Panangpabaro iti Amin a Banag​—Kas Naipadto

“Daydiay situtugaw iti trono kinunana: ‘Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti isuamin a bambanag.’ Kasta met, kunana: . . . ‘Dagitoy a sasao matalek ken napudnoda.’”​—APOCALIPSIS 21:5.

1, 2. Apay nga adu ti nainkalintegan a bumdeng a mangpanunot iti masanguanan?

NAIKUNA wenno pinanunotyo kadin, ‘Asino ti makaammo iti masanguanan?’ Maawatanyo no apay a bumdeng dagiti tao a mangpugto iti masanguanan wenno agtalek kadagidiay sidadarasudos nga agkuna a maipadlesda ti masanguanan. Di kabaelan dagiti tao nga ipadto a siuumiso ti mapasamak kadagiti masungad a bulan wenno tawen.

² Sinalaysay ti maysa nga isyu ti magasin a Forbes ASAP ti maipapan iti tiempo. Iti dayta nga isyu, kinuna ti TV documentary host a ni Robert Cringely: “Ti tiempo inton agangay ibabainnatayo amin, ngem nakarkaro ti pannakaibabain dagidiay agipadpadto. Gistay kanayontayo nga agmintis no ikagumaantay a pugtuan ti masanguanan. . . . Ngem agipadpadles latta dagiti makunkuna nga eksperto.”

3, 4. (a) Ania ti nagsayaat a namnamaen ti dadduma maipapan iti baro a milenio? (b) Ania ti realistiko nga inanamaen dagiti dadduma maipapan iti masanguanan?

³ Nalabit napaliiwyo a gapu iti kasta unay nga atension a naiturong ita iti baro a milenio, agparang nga ad-adu dagiti tao a mangpampanunot iti masanguanan. Iti rugrugi ti kallabes a tawen, kinuna ti magasin a Maclean’s: “Ti tawen 2000 ket mabalin a gagangay la a tawen iti kalendario para iti kaaduan a taga Canada, ngem mabalin a maiparna daytoy iti pudno a baro a pangrugian.” Kastoy ti rason ni Propesor Chris Dewdney iti York University no apay nga optimistiko dagiti tattao: “Ti milenio kaipapananna a mabalintayon ti makalapsut iti nakadakdakes a siglo.”

⁴ Kasla kadi arapaap laeng dayta? Sigun iti maysa a surbey idiay Canada, 22 a porsiento laeng kadagiti napagsaludsodan “ti mamati nga iwayaan ti 2000 ti baro a pangrugian ti lubong.” Kinapudnona, gistay kagudua “ti mangpadpadaan iti sabali manen a sangalubongan a dangadang”​—sangalubongan a gubat​—iti las-ud ti 50 a tawen. Nabatad, adu ti mamati a di maikkat ti baro a milenio dagiti problematayo, dina mapabaro ti amin a banag. Insurat ni Sir Michael Atiyah, dati a presidente ti Royal Society ti Britania: “Ti napartak a panagbalbaliw . . . kaipapananna a mangyeg ti maikaduapulo ket maysa a siglo kadagiti dakkel a karit iti intero a sibilisasiontayo. Mapaspasarantayo dagiti problema kas ti iyaadu ti populasion, limitado a pagalaan kadagiti kasapulantayo, polusion iti aglawlaw, ken ti nasaknap a kinapanglaw ket masapul a mataming a dagus dagitoy.”

