Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa

◼ Apay nga impaulog ti New World Translation ti Hebreo a sao nga ʽa·rumʹ idiay Genesis 3:1 kas “naannad” idinto a dadduma a patarus ti Biblia kunada “nasikap” wenno “tuso”?

Mabasa dayta a kasuratan: “Itan ti uleg napaneknekan nga isut’ kaannadan kadagiti amin nga atap nga animal iti daga nga inaramid ni Jehova a Dios. Ket isu kinunana iti babai: ‘Pudno aya a kinuna ti Dios a saankay a mangan iti amin a kayo iti minuyongan?’”

Idiay Proverbio 12:23 ken dadduma pay a paset, impaulog ti New World Translation ti Hebreo a sao nga ʽa·rumʹ kas “nalaing,” nga isut’ maysa kadagiti pamunganayan a kaipapanan ti sao no iyaplikar kadagiti tattao. Ngem kas iti kaso dagiti adu a sasao, ti ʽa·rumʹ addaan nadumaduma a kaipapanan. Kas pangarigan, dinepinar ni Benjamin Davidson ti ʽa·rumʹ kas iti sumaganad: “I. tuso, nasikap, masirib.​—II. managsagana, naannad.”​—The Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon.

Apay, ngarud, a pinili ti New World Translation ti segundario a kaiyulogan a “naannad” idiay Genesis 3:1? Dayta a pili ket maitunos kadagiti dadduma a patarus. Kas pangarigan, idi ti Genesis 3:1 naipatarus iti Griego idiay Septuagint a bersion idi maikatlo siglo K.K.P., ti sao a phroʹni·mos ti nausar​—ti isu met laeng a sao a nausar iti kamaudiananna idiay Mateo 10:16: “Naannadkayo ngarud a kasla kadagiti uleg ken nasingpetkayo a kasla kadagiti kalapati.”​—Today’s English Version.

Ni Hebrew nga eskolar a Ludwig Koehler nagkomento idi 1945: “Ti uleg ket managbabain. Naiyebkas a naimbag daytoy iti Griego a phronimos, ta babaen iti daytoy a kinamanagbabain wenno kinaannad imparangarang ti uleg ti panagikut ken panangsurot ti phrenes.” Ti phreʹnes ket kayatna a sawen ditoy daydiay maysa a kita ti naikasigudan a kinasirib nga iparparangarang met dagiti dadduma nga animal.​—Idiligyo ti Proverbio 30:24.

Adda, nupay kasta, napatpateg a rason iti panangusar ti sao a “naannad” imbes a “nasikap” wenno “tuso” idiay Genesis 3:1. Ti panangawag iti uleg a tuso ditoy, sakbay ti pannakailadawanna a mangsulsulisog ken Eva nga agbasol, mabalin nga iturongna dagiti adu a managbasa a mangipato nga iladladawan ti Biblia ti maysa laeng nga uleg a mangar-aramid ti gakatna babaen iti bukodna a karkarna a kinasikap. Ti kasta nga interpretasion ikabilna ti salaysay iti kasasaad ti maysa laeng a sarsarita​—ken maysa pay met ngarud a nakakatkatawa a sarsarita iti dayta.

Iti kasupadina, isursuro ti Biblia nga adda pay dakdakkel ngem iti kinatuso ti uleg nga aggunggunay idiay minuyongan ti Eden. Nalawag nga inyam-ammo ti Apocalipsis 12:9 ni Satanas a Diablo iti dayta “uleg a kadaanan.” Isu idi daydiay di makita, napigpigsa ngem tao a pannakabalin a mangpapaandar iti nanumo a reptilia kas pampamay-an ti nalaing a ventriloquista iti muniekana. Ti natural a kinaannad ti uleg pinagbalinna dayta kas kasasayaatan a pili para iti panangallilaw. Idi di nagbain a siaannad kas iti kababalinna no di ket situtured a nangilukat ti ngiwatna ken rinugianna ti agsao ken Eva, daytat’ nangawis ti atension ni Eva a mas epektibo.

Ti naipaltiing a Sao ti Dios ket awanan kadagiti pinarparbo a sarsarita, ket babaen iti apagpag-isu a panangipaulog, tultulongannatayo ti New World Translation a mangapresiar iti daytoy a kinapudno.​—2 Timoteo 3:16.

◼ Yantangay ammon dagiti Saksi ni Jehova a ti natay awan ammodan, apay a mariknada a nasken pay laeng ti tumabuno ti pannakaipumpon dagiti kapammatianda?

Ti umiso a pannakaammo manipud iti Biblia maipapan iti kasasaad dagiti natay salaknibanna dagiti Saksi ni Jehova manipud iti di umiso a kababalin ken ti maibungana a di nainsiriban a kababalin kadagiti pumpon. Mangted met dayta ti rason a tumabuno kadagiti Nakristianuan a pamumpon.

