Sukayenyo ti Kinamanagyaman

TI MAYSA a mangngagas idiay New York State inispalna ti biag ni Marie iti narikut a kasasaad. Ngem ti 50-tawenna a ni Marie di man la nagyaman iti doktor wenno nagbayad. Anian a kinaawan panagyaman!

Salaysayen ti Biblia nga iti naminsan, idi sumrek iti maysa a purok, nasabat ni Jesus ti sangapulo a lallaki nga addaan nakaar-ariek a sakit a kukutel. Pinukkawanda: “Jesus, Manangisuro, maasianka kadakami!” Imbilin ni Jesus: “Inkayo ket iparangyo ti bagbagiyo kadagiti papadi.” Tinungpal dagiti agkukutel ti bilinna, ket idi addada iti dalan, nakita ken nariknada nga immimbagdan.

Siam kadagiti napaimbag nga agkukutel ti nagtultuloy iti dalanda. Ngem daydiay maysa nga agkukutel, maysa a Samaritano, nagsubli tapno sapulenna ni Jesus. Daytoy dati nga agkukutel indaydayawna ti Dios, ket idi nasarakanna ni Jesus, nagruknoy iti sakaanan ni Jesus, a nagyaman kenkuana. Kinuna ni Jesus: “Saan kadi a ti sangapulo nadalusanda? Sadino, ngarud, ti yan ti dadduma pay a siam? Awan kadi ti nasarakan a nagsubli tapno mangted dayag iti Dios no di daytoy a tao iti sabali a nasion?”​—Lucas 17:11-19.

Napateg a leksion ti ipaspasimudaag ti saludsod a: “Sadino, ngarud, ti yan ti dadduma pay a siam?” Kas ken Marie, adda nakaro a pagkapuyan ti siam nga agkukutel​—saanda a nagyaman. Nasaknap unay ita ti kasta a kinaawan panagyaman. Ania ti makagapu iti daytoy?

Kangrunaan a Makagapu iti Kinaawan Panagyaman

Ti kinaawan panagyaman agtaud kangrunaanna iti panagimbubukodan. Usigenyo dagiti immuna a nagannak kadatayo, da Adan ken Eva. Pinarsua ida ni Jehova nga addaan nadiosan a galad ken impaayna ti amin tapno agragsakda, agraman ti napintas a minuyongan a pagtaengan, nagsayaat nga aglawlaw, ken napateg ken makapnek a trabaho. (Genesis 1:26-29; 2:16, 17) Nupay kasta, idi sinugsogan ni Satanas a mangaramid iti bukodda a pagayatan, simmukirda nga agassawa ken linaisda ti kinaparabur ni Jehova.​—Genesis 3:1-5; Apocalipsis 12:9.

Usigenyo met ti ili ti nagkauna nga Israel, a pinili ti Dios tapno agbalin a naisangsangayan a kukuana. Nalapunos la ketdi iti panagyaman amin dagiti nagannak nga Israelita idi rabii ti Nisan 14, 1513 K.K.P.! Iti daydi a nagpateg a rabii, pinapatay ti anghel ti Dios “amin dagiti annak nga inauna iti daga nga Egipto” ngem linabsanna ti balay dagiti Israelita nga addaan maitutop a tanda. (Exodo 12:12, 21-24, 30) Ket idi naispalda manipud iti buyot ni Faraon iti Nalabaga a Baybay, buyogen ti puso a napno iti panagyaman, ‘ni Moises ken dagiti annak ni Israel nagkantada ken Jehova.’​—Exodo 14:19-28; 15:1-21.

Nupay kasta, sumagmamano la a lawas kalpasan a pinanawanda ti Egipto, “amin ti sangkagimongan nga annak ti Israel nagtanabutobda.” Naglakada a natnag iti kinaawan panagyaman! Kinailiwda ti ‘panagtugtugawda iti abay ti paglutuan ti lasag . . . , pannangan nga agrennek iti tinapay,’ a tinagiragsakda idiay Egipto, ti daga a nakaadipnanda. (Exodo 16:1-3) Nalawag, ti kinamanagimbubukodan lapdanna ti panangsukay ken panangipakita iti kinamanagyaman.

Kas kaputotan ni managbasol nga Adan, naipasngay amin a tao nga addaan managimbubukodan a kababalin ken pagannayasan a di agyaman. (Roma 5:12) Ti kinaawan panagyaman ket paset met ti agimbubukod nga espiritu a mangdomdominar kadagiti tattao iti daytoy a lubong. Kas iti angin nga ang-angsentayo, adda iti amin a disso dayta nga espiritu, ket apektarannatayo. (Efeso 2:1, 2) No kasta, kasapulan a patanorentayo ti kinamanagyaman. Kasanotay a maaramid dayta?

