Watchtower ONLINE A LIBRARIA
Watchtower
ONLINE A LIBRARIA
Iloko
  • BIBLIA
  • PUBLIKASION
  • GIMONG
  • it-2 “Proverbio, Libro Dagiti”
  • Proverbio, Libro Dagiti

Awan video-na ti napilim.

Pasensiakan, adda problema iti pannakai-load ti video.

  • Proverbio, Libro Dagiti
  • Pannakatarus iti Kasuratan, Tomo 2
  • Umasping a Material
  • Sirib
    Pannakatarus iti Kasuratan, Tomo 2
  • Ringgor
    Pannakatarus iti Kasuratan, Tomo 2
  • Adda Maaramidam Tapno Agbalin a Naragsak ti Pamiliayo
    Panagbiag ken Ministeriotayo kas Kristiano—Workbook iti Gimong—2023
  • Librot’ Biblia Numero 20—Dagiti Proverbio
    “Amin a Kasuratan Impaltiing ti Dios ket Naimbag”
Kitaen ti Ad-adu Pay
Pannakatarus iti Kasuratan, Tomo 2
it-2 “Proverbio, Libro Dagiti”

PROVERBIO, LIBRO DAGITI

Libro a buklen dagiti napagtitipon a proverbio wenno nainsiriban a sasao manipud sumagmamano a sabsabali pay a gubuayan. Ti mismo a libro ilanadna ti panggepna: “Tapno ti maysa maammuanna ti sirib ken disiplina, mailasinna ti sasao ti pannakaawat, awatenna ti disiplina a mangipaay iti pannakatarus, kinalinteg ken panangukom ken kinapalungdo, mangipaay iti kinasaririt kadagidiay awanan kapadasan, iti maysa nga agtutubo pannakaammo ken pannakabael nga agpanunot.” (Pr 1:2-4) “Ti panggep ket tapno makapagnaka iti dalan ti naimbag a tattao ken tapno masalimetmetam dagiti dana dagidiay nalinteg.”​—2:20.

Dagiti introduksion maipaay iti tallo kadagiti benneg daytoy a libro ipakitada a gapuanan ni Solomon dagiti proverbio a linaon dagita. (Pr 1:1; 10:1; 25:1) Mayanatup a kasta agsipud ta ni Solomon ket “makapagsao iti tallo ribu a proverbio.” (1Ar 4:32) Saan unay a pagduaduaan a nailanad bayat ti panagturay ni Solomon ti kaaduan kadagiti proverbio kadagitoy a benneg, no saan nga amin. Kas panangtukoyna iti bagina, kinuna ni Solomon: “Ti manangummong nagbalin a masirib, nagtultuloy met nga insurona kadagiti tattao ti pannakaammo, ket nagutob ken naan-anay a nagsukimat, tapno maurnosna ti adu a proverbio. Ti manangummong tinarigagayanna a saraken dagiti makaparagsak a sasao ken ti pannakaisurat ti umiso a sasao ti kinapudno.”​—Ec 12:9, 10.

Nupay kasta, adda dagiti nadumaduma nga argumento a naidatag a mangpaneknek a saan a ni Solomon ti makinggapuanan iti kaaduan kadagiti proverbio. Naikuna nga adda sumagmamano a proverbio (Pr 16:14; 19:12; 20:2; 25:3) a mangipabpababa kadagiti monarka ket ngarud saan a napataud dayta idi tiempo ni Solomon. Ngem no usigen a nalaing dagitoy a proverbio, makita nga itan-okda dagiti ar-ari imbes nga ipababada, nga ipakitada a rumbeng nga ipaayan ida iti maiparbeng a panagbuteng gapu iti pannakabalinda. (Idiligyo ti 24:21.) Dagidiay agkunkuna a saan a mabalin nga agsao ti maysa a poligamo a kas ken Solomon maipapan kadagiti relasion ti agassawa a mangipagpaganetget iti monogamia (5:15-19; 18:22; 19:13, 14) saanda a naamiris a naipalubos laeng ti poligamia ken iturturayan ti Linteg imbes koma a dayta ti maitantandudo. Ket nalabit gagangay nga an-annuroten idi dagiti Judio ti monogamia. Kasta met, nalipatan dagita a kritiko a ti Proverbio ket impaltiing ti Dios ken saan a kapanunotan laeng ni Solomon. Uray pay kasta, manipud kadagiti panagpaliiwna ken bukodna a kapkapadasan, sigurado a natagipateg ni Solomon ti kinanainsiriban ti orihinal a pagalagadan ti Dios maipaay iti panagasawa, ti monogamia.​—Idiligyo ti Ec 2:8; 7:27-29.

