Ni Ari David ken ti Musika

NO ADDA man tao a mangipalagip kadatayo iti musika idi tiempo ti Biblia, dayta ket awan sabali no saan a ni David, maysa a naisangsangayan a lalaki a nagbiag agarup 3,000 a tawen ti napalabasen. Iti kinapudnona, ti adu nga ammotayo mainaig iti musika idi ket nagtaud iti salaysay ti Biblia maipapan kadagiti aktibidad ni David​—sipud idi kinaagtutubona kas pastor agingga idi nagbalin nga ari ken nalaing nga organisador.

Adu ti masursurotayo maipapan iti musika idi panawen ti Biblia babaen ken David. Kas pagarigan, ania nga instrumento ti toktokarenda idi, ken ania dagiti kanta a kankantaenda? Ania ti paset ti musika iti biag ni David ken iti intero a nasion ti Israel?

Ti Pateg ti Musika iti Nagkauna nga Israel

Masansan a malagip ti melodia ti maysa a kanta no baliksen dagiti lirikona. Nailanad iti Biblia ti liriko ti adu a kanta, ngem nakalkaldaang ta ditay ammo ti ayugda. Nalabit nagpipintas ken nangayed pay ketdi dagita. Ti kinatan-ok ti daniw iti libro ti Salmo iparangarangna a nadanggayan met dagita kadagiti napipintas nga ayug.

Bassit laeng ti dinakamat ti Biblia maipapan kadagiti pagtokar nga instrumento. (Kitaem ti kahon a “Dagiti Pagtokar nga Instrumento idi Tiempo ti Biblia.”) Ditay masinunuo ti itsura ti arpa nga inusar idi ni David. Nupay kasta, makapainteres ta nakaimbento dagiti Israelita iti sumagmamano a pagtokar nga instrumento, kas iti manmano ken napateg nga arpa a naaramid iti kayo.​—2 Cronicas 9:11; Amos 6:5.

Nupay kasta, maysa a banag ti sigurado. Nakapatpateg ti musika iti biag dagiti Hebreo, nangruna iti panagdayawda iti Dios. Nausar ti musika kadagiti koronasion, narelihiosuan a seremonia, ken iti tiempo ti gubat. Dayta ti nangparagsak iti palasio, kadagiti kasar, ken panaglalangen ti pamilia, ken pinagbalinna a makapainteres dagiti piesta iti panagani ti ubas ken trigo. Makapaladingit ta nainaig met ti musika kadagiti lugar a saan a nasayaat ti pakasaritaanda. Kamaudiananna, nausar ti musika a mangliwliwa kadagiti natayan.

Ngem adda pay sabali a nangusaran dagiti Israelita iti musika. Pagaammo dayta a mangpapartak iti panagpanunot ken manggutugot kadagiti mammadto a mangawat iti mensahe ti Dios. Nakaawat ni Eliseo iti mensahe manipud ken Jehova idi nangngegna ti panagtokar ti de-kuerdas nga instrumento. (2 Ar-ari 3:15) Nausar met ti musika a mangtanda kadagiti napapateg a pasamak. Naiwaragawag ti kellep ken dagiti piesta babaen iti uni ti dua a trumpeta a naaramid iti pirak. Iti aldaw ti Jubileo, ti uni ti tangguyob ti mangipakaammo iti pannakawayawaya dagiti tagabo ken ti pannakaisubli ti daga ken balay dagiti akinkukua. Maragragsakan la ketdi dagiti napanglaw no mangngegda ti musika a mangipakpakaammo iti pannakaisubli ti wayawaya ken sanikuada!​—Levitico 25:9; Numeros 10:10.

Nalalaing la ketdi a tumutokar ken kumakanta ti dadduma nga Israelita. Kinapudnona, sigun iti kitikit dagiti Asirio, ni Ari Senaquerib nagkiddaw ken ni Ari Ezekias iti impuesto a lallaki ken babbai a tumutokar. Agparang a nalalaing dagita a tumutokar. Ngem awan ti umartap iti kinasigo ni David.

