Dagiti Nakaskasdaaw a Parsua Itan-okda ni Jehova

NATANTAN-OK ni Jehova a Dios ngem iti mabalin a panunoten dagiti imperpekto a tattao. Dagiti pinarsuana ditoy daga ken iti langlangit mangyegda iti pakaidayawanna ken pagsiddaawendatayo.​—Salmo 19:1-4.

Kas ti Namarsua ken Soberano iti Uniberso, maikari la ketdi ni Jehova nga imdengan. Ngem ania ketdin a siddaawtayo no isu ket makisao kadatayo a nanumo a tattao ditoy daga! No ngay makisao kenka, nalabit babaen ti maysa nga anghel? Awan duadua nga ipaayam iti atension. Ti nalinteg a tao a ni Job sipapasnek la ketdi a nagimdeng idi nakisao kenkuana ti Dios agarup 3,500 a tawenen ti napalabas. Ania ti maadaltayo iti kinuna ti Dios ken ni Job maipapan iti daga ken iti uniberso?

Siasino ti Nangibangon iti Daga, ken Siasino ti Mangkonkontrol iti Baybay?

Manipud iti allawig, ti Dios nagimtuod ken ni Job maipapan iti daga ken baybay. (Job 38:1-11) Awan ti tao nga arkitekto a nangikeddeng no kasano ti kadakkel ti daga ken kalpasanna timmulong a nangparsua iti dayta. Iti panangidiligna iti daga iti maysa a pasdek, inyimtuod ti Dios ken ni Job: “Siasino ti nangisaad iti batona a pasuli?” Saan a ti tao! Dagiti anghel nga annak ti Dios kimmita ken nagrag-oda bayat a pinarsua ni Jehova daytoy a planeta.

Ti baybay ket kasla maladaga a tinagibi ti Dios, a kinawesanna iti piguratibo a pamay-an. “Nangrugi a rummuar a kas no rumkuas dayta manipud iti aanakan.” Ti Dios arigna a kinulongna ti baybay babaen dagiti rehas ken kandado, ket adda ti panagatab ken panagati babaen ti puersa ti bulan ken init.

Kuna ti The World Book Encyclopedia: “Ti angin pataudenna dagiti dalluyon, a ti kadakkelda ket manipud kadagiti babassit nga allon agingga kadagiti patauden ti allawig a higante a dalluyon a nasurok a 30 metro ti kangatoda. . . . Kalpasan ti panagsardeng ti angin, agtultuloy dagiti dalluyon ken nagadayo ti mabalin a magtengda manipud iti nangrugianda. Agbalinda nga ak-akaba ken nataltalinaay. Kamaudiananna, agtapliakda iti aplaya.” Ti baybay agtulnog iti bilin ti Dios: “Agingga ditoy mabalinmo ti umay, ket saan nga ad-adayo pay; ket ditoy nga agpatingga dagiti napannakkel a dalluyonmo.”

Makinggapuanan ti Panagbannawag?

Kalpasanna, ti Dios nagimtuod ken ni Job maipapan kadagiti epekto ti lawag ken dadduma pay a pinarsuana. (Job 38:12-18) Awan ti tao a makaibilin iti panagsinnublat ti rabii ken aldaw. Ti lawag iti agsapa piguratibo a tenglenna dagiti ungto ti daga ket iwagwagna dayta tapno maikkat dagiti nadangkes. Dagiti managbasol mabalin nga agaramidda iti kinakillo iti “kinasipnget ti rabii.” (Job 24:15, 16) Ngem ti bannawag pagtalawenna dagiti managaramid iti dakes.

Ti lawag iti agsapa ket kasla selio (pagmarka) iti ima ti Dios a mangyeg iti napintas a buya iti daga. Ti lawag ti init mangpataud iti adu a kolor, tapno ti lubong ket arigna a maadornuan kadagiti nangayed a kawes. Saan a ni Job ti nangaramid iti dayta ken saan a napan iti nadanum a yuyeng tapno maammuanna ti kinabaknang dayta. Kinapudnona, dagiti managsirarak ita limitado laeng ti pannakaammoda maipapan kadagiti biag iti baybay!

Siasino ti Addaan Kadagiti Kamalig ti Niebe ken Uraro?

Awan ti tao a simmurot iti pagtaengan ti lawag wenno sipnget wenno nakastrek kadagiti kamalig ti niebe ken uraro nga igawgawidna maipaay “iti aldaw ti dangadang ken gubat.” (Job 38:19-23) Idi pinagtinnag ni Jehova ti uraro kadagiti kabusorna iti Gabaon, “ad-adu ti natay kadagiti uraro ngem kadagidiay pinapatay ti annak ti Israel babaen ti kampilan.” (Josue 10:11) Mabalin nga usaren ni Jehova dagiti uraro a saan a nadakamat ti kadadakkelda tapno madadael dagiti nadangkes a tattao nga idadauluan ni Gog, wenno Satanas.​—Ezequiel 38:18, 22.