Dagiti proverbio a naikuna a saan a gapuanan ni Solomon ket nagtaud iti sasao ti dadduma a masirib a lallaki ken maysa a babai. (Pr 22:17; 30:1; 31:1; kitaenyo ti AGUR; LEMUEL.) Saan a masinunuo no kaano a nagupgop amin dagitoy a proverbio iti kamaudianan a pannakaurnosda. Ti agparang a mismo iti libro kas kaudian a mangipatuldo iti tiempo ket ti pannakadakamat ti panagturay ni Ezekias. (25:1) Isu nga adda pangibatayan iti panamati a dagiti proverbio ket nagupgop a napagbalin a libro iti tiempo ti ipapatay dayta nga agturay idi a. 717 K.K.P. Ti pannakaulit ti sumagmamano a proverbio ipasimudaagna a ti libro ket nagupgop manipud nadumaduma nga agsisina a gubuayan.​—Pagdiligenyo ti 10:1 ken 15:20; ti 10:2 ken 11:4; ti 14:20 ken 19:4; ti 16:2 ken 21:2.

Estilo ken Pannakaurnos. Ti libro ti Proverbio ket naisurat iti estilo a naindaniwan a Hebreo, a buklen ti ritmiko a kapanunotan, agaramat kadagiti panagkakaasping, a dagiti ideya mabalin nga agkakaarngi (Pr 11:25; 16:18; 18:15) wenno agsinnupadi. (10:7, 30; 12:25; 13:25; 15:8) Ti umuna a bennegna (1:1–9:18) buklen dagiti ababa a palawag nga inturong ti ama iti maysa nga anak wenno annak. Agpaay daytoy kas introduksion iti ababa, nabagas a sasao a masarakan kadagiti nabatbati a benneg ti libro. Ti maudi a 22 a bersikulo ti libro ket naisurat iti estilo nga akrostiko, wenno alpabetiko, maysa a porma ti panagsurat nga inaramat met ni David iti sumagmamano kadagiti salmona.​—Sal 9, 10, 25, 34, 37, 145.

Impaltiing ti Dios. Dagiti mannurat ti Kristiano a Griego a Kasuratan paneknekanda a ti libro ti Proverbio ket paset ti naipaltiing a Sao ti Dios. Nagadaw iti dayta ni apostol Pedro (1Pe 4:18; 2Pe 2:22; Pr 11:31 [LXX]; 26:11) ken ni adalan a Santiago (San 4:6; Pr 3:34, LXX), kas iti panagadaw ni apostol Pablo idi nagsurat kadagiti taga Corinto (2Co 8:21; Pr 3:4, LXX), kadagiti taga Roma (Ro 12:16, 20; Pr 3:7; 25:21, 22), ken kadagiti Hebreo (Heb 12:5, 6; Pr 3:11, 12). Kanayonanna pay, adu a pumadpada a kapanunotan ti masarakan iti Kristiano a Griego a Kasuratan.​—Idiligyo ti Pr 3:7 iti Ro 12:16; ti Pr 3:12 iti Apo 3:19; ti Pr 24:21 iti 1Pe 2:17; ti Pr 25:6, 7 iti Lu 14:7-11.

Ti Panangammo ken Jehova Isu ti Dalan ti Biag. Adu ti ibaga ti libro ti Proverbio maipapan iti pannakaammo agraman ti panangilasin, sirib, pannakaawat, ken pannakabael nga agpanunot. Ngarud, ti pannakaammo a sigaganetget nga iburay ken iparegtana ket ad-adda pay ngem iti pannakaammo laeng nga adda iti panunot, nadumaduma nga impormasion wenno adal. Ipatuldo ti Proverbio a ti pangrugian ti aniaman a pudno a pannakaammo ket isu ti panangtagipateg ti maysa a tao iti pannakirelasionna ken Jehova. Iti kinapudnona, naipasdek iti kapitulo 1, bersikulo 7, ti tema ti libro: “Ti panagbuteng ken Jehova isu ti punganay ti pannakaammo.”

Siempre, ti kapatgan a pannakaammo a mabalin a gun-oden ti maysa a tao isu ti maipapan iti Dios a mismo. “Ti pannakaammo iti Daydiay Kasasantuan isu ti pannakaawat,” kuna ti Proverbio 9:10. Daytoy ket saan laeng a pannakaammo nga adda ti Dios ken isu ti namarsua, ken saan met a pannakaammo laeng kadagiti adu a pannakilangenna. Ti ‘panangammo’ kenkuana kaipapananna ti nauneg a panangtagipateg kadagiti nagsayaat a kualidadna ken iti naindaklan a naganna, ken ti nasinged a pannakirelasion kenkuana.

Kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti Judio nga addaan met iti pannakaammo iti Dios: “Awan ti makaam-ammo a naan-anay iti Anak no di ti Ama, awan met ti asinoman a makaam-ammo a naan-anay iti Ama no di ti Anak ken ti asinoman a kayat a pangipalgakan kenkuana ti Anak.” (Mt 11:27) Ti pannakaammo kadagiti kualidad ni Jehova paunegenna ti umiso a panagbuteng ti maysa a tao iti Dios, ket dayta ti mangipabigbig a ni Jehova maikari iti amin a panagdaydayaw ken panagserbi ken mangipabigbig a ti panangammo ken panagtulnog kenkuana isu ti dalan ti biag. “Ti panagbuteng ken Jehova maysa nga ubbog ti biag, tapno umadayo kadagiti silo ni patay,” ken, “Ti panagbuteng ken Jehova mangiturong iti biag.”​—Pr 14:27; 19:23.

Ni Jehova a Namarsua. Ni Jehova, a di maartapan ti kinasiribna, isu ti Namarsua iti amin a bambanag ken ti Manangituyang kadagiti linteg a mangtartarawidwid kadagitoy a banag; ngarud, isu ket maikari iti panagdaydayaw dagiti amin a parsua. (Pr 3:19, 20) Inaramidna ti dumdumngeg a lapayag ken ti kumitkita a mata, agpadpada iti literal ken iti moral a kaipapanan. Gapuna, ti maysa a tao masapul nga agpaiwanwan Kenkuana tapno makakita ken makangngeg buyogen ti pudno a pannakaawat. Ket masapul a bigbigen ti maysa a tao nga isu manungsungbat iti Daydiay makakita ken makangngeg iti isuamin.​—20:12.

Kinalinteg. Ti libro itan-okna ni Jehova kas ti nakaisentruan ti amin a bambanag ken Isu ti nagtaudan dagiti amin a nalinteg a prinsipio. Kas pagarigan: “Ti nainkalintegan a paggantingan ken timtimbangan kukua ni Jehova; amin dagiti bato a pagtimbang ti supot aramidna.” (Pr 16:11) Kas Manangted-linteg, pagayatanna a kadagiti amin a tulagan iti negosio kankanayon koma a maan-annurot ti kinamapagpiaran ken kinahustisia. (11:1; 20:10) Babaen ti panagbuteng kenkuana, ti maysa a tao masursurona nga ayaten ti banag nga ayaten ti Dios ken guraen ti banag a guraen ti Dios ket iti kasta mapalinteg ti dalan ti biag ti maysa a tao, ta “ti panagbuteng ken Jehova kaipapananna ti pananggura iti dakes.” (8:13) Ipalgak ti Proverbio a ni Jehova nangnangruna a kagurana ti napalalo a matmata, ulbod a dila, im-ima nga agibukbok iti awanan basol a dara, puso a mangparpartuat kadagiti makapasakit a gandat, saksaka nga agdardaras a tumaray nga agturong iti kinadakes, ulbod ken natiri a saksi, ken daydiay mangparnuay kadagiti rinnupir iti nagtetengngaan dagiti agkakabsat. (6:16-19; 12:22; 16:5) Daydiay pudpudno a manggura kadagitoy a banag ket pudno nga adda iti dalan nga agturong iti biag.

Kanayonanna pay, ti libro ti Proverbio lawaganna ti dalan dagiti nalinteg babaen ti panangipakitana no ania ti anamongan ni Jehova. “Dagidiay awan pakababalawanna iti dalanda makaparagsakda kenkuana,” uray met ti kararag dagita a tattao. (Pr 11:20; 15:8, 29) “Daydiay naimbag makagun-od iti anamong manipud ken Jehova.” (12:2) “Daydiay mangsursurot iti kinalinteg ayatenna.”​—15:9.

Panagikeddeng, panangukom, ken pannakaiturong. Daydiay makaam-ammo ken Jehova mabigbigna babaen iti pannakaammo ken kapadasan a, kas kunaen ti Proverbio 21:30, “awan ti sirib, wenno uray aniaman a panangilasin, wenno uray aniaman a pammatigmaan a maibusor ken Jehova.” Gapuna, nupay mabalin nga adda mangngegna a sabsabali pay a gakat wenno tumanor a mismo dagita iti pusona, ti nanakman a tao itunosna ti biagna iti pammatigmaan ni Jehova, yantangay ammona a ti maisupadi a pammatigmaan saanna a masupiat ti sao ni Jehova, uray pay agparang dayta a kasla nainsiriban wenno nakappapati.​—Pr 19:21; idiligyo ti Jos 23:14; Mt 5:18.