Naisangsangayan a Musikero

Naisangsangayan ni David gapu ta maysa a musikero ken dumadaniw. Isu ti nangputar iti nasurok a kagudua dagiti salmo. Maysa a pastor ni David idi ubing, isu a nasanay ti kinasaririt ken pannakaawatna babaen kadagiti makitkitana iti aglawlaw bayat nga agipaspastor idiay Betlehem. Nasursurona a pakaragsakan uray ti uni laeng ti baresbes ken ti emmak dagiti karnero a sumungbat iti ayabna. Gapu iti kinapintas ti “musika” iti aglawlawna, natignay ni David a mangtokar iti arpana ket agkanta iti panangidaydayaw iti Dios. Makatukay la ketdi a mangngegan ti kanta a pinutar ni David a nailanad iti Salmo 23!

Makaay-ayo ti panagtokar ni David iti arpa uray idi agtutubo pay, isu a nairekomenda ken Saul ket inayaban ti ari nga agserbi a para-tokarna. No matutuok ken mariribukan ni Saul, mapan liwliwaen ni David babaen ti makapabang-ar a panangtokarna iti arpa. Kas resulta, mailiwliwag ni Saul dagiti pakaburiboranna ket agkalma.​—1 Samuel 16:16.

Adda dagiti gundaway a nagparikut ni David gapu iti musika, a pagesmanna unay ken mangparparagsak kenkuana. Naminsan, idi nagawid da David ken Saul kalpasan ti naballigi a pannakigubatda kadagiti Filisteo, nakangngeg ti ari iti naragsak a musika ti panagballigi. Inkankanta dagiti babbai: “Kinabil ni Saul ti rinibuna, ket ni David ti pinullo a ribuna.” Gapu iti dayta, kasta unay ti pungtot ken imon ni Saul ta “nagtultuloy a kimmita nga addaan panagatap ken David manipud iti dayta nga aldaw ken agpatpatuloy.”​—1 Samuel 18:7-9.

Nagutugot Babaen ti Musika

Adu ti rason a naisangsangayan dagiti impaltiing ti Dios a kanta a pinutar ni David. Ramanen dagiti kantana dagiti salmo a napatanorna bayat ti panagutob ken panagipastorna. Dagita ket mabalin nga ebkas ti panagdayaw wenno salaysay, ragsak ti panagani iti ubas wenno kinaranga ti inagurasion ti palasio, pananglaglagip iti napalabas wenno namnama iti masanguanan, panagkiddaw wenno panagpakpakaasi. (Kitaem ti Salmo 32, 23, 145, 8, 30, 38, 72, 51, 86 ken ti superskripsionda.) Idi matay da Saul ken ni Jonatan nga anakna, nangputar ni David iti unnoy, a naawagan “Ti Bai” a mangrugi kadagitoy a sasao: “Ti pintas, O Israel, napapatay kadagiti nangato a dissom.” Ipasimudaag dagita a sasao ti kinaliday. Ammo ni David ti mangyebkas iti adu a rikna, agpadpada iti sasao ken iti musika a patauden ti arpana.​—2 Samuel 1:17-19.

Naganaygay ti personalidad ni David, ket pagaayatna ti naragsak, nabiag a musika. Idi insang-atna idiay Sion ti lakasa ti tulag, naglaglagto ken nagsalasala ni David kas panangrambakna iti dayta a pasken. Ipasimudaag ti salaysay ti Biblia a makapaganaygay la ketdi daydi a musika. Mailadawanmo kadi iti panunotmo ti eksena? Inumsi ni Mical nga asawana gapu iti dayta. Ngem saan nga inkankano ni David. Inay-ayatna ni Jehova, ket dayta a musika a mangparparagsak kenkuana ti nanggutugot kenkuana nga aglagto iti sanguanan ti Diosna.​—2 Samuel 6:14, 16, 21.

Ngem saan la a dayta, limmatak met ni David babaen ti panagaramidna kadagiti baro nga instrumento ti musika. (2 Cronicas 7:6) Iti pakabuklan, ni David ket maysa a natalunggadingan a musikero, maysa a managaramid iti instrumento, mannaniw, mammutar, kumakanta, ken tumutokar. Ngem addada pay natantan-ok nga inaramidna.

