Ti Panangmatmat ti Biblia
Tungpalentayo Aya ti Karitayo?
SANGSANGUEN ti naragsaken nga agassawa ti makariribuk a parikut. Adu a tawen ti napalabasen, idi nakaro ti pannakaigamerda iti narigat a problema ti pamilia, inkarida ti mangidonar iti kakasangapulo iti sapulda iti Dios no bang-aranna ida kadagiti parikutda. Itan ta lallakaydan ken aduandan kadagiti di ninamnama a parikut iti kuarta, kunaendan, “Kapilitan aya a tungpalenta daytoy a kari?”
Ipaganetget daytoy a narikut a kasasaad ti balakad ti masirib a tao maibusor iti darasudos a panagsasao: “Naim-imbag a dika koma mangikari ngem ti mangikarika ket dika tungpalen. Dika palubusan a ta ngiwatmo pagbasolenna ta lasagmo, dika met agsao iti sanguanan ti anghel a kunaem a maysa a biddut.”—Eclesiastes 5:5, 6.
Nakapuy a Pambar
Nupay gagangayen iti nalulok a kagimongan dagiti minamaag a sapata ken ti panangliklik kadagiti kari, ditay namnamaen a patien ti Dios dagiti pinarparbo a pambar; ammo dayta dagiti negosiante. Agsennaay ti artikulo a “Kinamapagtalkan iti Negosio: Nalawag a Kinamaag?” iti pagiwarnak ti negosio nga Industry Week: “Dikam agtaleken nga ibaga dagiti tao ti pudno, aramidenda ti umiso imbes a ti panglakagan, tungpalenda dagiti karida.” Nupay nalaka nga ibaga ti, ‘‘inkoreokon ti bayadko,’’ kadagiti nakautangan, pulos a di maallilaw dagiti anghel.
Daytoy dina kayat a sawen nga usaren ti Dios dagiti anghel a mangipaalagad kadagiti kari kas iti panangusar dagiti usurero kadagiti butangero a mangsingir kadagiti nangato nga interes kadagiti awan gawayna a biktima. Imbes ketdi, siaayat a pagbalinen ti Dios dagiti anghelna nga “espiritu nga agserbida a maibabaon tapno agserbi a maipaay iti paglaingan dagiti agtawidto iti pannakaisalakan.” (Hebreo 1:14) Iti kasta, pudno a mairaman dagiti anghel iti pannakasungbat dagiti napasnek a kararagtayo.
Nupay kasta, no itultuloytayo ti mangaramid kadagiti ubbaw a kari iti karkararagtayo, pudno kadi nga inanamaentayo dagiti bendision ti Dios? Kuna ti masirib a tao: “Apay nga agpungtot ti Dios gapu iti timekmo ken dadaelenna [siempre, iti dadduma a pamay-an] ti aramid dagita imam?”—Eclesiastes 5:6b.
Gapuna, saan a ti panagamak iti mangibales nga anghel ti mangtignay kadatayo a mangtungpal kadagiti karitayo imbes nga agpambartayo. Imbes ketdi, ipategtayo ti naimbag a relasiontayo iti Dios ken sipupudno a tarigagayantayo ti anamong ti Dios iti aramidtayo. Kas sisasayaat nga inyebkas ti nadakamaten nga immuna a pagassawaan: “Kayatmi a nadalus ti konsiensiami iti imatang ti Dios ken kayatmi ti agtignay a maitunos iti pagayatanna.”
Salimetmetan ti Nasayaat a Konsiensia
Tapno maaddaan iti nadalus a konsiensia maipapan iti panangtungpal iti kari, masapul a napudnotayo iti bagitayo. Kas pangarigan: Ipapantayon nga adda nakautang kadakayo iti dakkel a gatad ti kuarta ngem gapu ta minalas mabalin a dinan kabaelan a bayadan. Ania ti ad-adda a mangay-ayo kadakayo—no basta dinan ikankano ti utangna a kasla imposible a mabayadanna wenno iyurnosna nga in-inoten a bayadan, iti naikeddeng a gatad a kabaelanna?
Maipadis met iti kastoy a panagrason, no ngay ti sidadarasudos a kari a mangipaay iti isuamin a tiempo wenno dadduma pay a kinabaknang iti Nakristianuan nga ar-aramid saanen a mabalin a tungpalen. Saan kadi nga obligadotayo a mangtungpal iti karitayo agingga nga ipalubos iti kasasaad? “No sisasagana ti pakinakem,” insurat ni Pablo, “ti sagut makaay-ayo” adu man wenno bassit ti maipaaytayo. (2 Corinto 8:12) Ngem dagiti ngay kari a naaramid sakbay a maaddaan ti maysa ti umiso a pannakaammo iti kinapudno ti Biblia?