Kinuna ti napaltiingan nga Ari Solomon: “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom . . . Isu imutektekam iti amin a daldalanmo, ket isu palintegennanto dagiti danam.” (Pr 3:5, 6) Ti puso ti maysa a tao ti mangpili iti dalan a kayatna a papanan, ngem uray no umiso a dalan ti mapilina, masapul nga agpaiwanwan latta ken Jehova a mangiturong kadagiti addangna tapno agballigi.​—16:3, 9; 20:24; Jer 10:23.

No pinili ti maysa a tao ti biag, rumbeng a bigbigenna a maseknan unay kenkuana ni Jehova. Ipalagip kadatayo ti Proverbio a dagiti mata ni Jehova “addada iti amin a lugar, a sisisiput kadagidiay dakes ken kadagidiay naimbag.” (Pr 15:3) “Ta ti daldalan ti tao addada iti sanguanan dagiti mata ni Jehova, ket ut-utobenna dagiti amin a desdesna.” (5:21) Saan laeng a ti makinruar a langa dayta a tao ti sukimaten ni Jehova no di ket kasta met ti pusona. (17:3) “Ni Jehova tingitingenna dagiti puso” (21:2), ket gantingenna ti pudno a pateg ti panagpampanunot, pakagutugotan, ken kaunggan a tartarigagay ti tao.

Naipakita a dagiti panangukom ni Jehova ket naan-anay, wenno interamente, nga umiso ken agpaay iti pagimbagan dagidiay mangannurot iti kinapalungdo. Iti naikeddeng a tiempo, ti Dios ikkatennanto dagiti nadangkes manipud iti daga, a ti ipapatayda kaipapananna ti wayawaya kadagidiay nalinteg. Gapuna, kuna ti proverbio: “Ti nadangkes maysa a subbot maipaay iti daydiay nalinteg; ket daydiay makilanglangen a sigugulib alaenna ti lugar dagidiay napalungdo.” (Pr 21:18) Ti karaman kadagita a nadangkes ket dagiti napannakkel, isuda a nakarimrimon ken Jehova. “Saanto a mawayawayaan [dagita] manipud pannakadusa.” (16:5) “Ti balay dagidiay nangitan-ok iti bagbagida rakrakento ni Jehova.” (15:25) “Takawannanto iti kararua” dagidiay a mangtaktakaw kadagiti nanumo.​—22:22, 23.

Babaen ti panangimutektek kadagitoy a pannakilangen ni Jehova, ti umiso ti panagpampanunotna a tao mapalintegna dagiti danana. (Idiligyo ti Pr 4:26.) Makitana a ballikugen ti maysa a tao ti panangukomna no mapalubosan ti panangidumduma gapu iti pasuksok (17:23) wenno impluensia ti personalidad (18:5). No ti maysa ‘ibatadna a nalinteg daydiay nadangkes ken ibatadna a nadangkes daydiay nalinteg,’ isu agbalin a nakarimrimon kadagiti mata ni Jehova. (17:15) Masursurona met ti agbalin a saan a mangidumduma no di ket naan-anay a denggenna ti agsumbangir a dasig ti maysa a banag sakbay nga ikeddengna dayta.​—18:13.

Kinatalged nga addaan kinaragsak. Iti daydiay mangsalsaluad iti praktikal a kinasirib ken pannakabael nga agpanunot a magun-odanna ken Jehova, kuna ti libro ti Proverbio: “Ni met laeng Jehova agbalinto, iti kinapudnona, a pagkammatalkam, ket sigurado nga aywanannanto ta sakam maibusor iti pannakakautibo.” (Pr 3:21, 26; 10:29; 14:26) No ti maysa a tao agbuteng ken Jehova, “iti dayta a kaso addanto ti maysa a masanguanan.” (23:17, 18) Mainayon pay, saan laeng nga adda namnama iti masanguanan no di ket adda met kinaragsak ken kinatalged iti agdama a tiempo. (3:25, 26) “No maragsakan ni Jehova iti daldalan ti maysa a tao, pakikappiaenna kenkuana uray dagiti mismo a kabusorna.” (16:7) Saanto nga ipalubos ti Dios a daydiay nalinteg ket agbisin. (10:3) No ti maysa a tao padayawanna ti Dios iti napapateg a bambanag nga ik-ikutanna, dagiti “pempen ti abasto[na] mapusekto nga aglaplapusanan.” (3:9, 10) Ti al-aldaw ti panagbiag ti kasta a tao ket nayonanto ti Dios.​—10:27.

Ti tao nga ‘agkamang’ iti nagan ni Jehova (panangtarus ken panangbigbig iti dayta a nagan iti isuamin nga itakderanna) mabigbignanto a dayta ket kasla napigsa a torre, maysa a lugar a, kadagidi kadaanan a tiempo, pagkamangan dagiti tattao tapno masalaknibanda manipud iti kabusor.​—Pr 18:10; 29:25.

