Kapitulo 11—Sangalubongan a Kinatalged iti Sidong ti “Prinsipe ti Kappia”
Ti Naindagaan a Jerusalem Maisupadi iti Nailangitan a Jerusalem
1. (a) Baronto aya a banag ti pannakadadael ti Jerusalem? (b) Apay a saanto a maysa a didigra iti sangatauan no ti Jerusalem ket agsagaba manen ti pannakadadael?
DAGIDIAY itatta ket Judioda sigun iti lasag determinadoda a ti Jerusalem idiay Makintengnga a Daya ti agtalinaed koma nga agnanayon. Uray pay dagiti tattao iti Kakristianuan nangato pay met laeng ti panangmatmatda iti dayta a siudad a sadiay ti nangipatinggaan ni Jesus iti ministeriona. Ngem amin kadi daytoy ipanamnamana ti agtultuloy a kaadda dayta a siudad? Daytat’ nagsagaba iti pannakadadael idin, idi 607 K.K.P. babaen kadagiti taga Babilonia ken idi 70 K.P. babaen kadagiti taga Roma. Kaipapanannanto aya ti didigra nga agpaay iti sangatauan no daytat’ agsagaba manen iti pannakadadael? Saan, ti siudad saan a kasapulan tapno agayus dagiti bendision iti tulag Abrahamiko iti sangatauan. Uray pay maipapan ken Abraham adda a naisurat: “Ta inur-urayna ti siudad nga adda pudno a pamuonna, a ti mangbalabala ken mangipatakder kenkuana isu ti Dios.”—Hebreo 11:10.
2. (a) Kasanot’ panangipakita ni apostol Pablo nga addanto nangatngato a Jerusalem? (b) Asino ti Makinkukua nga asawa a lalaki iti dayta a Jerusalem, ken asinonto dagiti annakna babaen kenkuana?
2 Nagsurat ni apostol Pablo: “Ngem ti Jerusalem sadi ngato agwayawaya, isu nga inatayo.” (Galacia 4:26) Impakitana sadiay a ti nailangitan a Jerusalem ket umasping ken Sara ket isu ti sinan asawa nga organisasion ti Dakdakkel nga Abraham, ni Jehova a Dios. Gapuna, dagiti annak “ti Jerusalem sadi ngato” isuda dagiti napulotan iti espiritu a Kristiano, kas ken Pablo.
Ti “Jerusalem Sadi Ngato” Agbalin a Naarian a Siudad
3. (a) Kaano ti panangrugi ni Jehova a Dios mismo nga agturay? (b) Sadino ti nakaitronuan ni Jesu-Kristo, ket ania ti epekto daytoy iti mismo a kinaari ni Jehova?
3 Ti “Jerusalem sadi ngato” nagbalin a naarian nanipud panagpatingga “ti naituding a panawen dagiti nasnasion” idi 1914. (Lucas 21:24) Manipud idin, agaplikaren ti Salmo 97:1: “Ni Jehova nagarin! Ti daga agragsak koma.” Kasta met ti Salmo 99:1, 2 agaplikaren: “Ni Jehova nagarin. . . . Ni Jehova naindaklan sadi Sion, ket isu nangato iti ngatuen dagiti amin a tattao.” Idi 1914 immay ti panawen ti inna panangpasardeng iti pannakaibaddebaddek dayta a Pagarian iti naarian a linea ni David, kas inrepresentar ti naminsan naarian a siudad ti Jerusalem. Gapuna, introna ti Anakna, a ni Jesu-Kristo, kas Ari iti makanawanna “iti Jerusalem sadi ngato,” ti nailangitan a Jerusalem, ket iti daytoy a pamay-an pinagbalinna dayta a naarian a siudad. Ti mismo a kinaari ni Jehova ti napatibker wenno napalawa babaen ti pannakaitrono ni Jesu-Kristo kas Ari.
4. Babaen iti ania a pasamak a “ti Jerusalem sadi ngato” agbalin a naarian a siudad nanipud 1914?
4 Gapuna kalpasan ti pannakaipasngay ti nailangitan a Pagarian idi 1914 ken kalpasan ti pannakaigarangugong ni Satanas ken dagiti demoniona manipud langit, maiyanatup ti panangiyanunsio: “Ita immayen ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti panagturay ni Kristona, ta ti mangidardarum kadagiti kakabsattayo naitappuaken, daydiay mangidardarum kadakuada iti sanguanan ti Diostayo bayat ti aldaw ken rabii!” (Apocalipsis 12:1-10) “Ti panagturay ni Kristona” ket isu ti panagturay Daydiay kas Ari “idiay Jerusalem sadi ngato.” Pudno unay, ti Jerusalem nagbalin a naarian a siudad iti dayta nagasat a tawen ti 1914.
