Ania ti Panangmatmatmo iti Ipapatay?
ITI inaldaw nga aktibidadtayo, saan a maikkat ti posibilidad a mataytayo, uray kasano kasalun-at wenno kabaknangtayo. Mabalin a mapasamak dayta iti sumaganad nga ibaballasiwtayo iti kalsada wenno iti pannaturogtayo. Dagiti didigra a kas iti iraraut dagiti terorista idi Setiembre 11, 2001, idiay New York City ken Washington, D.C., ibatadna kadatayo a “ti maudi a kabusor,” ni patay, biktimaenna ti uray siasino, aniaman ti edad wenno kasasaadda iti biag, a no dadduma, gibusanna ti biag ti rinibribu iti uneg laeng ti sumagmamano a minuto.—1 Corinto 15:26.
Agpapan pay kasta, kasla magustuan dagiti tattao ti maipapan iti ipapatay. Agparang nga ad-adu ti gumatang iti periodiko wenno agbuya iti telebision no ti maitampok ket dagiti damag maipapan iti ipapatay, nangruna ti nakaal-alingget nga ipapatay ti adu a tattao. Kasla saan a mauma dagiti tattao kadagiti damag maipapan iti ipapatay, maigapu man dayta iti gubat, natural a didigra, krimen, wenno sakit. Ngem kasla nakaskasdaaw nga iti laksid ti kastoy a nalabes a panaginteres iti ipapatay, nakaro ti panagladingitda no matay dagiti lider ken nalatak a tattao.
Saan a mailemmeng dagitoy a reaksion. Agtultuloy a paginteresan dagiti tattao ti ipapatay—ti ipapatay ti sabsabali. Ngem dida kayat a panunoten ti bukodda nga ipapatay. Ti bukodtayo nga ipapatay ti maysa a banag a di kayat a panunoten ti kaaduan kadatayo.
Maburiboran iti Ipapatay?
Pulos a di makaay-ayo a panunoten ti mismo nga ipapataytayo, ket saan nga agbalbaliw dayta. Apay? Agsipud ta immula ti Dios kadatayo ti nasged a tarigagay nga agbiag nga agnanayon. “Insaadna met ti kinaagnanayon iti pusoda,” kuna ti Eclesiastes 3:11, sigun iti Anchor Bible. Gapu ta saan a maliklikan ti ipapatay, agtultuloy a maburiboran dagiti tattao. Tapno maikkat daytoy a pannakaburibor ken mapennek ti natural a tarigagay nga agtultuloy nga agbiag, nangbukel dagiti tattao iti amin a kita ti sursuro, kas iti doktrina nga imortalidad ti kararua ken reinkarnasion.
Aniaman kadagita, mangburibor ti ipapatay, ken pagbutbutngan iti sadinoman. Ditayo ngarud pagsiddaawan nga iti kaaduan a tattao, ti ipapatay ket makapaupay a masakbayan. Ti maysa a rason, ti ipapatay ipalgakna ti nakaro a kinaubbaw ti biag a naipamaysa iti pananggun-od iti kinabaknang ken bileg.
Panagmaymaysa iti Kanito ti Ipapatay?
Idi un-unana, ti tao nga asidegen a matay gapu iti di umim-imbag a sakit wenno makapapatay a pannakadunor ti kaaduanna a mapalubosan a matay iti dimmakkelan ken ipatpategna a pagtaengan. Dayta ti masansan a naaramid idi tiempo ti Biblia, ket maar-aramid pay laeng iti dadduma a kultura. (Genesis 49:1, 2, 33) Kadagiti kasta a kasasaad, agtataripnong ti pamilia, ket mairaman dagiti annak iti panagpapatang. Daytoy ti mangiparikna iti tunggal miembro ti pamilia a saanda nga agmaymaysa nga agledleddaang ken maliwliwada iti panagtitinnulong ken pannakipagladingit.
Naiduma unay daytoy iti kagimongan a ti panagsasarita maipapan iti ipapatay ket maiparit, makapakintayeg, ken ti pannakairaman dagiti ubbing iti dayta ket maipagarup a “mangapektar unay iti emosionda.” Nadumaduma ti pakatayan ita, masansan a nakarkaro a makapaladingit. Nupay kaykayat ti kaaduan a matayda iti pagtaenganda, a sitatalna ken siaayat nga aywanan ida ti pamiliada, ti nakas-ang kadagiti adu ket ti ipapatayda iti ospital, a kaaduanna a naisina ken aglak-amda iti ut-ot, a nakakonektarda kadagiti nakaam-amak a kabaruanan nga alikamen. Iti sabali a bangir, minilion dagiti di am-ammo a matay—dagiti biktima ti panangikisap (genocide), bisin, AIDS, gerra sibil, wenno nakaro a kinakurapay.
Maysa a Topiko nga Utoben
Saan nga iparit ti Biblia ti panangmennamenna iti ipapatay. Kinapudnona, kuna kadatayo ti Eclesiastes 7:2: “Nasaysayaat ti mapan iti balay ti panagleddaang ngem ti mapan iti balay ti bangkete, agsipud ta dayta ti pagtungpalan ti intero a sangatauan.” No maipasangotayo iti realidad ti ipapatay, mabalin nga isardengtayo dagiti inaldaw a pakakumikoman ket amirisentayo ti kinaababa ti biag. Daytoy ti makatulong kadatayo nga agbiag iti ad-adda a makagunggona a pamay-an imbes a basta maaddaan iti biag nga awan ti direksionna.
Ania ti panangmatmatyo iti ipapatay? Nautobyo kadin ti rikrikna, patpatien, namnama, ken panagamakyo maipapan iti panagpatingga ti biagyo?
Ti nakaparsuaan ti biag ken ti ipapatay ket agpada a di mailawlawag ken di matarusan ti tao. Ti laeng Namarsua kadatayo ti mapagpiaran nga autoridad a makailawlawag iti dayta. Isu “ti ubbog ti biag,” ken kukuana “ti daldalan a pagruaran manipud ken patay.” (Salmo 36:9; 68:20) Nupay kasla makapasiddaaw, ti panangsukimat iti sumagmamano a popular a patpatien maipapan iti ipapatay babaen ti panangusig iti Sao ti Dios, pudno a makaliwliwa ken makaparegta. Ipalgakna a saan a ti ipapatay ti ultimo ti amin a banag.
[Blurb iti panid 4]
Ti posibilidad ti ipapatay tulongannatayo nga agbiag iti ad-adda a makagunggona a pamay-an