Ti kinapakumbaba iti sanguanan ni Jehova mangyeg iti “kinabaknang ken dayag ken biag.” (Pr 22:4) Asi ken kinapudno ti tarigagayanna; napatpateg dagitoy ngem iti sakripisio. Dagidiay umadayo iti kinadakes, isuda nga agbuteng ken Jehova, ken agserbi kenkuana iti kastoy a pamay-an saandanto nga umawat iti dakes a pannakaukom manipud kenkuana. (Pr 16:6; idiligyo ti 1Sm 15:22.) Babaen ti panangammo iti daldalan ni Jehova, maannurot ti maysa a tao “ti intero a turongen ti naimbag.”​—Pr 2:9.

Puso ti Puntiriaenna. Itungpal ti Proverbio ti nakairantaanna babaen ti panangpuntiriana iti puso. Nasurok a 75 a daras a tukoyenna ti puso kas umaw-awat iti pannakaammo, pannakaawat, sirib, ken panangilasin; kas makinggapuanan iti sasao ken tigtignay; wenno kas maapektaran kadagiti sirkumstansia ken kasasaad. Nalaing koma a mangilasin ti puso (Pr 2:2); salimetmetan koma ti puso dagiti umiso a bilin (3:1); maisurat koma dagitoy ‘iti tapi ti puso.’ (3:3) “Ad-adda ngem iti isuamin,” masaluadan koma ti puso. (4:23) Agtalek koma ti maysa a tao ken Jehova buyogen ti isuamin a pusona.​—3:5; kitaenyo ti PUSO.

Disiplina ken ti puso. Itantandudo ti Proverbio ti nadumaduma a kita ti disiplina. (Pr 3:11, 12) Kunana: “Asinoman nga umadayo iti disiplina laksidenna ti bukodna a kararua, ngem daydiay umimdeng iti pannubngar gumunggun-od iti puso.” (15:32) Gapuna, ti pannubngar danonenna ti puso ken aturenna dayta, a tulonganna ti maysa a tao a maaddaan iti nasayaat a panagpampanunot wenno panangilasin. “Gapu iti kaawan iti puso [kaawan ti panangilasin] matmatay dagiti mismo a maag.” (10:21) Gapu ta masapul a madanon ti puso iti panangsanay kadagiti annak, kunaenna kadatayo: “Ti kinamaag naisinggalut iti puso ti maysa nga ubing; ti pagbaut ti disiplina isunto ti mangikkat a mangyadayo iti dayta manipud kenkuana.”​—22:15.

Ti Espiritu ken ti Kararua. Ti Proverbio ket saan a libro a naglaon iti sasao a nagtaud laeng iti sirib ti tattao, no kasano nga ay-aywen wenno impluensiaan ti tattao. Imbes ketdi, ti Proverbio umukuok, dumanon iti puso kas mangapektar iti panagpampanunot ken motibo, agingga iti espiritu wenno pagannayasan ti isip, ken agingga iti kararua kas mangbukel iti tunggal binggas ti katatao ken personalidad ti maysa. (Heb 4:12) Uray pay no pagarupen ti maysa a tao nga isu umiso, wenno mabalin nga ikalinteganna ti bagina kadagiti tignayna, nga “amin dagiti dalan ti maysa a tao nasin-awda kadagiti bukodna a mata,” ipalagip kadatayo ti Proverbio 16:2 a “ni Jehova tingitingenna dagiti espiritu” ket ngarud ammona no ania ti pagannayasan ti maysa. Kasta unay ti panangipateg ti lubong iti pannakabalin wenno bileg, ngem “daydiay nabannayat nga agunget nasaysayaat ngem iti nabileg a lalaki, ken daydiay mangmedmed iti espirituna ngem iti daydiay mangkautibo iti maysa a siudad.”​—Pr 16:32.

Ti pananggun-od iti pannakaammo ken sirib manipud iti daytoy impaay ti Dios a libro dakkel ti maitulongna iti maysa a tao tapno masarakanna ti kinaragsak iti daytoy agdama a biag ken dayta ti mangisaad kenkuana iti dana nga agturong iti agnanayon a biag. Yantangay “daydiay manggunggun-od iti puso ay-ayatenna ti bukodna a kararua,” no maannurot ti linaonna a naipaltiing a pammatigmaan ken disiplina, nayonanto dayta ti “kaatiddog ti al-aldaw ken tawtawen ti biag” ket pudno nga “agbalindanto a biag ita kararuam.” (Pr 19:8; 3:2, 13-18, 21-26) “Saanto a pagbisinen ni Jehova ti kararua daydiay nalinteg.” (10:3) “Daydiay mangsalimetmet iti bilin salimetmetanna ti kararuana,” kuna ni Solomon.​—19:16.

