ECLESIASTES
Ti Hebreo a nagan a Qo·heʹleth (kaipapananna ti “Manangummong; Manangurnong; Mamagtaripnong; Mamagdaragup”) mayanatup a deskribirenna ti akem ti ari iti teokratiko a gobierno a tinagiragsak ti Israel. (Ec 1:1, 12) Pagrebbengan idi ti agturay a pagkaykaysaen ti dedikado nga ili ti Dios iti kinamatalek iti pudno nga Ari ken Diosda. (1Ar 8:1-5, 41-43, 66) Gapu itoy, maammuan no naimbag wenno dakes ti ari maipaay iti nasion no inturongna ti nasion iti panagdaydayaw ken Jehova wenno saan. (2Ar 16:1-4; 18:1-6) Ti manangummong, nga isu ni Solomon, adun a panangummong iti Israel ken kadagiti kakaduada, dagiti temporario nga agnanaed, ti inaramidna idiay templo. Iti daytoy a libro inkagumaanna nga ummongen ti ili ti Dios nga iyadayo ida iti ubbaw ken awanan bunga nga ar-aramid daytoy a lubong nga iturongna ida iti ar-aramid a maikari iti Dios a nakaidedikaranda kas maysa a nasion. Ti nagan a naaramat kadagiti Iloko a Bibliatayo ket naala iti pannakaipatarus ti Qo·heʹleth iti Griego a Septuagint, awan sabali, ti Ek·kle·si·a·stesʹ (Eclesiastes), a kaipapananna ti “kameng ti maysa nga ecclesia (kongregasion; ummong).”
Mannurat. Maymaysa laeng nga “anak ni David,” awan sabali, ni Solomon, ti ‘ari iti Israel idiay Jerusalem’ (Ec 1:1, 12), ta ti ar-ari kalpasan ni Solomon saanda a nagturay iti intero nga Israel. Ni Solomon ti ari a pagaammo unay gapu iti mangringbaw a siribna. (Ec 1:16; 1Ar 4:29-34) Maysa a managibangon. (Ec 2:4-6; 1Ar 6:1; 7:1-8) Maysa a managputar kadagiti proverbio. (Ec 12:9; 1Ar 4:32) Nagdindinamag ni Solomon gapu iti kinabaknangna. (Ec 2:4-9; 1Ar 9:17-19; 10:4-10, 14-29) Yantangay ti libro dakamatenna ti programa ni Solomon a panagibangon, naisurat la ketdi kalpasan dayta a tiempo ngem sakbay nga ‘inrugina nga aramiden no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova.’ (1Ar 11:6) Ngarud naisurat ti libro sakbay ti 1000 K.K.P., idiay Jerusalem. Ti kinapudno a saan laeng nga isu ti kabaknangan no di ket nalabit maysa kadagiti aduan pannakaammo nga ar-ari idi kaaldawanna mangpasingked a ni Solomon ti maysa kadagiti kasayaatan a kualipikado a tattao a mangisurat iti daytoy a libro; dagiti lumalayag ken agtagtagilakona kasta met dagiti sumarsarungkar a dignitario agiyegda iti damag ken pannakaammo maipapan iti tattao iti dadduma a daga.—1Ar 9:26-28; 10:23-25, 28, 29.