Idi Hulio 2002, idiay sentro ti Henan Province, Tsina, 25 a tattao ti natay ken 200 a sabsabali pay ti nadangran gapu iti panagtinnag dagiti uraro a kas kadagiti itlog ti manok ti kadakkelda. Mainaig iti panagtudo iti uraro idi 1545, insurat ti Italiano nga eskultor a ni Benvenuto Cellini: “Adayokami manipud Lyons . . . idi mangrugi dagiti makapleng a gurruod. . . . Kalpasan dagiti gurruod, nangngegmi ti napigsa ken nakaam-amak nga uni manipud tangatang nga uray la nga impapanko a dimtengen ti panungpalan; isu a pinasardengko pay laeng ti kabaliok, bayat a nangrugi ti panagtudo iti bin-ig nga uraro. . . . Idi agangay, kas kadagiti dalayap ti kadakkelen dagiti uraro. . . . Nangdidigra dagiti uraro, ngem nagsardeng met laeng kalpasan ti sumagmamano a kanito . . . Impakitami iti tunggal maysa dagiti garadgad ken dunormi, ngem idi nadanonmi ti lugar a nasurok a maysa a kilometro ti kaadayona, nakitami dagiti pannakadidigra a nakarkaro ngem iti sinagabami, ken saanmi a mailadawan. Naruros dagiti bulbulong ken naspak dagiti amin a kaykayo; naidasay dagiti animal iti tay-ak; adu met kadagiti agtartaraken ti natay; nakitami dagiti nagadu nga uraro a saan a kabaelan a gemgeman ti dua nga imam gapu iti kadakkelda.”​—Autobiography (Book II, 50), Harvard Classics, Volume 31, panid 352-3.

Ania ti mapasamak no ibukbok ni Jehova dagiti kamalig ti niebe ken uraro maikontra kadagiti kabusorna? Imposible a makalasatda no usarenna dagiti niebe ken uraro tapno itungpalna ti pagayatanna.

Nangaramid iti Tudo, Amor, Nagbalay a Linnaaw, ken Yelo?

Kalpasanna, ni Jehova nagimtuod ken ni Job maipapan iti tudo, amor, nagbalay a linnaaw, ken yelo. (Job 38:24-30) Ti Dios isu Daydiay naindaklan a nangaramid iti tudo, ken dayta a bendision ti Dios ket tagtagiragsaken uray ti “let-ang a sadiay awan ti naindagaan a tao.” Ti tudo, yelo, ken nagbalay a linnaaw ket awanan iti tao a pannakaama wenno nagtaudan.

Kuna ti Nature Bulletin: “Ti karkarna unay ken nalabit kapatgan nga aspeto [ti yelo] ket bumlad ti danum no tumangken . . . Ti tumpaw a yelo a mangabbong iti dan-aw no tiempo ti lam-ek pagbalinenna a posible ti panagtalinaed a sibibiag dagiti mula ken animal (ikan, ken dadduma pay) iti danum. No . . . koma nasedsedsed ti molekula ti danum no tumangken, lumned daytoy. Agyelo manen iti tapaw agingga nga agbalin a yelo ti intero a dan-aw. . . . Kadagiti nalalam-ek a paset ti lubong, mabalin a permanente nga agyelo dagiti karayan, dan-aw, libtong, ken uray dagiti taaw.”

Anian a yamantayo ta saan nga interamente nga agyelo dagiti bagi ti danum! Ken sigurado nga agyamantayo ta kas gapuanan ni Jehova, ti tudo ken linnaaw biagenna dagiti mulmula iti daga.

Nangipasdek Kadagiti Paglintegan iti Langlangit?

Kalpasanna, ti Dios nagimtuod ken ni Job maipapan iti langlangit. (Job 38:31-33) Ti Kimah a konstelasion ket kaaduanna a maawagan kas ti Pleiades, maysa a grupo a buklen ti pito a dadakkel a bituen ken adu a babbabassit a bituen nga agarup 380 a light-year ti kaadayoda manipud iti init. Ti tao saanna a ‘maigalut a siiirut dagiti reppet ti Kimah a konstelasion,’ a pagtalinaedenna ida nga agaassideg kas maysa a grupo. Awan ti tao a makabael a ‘mangpalukay kadagiti mismo a singdan ti Kesil a konstelasion,’ a kaaduanna a pagaammo kas ti kangrunaan a grupo a maawagan Orion. Aniaman ti agdama a pangawag ti tao iti konstelasion a Mazzarot ken Ash, saanna a makontrol ken maiwanwan dagita. Dagiti tattao saanda a mabalbaliwan “dagiti paglintegan ti langlangit,” dagiti linteg a mangtartarawidwid iti uniberso.