Ipakita a silalawag ti Sao ti Dios a no matay ti tao, isut’ saan nga agtultuloy nga agbiag kas di matay a kararua. (Eclesiastes 9:5) Kalpasan ti ipapatay, ti bagi agsubli iti tapuk, babaen iti sigud a panagrupsa wenno babaen iti pannakapuor. Ti pimmusay saanen a sibibiag; isuntot’ agbiag manen no isut’ pagungaren ti Dios iti masanguanan.​—Juan 5:28, 29; Aramid 24:15.

Gapu itoy, saan a sursuroten dagiti Saksi ni Jehova ti ug-ugali ti pumpon a naibatay iti pammati a ti natay a tao ket addaan di matay a kararua, nga isut’ agbibiag iti nadumaduma a lugar. Saanda a makibibiang kadagiti lamay, nga addaan kadagiti napipigsa a panagdayday-eng wenno panagas-asug a mangbutbuteng “kadagiti espiritu,” wenno iti agpatpatnag a lamay wenno aglablabes a panagladingit a nairanta a mangay-ayo iti natay.

Ngem, di kayat a sawen daytoy, a saanen nga agladingit ti ili ti Dios. Ti ipapatay ti kabagian wenno nasinged a pagayam ket makapaladingit a kapadasan, uray kadagiti pudno a managdaydayaw nga addaan umiso a pannakaammo maipapan kadagiti natay. Kas pangarigan, idi impato ni Jacob a maysa a nadawel nga animal ti nangpapatay ken Jose, ti patriarka “dinung-awanna ti anakna kadagiti adu nga al-aldaw.” Mabasatayo a “timmakder amin dagiti annakna a lallaki ken babbai a nangliwliwa kenkuana.” (Genesis 37:33-35) Idi natay ni matalek a Jacob, ni Jose “imbilinna kadagiti ad-adipenna a mangngagas, nga embalsamarenda ni amana,” ket “dagiti Egipcios sinangitanda bayat ti pitopulo nga aldaw.” Nupay ti pamilia ni Jacob saanda a sinalimetmetan ti ulbod a panangmatmat dagiti Egipcio maipapan kadagiti natay, nalawag a napasennaayda iti ipapatay ni Jacob. “Ken amin dagiti sangakabbalayan ni Jose ken dagiti kakabsatna” kayatda a maitabon a siuumiso ni Jacob, ket uray dagiti tagaruar makitada nga agdungdung-awda.​—Genesis 50:1-11.

Adu a dadduma pay a pangarigan idiay Biblia ti maisitar a sadiay dagiti ad-adipen ni Jehova pudno a napaladingitda iti ipapatay ti padada a managdaydayaw wenno kabagian ket gapu itoy agladingitda.a Idi ni Jesus kaduana dagiti maladingitan a kabagian ni Lazaro, ni Jesus saan a kasla awan riknana a natignay wenno nagragragsak a di umiso. Nupay agtalek iti pannakabalin ti panagungar, nagsangit ni Jesus. (Juan 11:33-35) Kalpasan ti ipapatay a mismo ni Jesus, nagladingit dagiti adalanna, uray no imbagana idi kadakuada nga isuntot’ papatayenda ken agbiagto manen.​—Mateo 16:21, 28; Juan 16:17-20; 20:11.

Dagiti ad-adipen ti Dios itatta mabalin ken talaga a mariknada ti sennaay nga iyeg ti ipapatay. Kaskasdi, ti Biblikal a pannakaawatda tumulong a mangpalag-an wenno mangtimbeng ti panagsennaayda, a maitunos iti 1 Tesalonica 4:13, 14: “Ngem dikami kayat nga awan ti ammoyo, kakabsat, maipapan kadagiti maturog; tapno dikayo agladingit a kas kadagiti dadduma nga awan inanamada. Ta no patientayo a ni Jesus natay ket nagungar, kasta met ti Dios iyegnanto dagiti maturog ken Jesus nga ikuyog kenkuana.”

Ngarud, aniat’ maipapan ti itatabuno ti pumpon a Kristiano (wenno ti palawag a panglaglagip maipapan ti maysa a manamati)? Addada Biblikal a rason no apay marikna dagiti Saksi a makagunggona a maaddaan ken tumabuno iti kasta.

Lagipenyo nga idi kasla napukawen ni Jacob ti anakna, “timmakder amin dagiti annakna a lallaki ken babbai a nangliwliwa kenkuana.” (Genesis 37:35) Iti adu a dagdaga nakaiyugalianen dagiti kakabagian nga agtataripnong maipaay iti pumpon. Daytat’ mangted okasion kadagiti dadduma, a mabalin saan a nadekket unay wenno saanda nga apektado unay iti emosion, tapno mangipaay ti pannakipagriknada ken panangliwliwada. Kalpasan ti ipapatay ni Lazaro ‘adu kadagiti Judio ti immay kada Marta ken ni Maria tapno liwliwaenda ida maipuon ken kabsatda.’ (Juan 11:19) Ramanenna met daytoy dagiti Kristiano a kayatdat’ “mangliwliwa kadagiti adda iti uray ania a pagladingitan.”​—2 Corinto 1:4.