5. Sadino ti pakasarakantayo iti mapagtalkan nga impormasion maipapan iti masanguanan?

⁵ Nalabit maisaludsodyo, ‘Yantangay di kabaelan dagiti tattao nga ipakpakauna ti masakbayantayo, saan kadi a nasaysayaat no ditay laengen panunoten ti masanguanan?’ Ti sungbat ket saan! Agpayso a di maibaga ti tao no ania ti mapasamak iti masanguanan, ngem ditay koma ipagarup nga awan a pulos ti makaibaga. Asino ngarud, ken apay nga agbalintay koma nga optimistiko maipapan iti masanguanan? Masarakanyo dagiti makapnek a sungbat iti uppat nga espesipiko a padto. Nailanad dagita iti libro nga ik-ikutan ken basbasaen ti kaaduan, ngem di matarusan ken di ikankano ti adu a tattao​—ti Biblia. Aniaman ti pangipagarupanyo iti Biblia, ken uray kabesadoyon iti panagkunayo, pagsayaatanyo no usigenyo dagitoy uppat a napateg a teksto. Kinapudnona, ipakpakaunada ti maipapan iti naraniag unay a masakbayan. Mainayon pay, dagitoy uppat a nagpateg a padto ipakitada no ania ti masakbayanyo ken masakbayan dagiti ay-ayatenyo.

6, 7. Kaano a nagipadto ni Isaias, ket kasano a naaddaan dagiti padtona iti nakaskasdaaw a kaitungpalan?

⁶ Ti umuna ket masarakan iti Isaias kapitulo 65. Sakbay a basaenyo, panunotenyo ti situasion​—no kaano a naisurat ken no ania a kasasaad ti sarsaritaenna. Ni Isaias a mammadto ti Dios ti nangisurat kadagitoy a sasao. Nagbiag ni Isaias idi nasurok a maysa a siglo sakbay a nanungpal ti pagarian ti Juda. Dimteng ti panungpalan idi binaybay-an ni Jehova dagiti di matalek a Judio, a pinalubosanna dagiti taga Babilonia a mangrebbek iti Jerusalem ken mangkayaw kadagiti umilina. Napasamak dayta nasurok a sangagasut a tawen kalpasan ti panangipadto ni Isaias.​—2 Cronicas 36:15-21.

⁷ No maipapan iti historikal a kaitungpalanna, lagipenyo a babaen ti panangiwanwan ti Dios, impadto ni Isaias ti nagan ti di pay idi naipasngay a Persiano a ni Ciro a nangparmek iti Babilonia idi kamaudiananna. (Isaias 45:1) Inyurnos ni Ciro ti panagsubli dagiti Judio iti dagada idi 537 K.K.P. Nakaskasdaaw ta impadto ni Isaias dayta a pannakaisubli, kas mabasatayo iti Isa kapitulo 65. Intampokna ti kasasaad a lak-amento dagiti Israelita no makasublidan iti dagada.

8. Ania a naragsak a masanguanan ti impadto ni Isaias, ket ania a sasao ti nangnangruna a makapainteres?

⁸ Mabasatayo iti Isaias 65:17-19: “Adtoy, mamarsuaak kadagiti baro a langlangit ken baro a daga; ket dagiti immun-una a bambanag didanto malagipen, didanto mapanunoten. Ngem agragsakkayo ken agrag-okayo iti agnanayon iti daydiay parsuaek; ta adtoy, a parsuaek ti Jerusalem a maysa a pagrag-oan, ken ti umili kenkuana a maysa a ragsak. Ket agrag-oakto iti Jerusalem, ken agragsakakto iti ilik; ket dinto mangngegen kenkuana ti timek ti sangit ken ti timek ti aganug-og.” Nalawag a nasaysayaat nga adayo ti kasasaad a dineskribir ni Isaias ngem ti linak-am idi dagiti Judio idiay Babilonia. Impadtona ti panagrag-o ken panagragsak. Ita imutektekanyo ti sasao a “baro a langlangit ken baro a daga.” Daytoy ti damo kadagiti uppat a pagparangan dayta nga ebkas iti Biblia, ket dagitoy uppat a teksto mabalin nga adda direkta a pakainaiganda iti masakbayantayo, nga ipakpakaunada pay ketdi dayta.