Kinaumiso. Ti Qo·heʹleth, wenno Eclesiastes, ket inawat kas kanoniko agpadpada dagiti Judio ken Kristiano a simsimbaan. Maitunos dayta iti dadduma pay a paset ti Biblia a mangibinsabinsa kadagiti isu met laeng a suheto. Kas pagarigan, tumunos dayta iti Genesis maipapan iti kaadda ti bagi ti tao a buklen ti tapok iti daga ken addaan iti espiritu wenno puersa ti biag a naggapu iti Dios ken iti anges a mangbibiag iti dayta. (Ec 3:20, 21; 12:7; Ge 2:7; 7:22; Isa 42:5) Pasingkedanna ti sursuro ti Biblia a ti tao naparsua a nalinteg ngem sipapakinakem a pinilina a supringen ti Dios. (Ec 7:29; Ge 1:31; 3:17; De 32:4, 5) Bigbigenna ti Dios kas isu ti Namarsua. (Ec 12:1; Ge 1:1) Umanamong iti dadduma pay a paset ti Biblia no maipapan iti kasasaad dagiti natay. (Ec 9:5, 10; Ge 3:19; Sal 6:5; 115:17; Jn 11:11-14; Ro 6:23) Sibibileg nga itandudona ti panagdaydayaw ken panagbuteng iti Dios. Aramatenna ti sao a ha·ʼElo·himʹ, “ti pudno a Dios,” iti 32 a daras. Ti katupag ti nagan a Jehova masarakan iti Syriac a Peshitta ken iti Judio a Targum ti libro iti Eclesiastes 2:24. Nupay kunaen ti sumagmamano a ti libro supiatenna ti bagina, daytoy ket maigapu laeng iti saanda a pannakakita a ti libro adu a daras nga idatagna ti gagangay a panangmatmat a kasupadi ti panangmatmat a mangyanninaw iti nadibinuan a sirib. (Idiligyo ti Ec 1:18; 7:11, 12.) Gapuna masapul a basaen dayta ti maysa a tao buyogen ti panggep a panangtarus iti kaipapananna ken masapul a laglagipen ti tema ti libro.
[Kahon iti panid 687]
DAGITI TAMPOK TI ECLESIASTES
Nalawag a panangiladawan kadagiti ubbaw ken makagunggona nga ar-aramid
Insurat ni Solomon iti naud-udi a paset ti panagturayna kas ari, idi naisayangkatnan ti nakaad-adu nga aramid a deskribirenna
Ti biag a naipamaysa iti ubbaw nga ar-aramid ket awan kapapay-anna
Isuamin ket ubbaw iti kadawyan a tao; ti maysa a kaputotan sukatan ti sabali a kaputotan, ket uray dagiti nainkasigudan a siklo maulit-ulit ken makapakil (1:1-11)
Ti ad-adu a natauan a sirib mabalin nga agbanag iti ad-adu a tuok; ti killo iti daytoy a sistema saan a mapalinteg (1:12-18)
Ti panangipamaysa iti bagi iti panagsapsapul iti ragsak babaen ti materialismo ket kasla panangkamkamat iti angin (2:1-11, 26)
Ti kinasirib nasaysayaat ngem kinamaag, ngem dagidiay masirib ken maag agpadpadada a matay ken malipatan (2:12-16)
Ti panagtrabaho a sipipinget iti intero a panagbiag ti maysa tapno laeng ibatina ti isuamin a banag iti tao a saan a mangtagipateg iti dayta—makadidigra daytoy (2:17-23)
Dagiti pasamak iti naindagaan a biag masansan a maaramid sigun kadagiti siklo, nga adu kadagita ti di maiturayan ti tao (3:1-9)
Iti agdama a sistema, isuamin (agpadpada ti tao ken animal) matay inton agangay (3:18-22)
Mapasamak ti adu nga aramid ti panangirurumen, nga awan namnama manipud natauan a panangmatmat (4:1-3)
Kinaubbaw ti napinget a panagtrabaho ken kinalaing gapu iti rinnisiris wenno tapno laeng agurnong iti kinabaknang, ken maag ti nasadut a tao (4:4-8)
Ti biag ti maysa nga agturay posible met nga agbalin nga ubbaw (4:13-16)
Ti panagurnong iti kinabaknang saanto a makapnek, no di ket mabalin a saanna a paturogen ti makinkukua iti dayta; ket inton matay ibatinanto amin dagita (5:9-17)
Nupay adu ti sanikua ti maysa a tao, dagiti kasasaad—nalabit ti panagsakit wenno ti natungday a panangil-iliw—mabalin a manglapped kenkuana a maaddaan iti pannakapnek (6:1-12)