Kasapulan ti Panagmennamenna!

Depinaren ti Webster’s Third New International Dictionary ti kinamanagyaman kas “ti kasasaad ti panagbalin a managyaman: nabara ken nainggayyeman a rikna a maiturong iti tao a nangipakita iti kinaimbag a mangtignay iti maysa a mangsubad iti pabor.” Ti rikna ket di mabalin a biagen wenno iddepen a kas iti makina; kasapulan nga aggubuay dayta iti kaunggan ti tao. Ti kinamanagyaman ket saan a basta panangipakita iti nasayaat a kababalin wenno urbanidad; agtaud dayta iti puso.

Kasanotay a masursuro ti agyaman a naimpusuan? Ipakita ti Biblia a ti kaaduan a mariknatayo ket bunga ti pampanunotentayo. (Efeso 4:22-24) Ti pannakasursuro nga agbalin a managyaman mangrugi iti panagmennamenna a buyogen ti panangapresiar kadagiti kinaimbag a maipakpakita kadatayo. Maitunos iti daytoy, kinuna ni Dr. Wayne W. Dyer, nga agtartrabaho iti tay-ak ti mental a salun-at: “Diyo mabalin ti maaddaan iti rikna (emosion) no diyo umuna a mapanunot ti maysa a banag.”

Alaentay a pagarigan ti maipapan iti panagyaman gapu kadagiti naparsua iti aglawlawtayo. No tumangadkayo iti nabituen a langit iti naariwanas a rabii, aniat’ mariknayo maipapan iti makitkitayo? Inyebkas ni Ari David ti panagsiddaaw a nariknana: “No imutektekak dagiti langlangitmo, ti aramid dagita ramaymo, ti bulan ken dagiti bitbituen, isuda nga insaadmo; ania ti tao, tapno sipapanunotka kenkuana? Ket ti anak ti tao, tapno sumarungkarka kenkuana?” Ken iti kinaulimek iti rabii, nagsao dagiti bituen ken David, a nakatignayanna a nagsurat: “Dagiti langlangit ipalawagda ti dayag ti Dios; ket ti law-ang ipakitana ti aramid ti imana.” Apay a natignay iti kasta unay ni David iti nabituen a langit? Isu a mismo ti simmungbat: “Pampanunotek amin dagiti ar-aramidmo; is-isipek ti aramid dagiti im-imam.”​—Salmo 8:3, 4; 19:1; 143:5.

Nabigbig met ti anak ni David a ni Solomon ti kinapateg ti panangpampanunot kadagiti pagsidsiddaawan iti sangaparsuaan. Kas pagarigan, maipanggep iti paset nga ak-akmen dagiti ulep iti pannakasibug ti dagatayo, insuratna: “Amin dagiti karkarayan agayusda a mapan iti taaw; nupay kasta saan a mapusek ti taaw; iti disso a papanan dagiti karkarayan, sadiay mapanda manen.” (Eclesiastes 1:7) Gapuna kalpasan a ti tudo ken dagiti karayan masibuganda ti daga, agsubli kadagiti ulep ti danumda a nagturong kadagiti taaw. Ania ngata ti agbalin a kasasaad daytoy daga no awan ti kastoy a pannakadalus ken panagrikus ti danum? Anian a panagyaman ni Solomon idi inut-utobna dagitoy!

Apresiaren met ti managyaman a tao ti relasionna kadagiti miembro ti pamilia, gagayyem, ken kaam-ammona. Tantandaananna ti kinaimbag nga ar-aramidenda. Bayat nga us-usigenna buyogen ti panangapresiar ti kinaimbagda, makarikna iti naimpusuan a panagyaman.

Panangyebkas iti Panagyaman

Anian a nagsimple a sao ti “pagyamanan”! Naglaka nga iyebkas ti kasta a sao. Ken nagadu dagiti gundaway a maaramidtayo dayta. Anian a makapabang-ar ti nabara ken napasnek a Pagyamanan iti daydiay mangilukat iti ruangan para kadatayo wenno mangpidut iti banag a natnagtayo! Ti pannakangngeg iti dayta nga ebkas pagbalinenna a nalaglag-an ken ad-adda a makaparagsak ti trabaho ti maysa a tindera wenno serbidora iti restawran wenno ti kartero.

Ti panangipatulod kadagiti kard a pagyaman ket maysa a kombiniente a pamay-an tapno iyebkas ti panagyaman gapu iti kinaimbag a naipakita. Adu kadagiti kard a magatang iti tiendaan ti naglaon iti agkakapintas nga ebkas. Ngem saan kadi a naayat a personal nga ebkas ti mangnayon iti sasao ti panagyaman nga insuratyo a mismo? Kaykayat pay ketdi ti dadduma a di agusar iti nayimprenta a kard, a mangipatulodda ketdi iti personal a surat.​—Idiligyo ti Proverbio 25:11.