Ti Dios impasdekna dagiti linteg a mangiwanwan kadagiti parparsua iti langit, a mangapektar iti paniempo, dalluyon, atmospera, ken iti mismo a kaadda ti biag iti daytoy a planeta. Usigenyo ti init. Mainaig iti dayta, kuna ti The Encyclopedia Americana (1996 Edition): “Dagiti sinamar ti init ipaayanna ti daga iti bara ken lawag, tumulong iti panagbiag dagiti mula, babaen dayta a sumngaw ti danum manipud baybay ken dadduma pay a bagi ti danum, adda pasetna iti itataud ti angin, ken adu pay ti sabali a magapuananna a kasapulan tapno mataginayon ti biag ditoy daga.” Kuna ti isu met laeng a reperensia: “Tapno maawatan ti maysa a tao ti kapigsa ti enerhia ti lawag ti init, panunotenna laengen nga amin nga enerhia nga adda iti angin ken kadagiti dam ken karkarayan ken iti amin a natural a pagtaudan ti enerhia kas iti kayo, karbon, ken langis ket enerhia manipud iti init, a naurnong iti bassit a planeta [ti daga] a 150 a milion a kilometro ti kaadayona manipud iti init.”

Asino ti Nangikabil iti Sirib Kadagiti Ulep?

Imbaga ni Jehova ken ni Job nga usigenna dagiti ulep. (Job 38:34-38) Ti tao saanna a mamandaran ti uray maysa laeng nga ulep tapno agparang ken mangibayakabak iti tudo. Ngem anian ta agpannuray unay ti tao iti siklo ti danum a pinartuat ti Namarsua!

Ania ti siklo ti danum? Kuna ti maysa a reperensia: “Ti siklo ti danum ket buklen ti uppat nga agduduma a tukad: pannakaurnong, panagalingasaw, panagbayakabak ken panagayus. Ti danum ket mabalin a temporario a maurnong iti uneg ti daga; kadagiti baybay, dan-aw, ken karkarayan; ken kadagiti naurnong a niebe ken yelo. Agalingasaw dayta manipud iti daga, agalibungubong kadagiti ulep, agbayakabak nga agsubli iti daga (kas tudo wenno niebe), sa kamaudiananna agayus kadagiti baybay wenno agalingasaw manen iti tangatang. Iti din mabilang a daras, limmasat iti siklo ti danum ti dandani amin a danum ditoy daga.”​—Microsoft Encarta Reference Library 2005.

Dagiti ulep ket kasla karamba ti dandanum iti tangatang. No ibuyat dagita ni Jehova, mangibayakabakda iti nagadu a tudo a mamagbalin a napitak ken nalubo ti daga. Kabaelan ti Dios a patauden wenno tenglen ti tudo.​—Santiago 5:17, 18.

Ti tudo ket masansan a mapakuyogan iti kimat, ngem ti tao saanna a kabaelan ti mangpataud iti kimat tapno matungpal ti tarigagayna. Dagiti kimat ket nayilustrar kas dumatdatag iti Dios a kunkunada, “Adtoykami!” Kuna ti Compton’s Encyclopedia: “Mangpataud ti kimat kadagiti napateg a kemikal a panagbalbaliw iti tangatang. Bayat a ti kimat lumasat iti angin, mangpataud dayta iti nakaro a pudot a mamagtipon iti nitrohena ken oksihena tapno tumaud dagiti nitrate ken dadduma pay a compound. Dagitoy a compound agtinnagda iti Daga a maikuyog iti tudo. Babaen daytoy a pamay-an, agtultuloy a makatulong ti tangatang a mangipaay kadagiti sustansia a kasapulan ti daga tapno agbiag dagiti mula.” Ti naan-anay a pannakaammo iti kimat ket agtaltalinaed a misterio iti tao ngem saan no iti Dios.

Pakaidayawan ti Dios Dagiti Nakaskasdaaw a Parsua

Dagiti nakaskasdaaw a parsua talaga nga itan-okda ti Namarsua kadagiti amin a bambanag. (Apocalipsis 4:11) Nagustuan la ketdi ni Job dagiti sasao ni Jehova maipapan iti daga ken kadagiti bambanag iti law-ang!

Saan laeng a dagiti nakaskasdaaw a parsua a kalkalpastayo nga inusig ti nairaman kadagiti saludsod ken panangiladawan a naiparang ken ni Job. Kaskasdi, uray dagiti laeng nausigtayo tignayennatayo a mangyebkas iti: “Kitaem! Ti Dios natantan-ok ngem iti kabaelantayo nga ammuen.”​—Job 36:26.

[Picture Credit Line iti panid 14]

Niebe: snowcrystals.net

[Picture Credit Lines iti panid 15]

Pleiades: NASA, ESA, and AURA/Caltech; ikan: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./William W. Hartley