Panaginum ken Panagmaneho​—Ania ti Maaramidan?

TI ILI ti Oceanside resort iti Southampton, Nueva York, indeklarana ti pannakidangadang a maibusor iti panagmaneho a nakainum. Ania ti paset ti plano a pannakidangadang? Ti Naituding a Programa ti Agmaneho. Kasano ti panagandarna? Iti sidong ti programa, no rummuar a makilangen, dagiti indibidual ikeddengda no siasino iti grupoda ti agmaneho iti dayta a rabii. Adu a bar ken restaurant iti ili ti mangipaay iti butones a “Naituding nga Agmaneho” a maipaay kadagidiay a mapili.

Kalpasanna ania? Ti babai a konsehal a ni Patricia Neumann, maysa a nangitandudo iti programa, inlawlawagna iti Agriingkayo!: “Ti tao a mangisuot iti butones ti nainkalintegan a maaddaan iti libre a soft drinks iti dayta a rabii a maibatay iti kapanunotan nga isu ti agmaneho a mangiyawid kadagiti dadduma.”

Ngem saan laeng a dayta ti aramiden ti ili. Intuloy a kinuna ti babai a konsehal a ni Neumann: “Tunggal lawas, ti lokal a pagiwarnakmi mangimaldit, iti nakadkadlaw a lugar, ti nagan, edad, ken direksion ti aniaman a tao a naaresto gapu iti panagmaneho a nabartek.” Ket ania ti banagna? Kinunana pay: “Dagiti panglappedmi ti nangipaay iti bumasbassit a bilang dagiti tattao nga agmaneho a nabartek. Pagarupek a no pagtitiponen dagiti tallo​—dagiti panglapped, ti panangimaldit kadagiti nagnagan iti pagiwarnak, ken ti Programa ti Naituding nga Agmaneho​—ket nakatulong.”

Dayta ti inaramid ti maysa nga ili. Siempre, nupay no ti kasta a panangikagumaan ket epektibo a mangpabassit iti bilang dagiti matmatay, dagitoy saanda a maikkat a naan-anay ti parikut. Kabayatanna, ania ti maaramidanyo a mangsalaknib iti bagiyo ken ti pamiliayo? Adda sumagmamano a bambanag.

Mapagtalkankayo Koma Maipapan iti Panaginum ken Panagmaneho

Kuna ti maysa a proverbio ti Biblia: “Ti arak mangrabrabak, ti naingel nga inumen managringringgor, ket siasinoman a mailaw-an kenkuana saan a masirib.” (Proverbio 20:1) Dayta irekomendarna ti kaadda iti mapagtalkan a kababalin no maipapan iti panagusar iti inumen a de alkohol, nga agtignay iti pamay-an a saanto a pulos a pagbabawian a napasamak no nagin-inumkayo.

Dayta saan a panangisingasing a ti Biblia ti mangiparparit. Iti aniaman a pamay-an saanna a kondenaren ti kalalainganna a panangusar iti alkohol. (Salmo 104:15; 1 Timoteo 3:2, 3, 8) Ngem kas impakita ti napalabas nga artikulo, ti maysa a tao saan a masapul nga agibar-ibar sakbay a madadael ti abilidadna nga agmaneho. Gapuna ti maysa a Kristiano masapul a naannad maipapan iti panaginum sakbay nga agtugaw iti tugaw ti agmaneho. Sipaprangkesa, apay nga alaen ti risgo babaen ti panangilaok iti panaginum ken panagmaneho?

Nalabit makaadaltayo ti leksion manipud iti balakad a naited kadagiti ar-ari idi tiempo ti Biblia. Kuna ti Proverbio 31:4: “Saan a maipaay kadagiti ar-ari [no mangidaulo] ti panaginum iti arak wenno saan met a maipaay kadagiti piprinsipe ti panagkuna: ‘Sadino ti yan ti naingel nga inumen?’” Ngem apay nga adda ti kasta a di panaginum ti arak? Ti sumaganad a bersikulo Pr 31:5 ilawlawagna: “Di la ket ta uminumda ket malipatanda ti linteg ket killoenda ti kinahustisia iti siasinoman a mapaldaangan.” Ania ti isingasing dayta? Nga adda tiempo a ti di panaginum iti alkohol ket umiso a banag, nangnangruna no mangar-aramidtayo iti maysa nga aramid nga adda direkta a pakainaiganna iti biag dagiti dadduma.​—Kitaenyo met ti Levitico 10:8, 9.

Usigenyo, met, dagiti sasao ti Biblia idiay Roma 14:21: “Nasayaat ti saan a mangan ti lasag ken di uminum ti arak wenno agaramid iti aniaman a pakaitibkolan ni kabsatmo.” Gapuna, mabalin nga addada okasion a ti Kristiano masapul a saan nga uminum iti inumen a de alkohol gapu iti konsiderasion iti sensitibo a panangmatmat dagiti dadduma. Saan kadi a dayta nabileg ti panangisingasingna a ti Kristiano masapul a liklikanna ti panangilaok iti panaginum ken panagmaneho ket iti kasta ipakitana ti konsiderasion, saan laeng a maipaay iti panangmatmat, no di ket iti mismo a biag dagiti dadduma?