Nalabit, dagiti maikari unay a pagyamanantayo ket dagidiay kasingedan kadatayo iti pagtaengan. Kuna ti Biblia maipapan iti natalunggadingan nga asawa a babai: “Ti asawana [bumangon], ket idaydayawna.” (Proverbio 31:28, NW) Saan kadi a ti naimpusuan nga ebkas ti panagyaman ti asawa a lalaki ken ni baketna maitutop iti pagtaengan nga addaan talna ken pannakapnek? Ken saan kadi a maragsakan met ti asawa a lalaki a sumangpet iti pagtaengan no abrasaen ni baketna buyogen ti nabara ken naayat a kablaaw? Kadagitoy nga aldaw, adu ti parikut ti agassawa, ket no mamuntuon dagiti parikut, nakalaklaka ti agpungtot. Ti tao a managyaman sisasagana a mangpabus-oy ken nadaras a mangdispensar ken mamakawan.

Kasapulan met a sipapanunot dagiti agtutubo a mangyebkas iti naimpusuan a panagyaman kadagiti dadakkelda. Siempre, imperpekto dagiti nagannak, ngem saan a rason dayta tapno di bigbigen ti naaramidanda kadakayo. Saan a magatang ti ayat ken panangasikaso nga impaayda kadakayo sipud pannakaipasngayyo. No sinursuruandakayo iti pannakaammo iti Dios, addaankayo iti kanayonan a rason tapno agyaman.

“Dagiti annak isuda ti pagpatawid ni Jehova,” kuna ti Salmo 127:3. Gapuna dagiti nagannak rumbeng a mangbirokda kadagiti gundaway a mangpadayaw kadagiti annakda imbes a babalawen ida maigapu iti babassit a banag. (Efeso 6:4) Ket anian a pribilehio ti adda kadakuada a tulongan dagiti agtutubo nga adda iti aywanda a mangsukay iti kinamanagyaman!​—Idiligyo ti Proverbio 29:21.

Panagyaman iti Dios

Ni Jehova a Dios ti Manangted iti “tunggal naimbag a sagut ken tunggal naan-anay a banag.” (Santiago 1:17) Nangnangruna a napateg ti sagut a biag, ta amin nga adda kadatayo wenno nalabit planotayo nga aramiden agbalin nga awan serserbina no mataytayo. Idagadag kadatayo ti Kasuratan a laglagipentayo nga adda “[ken Jehova a Dios] ti ubbog ti biag.” (Salmo 36:5, 7, 9; Aramid 17:28) Tapno mapatanor ti maysa a puso a managyaman iti Dios, kasapulan a mennamennaentayo dagiti naparabur a probisionna a mangsussustener iti pisikal ken espiritual a biagtayo. (Salmo 1:1-3; 77:11, 12) Ti kasta a puso tignayennatayo a mangipakita iti apresasion iti sao ken aramid.

Ti kararag ket maysa a nalawag a pamay-an a pangyebkas iti panagyamantayo iti Dios. Kinuna ni salmista David: “Aduda, O Jehova a Diosko, dagiti nakaskasdaaw nga ar-aramid nga inaramidmon, ken dagiti pampanunotmo nga agturong kadakami: saan a mabalin nga intarenen iti sanguanam; no palawagek ket sawek koma ida, ad-aduda ngem ti mabalin a bilangen.” (Salmo 40:5) Matignaytay met koma iti umasping a pamay-an.

Determinado met ti David a mangipakita iti panagyamanna iti Dios babaen ti sasao nga insaona kadagiti sabsabali. Kinunana: “Agyamanakto ken Jehova iti amin toy pusok; iparangkonto amin dagiti nakaskasdaaw nga ar-aramidmo.” (Salmo 9:1) Ti panangisarsarita kadagiti sabsabali iti maipapan iti Dios, nga iranudtayo kadakuada ti kinapudno manipud iti Saona, ket nalabit kasayaatan a pamay-an tapno maipakita kenkuana ti panagyamantayo. Ket tulongannatayo daytoy nga agbalin nga ad-adda a managyaman kadagiti dadduma pay a benneg ti biag.

“Siasinoman a mangisagut iti daton ti panagyaman padayawannak; ket daydiay manarimaan iti dalanna iparangkonto kenkuana ti panangisalakan,” kuna ni Jehova. Sapay koma ta masagrapyo ti rag-o nga agtaud iti panangipakitayo iti naimpusuan a panagyaman kenkuana.​—Salmo 50:23; 100:2.

[Ladawan iti panid 7]

Ti biag ket sagut a naggapu iti Dios. Siguraduenyo a nayonan iti ebkas a nagtaud kadakayo a mismo