Dagiti manangaywan a Kristiano, uray no mabalin nga okupadoda unay, rebbeng nga idauluanda ti panangipaay iti liwliwa iti arban. Laglagipenda a ti pagulidananda a ni Jesus, ti Naimbag a Pastor, ket nabilin a ‘mamatapat iti puso a nadunor ken mangliwliwa kadagiti amin nga agdung-aw.’ (Isaias 61:1, 2; Juan 10:14) Saan a nangted ni Jesus ti kasta a panangliwliwa no laeng kumbiniente. Isut’ situtulok a rummuar tapno makaduaanna dagiti agladladingit a kakabagian ni Lazaro​—a makipagrikna iti sennaayda.​—Juan 11:11, 17, 33.

Uray dagiti Kristiano a kasla di makapagsao unay ti adu kadagiti napanawan iti maysa a pumpon makaaramidda ti nasayaat babaen laeng iti kaaddada. Dagiti agladladingit a miembro ti pamilia makaalada ti dakkel a liwliwa manipud iti mannakipagrikna a kaadda ti adu​—agtutubo ken natataengan​—manipud kongregasion Kristiano. Laglagipen ti reaksion ti dadduma a Judio idi immay ni Jesus kadagiti agladladingit a kakabsat ni Lazaro: “Kitaenyo no kasano ti panangdungngona kenkuana!” (Juan 11:36) Dagiti di manamati a kakabagian, kakaarruba, wenno dagiti kasusio iti negosio a tumabtabuno iti pumpon ti maysa a Kristiano nasdaawanda iti dakkel a bilang dagiti Saksi a timmabuno ket iti kasta nalaklaka ti panangawatda kadagiti naipresentar a kinapudno ti Biblia.

Ti kababalin dagiti Saksi a tumabtabuno rebbeng a maibagayda met iti situasion. Nupay ammoda a ti pimmusay saanen nga agsagsagaba, ken agtalekda a ti panagungar ket agur-uray kadagiti amin a nasungdo, ipapusoda met koma ti balakad nga: ‘Adda panawen a panagsangit ken panawen a panagkatawa, panawen a panagdung-aw ken panawen ti panagsala.’ (Eclesiastes 3:4) Ti pumpon wenno serbisio a pananglaglagip ket saan a panawen iti nalaaw, narabak a panagsasao. Daytat’ okasion ti empatia, a maiyataday iti pammagbaga a: “Makipagrag-okayo kadagiti agrag-o; makipagsangitkayo kadagiti agsangit.”​—Roma 12:15.

Adda pay sabali a rason no apay a tumabuno dagiti Saksi ni Jehova kadagiti pumpon. Kuna ti Sao ti Dios: “Naim-imbag ti mapan iti balay a pagdudung-awan ngem iti mapan iti balay a pagrarambakan, ta dayta isu ti tungpal dagiti amin a tattao; ket ti sibibiag ipapusonanto. . . . Ti puso ti masirib adda idiay balay a pagdung-awan, ngem ti puso dagiti maag adda idiay balay ti ragsak.”​—Eclesiastes 7:2-4.

Nupay adda rason dagiti Saksi ni Jehova a manginanama, dagidiay a sasao naipaltiingda ken naikabilda idiay Biblia a pakagunggonaantayo. Ti pumpon mabalin a maiyarig iti “balay a pagdudung-awan.” No tumabunotayo, dagiti pampanunottayo mabalin a maibaw-ing manipud kadagiti normal a pakaseknantayo wenno ar-aramidtayo ket maisentro iti kinaababa ti biag. Uray no babaen iti sakit wenno iti dadduma a “di mapakpakadaan a pasamak,” ni patay ti mabalin a dumteng kadatayo ket insigida nga iyegnatayo iti kinaawan, ta “ti tao dina met ammo ti panawenna.” (Eclesiastes 9:11, 12) Dagiti nagannak nga addaan annak a kaduada iti Nakristianuan a pumpon mabalin a masarakanna a daytoy ti mangiturong iti panangsalaysay iti kinaagpayso ti ipapatay, ti pannakasapultay ti subbot, ken ti kinasirib ti panagserbi “iti Dios a mangpagungar kadagiti natay.”​—2 Corinto 1:9; Eclesiastes 12:1, 13.

Saan nga ibilbilang dagiti Saksi ni Jehova dagiti pumpon kas sakramento, ngem bigbigenda a dagitoy nakalkaldaang a pasken mangted okasion iti panangted liwliwa. Babaen iti itatabuno kadakuada, makaited pammaneknek dagiti Kristiano iti ayat ken respeto nga adda kadakuada kadagiti padada a Kristiano. Ket mabalin a matignayda nga agpanunot a sisiserioso iti kaiyulogan ti biag, ken no kasanot’ rebbeng a panangusarda a mismo iti biagda iti imatang ti Dios.

[Dagiti Footnote]