Ti Anak a Babai ti “Jerusalem Sadi Ngato”
5, 6. (a) Idiay Apocalipsis 21:1, 2, nakita ni Juan ti ania a baro a simboliko a siudad? (b) Babaen iti asino ti nakaiyawatan ti naarian a panangabrasa a naibalabala idiay Zacarias 9:9, 10, ket kadagiti ania a sasao?
5 Nasurok a kakapat ti maysa a siglo kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem babaen kadagiti buybuyot a Romano idi 70 K.P., naikkan ni apostol Juan ti nakaskasdaaw a parparmata idiay libro ti Apocalipsis. Idiay Apocalipsis 21:1, 2, sawen ni Juan ti “Baro a Jerusalem.” Dagidiay mangbukel iti daytoy “Baro a Jerusalem” ti siraragsak a mangabrasa ti kaipatpatugaw nga Ari nga immay iti nagan ni Jehova, kas pannakaawagda nga aramiden idiay Zacarias 9:9, 10, kadagitoy a sasao:
6 “Nagragsakka la unay, O babai nga anak ti Sion. Dumir-ika O anak a babai ti Jerusalem. Adtoy! Ti arim umay kenka. Isu nalinteg ken addaan panangisalakan; napakumbaba, ket agsakay iti maysa nga asno . . . Ket siak ikkatekto ti lugan iti Efraim ken ti kabayo iti Jerusalem. Ket ti bai a pakigubat maikkatto. Ket isu sawennanto ti kappia kadagiti nasnasion; ket ti pagturayannanto manipud iti taaw agingga iti taaw ken manipud iti Karayan agingga kadagiti pungto ti daga.”
7. Babaen iti siasino ti nakatungpalan dayta a padto bayat daytoy “panungpalan ti sistema dagiti bambanag,” ket iti ania a pamay-an?
7 Daytoy a padto ti addaan bassit a kaitungpalanna iti naballigi a panagsakay ni Jesu-Kristo a simrek idiay Jerusalem idi 33 K.P. Nanipud 1919 daytat’ naaddaanen ti maudi a kaitungpalanna kadagiti natda iti naespirituan nga Israel. Awan ti dibision iti nagbabaetan dagiti kamkameng dayta napulotan a natda, kas ti napasamak iti nagbaetan dagiti tribo iti kadaanan nga Efraim ken Jerusalem, ti kabisera ti dua-tribo a pagarian ti Juda. Babaen ti panagserbida a sangsangkamaysa kadagiti intereses ti Mesianiko a Pagarian iti panggep a panangitungpal iti padto ni Jesus idiay Mateo 24:14 ken Marcos 13:10, nagtultuloy nga indaydayawda ti naballigi nga Ari, ni Jesu-Kristo. Iti di madadael a panagkaykaysa sisusungdo nga agpaspasakopda iti naarian a panagturayna bayat daytoy “panungpalan toy sistema dagiti bambanag.”—Mateo 24:3.
8. (a) Asino ti di nangabrasa iti naballigi nga Ari? (b) Sadino ken iti ania ti pagmartmartsaan dagiti kakasta?
8 Agpaay a pakaibabainanda, agraman iti Jerusalem ti Republika ti Israel, dagiti masasao a Kristiano a nasnasion a mangbukel iti Kakristianuan dida inabrasa ti naballigi nga Ari nga immay iti nagan ni Jehova. Kaskasdi adda dagidiay sasaksi Daydiay a ti naganna isut’ immayanna, a siraragsak nga agserserbi Kenkuana idiay templona. (Isaias 43:10-12) Nalukatan dagiti naespirituan a matmatada a makakita a ti Republika ti Israel ken amin dagiti dadduma a nasnasion iti uneg ken ruar ti NU ti nabayagen nga agmartmartsada nga agturong “iti disso nga iti Hebreo managan Har-Magedon.” (Apocalipsis 16:16) Ti gubat ti Dios a Mannakabalin-amin ket asidegen!