Iti agdama a sistema, agur-uray ti isu met laeng a pasamaken agpadpada ti nalinteg ken nadangkes—matayda amin; gapuna, ti sumagmamano agpalaloda iti kinadakes (9:2, 3)
Ti sirib saan a kanayon a matagipateg no aggapu dayta iti marigrigat a lalaki (9:13-18)
Ti pannakaigamer iti kinamaag mangipaay iti dakes a pakasarsaritaan iti maysa a tao; no ti kakasta nga awanan kabaelan addada kadagiti saad ti autoridad, napeggad kadakuada dayta ken pakaparigatan ti sabsabali (10:1-19)
Ti kinaagtutubo ken ti kinaagkabannuag kinaubbawda; kasta unay ti di kinasigurado ti kapaut ti kired ti kinaagtutubo (11:10)
No ti maysa a tao saan a naibagnos iti biag babaen ti patinayon a pananglagip iti Namarsua, isuamin ket kinaubbaw! (12:8)
Bambanag a makagunggona ken mangipaay iti kaipapanan iti biag ti maysa a tao
Tagiragsakem ti bungbunga ti panagtrabahom, a bigbigem dagitoy kas sagut manipud iti Dios (2:24, 25; 5:18-20)
Napintas amin dagiti aramid ti Dios; insaadna iti sanguanan ti tattao ti namnama nga agbiag agingga iti tiempo a di nakedngan (3:10-13)
Ti pangkaaduan a padron ti natauan a biag nga adda sigun iti pammalubos wenno panggep ti Dios saan a mabalin a baliwan ti tao; gapuna aguray iti panagtignay ti Dios kas Ukom iti naituding a tiempona (3:14-17; 5:8)
Ti maysa a tao nga agtrabaho nga adda kaduana nasaysayaat ngem iti agmaymaysa (4:9-12)
Ti umiso a panagbuteng iti Dios rebbeng a tignayennatayo a siaannad nga umimdeng iti kalkalikagumanna kadatayo ken mangtungpal iti aniaman a kari nga ikaritayo kenkuana (5:1-7)
Tagipatgen ti kinapateg ti nasayaat a nagan ken ti kinaababa ti agdama a biagtayo a panggun-odan iti dayta, ti gunggona ti kinaanus, ti nangatngato a pateg ti sirib, ken ti panagkasapulan nga agpasakup a sipapakumbaba iti ipalubos ti Dios (7:1-15)
Liklikan ti panaglablabes ngem paibagnos koma iti panagbuteng iti Dios; saan a pakaseknan unay ti kunaen ti dadduma a tattao; adaywan ti silo ti maysa a balangkantis (7:16-29)
Agbalin a managtungpal iti linteg; numan pay ti tattao dominaranda ti sabsabali iti pakadangrananda ken nalulok ti natauan a hustisia, saan a bay-an a dadaelenna ti panangtagiragsakyo iti biag; laglagipen, naimbagto ti pagbanagan dagidiay agbuteng iti pudno a Dios; di manginanama a matukod amin dagiti makagapu iti ar-aramiden ken ipalpalubos ti Dios a mapasamak (8:1-17; 10:20)
Dagidiay nalinteg ken dagidiay masirib addada iti ima ti pudno a Dios—saandanto a mapukaw ti gunggonada; ngem ken patay awan ammo ti maysa a tao ken awan mabalinna nga aramiden, gapuna aramatenyo ti biagyo itan iti wagas nga anamonganto ti Dios; tagiragsakenyo dayta kadagiti nasayaat a wagas bayat nga ik-ikutanyo dayta (9:1, 4-12)
Gammatan dagiti mayanatup a gundaway nga agbalin a managparabur, agaramid iti naimbag; saan a palubosan a dagiti di kinasigurado ti biag ti manglapped iti aramidyo (11:1-8)
Agtutubo, tagiragsakem ti kinaagtutubom, ngem saanmo a lipaten a manungsungbatka iti Dios maipaay kadagiti tignaymo; lagipem ti Naindaklan a Namarsuam bayat nga agtutuboka pay, sakbay a dumteng ti kinakapuy ken kinaduduogan gapu iti panaglakay, sakbay nga agpatingga ti biag (11:9; 12:1-7)
Ti makagunggona unay a sursurat isu dagidiay mangyanninaw iti sirib ti “maysa a pastor,” ni Jehova a Dios (12:9-12)
Agbuteng iti pudno a Dios ken salimetmetan dagiti bilinna; makitana ti isuamin nga aramidentayo, ket iyegnanto iti pannakaukom ti ar-aramidtayo (12:13, 14)