Dagiti Pudno a Kristiano Dayawenda ti Natataengan!

“DAGITI natataengan,” kuna ti managsirarak a ni Suzanne Steinmetz, “ket addadan iti ngudo ti nabunga a panagbiagda nga ekonomiko, nga isut’ pakaibatayan ti pangipatpateg iti kulturatayo kadagiti indibidual ken mangipapaay kadakuada iti panagraem, sasaaden, panangrespeto ken pananggunggona.” Gapuna ti panangmatmat iti moderno a kagimongan kadagiti natataengan ti nakalidlidem, maysa negatibo. Ngarud, bassiten ti panagsiddaaw, no apay masansan a mabasbasatayo ti pannakaliwliway ken pannakaabusoda.

Nupay kasta, ania a panangmatmat ti al-alaen ti Biblia kadagiti natataengan? Sirerealistiko a bigbigen ti Sao ti Dios a ti panagbalin a nataengan ket saan a nalaka. Inkararag ti salmista: “Dinak kadi pagtalawen iti tiempo ti kinalakay; dinak kadi baybay-an intono umawanen ti pigsak.” (Salmo 71:9) Iti kinalakayna, ad-adda a nariknana ti pannakasapul ti panangsuportar ni Jehova. Ket positibo ti panangmatmat ti Biblia iti panangipakita nga uray datayo met, rebbengtayo ti mangted iti atension kadagiti kasapulan dagiti natataengan.

Pudno, inawagan ni Salomon ti panaglakay kas “dagiti dakes nga al-aldaw” a sadiay ti maysa ket “awan ti panagragsakna.” (Eclesiastes 12:1-3) Ngem “ti kaatiddog dagiti aldaw ken tawtawen ti panagbiag” nainaigda met iti Biblia kadagiti pammendision nga aggapu iti Dios. (Proverbio 3:1, 2) Tapno maiyilustrar, ni Jehova inkarina ken ni Abraham: “Ngem sika, . . . maipomponkanto iti naimbag a kinalakay.” (Genesis 15:15) Nalawag, ti Dios saanna a sinentensiaan ni matalek nga Abraham iti nakalkaldaang, “dagiti dakes nga al-aldaw” a sadiay isut’ “awananto ti ragsak.” Nasarakan ni Abraham ti talna ken kinatalinaay kadagiti maud-udi a tawtawenna, a mabalinna a taliawen nga addaan pannakapnek iti biag a nabusbos iti serbisio ken ni Jehova. Mabalinna met ti kumita iti masanguanan iti maysa a “siudad nga addaan pudpudno a pundasionna,” ti Pagarian ti Dios. (Hebreo 11:10) Gapuna mabalinna ti matay iti “naimbag a kinalakay ken napnuan kadagiti tawtawen.”​—Genesis 25:8.

Apay, ngarud, nga inawagan ni Salomon ti kinalakay kas “dagiti dakes nga al-aldaw”? Ti tuktukoyen ni Salomon isu ti di malaplapdan a panagdadael ti salun-at a mapasamak iti kinalakay. Nupay kasta, daydiay saanna a ‘linagip ti Naindaklan a Namarsuana iti aldaw ti kinaagtutubona’ masarakannanto dagiti agpabpababa a tawtawen a nangnangruna a dakesda. (Eclesiastes 12:1) Agsipud ta sinaysayangna ti biagna, ti kasta a nataengan a tao ‘awan ragsakna’ kadagiti maud-udi nga aldaw ti panagbiagna. Ti nadangkes nga estilo ti panagbiagna ti mabalin pay ketdi a mangibunga kadagiti pisikal a parikut a mangpadegdeg iti pakarigatanna iti kinalakay. (Idiligyo iti Proverbio 5:3-11.) Gapuna no kumitkita iti masanguanan, awan makitkitana a masanguanan no di ti tanem. Ti maysa a tao a nangbusbos ti biagna a nagserserbi iti Dios ti aglak-am met kadagiti “dakes nga aldaw” bayat a kumapsut ti bagina. Ngem kas ken ni Abraham, isut’ agrag-o ken mapnek iti biag a nabusbos a naimbag ken ti panangusarna kadagiti natda a pigsana iti serbisio ti Dios. “Ti ubanan nga ulo balangat ti kinadayag no masarakanto iti dalan ti kinalinteg,” kuna ti Biblia.​—Proverbio 16:31.