9. Kasano a ti masanguanan a naindagaan a Jerusalem maisupadi la unay iti dayta Baro a Jerusalem?
9 Ti masanguanan nga agpaay iti naindagaan a Jerusalem ti nakaam-amak, ngem ti Baro a Jerusalem ti naraniag. Inton agangay, “dagiti sangapulo a sara” ti napolitikaan nga “atap nga animal,” agraman ti “animal” a mismo, guraendanto ti sistema ti balangkantis, ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion. Iyebkasdanto ti narungsot a gurada a maibusor iti madaydayaw a narelihiusuan a naindagaan a Jerusalem ket dadaelendanto dayta kas iti maysa a pananguram. (Apocalipsis 17:16) Ngem didanto masagid a naan-anay ti nailangitan a Baro a Jerusalem.
10. Kasano a sinurot ti naindagaan a Jerusalem ti maysa a kurso a naiduma kadagiti naiyanak iti espiritu a Kristiano ken kadagiti kakaduada a “dakkel nga umariwekwek”?
10 Ti natda kadagiti naiyanak iti espiritu a Kristiano a mangnamnama nga agbalinto a paset ti nailangitan a Baro a Jerusalem agtultuloy nga idaydayawda ti Nobio nga Ari, ni Jesu-Kristo, a kadua dagiti “dakkel nga umariwekwek” dagiti dadduma a saksi ni Jehova. Iti daytoy nasungdo a kurso ti panagtignay agtakderdanto a naisalsalumina unay iti daan a Jerusalem. Nanipud pay pannakaibangon ti Republika ti Israel, daydiay aglaplapusanan itatta a siudad dagiti Judio iti Jerusalem ti simmurot iti kurso dagiti umili daydi umuna-siglo a Jerusalem. Babaen iti makabulsek a narelihiusuan nga impluensia, isut’ nagtultuloy a nangilaksid ken ni Jesu-Kristo, Daydiay addaan ti kalintegan ken pannakabalin nga agturay iti nailangitan a Pagarian.
11, 12. (a) Ti nagpateg a kaitungpalan ti padto ni Jesus idiay Mateo 24:14 ti nangnangruna nga itungtungpal dagiti siasino? (b) Ti Sosiedad nga itartrabahuanda addaanda iti ania itatta idiay Republika ti Israel?
11 Pudno, nanipud pay panagpatingga ti Panawen Gentil idi 1914, agturturayen ti “Prinsipe ti Kappia” idiay langit, a di makita dagiti natauan a mata. Nupay kasta, nanipud pay pannakakayaw ti Jerusalem babaen kadagiti British idi Gubat Sangalubongan I ket naited iti Britania ti bilin maipapan iti dayta babaen ti Liga de Naciones, ti naimbag ti nailangitan a Pagarian kadagiti im-ima ti Mesianiko nga Anak ni Ari David ti “naikaskasaban iti amin a mapagnaedan a daga kas maysa a pammaneknek kadagiti amin a nasnasion,” kas impadto a mismo ni Jesu-Kristo.—Mateo 24:14.
12 Daytoy nagpateg unay a kaitungpalan ti padto ti itungtungpal dagiti Saksi ni Jehova iti sidong ti panangiturong ti Watch Tower Bible and Tract Society. Daytoy a Sosiedad ti addaan pay sanga nga opisina idiay Tel Aviv, a sadiay ti pakaiturturongan ti ar-aramid dagiti Saksi ni Jehova iti intero a teritoria ti Israel. Addada met dagiti kongregasion dagiti aktibo a Saksi ni Jehova a mangiwarwaragawag itan ti ebanghelio ti Pagarian iti dayta a daga.
13. (a) Aniat’ sumaruno kalpasan ti naan-anay a pannakaaramiden ti panangikaskasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios? (b) Addanto pay aya aniaman a pakasapulan ti sabali a naindagaan a Jerusalem, urayto laeng pangawatan ken ni David inton agsubli iti panagungar?