Ket adda met ti banag a panangipaay iti ulidan kadagiti dadduma, nangnangruna kadagiti agtutubo. No maysakayo a nagannak, addaankayo iti nangnangruna a rason nga agannad. Sakbay a pakdaaranyo nga agannad ti tin-edyeryo maipapan iti peggad iti panaginum ken panagmaneho, siguraduenyo a dagiti tigtignayyo suportaranda ti ibagbagayo. Ti pilosopia nga aramidem ti ibagbagak saan a ti ar-aramidek ti basta saan nga agkurri kadagiti ubbing. Masansan nga ad-adda nga ipangagda ti ar-aramidenyo ngem ti ibagbagayo.​—Idiligyo iti Proverbio 20:7.

No Dakayo ti Mangsangaili

Ti pudpudno a kinamanagpadagos ramanenna saan laeng a ti panangipaay kadagiti sangailiyo iti taraon ken inumen. No awisenyo dagiti dadduma iti pagtaenganyo, addaankayo iti rebbengen a mangipaay iti umiso a kasasaad iti rabii. Addaankayo met iti moral a rebbengen a maipaay iti kinatalgedda.

Kinapudnona, dadduma a luglugar addaanda pay kadagiti linlinteg a mangibagbaga a dagidiay agidasar kadagiti inumen a de alkohol kadagiti madlawen a nabartek a tattao ti mabalin a mapabasol no adda aksidente a pakairamanan dagiti kakasta a tattao. Iti panangirekomendarna ti pannakaipaulog dagiti kakasta a linlinteg, ti U.S. Presidential Commission on Drunk Driving napaliiwna: “Dagitoy a linlinteg nalawag nga ipasdekda ti pannakasapul iti panangikabil iti rebbengen iti biang dagiti managlako wenno manangidasar, dagitoy man ti komersial wenno indibidual a manangsangaili. [Dagiti kakasta] a linlinteg pabilgenda met ti prinsipio a dagiti dadduma addaanda met iti rebbengen a manglapped iti nabartek nga indibidual nga agmaneho.”

Nalawag, adda man linteg a maibusor iti dayta wenno awan, no agidasarkayo iti inumen a de alkohol kadagiti sangailiyo iti pagtaenganyo, addaankayo iti rebbengen a mangkita a dagiti bambanag ti masapul a matengngel.​—Pangngaasiyo ta kitaenyo ti naipakuyog a kahon “Mapagtalkankayo Koma a Manangsangaili.”

Ania ti Ar-aramiden dagiti Gobierno

Bayat a kumaro ti pannakaseknan ti publiko maipapan iti peggad ti panaginum ken ti panagmaneho, dagiti gobierno pinaaduda met ti panangikagumaanda a mangtaming iti parikut. Adtoy ti ar-aramiden dagiti dadduma:

Panangipangato ti kababaan nga edad ti uminum: Pudno kadi a makatulong? Usigenyo ti napasamak idiay Estados Unidos ken Canada idi a ti edad ti uminum ti naipababa sumagmamano a tawenen ti napalabas. Inlawlawag ti report ti Insurance Institute for Highway Safety:a “Iti panagadal kadagiti nadumaduma nga estado ken kadagiti probinsia iti Canada a nangipababa iti edad ti uminum manipud beinte uno agingga iti desiotso, adda dakkel nga inaduan ti naipakita a makapapatay a pannakaidungpar.” Ngem, kalpasanna, nangrugi idi 1976, dadduma kadagiti luglugar a nangipababa ti edad ti uminum ti nangrugin a nangipangato iti dayta. Ania ti banagna? Ti isu met laeng a report sumungbat: “Idi dagiti estado impangatoda ti edad ti uminum, adda ti katupagna a panagbaba dagiti makapapatay a pannakaidungpar kadagiti naapektaran a tsuper.”

Panangipaulog kadagiti naing-inget a linlinteg: Kadagiti dadduma a luglugar, dagiti umin-inum a tsuper sanguenda ti nainget a multa, mabaybayag a pannakasuspende ti lisiensia, ken ti pannakaibalud iti maulit a pannakabasol. Dagiti kadi kakasta a naing-inget a linlinteg ti sungbat? Kuna ti Alcohol Health and Research World: “Idiay Britania, dagiti matmatay kadagiti aksidente iti trapiko bimmaba idi damo iti 23 porsiento kas sungbat iti nasaknap ti pannakaipablaakna a Road Safety Act iti 1967, a nangipalubos iti polis a subokenda dagiti tsuper no ti sang-awda ket agat-arak. Ti panangipaulog iti kasta met laeng a linteg idiay Canada ti nangiyeg iti 8 porsiento a panagpababana.”