Kinaagpaysuanna, uray ti kinalakay ket addaan pay kadagiti bentahe. “Ti kinaagtutubo ken panagbannawag ti biag ubbawda,” kuna ni Salomon. Nupay tagiragsaken dagiti agtutubo ti napigsa a salun-at, masansan nga agkurangda ti kapadasan ken ti pangngeddeng. Ti kinalakay, nupay kasta, kakkakuyogna ti kapaumpaut ti panagbiag a kapadasan. Ti nataengan ‘ikkatenna ti kinadakes,’ saan a kas iti nadarasudos nga agtutubo a masansan nga aggarasugas nga agturong iti dayta. (Eclesiastes 11:10; 2 Timoteo 2:22) Gapuna, maikuna ni Salomon: “Ti kinapintas dagiti lallakay isu ti ulo nga ubanan.”​—Proverbio 20:29.

Ngarud ti Biblia padpadayawanna dagiti natataengan. Kasanot’ panangapektar daytoy iti wagas a pannakilangen dagiti Kristiano kadakuada?

‘Panagtakder’ iti Sango dagiti Natataengan

Ti Dios pinagbalinna ti panagraem kadagiti natataengan kas nasional a pagannurotan iti Israel. Kuna ti Linteg Mosaiko: “Tumakderkanto iti sango ti ubanan nga ulo, ket dayawemto ti langa ti lakay.” (Levitico 19:32) Dagiti Judio nalawag nga innalada daytoy a linteg kadagiti maud-udi a tawtawen iti literal a pamay-an. Kuna ni Dr. Samuel Burder iti librona nga Oriental Customs: “Kuna dagiti mannurat a Judio a ti paglintegan, isut’ panagtakderda no dagitoy ti adda iti distansia nga uppat a kasiko; ket apaman nga isudat’ nakalabasen, agtugawda manen, tapno agparang a timmakderda kas panagraem kadakuada.” Ti kasta a panagraem ti saan a limitado kadagiti natatan-ok laeng a tattao. “Pagraeman uray ti lakayen a napukawnan ti pannakaammona,” kuna ti Talmud. Maysa a rabbi inrupirna a daytoy a panagraem ti rebbeng a ramanenna met ti uray nakuneng ken awan ad-adalda a lakay. “Ti kinapudno nga isut’ limmakayen,” inrasonna ti “mabalin a gapu iti sumagmamano a merito.”​—The Jewish Encyclopedia.

Dagiti Kristiano itatta awandan iti sidong dagiti pannusa ti Linteg Mosaiko. (Roma 7:6) Ngem di kaipapanan daytoy a saandan nga obligado a mangipakita iti naisangsangayan a panagraem kadagiti natataengan. Nabatad daytoy manipud kadagiti pannursuro nga inted ni apostol Pablo iti Kristiano a manangaywan a ni Timoteo: “Dika ungtan ti maysa a lakay. No di ket bagbagaam, a kasla amam, . . . dagiti babbaket a kasla inam.” (1 Timoteo 5:1, 2) Imbaga ni Pablo ken ni agtutubo a Timoteo nga isut’ addaan autoridad nga ‘agbilin.’ (1 Timoteo 1:3) Nupay kasta, no adda asinoman a natataengan ngem isu​—nangnangruna daydiay agserserbi kas manangaywan​—ket agerrado iti pangngeddeng wenno agaramid iti di umiso a panagsao, ni Timoteo saanna nga “ungtan” dayta kas maysa a nababbaba. Imbes ketdi, isu ti ‘siraraem a mangbagbaga a kasla amana.’ Ni Timoteo ti mangipakita ti umas-asping met a panagraem kadagiti babbaket iti kongregasion. Wen, isut’ kaskasdi, a kasla, ‘agtakder iti sango ti ubanan nga ulo.’