Panagkanta ken Musika iti Templo

Ni David ti nangorganisar iti panagkanta ken musika iti balay ni Jehova. Dinutokanna da Asaf, Heman, ken Jedutun (nga agparang a naawagan met iti Etan) a mangidaulo iti 4,000 a kumakanta ken musikero. Kaduada ti 288 nga eksperto, a mangsanay ken mangiwanwan iti dayta a grupo. Adda ti amin nga 4,000 a kumakanta ken musikero iti templo para iti tallo a dadakkel a tinawen a piesta. Panunotenyo laengen ti kinadaeg dayta a grupo dagiti nalaing a kumakanta!​—1 Cronicas 23:5; 25:1, 6, 7.

Iti templo, dagiti laeng lallaki ti agkanta. Ti sasao nga “agpaay Ti Babbalasang,” iti superskripsion ti Salmo 46, ipasimudaagna ti nasinggit a boses wenno uni ti pagtokar. Nagkantada a sangsangkatunos, kas ipasimudaag ti 2 Cronicas 5:13: “Nagmaymaysa dagiti tumutrumpeta ken dagiti kumakanta.” Dagiti kanta ket mabalin a melodia, kas iti Salmo 3 ken adu pay a salmo ni David, ken iramanna dagiti koro a masarakan iti Salmo 42:5, 11 ken 43:5. Naapresiar met unay dagiti agsinnungbat a panagkanta ti grupo ken/wenno soloista. Kasta ti panagkanta a nadakamat iti Salmo 24, nga awan duadua a naputar agpaay iti panangipan ni David iti lakasa ti tulag iti Sion.​—2 Samuel 6:11-17.

Nupay kasta, saan laeng a dagiti Levita ti napalubosan nga agkanta. Dagiti umili ti nagkanta idi napanda iti Jerusalem para iti tinawen a piesta. Nalabit a dayta ti kaipapanan ti “Kanta dagiti Panagsang-at.” (Salmo 120 agingga iti 134) Kas pagarigan, iti Salmo 133, intandudo ni David ti panagkakabsat a tinagiragsak dagiti Israelita kadagidi a gundaway. Nangrugi kadagitoy a sasao: “Adtoy! Anian a nagimbag ken anian a makaay-ayo a dagiti agkakabsat agnaedda a sangsangkamaysa buyogen ti panagtutunos!” Panunotem laengen no kasano a nakanta dayta!

Musika ken ti Panagdayaw ken Jehova

Dagiti kasta a kanta ti mangbukel iti apagkapullo a paset ti Biblia, ken ti libro a Salmo paregtaenna ti amin a tattao a mangyebkas iti panagdayawda. (Salmo 150) Adda bileg ti musika a makatulong iti maysa tapno maiwaksina dagiti pakaringgoranna, ken ti panagkanta ket kasla sapsapo a mangpaimbag kadagiti nasaktan a puso. Ngem irekomenda met ti Biblia a dagiti naragsak a tattao agkantada kadagiti salmo.​—Santiago 5:13.

Ti panagkanta ket maysa a pamay-an tapno mayebkas ti maysa ti pammati ken ayatna iti Dios. Iti rabii sakbay a napapatay ni Jesus, ingngudo ni Jesus ken dagiti apostolna ti pangrabiida babaen ti panagkantada. (Mateo 26:30) Nagpintas la ketdi ti boses ti Anak ni David​—daydiay makaammo iti nadayag a panagkakanta ti nailangitan a pamilia ti Dios! Mabalin a kinantada ti Salmo 113 agingga iti 118, a maaw-awagan iti Hallel. No kasta, iti presensia dagiti apostol a di makaammo kadagiti asidegen a mapasamak, nagkanta la ketdi ni Jesus iti napigsa: “Agayatak, agsipud ta denggen ni Jehova ti timekko, dagiti panagdawdawatko. . . . Dagiti tali ni patay pinalawlawandak ket dagiti met laeng nariribuk a kasasaad ti Sheol nasarakandak. . . . ‘Ah, Jehova, ilisim ti kararuak!’ “​—Salmo 116:1-4.

