti umuna nga addang iti panangpasudi pinagbalinna ti lead sulfide a kas lead oxide, a no dadduma maar-aramat a mismo kas nasileng a kalupkop dagiti damili, kas napaneknekan kadagiti rebba ti Egipto ken Nineve.​—Kitaenyo ti PASUDIEN, MANANGPASUDI.