Dagiti Di Umiso Wenno Di Nainkasuratan a Kari
No maammuantayo a ti maysa a kari ket narugit wenno imoral, masapul nga idiantayo a dagus dayta! (2 Corinto 6:16-18) Dagiti pangarigan iti narugit a kari ket:
◻ Karkari kadagiti ulbod a didios ken diosa, kas ti “reina ti langit” iti Babilonia.—Jeremias 44:23, 25.
◻ Di nainkalintegan a karkari, kas ti kari dagiti 40 a lallaki a didanto mangan agingga a dida mapapatay ni apostol Pablo.—Aramid 23:13, 14.
◻ Karkari dagiti apostata a mangipangag kadagiti “sursuro dagiti demonio, babaen . . . kadagiti lallaki nga agsao kadagiti ulbod . . . , nga iparitda ti pannakiasawa, ken ibilinda ti di pannangan kadagiti taraon a pinarsua ti Dios a maipaay nga awaten koma babaen ti panagyaman dagiti mamati ken dagiti makaammo ti pudno.”—1 Timoteo 4:1-3.
Gapuna, nalawag, mabalin nga ibilangtayo nga awan ti mamaay dagiti dadduma a napalabas a karkari. Ngem no maipapan kadagiti kari a saan a mainaig iti kasuratan, apay nga agbiruktayo kadagiti pangliklikantayo? Saan kadi a ti agdama nga umiso a pannakaammotayo pagbalinennatayo nga ad-adda a mangraem kadagiti napalabas a karitayo?
Usigenyo ti Napalabas ken Masanguanan a Karkariyo
Masapul met ngarud nga agpanunottayo a naimbag sakbay a nayonantayo ti aniaman a masanguanan a karitayo iti panagdayawtayo. Saan a rumbeng nga usaren dagiti kari a mangtignay ti maysa a tao a mangaramid wenno di mangaramid iti maysa a banag, kas iti panangpaadu iti tiempo a busbosen ti maysa iti Nakristianuan a panagdayaw wenno ti panangidian iti nalabes a pannangan. Saan a linaksid ni Jesus, nupay kasta, dagiti amin a sapata, kas pangarigan, no kasapulan iti maysa a korte ti linteg. Ngem nalawag a pinaglasinna ti awan ar-arnasna a panagsapata, ta namakdaar: “Nangngegyo met a naisao kadagidi tattao idi ugma, ‘Dika agsapata no dika tungpalen, ngem masapul a tungpalem ti karim ken Jehova.’ Ngem, kunak kadakayo: Dikay agsapata a pulos.” (Mateo 5:33, 34) Apay a kastoy ti sasaadenna? Saan kadin a maitutop dagiti sapata a kas idi?
Masansan nga adda kondision dagiti sapata dagiti matalek idi ugma. Iti napasnek a kararag ikarida ken Jehova, ‘No tulongannak a makalasat itoy a rigat, aramidekto ti kastoy ken kasta a maigapu kenka.’ Ngem kinuna ni Jesus: “Aniaman a dawatenyonto iti Ama iti naganko itdennanto kadakayo.” Imbes nga irekomendarna dagiti kari nga addaan kondision kadagiti matalek idi tiempona, impanamnama ni Jesus kadakuada: “Agingga ita awan pay ti dinawatyo iti naganko. Dumawatkayo ket umawatkayo.”—Juan 16:23, 24.
Daytoy a panagtalek iti nagan, wenno saad ni Jesus ti mangliwliwa met iti asinoman a makarikna pay laeng a nakabasol agsipud ta—uray kasano ti panangikagumaanna—dina matungpal ti “sidadarasudos nga insawangna” a kari iti Dios. (Levitico 5:4-6) Gapuna nupay no ditay laglag-anen dagiti immuna a karitayo, saan laeng a makapagkararagtayon iti nagan ni Jesus no di ket makapagapelartayo iti Dios nga iyaplikarna ti sakripisio a daton ni Jesus kadagiti basoltayo, ken makadawattayo iti pammakawan iti nagan ni Jesus. Iti kasta umawattayo “ti naan-anay a kinatalged iti pammati, ta [nadalusanen] dagiti pusotayo iti dakes a konsiensia.”—Hebreo 10:21, 22.
[Picture Credit Line iti panid 24]
Dagiti agkarkari a padi idiay Montmartre