Relasion iti Sabsabali. Ti Proverbio deskribirenna a ti pudno nga adipen ti Dios ket ar-aramatenna ti dilana iti naimbag (Pr 10:20, 21, 31, 32), saan nga agsao a siuulbod ket saanna met a saktan ti sabsabali babaen kadagiti nadarasudos a sasao. (12:6, 8, 17-19; 18:6-8, 21) No rurrurodenda, pagbaw-ingenna ti pungtot ti kabusorna babaen iti naalumamay a sungbat. (15:1; 25:15) Saanna a pagragsakan dagiti panagsusupiat wenno panagririri, ket tepteppelanna ti agunget, yantangay ammona a mabalin a makaaramid iti saanen a maatur a kinamaag. (Pr 14:17, 29; 15:18; idiligyo ti Col 3:8.) Kinapudnona, liklikanna ti makikadua kadagidiay managunget ken managpungpungtot, ta ammona nga isu iyegda iti pannakasilo.​—Pr 22:24, 25; idiligyo ti 13:20; 14:7; 1Co 15:33.

Agaramid iti naimbag, saan nga iti dakes. Ti naipaltiing a Proverbio idagadagna iti maysa a tao a pagreggetanna ti agaramid iti naimbag iti sabsabali. Saan laeng a nakasaysayaat kadagidiay ‘makipagnanaed kenkuana a sitatalged,’ kadagidiay saan a nakaaramid kenkuana iti dakes (Pr 3:27-30), no di ket naidagadag met kenkuana a ti dakes subadanna iti naimbag. (25:21, 22) Siiinget a bantayanna ti pusona, tapno saanna a pagrag-oan iti un-unegna ti didigra a dumteng iti daydiay lalaisenna wenno iti daydiay manggurgura kenkuana.​—17:5; 24:17, 18.

Panagidanondanon ken panangpardaya. Adu ti naikuna iti libro ti Proverbio maipapan iti riribuk, ladingit, ken pannakadangran nga ibunga ti panagidanondanon, kasta met ti kinadagsen ti basol daydiay agidanondanon. Ti ‘naimas a sangkapisi a taraon’ ti manangpardaya ‘alimonen a siaagum’ ti dumdumngeg iti dayta ket saan a nalag-an a banag dayta no di ket manayon ti epektona, a bumaba “kadagiti kaunggan a paset ti tian.” Gapuna mangparnuay iti riribuk, ket ti nangisarita saanna a mabalin nga ‘ugasan ti im-imana’ iti naaramidanna a basol. Nupay ti kasta a tao mabalin a kasla nakasaysayaat ken mailimlimona ti pudno a kasasaad ti pusona, siguraduento ti Dios a “maipanayagto iti kongregasion” ti gura ken kinadakes a dayta ti pudpudno nga adda iti unegna. Matnagto iti abut a kinalina nga agpaay iti sabali a tao.​—Pr 26:22-28.

Dagiti relasion iti pamilia. Iti Proverbio, siiinget a naibalakad ti kinamatalek iti panagasawa. Rumbeng a maragsakan ti maysa a tao iti ‘asawa ti kinaagtutubona’ ken saan koma nga agsapul iti ragsak iti sabali. (Pr 5:15-23) Ti pannakikamalala mangyeg iti pannakadadael ken ipapatay kadagiti agar-aramid iti dayta. (5:3-14; 6:23-35) Ti naimbag nga asawa a babai ket “korona” ken bendision iti asawana. Ngem no nakababain ti ar-aramiden ti asawa a babai, isu ket “kas kinarinuker kadagiti tulang [ti asawana].” (12:4) Ket tuok iti lalaki uray ti pannakipagnaed iti mannakirupir nga asawa a babai. (25:24; 19:13; 21:19; 27:15, 16) Uray pay no ti babai ket nalibnos ken makakayaw iti ruar, isu ket umasping iti “balitok nga aritos ti agong iti subsob ti baboy.” (11:22; 31:30) Kinapudnona, ti maag a babai rebbaenna ti bukodna a balay. (14:1) Ti nagsayaat a pateg ti naimbag nga asawa a babai​—ti kinagaget, kinamapagpiaran, ken panangimatonna iti sangakabbalayan buyogen ti kinamatalek ken panagpasakup iti asawana​—ket naan-anay a nadeskribir iti Proverbio kapitulo 31.