Saan a ti tao ti nangimbento iti musika. Dineskribir ti Biblia ti musika ken panagkakanta idiay langit, a sadiay dagiti espiritu a parsua nagtokarda kadagiti piguratibo nga arpa ken nagkansionda kadagiti kanta ti panagdaydayaw iti aglikmut ti trono ni Jehova. (Apocalipsis 5:9; 14:3; 15:2, 3) Ni Jehova a Dios ti nangipatawid iti musika agpaay iti sangatauan, nga intukitna iti pusoda ti panagayat iti musika ken ti di mapengdan a tarigagay a mangyebkas iti rikriknada babaen ti panagtokar wenno panagkanta. Kangrunaan iti amin, para iti maysa nga addaan iti pammati, ti musika ket maysa a sagut ti Dios.​—Santiago 1:17.

[Blurb iti panid 27]

“Iti aldaw ti panagrag-oyo ken kadagitipanawen ti piestayo . . . masapul a puyotenyo dagiti trumpeta.” ​—NUMEROS 10:10

[Blurb iti panid 28]

“Ni Jehova ti Pastorko. Saanakto nga agkurang iti aniaman. Kadagiti naraber a pagaraban pagiddaennak; iti igid dagiti nasayaat-pannakapadanumna a lugar a paginanaan idalannak.” ​—SALMO 23:1, 2

[Blurb iti panid 29]

“Adda . . . uppat a ribu a manangipaay iti daydayaw ken Jehova kadagiti pagtokar a kinuna ni David ‘Inaramidko maipaay a pangidaydayaw.’” ​—1 CRONICAS 23:4, 5

[Blurb iti panid 29]

Adu a rikna ti inyebkas ni David,agpadpada iti sasao ken iti musika

[Blurb iti panid 30]

“Idaydayawyo ni Jah! Idaydayawyo buyogen ti pandereta ken ti sirkulo a sala. Tunggal agang-anges a banag​—idaydayawna koma ni Jah.” ​—SALMO 150:1, 4, 6

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 28]

Dagiti Pagtokar nga Instrumento idi Tiempo ti Biblia

Dagiti de kuerdas a pagtokar nga instrumento ramanenna dagiti salterio, arpa, ken dadduma pay a sangapulo ti kuerdasna a pagtokar. (Salmo 92:3) Ti tono dagita nga instrumento ket naitunos iti Alamot ken Seminit, a nalabit tukoyenna dagiti nangato ken nababa nga octave. (1 Cronicas 15:20, 21) Karaman kadagiti de kuerdas ken pupuyotan nga instrumento dagiti pito, plauta, tangguyob, kasta met ti trumpeta, a ‘sipipigsa a pagunien’ dagiti papadi. (2 Cronicas 7:6; 1 Samuel 10:5; Salmo 150:3, 4) Idi naidedikar ti templo, dagiti trumpeta ken kumakanta ‘nangipangngegda iti maymaysa nga uni.’ (2 Cronicas 5:12, 13) Agparang a kaipapanan dayta nga agpapada ti sinurotda a tono. Dagiti met instrumento a mausar iti orkestra ramanenna dagiti pandereta ken sistrum, maysa a kita ti agkalangiking nga instrumento, kasta met ti “amin a kita dagiti pagtokar a [naaramid iti] kayo a parwa.” Adda met dagiti piangpiang a pakaibilangan dagiti babassit a “nasamiweng ti unina” ken dagiti daddadakkel a maawagan iti “umaw-aweng a piangpiang.”​—2 Samuel 6:5; Salmo 150:5.

[Dagiti Ladawan]

Ngato: Ladawan manipud iti Arko ni Tito, idiay Roma, Italia, a mangipakita kadagiti trumpeta a naala idiay templo ti Jerusalem idi 70 K.P. Dagiti sinsilio idi agarup 130 K.P., a pakakitaan iti instrumento a pagtokar nga inus-usar idi dagiti Judio

[Credit Line]

Coins: © 2007 by David Hendin. All rights reserved.