13 Impadto ni Jesu-Kristo a kalpasan ti pannakaikaskasaba a naan-anayen “daytoy naimbag a damag ti pagarian,” “ti panungpalan” umayton iti daytoy sangalubongan a sistema dagiti bambanag. (Mateo 24:14) Gapuna itan ti panungpalan ti naindagaan a Jerusalem ti makitkitan. Iti daytoy a tiempo, kasla awanen ti pannakasapul a maipaay ti sabali manen a Jerusalem a maibangon iti dayta daan a disso, uray pay umawat iti daydiay naminsan nga ari ti Jerusalem, ni David, babaen ti maysa a panagungar manipud kadagiti natay iti sidong ti Milenial a Pagarian iti naarian a kapuonanna, ni Jesu-Kristo. (Juan 5:28, 29) Nupay kasta, mabalin a maiyegto met laeng ni David iti dayta a lugar a dati a nagserbianna ken ni Jehova a Dios.
Panawen a Maipaay iti Panagragsak
14, 15. (a) Kasanot’ panangiladawan ni apostol Juan ti nadayag a Baro a Jerusalem ken ti panagbabana manipud langit a pakabendisionan ti sangatauan? (b) Apay a ti tiempotayo ket maipaay iti panagragsak, ket ania ti umasidegen nga okasion a maipaay iti sapasap a panagrag-o?
14 Ti Baro a Jerusalem ti nainaig iti nadayag a baro a sistema dagiti bambanag. Kuna ni apostol Juan: “Ket nakitak ti maysa a langit a baro ken maysa a daga a baro; ta daydi immuna a langit ken daydi immuna a daga napalabasdan, ket ti baybay awanen. Ket nakitak ti santo a siudad, ti Baro a Jerusalem, a bimmaba manipud langit nga aggapu iti Dios ken naisagana a kasla maysa a nobia a naarkosan a maipaay iti nobiona. Ket nangngegko ti maysa a dakkel a timek a naggapu iti trono nga agkunkuna: ‘Adtoy! Ti tabernakulo ti Dios adda kadagiti tattao, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti tattaona. Ket ti Dios met laeng addanto kadakuada a Diosda.’” (Apocalipsis 21:1-3) Gapuna, ti Baro a Jerusalem agbalinto a pakabendisionan ti amin a sangatauan.
15 Daytoy ti mamagbalin iti tiempotayo a maipaay iti panagragsak. Ket ti mangnayon pay iti amin daytoy a panagragsak, maysa nga okasion nga agpaay iti sapasap a paginteresan ken agpaay iti sapasap a pagragsakan ti umas-asidegen. Isu dayta ti panagasawa ti naan-anayen ti bilangna a klase nobia, ti Baro a Jerusalem, ken Jesu-Kristo nga Ari. Kas naisurat idiay Apocalipsis 19:6-9: “Ket nangngegko [ni apostol Juan] ti ariwawa ti kasla umariwekwek ken kasla ungor dagiti adu a dandanum ken ti kasla uni ti napigsa a gurgurruod. Kunada: ‘Idaydayawyo ni Jah, dakayo a tattao, ta agarin ni Apo Jehova a Diostayo, a Mannakabalin-amin. Agragrag-otayo ket agbibatayo ket agdaydayawtayo kenkuana, ta dimteng ti panagboda ti Kordero [ni Jesu-Kristo] ken ti asawaenna nakasaganan. Ket naipaay kenkuana ti panagkawesna iti lupot a nalapat ken puraw, nasileng ken natarnaw, ta ti lupot a nalapat a puraw isu dagiti aramid a nalinteg dagiti sasanto.’ Ket isu kinunana kaniak: ‘Agsuratka: Naragsak dagidiay naawis iti pangrabii a pagbodaan ti Kordero.’”
16. (a) Babaen ti nailangitan a pannakikallaysana iti Kordero, ti Baro a Jerusalem agbalinto nga ina dagiti siasino? (b) Ti Baro a Jerusalem agbalinto a pakabendisionan a maitunos a naan-anay iti ania?
16 Daytoy a panagtipon ti Kordero a Jesu-Kristo iti panagasawa kaipapananna ti di maiyeb-ebkas a rag-o nga agpaay iti makailadawan a Baro a Jerusalem idiay langit. Babaen iti dayta isunto ti agbalin a “naragsak nga ina dagiti annak.” (Salmo 113:9) Wen, isunto ti agbalin a nailangitan nga ina kadagiti amin a tattao sibibiag ken natay, a sinubbot ni naayat nga asawana babaen ti perpekto a natauan a datonna 19 a siglo ti napalabasen. Maitunos a naan-anay iti tulag Abrahamiko ni Jehova rinibo a tawenen ti napalabas, ti Baro a Jerusalem agbalinto a maysa a bendision dagiti isuamin a pamilia iti daga.