Naipakita a dagiti nagannak ti naan-anay a makinresponsabilidad kadagiti annakda, ket naipaganetget a nasken ti disiplina. (Pr 19:18; 22:6, 15; 23:13, 14; 29:15, 17) Naitampok ti pagrebbengan ti ama, ngem ti ubing masapul nga agpadpada a pagraemanna ti ama ken ti ina no kayatna ti biag manipud ken Jehova.​—19:26; 20:20; 23:22; 30:17.

Panangaywan iti animal. Nausig iti Proverbio uray pay ti pannakaseknan iti naamo nga an-animal. “Daydiay nalinteg ipategna ti kararua ti naamo nga animalna.” (Pr 12:10) “Rebbeng nga ammuem a sipopositibo ti langa ti arbanmo.”​—27:23.

Kinatibker ken kinamapagtalkan ti gobierno. Ti Proverbio iyebkasna dagiti prinsipio maipapan iti nasayaat a gobierno. Ti nangato ti saadna a tattao, kas iti ar-ari, rumbeng a sukimatenda ti bambanag (Pr 25:2), iparangarangda ti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno (20:28), ken sililinteg a makilangenda kadagiti iturayanda (29:4; 31:9), agraman kadagidiay nanumo (29:14). Tapno ti panagturay ket maipasdek a sititibker babaen ti kinalinteg, saan a mabalin a nadangkes a tattao dagiti manangbalakadda. (25:4, 5) Ti panguluen ket masapul a maysa a tao nga addaan panangilasin ken mananggura iti nakillo a gunggona.​—28:16.

Nupay “kinalinteg ti mangitan-ok iti maysa a nasion” (Pr 14:34), ti salungasing mangibunga iti di natibker a gobierno. (28:2) Ti panagalsa mangibunga met iti nakaro a di kinatibker, ket maibusor iti dayta ipatigmaan ti Proverbio 24:21, 22: “Anakko, agbutengka ken Jehova ken iti ari. Kadagidiay mayat iti panagbalbaliw, dika makibiang. Ta ti pannakadidigrada tumaudto a giddato unay, iti kasta siasino ti makaammo iti pannakapukaw dagidiay mayat iti panagbalbaliw?”

Maaramat Unay iti Panangpatigmaan. Yantangay ti Proverbio adu ti saklawenna nga ar-aramid ti tao, makaipaay dayta iti pangibatayan iti adu a praktikal a pammatigmaan ken pammagbaga, kas impaayna kadagiti mannurat ti Kristiano a Griego a Kasuratan. “Ti puso daydiay nalinteg agmennamenna tapno makasungbat.” (Pr 15:28) Nupay kasta, saan a nainsiriban ti panangpatigmaan kadagiti managuy-uyaw. “Ti mangilinteg iti managuy-uyaw makagun-od iti pannakaibabain, ket ti mangipaay iti pannubngar iti nadangkes​—maysa a pilaw kenkuana. Saanmo a tubngaren ti managuy-uyaw, tapno saannaka a guraen. Mangipaayka iti pannubngar iti masirib a tao ket ayatennakanto.” (Pr 9:7, 8; 15:12; idiligyo ti Mt 7:6.) Saan a managuy-uyaw ti amin a tattao, isu a dagidiay makaipaay iti pammatigmaan iti sabsabali rumbeng a mamatigmaanda, kas naitampok iti sasao a: “Dagiti mismo a bibig daydiay nalinteg ipapaarabda ti adu.”​—Pr 10:21.

[Kahon iti panid 969]

DAGITI TAMPOK TI PROVERBIO

Libro a nabennebenneg babaen kadagiti palawag kasta met a buklen ti nadumaduma a nainsiriban a sasao maipapan kadagiti praktikal a banag ti biag

Nupay kangrunaanna a naikuna a gapuanan ni Ari Solomon, nagupgop laeng ti Proverbio bayat ti panagturay ni Ezekias

Ti naringbaw a pateg ti sirib

Ti sirib, agraman ti pannakaawat, isu ti kangrunaan a banag (4:5-8; 16:16)

Bambanag a nasken iti pananggun-od iti sirib (2:1-9; 13:20)

Dagiti gunggona nga ipaay ti sirib, kas iti kinatalged, salaknib, dayaw, ken at-atiddog, naragragsak a biag (2:10-21; 3:13-26, 35; 9:10-12; 24:3-6, 13, 14)

Ti sirib a nailadawan kas persona ket katrabahuan ni Jehova (8:22-31)

Dagiti nakas-ang a pagbanagan iti pannakapaay nga agtignay a sisisirib (1:24-32; 2:22; 6:12-15)

Umiso a karirikna ken Jehova

Agtalek ken Jehova (3:5, 6; 16:20; 18:10; 29:25)

Agbuteng kenkuana ken adaywan ti kinadakes (3:7; 10:27; 14:26, 27; 16:6; 19:23)