Ngem di nagbayag napukaw dagiti resultana kadagiti dua a pagilian. Apay? Intuloy a kinuna ti report: “Agsipud ta dagiti tsuper a nakumbinsir ti panangipablaak maipapan iti nangatngato a peggad iti pannakaaresto naammuanda manipud iti kapadasanda kalpasanna a ti peggad ket saan met a nakaro unay.” Kayatna a sawen, dagiti nainget a linlinteg epektibo laeng no dagitoy ti istrikto a maipaulog. Kas kunaen ti Biblia: “Agsipud ta ti panangipato a maibusor iti dakes nga aramid saan a matungpal a sipapardas, iti kasta ti puso dagiti annak dagiti tattao ipamaysada ti agaramid iti dakes.”​—Eclesiastes 8:11, An American Translation ni William F. Beck.

Nalawag, awan ti nalaka a solusion iti makapapatay a parikut iti panaginum ken panagmaneho. Dagiti gobgobierno padpadasenda ti mangtaming iti dayta. Ngem tunggal tao ti masapul a mangaramid iti pasetna. Sakbay ti panangilaok iti panaginum ken ti panagmaneho, agsardengkayo ket agpanunot. Panunotenyo ti biagyo a mismo. Panunotenyo ti biag dagiti dadduma nga agbibiahe a kaduayo. Ken panunotenyo ti leddaang a marikna dagiti inay-ayat dagidiay a ti biagda ti mapaababa babaen ti agin-inum a tsuper. Kas kinuna ni Shirley Ferrara maipapan iti anakna a lalaki a ni Jeff: “Ti beinte nuebe años ubing unay a matay. Pudno nga ubing pay unay.”

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 10]

Mapagtalkankayo Koma a Manangsangaili

No mangidasarkayo iti inumen a de alkohol kadagiti bisitayo iti pagtaenganyo, ania ti maaramidanyo tapmo matengngelyo dagiti bambanag? Adtoy ti sumagmamano a singasing:

● Dikay agalikaka a mangisingasing iti bisita nga agmaneho nga agannad maipapan iti aniaman a panaginum iti inumen a de alkohol

● Limitaran ti kaadu ti alkohol nga idasar

● Mangitukon kadagiti inumen a saan a de alkohol

● No mabalin, adda taraon wenno merienda a maidasar. Laglagipenyo a ti taraon pabannayatenna ti pannakaagsep ti alkohol

● Dikay durogan dagiti dadduma nga uminum

● No adda adun ti nainumna, iti kasta dikay palubosan nga agmaneho. Mangaramidkayo iti sabali nga urnos a maipaay iti dayta a makaawid a natalged

[Kahon iti panid 12]

No Kasano ti Panangsalaknibyo iti Bagiyo Manipud iti Nakainum a Tsuper

Kasano a masalaknibanyo ti bagiyo ken ti pamiliayo manipud iti tsuper nga adut’ nainumna? Makatulong ti panangusaryo iti seat belt ken taginayonen iti natalged a distansia iti nagbaetanyo ken dagiti dadduma a tsuper. Kasta met, siputanyo dagiti nakainum a tsuper. Siputanyo ti tsuper nga:

● Agsikko a nakalawlawa ti pagrikosanna

● Bumallasiw iti tengnge wenno marka ti pakabingayan ti kalsada

● Ngangngani makadungpar iti sabali a banag wenno lugan

● Agsikkosikko

● Agmaneho iti sabali a dalan malaksid iti naituding a dalan

● Agmaneho a nakabambannayat (nasurok a 10 MPH a nababbaba ngem ti kababaan a maipalubos)

● Agsardeng nga awan gapgapuna iti dalan

● Sumaruno a nakaas-asideg

● Agpreno a bigla

● Agmaneho a maisupadi iti dalan

● Dagiti seniasna di maitunos iti turongenna nga agmaneho

● Nabannayat ti panagtignayna iti silaw ti trapiko

● Bigla wenno saan a legal nga agsikko

● Bigla a pumartak wenno kumapuy ti panagpatarayna

● Agmaneho iti rabii a saan a nakasindi ti silawna iti sango

Maibatay iti The Visual Detection of Driving While Intoxicated, ti Anacapa Sciences, Inc. Naisagana a Maipaay iti U.S. National Highway Traffic Safety Administration, Washington, D.C.

[Ladawan iti panid 9]

Kadagiti adu a luglugar, dagiti agin-inum a tsuper sanguenda ti nainget a multa, pannakasuspende ti lisiensia, ken pannakaibalud

[Ladawan iti panid 11]

Apay nga alaen ti risgo babaen ti panangilaok iti panaginum ken ti panagmaneho?