Ti kinakristiano ngarud ket maysa a relihion a pagraemanna dagiti natataengan. Ngem iti kasunganina, kaaduan kadagiti di umiso a pannakatrato dagiti natataengan ti mapaspasamak kadagiti nasnasion nga agkunkuna a Kristianoda. Addada pay, nupay kasta, managdaydayaw a kaskasdi salsalimetmetanda dagiti pagalagadan ti Biblia. Dagiti Saksi ni Jehova, kas pangarigan, tagtagiragsakenda ti kaadda dagiti adu ribo a natataengan iti nagbabaetanda; saanda ida a matmatmatan kas babantot wenno kas padagsen. Nupay ti narasi a salun-at ti mabalin a manglapped kadagita a natataengan iti panagbalinda nga aktibo a kas idi, adu kadakuada ti addaan naunday a rekord iti matalek a serbisio kas Kristiano, ket daytoy ti mangparegta kadagiti agtutubo a Saksi a mangtulad iti pammatida.​—Idilig iti Hebreo 13:7.

Dagiti natataengan, nupay kasta, saanda a manamnama a mangala iti paspasaray lattan nga akem idiay kongregasion. Maigunamgunam kadakuada ti panangipakitada ti nasayaat nga ulidan iti panagbalinda a “managparbeng, manakem, nasalun-at iti pammati, . . . nasingpetda iti panagbiagda,” a sibubulos nga iranudda ti kinasirib ken kapadasanda kadagiti dadduma. (Tito 2:2, 3) Impadto ni Joel a nairaman kadagidiay makiraman iti panangiwaragawag ti mensahe ti Biblia, ket isu dagiti “lallakay.” (Joel 2:28) Awan duadua a mabalin a personal a napaliiwyo nga adu kadagiti natataengan a Saksi ti kaskasdi a maragsakan a makiramraman a siaaktibo iti trabaho a panangaskasaba iti binalaybalay.

Panangipakita iti Dayaw Kadakuada “a Naan-anay”

Pagregreggetan dagiti Saksi ni Jehova nga ikkan dagiti natataengan ti naisangsangayan a konsiderasion kadagiti adu a pamay-an. Kadagiti tinawen a narelihiusuan a kumbension, kas pangarigan, masansan iyur-urnosda dagiti pagtugawan a mailasin nga agpaay kadagiti natataengan. Maipakpakita met ti konsiderasion kadakuada iti indibidual a pamay-an. Idiay Japan maysa a Saksi intedna ti pagtugawanna iti kotse ti pamilia tapno ti maysa nga 87-años a baket ket maaddaan ti pagluganan a mapan iti panaggigimong ti kongregasion. Kasano ngay ti pannakagtengna a mismo kadagiti gimong? Babaen ti bisekleta. Idiay Brazil adda ti amin-tiempo a managebanghelio a 92-añosnan. Kuna dagiti managpaliiw a dagiti Saksi sadiay “ti mangtartrato kenkuana a siraraem, makisasaoda kenkuana . . . Isut’ maysa a nakapatpateg a paset iti kongregasion.”

Di kayat a sawen daytoy nga awanen ti lugar a pangparang-ayan iti panangdayaw kadagiti natataengan. Nagsurat ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Tesalonica: “Ngem no maipapan iti ayat nga inkakabsatan, . . . aramidenyo a kasta kadagiti isuamin a kakabsat nga adda iti amin a Macedonia. Ngem dawatenmi kadakayo, kakabsat, nga itultuloyyo nga aramiden dayta a naan-anay.” (1 Tesalonica 4:9, 10) Ti umas-asping a balakad no maminsan kasapulan itatta no maipapan iti panangtratotayo kadagiti natataengan. Maysa nga 85-añosnan a Kristiano, kas pangarigan, ti naupay unay idi saan nga immawat ti maysa a kopia ti baro a pagbasaan a naibatay iti Biblia. Ti problema? Isut’ ngangngani matulengen ket dina nangngeg ti anunsio a nangipalagip iti tunggal maysa nga agpedido iti libro ket awan met asinoman idiay kongregasion ti nakapanunot nga agpedido iti dayta para kenkuana. Ti kasasaad, siempre ti dagdagus a napalinteg. Nupay kasta iyilustrar dayta nga adda ti pannakasapul ti panagbalin a nangnangruna a silalagip kadagiti kasapulan dagiti natataengan.