Isu padayawan, nga ipaay ti panangsuporta iti pudno a panagdaydayaw (3:9, 10)

Awaten ti panangdisiplinana kas ebkas ti ayat (3:11, 12)

Ipakita ti panangtagipateg iti saona (3:1-4; 30:5, 6)

Ammuen no ania ti kagura ni Jehova ket agtignay maitunos iti daytoy a pannakaammo (6:16-19; 11:20; 12:22; 16:5; 17:15; 28:9)

No ay-aywentayo ni Jehova, aywanannatayo, salaknibannatayo, ken denggenna dagiti kararagtayo (10:3, 9, 30; 15:29; 16:3)

Nasayaat a pammatigmaan a mangiwanwan iti biag ti pamilia

Ti makabael nga asawa a babai ket bendision manipud ken Jehova (12:4; 14:1; 18:22; 31:10-31)

Dagiti nagannak rumbeng nga ipaayanda dagiti annakda iti panangsanay ken disiplina (13:1, 24; 22:6, 15; 23:13, 14; 29:15, 17)

Dagiti annak rumbeng a maaddaanda iti nauneg a panagraem kadagiti nagannakda (1:8, 9; 4:1-4; 6:20-22; 10:1; 23:22-26; 30:17)

Matarigagayan unay ti kaadda ti ayat ken talna iti pagtaengan (15:16, 17; 17:1; 19:13; 21:9, 19)

Sarkedan ti imoralidad ket iti kasta maliklikan ti adu nga ut-ot ken panagsagaba (5:3-23; 6:23-35; 7:4-27; 9:13-18)

Dagiti kababalin a rumbeng a sukayen, ken dagiti kababalin a rumbeng a liklikan

Sukayen ti naayat a konsiderasion maipaay kadagiti napanglaw ken naparigatan (3:27, 28; 14:21, 31; 19:17; 21:13; 28:27)

Mamarabur, liklikan ti panagagum (11:24-26)

Sukayen ti kinasaet; saan nga agsadsadut (6:6-11; 10:26; 13:4; 20:4; 24:30-34; 26:13-16)

Ti kinaemma ken kinapakumbaba mangyeg iti dayaw; ti kinadursok ken panagpannakkel mangiturong iti pannakaipababa (11:2; 16:18, 19; 25:6, 7; 29:23)

Agteppel no maipapan iti panagunget (14:29; 16:32; 25:28; 29:11)

Liklikan ti makadangran nga espiritu wenno tarigagay nga agibales (20:22; 24:17, 18, 28, 29; 25:21, 22)

Annuroten ti kinalinteg iti amin a banag (10:2; 11:18, 19; 14:32; 21:3, 21)

Dagiti praktikal a pagannurotan maipaay iti inaldaw a panagbiag

Ipangag ti disiplina, pannubngar, pammatigmaan (13:18; 15:10; 19:20; 27:5, 6)

Agbalin a pudno a gayyem (17:17; 18:24; 19:4; 27:9, 10)

Agmasirib iti panangawat kadagiti awis a masangaili (23:1-3, 6-8; 25:17)

Ubbaw ti materialismo (11:28; 23:4, 5; 28:20, 22)

Ti napinget a panagtrabaho mangyeg kadagiti bendision (12:11; 28:19)

Sukayen ti kinamapagtalkan iti panagnegosio (11:1; 16:11; 20:10, 23)

Agaluad iti panagserbi kas pammasiguro maipaay iti sabsabali, nangnangruna maipaay kadagiti ganggannaet (6:1-5; 11:15; 22:26, 27)

Liklikan ti di nasayaat a panagsasao; siguraduem a makapabileg ti panagsasaom (10:18-21, 31, 32; 11:13; 12:17-19; 15:1, 2, 4, 28; 16:24; 18:8)

Nagulib ti pammasablog (28:23; 29:5)

Liklikan dagiti panagririri (3:30; 17:14; 20:3; 26:17)

Liklikan dagiti dakes a pannakitimpuyog (1:10-19; 4:14-19; 22:24, 25)

Sursuruen ti nainsiriban a pannakilangen kadagiti managuy-uyaw kasta met kadagidiay maag (9:7, 8; 19:25; 22:10; 26:4, 5)

Liklikan dagiti palab-og ti naingel nga inumen (20:1; 23:29-35; 31:4-7)

Dika umapal iti nadangkes (3:31-34; 23:17, 18; 24:19, 20)

    Dagiti Publikasion iti Iloko (1984-2025)
    Ag-log out
    Ag-log in
    • Iloko
    • I-share
    • Ti Kayatmo a Setting
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pagannurotan iti Panagusar
    • Pagannurotan iti Kinapribado
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ag-log in
    I-share