Kasanoyo a Pilien ti Libro nga Agpaay iti Sangatauan?
NO, AGPAPAN pay amin dagiti inaldaw-aldaw a bambanag a masapul nga aramidenyo, ket mabalinanyo ti mangbasa ti maysa a libro iti kada lawas, makabasakayto ti nasurok a 3,000 a tomo iti panagbiagyo. Nupay kasla nakaskasdaaw dayta, daytat’ saan pay a sangatedted iti maysa a timba no usigenyo nga iti kada tawen nasursurok pay ngem sangapulo a daras ti kaadu dagiti baro a publikasion a maipremprenta idiay laeng Estados Unidos. Ket dipay iraman dayta dagiti rinibribo nga standard classics a rebbeng koma a mabasa ti tunggal edukado a tao.
Nalawag a, no maipapan kadagiti libro, maysa a kapaliiwan a naaramid agarup 3,000 a tawenen ti napalabas isu ti maiyanatop itatta a kas pay met la idi: “Iti panagaramid kadagiti adu a liblibro awan ti gibusna, ket ti adu nga adal isu ti maysa a bantot ti lasag.”—Eclesiastes 12:12.
Ngem iti daytoy a panaglaplapusanan dagiti libro, adda kadi maysa a nakapatpateg ken importante unay a daytat’ agtakder a nangnangruna ngem kadagiti amin a liblibro a rebbeng a mabasa koma ti tunggal maysa? Adda kadi maysa a lab-awanna dagiti nasional, kultural, ken dagiti lapped iti pagsasao ken makakualipikar a maawagan kas libro nga agpaay iti sangatauan?
Ti saludsod a no ania ti rebbeng a basaentayo ket ad-adda pay ngem basta akademiko laeng a paginteresan agsipud ta iti kamaudianan daytat’ mangimpluensia iti wagas ti panagpampanunottayo, dagiti ipatpategtayo, ken ti pangngeddengtayo. Daytat’ nangokupar iti atension dagiti mannursuro, dagiti nagannak, ken dagiti dadduma pay—iti napalabas ken iti agdama. Nagadun a panagsurbey maipapan iti no aniat’ mangbukel iti nasken a panagbasbasa a naar-aramidanen, ket dagiti resulta pudno a dakkel ti iparangarangna.
Ti Pili dagiti Nalalaing
Idi 1890 maysa a manangipablaak iti libro ti nangiparang iti dayta a tema kadagiti adu a nalatak a mannurat iti dayta nga aldaw. Sinaludsodanna ida nga inagananda dagiti libro a patienda nga isu ti kapapatgan. Ti resulta? “Ti Biblia, ni Shakespeare, ken Homer dagiti mangnibinibi a paborito dagiti de adal a tattao idi maikasangapulo ket siam a siglo,” kinuna ti maysa a reperensia. “Ket,” innayon dayta, “ti nadayaw a listaan ti agtalinaed a di unay nagbalbaliw agingga ita.”
Dagiti ad-adda a nabiit pay a panagsurbey ti umanamong iti daytoy. Kas pangarigan, idi Setiembre 1982, impablaak ti magasin a Time ti sungbat dagiti walo a nalalatak a propesor, historiador, ken librarians iti saludsod nga, “Ania dagiti lima a libro a rebbeng a nabasa koma ti tunggal edukado a tao?” Nupay awan ti naan-anay a panagtutunos kadagiti eksperto, lima kadagiti walo—a nalawag isu ti kaaduan—inramanda ti Biblia kadagiti rekomendasionda. No maipapan iti umas-asping a surbey, impadamag ti Psychology Today nga “iti 165 a liblibro a naisitar, nagun-odan ti Biblia ti kaaduan a botos: 15. Awanen ti sabali pay a libro nga immadani iti dayta.”
Ti nangnangruna a makapainteres isu ti nasarakan ti maysa a panagsaludsod nga inkondukta ti The Korea Times tapno maikeddeng no kasano ti panangmatmat dagiti di-Kristiano iti nasion kadagiti ig-iglesia a Kristiano. “Impakita ti report ti panagsaludsod a dagiti Kristiano, no maidilig kadagiti di Kristiano, ti ad-adda a natangtangsit, ad-adda a naagum ti kuarta ken basbassit ti kinapasnekda,” kuna ti pagiwarnak. Nupay kasta, intuloy a kinuna ti report: “Agpapan pay iti saanda a panamati, 70 porsiento kadagiti napagsaludsodan patpatgenda unay ti kinanaindaklan ti Biblia.”
Ti Maudi a Pili
Adu pay nga umas-asping a panagsaludsod ken panagsurbey ti maisitar a mangipakita a masansan a mapilpili ti Biblia kas ti libro a naipangpangruna ngem kadagiti isuamin a dadduma. Agpaay iti nadumaduma a rason, daytat’ napaneknekan kas ti maudi a pili kadagiti isuamin a liblibro, iti napalabas ken iti agdama, idiay daya ken iti laud.
Ket, ti ad-adda a napatpateg, ania ti personal a panangmatmatyo? No agtataengkayo iti maysa a Makin-laud a pagilian, nalabit patienyo aya a ti Biblia ket saanen a naintiempuan a maipaay iti moderno, sientipiko a lubongtayo ken daytat’ bassit ti pategnan iti panangtamingna kadagiti agdama a parparikut? No agtataengkayo iti maysa a pagilian a Makindaya, matmatmatanyo kadi ti Biblia kas maysa a libro a Makinlaud ket gapu itoy awan unay pudno a kinapategna kadakayo? Wenno ti kadi Biblia addaan ti mensahe a kasapulan a mangngegan dagiti amin a tattao? Dayta kadi ti mangsango kadagiti parparikut a sangsanguen dagiti tattao itatta iti uray sadino? Isu kadi dayta a talaga ti libro nga agpaay iti sangatauan?