Adu dagiti pamay-an a ti ili ti Dios ket maaramidanda daytoy “a naan-anay.” Ti Nakristianuan a panaggigimong ti mangted gundaway a “mangparegta” kadagiti natataengan “iti ayat ken kadagiti naimbag nga ar-aramid.” (Hebreo 10:24, 25) Ket nupay dagiti agtutubo ken natataengan ti siwayawaya nga aglalangen kadagiti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova, nalabit ti ad-adu pay a panagregget ti maaramid kadagitoy a bambanag. Kas pangarigan, dadduma a nagannak ti mangparparegta kadagiti annakda a sidadayaw nga umasideg ken makisarita kadagiti natataengan a kamkameng ti kongregasion.

Ti panangdayaw ti agtultuloy a maipakita met kadagiti natataengan iti di pormal a pamay-an. Maitunos iti prinsipio nga impaay ni Jesus idiay Lucas 14:12-14, dakdakkel a panagregget ti maaramidan pay iti panangawis kadagiti natataengan kadagiti sosial a panagtataripnong. Uray no didanto makaatender, apresiarendanto ti pannakalagip kadakuada. Dagiti Kristiano mabagbagaanda pay met a “managpadagusda koma.” (Roma 12:13) Di kasapulan daytoy a nalabor wenno sobra ti kinapintasna. Insingasing ti maysa a Saksi a taga Alemania: “Awisenyo dagiti natataengan a maipaay iti sangatasa a tsa, ket bay-anyo ida a mangisalaysay kadagiti kapadasanda kadagiti napalpalabas.”

Kuna ni apostol Pablo: “No maipapan iti panagpipinnadayaw ipangpangrunayo ti sabali.” (Roma 12:10) Kadagiti Saksi ni Jehova, dagiti nadutokan a panglakayen ti kongregasion ti nangnangruna a mangidadaulo ti panangipakita ti pammadayaw kadagiti natataengan a Kristiano. Masansan dagiti panglakayen mabalinda a tudingan dagiti natataengan kadagiti maiyanatup a trabahoda, kas ti panangsanay kadagiti kabbaro kas managebanghelio wenno tumulongda iti pannakamentenar dagiti lugar a paggigimongan dagiti Kristiano. Dagiti agtutubo a lallaki nga agserserbi kas papanglakayen ti kongregasion mangipakitada kadagiti natataengan a manangaywan ti pammadayaw babaen ti sipapakumbaba nga iyaadani kadakuada a maipaay iti pammagbaga, nga usarenda ti pannakaawat tapno magun-odan dagiti natataengan a panangmatmatda. (Proverbio 20:5) Iti panagmimiting dagita a papanglakayen, surotenda ti ulidan ti Biblia maipapan ken agtutubo nga Eliu ken pagraeman dagiti natataengan, ad-adut’ kapadasanna a lallaki, nga ikkan ida ti naan-anay a gundaway a mangiyebkas nga umun-una ti bagbagida.​—Job 32:4.

Aminentayon, nakalaklaka ti agbalin a di makaan-anus kadagiti natataengan agsipud ta saandan a makapagtignay wenno makapagpanunot a sipapardas a kas kadagiti agtutubo. Nagsayaat ti panangisalaysay ni Dr. Robert N. Butler ti sumagmamano kadagiti problema nga iyeg ti panaglakay: “Ti maysa mapukawnan ti pisikal a pigsana, ti abilidadna a makigiddan, ket dayta a mismo ti nakaro a nakabutbuteng. Mabalin a ti maysa mapukawna ti nakapatpateg nga elemento ti panagriknana kas ti panagdengngeg wenno panagkitana.” Iti panangapresiar iti daytoy, di aya rebbeng a dagiti agtutubo mangipakitada iti pannakipagrikna ken iti dungngoda?​—1 Pedro 3:8.

Wen, dagiti Kristiano itatta obligadoda a mangipakita iti pudno nga ayat, pannakaseknan, ken panagraem kadagiti natataengan nga adda iti tengngada. Ken kadagiti Saksi ni Jehova, maar-aramidan daytoy iti mapagulidanan a pamay-an. Ngem, aniat’ mapasamak, no dagiti natataengan a Kristiano​—wenno dagiti nagannak kadagiti Kristiano​—agsakitda wenno pumanglawda? Makin-responsabilidad ti panangaywan kadakuada? Dagiti sumaganad nga artikulo ilawlawagna no kasanot’ panangsungbat ti Biblia kadagitoy a salsaludsod.

[Dagiti ladawan iti panid 7]

Kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova, adut’ masarakan dagiti natataengan a makapnek a trabaho nga aramiden