ABUT

Nauneg wenno nalenned a disso, nainkasigudan wenno artipisial. Dagiti abut ti bitumen a nakatnagan ti ar-ari ti Sodoma ken Gomorra ket nabatad a dagiti nainkasigudan a nalenned a disso iti dayta a lugar (Ge 14:10); idinto ta ti abut a nangitapuakan ti kakabsat ni Jose kenkuana ket nabatad nga inaramid-tao a bito. (Ge 37:20-29) Ti dua a kangrunaan a Hebreo a sao maipaay iti abut ket bohr (kaipapananna met ti “bito” wenno “pagurnongan ti danum”) ken shaʹchath.

Ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ ket namitlo a naipatarus nga “abut” iti King James Version. (Nu 16:30, 33; Job 17:16) Nupay kasta, ti Sheol aktual a tumukoy iti gagangay a tanem ti sangatauan imbes nga iti indibidual a tanem. Iti Job 17:13-16 masarakantayo a ti Sheol ken ti abut (Heb., shaʹchath) agpada nga inaramat ni Job kas luglugar ti kinasipnget ken tapok. Umasping iti dayta, kuna ti kararag ni David iti Dios iti Salmo 30:3: “O Jehova, inaonmo ti kararuak iti mismo a Sheol; pinagtalinaednak a sibibiag, tapno saanak a bumaba iti abut.” Iti Salmo 88:3-5 natukoy ti Sheol, ti abut, ken ti lugar a pagitabonan iti kasta a panagsasaganad.​—Kitaenyo met ti Job 33:18-30; Sal 30:3, 9; 49:7-10, 15; 88:6; 143:7; Pr 1:12; Isa 14:9-15; 38:17, 18; 51:14; kitaenyo ti SHEOL; TANEM.

Inaramat met ni Jonas ti sao maipaay iti “abut” iti piguratibo a kaipapanan idi a ti uneg ti ikan impadisna iti “tian ti Sheol” kasta met iti “abut.” (Jon 2:2, 6) Gagangay unay idi ti kasta a pananginaig iti abut iti ipapatay ken iti tanem gapu iti kadaanan a kaugalian a panagaramat wenno panagkali iti abut kas disso a pagitaneman.

Nabatad a naaramat dagiti abut kas pakaipalab-ogan wenno pakasiluan ti kabusor wenno pagtiliw iti an-animal, ket ngarud naaramat iti piguratibo a kaipapanan tapno mangirepresentar kadagiti napeggad a kasasaad wenno kinasikap a mangparparigat kadagiti adipen ti Dios. (Sal 7:15; 40:2; 57:6; Pr 26:27; 28:10; Jer 18:20, 22) No dadduma, nabatengan dagiti abut tapno maisalatsalat ti biktima a matiliw kadagita. (Sal 35:7, 8) Sigun iti Linteg, no ti maysa a naamo nga animal matnag iti nakali nga abut ket matay, ti makinkukua iti abut makalikaguman a subadanna ti makinkukua iti animal.​—Ex 21:33, 34.

Ti maysa a balangkantis ken ti “ngiwat dagiti ganggannaet a babbai” naikuna kas “nauneg nga abut.” Daytoy ket gapu ta ti maysa a balangkantis, masansan a babaen iti makaguyugoy a sasao, siluanna dagiti lallaki tapno makidennada kenkuana.​—Pr 22:14; 23:27.

Dagiti pagbunnongan nga inaramat dagiti Hebreo ken ti dadduma pay a taga Daya a pagidulinan iti danum ket kaaduanna a nakali nga ab-abut. Masansan a nasukog dagitoy nga umasping iti botelia; pangkaaduanna nga akikid ti ngarab, a 0.3 m (1 pie) laeng ti kalawana wenno nasursurok pay iti umuna a maysa a metro (3 pie) nga agpababa, ket kalpasanna ti makimbaba a paset umakaba nga agbalin a nagtimbukel nga ungib.​—Kitaenyo ti PAGURNONGAN TI DANUM.

Ti Griego a sao a phreʹar, “abut,” iti sasao iti Apocalipsis 9:1, 2, “abut ti mangliwengliweng,” ket isu met laeng ti sao nga aramaten ni Juan iti salaysayna iti Ebanghelio kas pangdeskribir iti “bubon” sadiay ubbog (bubon) ni Jacob a nakakitaan ni Jesus iti Samaritana a babai. (Jn 4:11, 12) Ti phreʹar iti kasimplean a kaipapananna tumukoy iti kasta a bubon wenno abut a nakali iti daga; nupay kasta, mabalin a maaramat a pangtukoy iti aniaman nga abut wenno mangliwengliweng, agraman iti di matukod nga abut a rummuaran dagiti dudon iti Apocalipsis. (Apo 9:3; kitaenyo ti MANGLIWENGLIWENG, YUYENG.) Ti Griego a sao a boʹthy·nos, a naipatarus nga “abut,” mabalin met a kaipapananna ti “banawang.” (Mt 12:11; 15:14, Rbi8 ftn; Lu 6:39) Ni Pedro, iti 2 Pedro 2:4, agsao maipapan kadagiti sairo nga anghel kas naipupok “kadagiti abut [Gr., sei·roisʹ] ti napuskol a kinasipnget.”​—Kitaenyo ti TARTARO.

Kitaenyo met ti ABUT DAGITI LEON.