9. Kasano a nainaig dagiti nagkauna a Judio iti kaitungpalan ti Isaias 65:17-19?

⁹ Damo a natungpal ti Isaias 65:17-19 kadagiti nagkauna a Judio. Kas siuumiso nga impadto ni Isaias, nagsublida iti dagada ket impasdekda manen sadiay ti nasin-aw a panagdayaw. (Esdras 1:1-4; 3:1-4) Siempre, matarusanyo a nagsublida iti dagada iti isu met la a planeta, saan a sabali a lugar iti uniberso. Tulongannatayo ti kasta a pannakatarus a mangamiris iti kayat a sawen ni Isaias a baro a langlangit ken baro a daga. Di kasapulan nga agpattapattatayo, kas ar-aramiden ti dadduma maipapan kadagiti nalibeg a padto ni Nostradamus wenno dadduma pay a mammadles. Lawlawagan a mismo ti Biblia no ania ti kayat a sawen ni Isaias.

10. Kasano ti pannakatarustayo iti baro a “daga” nga impadto ni Isaias?

¹⁰ Iti Biblia, saan a kanayon a ti globotayo ti tuktukoyen ti “daga.” Kas pagarigan, literal a kunaen ti Salmo 96:1: “Kantaanyo ni Jehova, dagup ti daga.” Ammotayo a saan a makakanta ti planetatayo, ti namaga a daga ken dagiti nalawa a taaw. Tattao ti agkanta. Wen, dagiti tattao ditoy daga ti tuktukoyen ti Salmo 96:1.a Ngem dakamaten met ti Isaias 65:17 ti “baro a langlangit.” No baro a kagimongan dagiti tattao iti daga dagiti Judio ti irepresentar ti “daga,” ania ngay ti “baro a langlangit”?

11. Ania ti tuktukoyen idi ti “baro a langlangit”?

¹¹ Kuna ti Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, nga insurat da M’Clintock ken Strong: “No madakamat ti langit iti naimpadtuan a sirmata, irepresentar daytoy . . . dagiti agtuturay . . . a nangatngato ngem dagiti tattao nga iturayanda, no kasano a ti literal a langit ket adda iti ngatuen ken iturayanna ti daga.” No maipapan iti nagtipon nga ebkas a “langit ken daga,” kuna ti Cyclopædia nga ‘iti naimpadtuan a pannao, irepresentar dagita a sasao ti napolitikaan a kasasaad dagiti tattao a nagduduma ti ranggoda. Ti langit isu ti soberania; ti daga isu dagiti tattao nga iturayan dagiti natan-ok.’

12. Kasano a natungpal kadagiti nagkauna a Judio ti “baro a langlangit ken baro a daga”?

¹² Idi nagsubli dagiti Judio iti dagada, naaddaanda iti makuna a baro a sistema ti bambanag. Adda baro a mangiturturay kadakuada. Ni Zorobabel a kaputotan ni Ari David ti gobernador, ket ni Josue ti nangato a padi. (Haggeo 1:1, 12; 2:21; Zacarias 6:11) Dagitoy ti nangbukel iti “baro a langlangit.” Ania ti inturayanda? Ti “baro a langlangit” inturayanda ti “baro a daga,” ti nadalusan a kagimongan dagiti tattao a nagsubli iti dagada tapno bangonenda manen ti Jerusalem ken ti templona a pagdayawan ken Jehova. Gapuna, iti daytoy nga anag, talaga nga adda baro a langlangit ken baro a daga iti kaitungpalan a nakainaigan dagiti Judio iti daydi a tiempo.

13, 14. (a) Ania a sabali pay a pagparangan ti sasao a “baro a langlangit ken baro a daga” ti intay usigen? (b) Apay a nangnangruna a makapainteres kadagitoy a tiempo ti padto ni Pedro?

¹³ Kitaenyo di la ket ta maikapiskayo iti punto. Saan daytoy a basta panangipaawat iti Biblia wenno panangtaldiap laeng iti nagkauna a historia. Makitayo daytoy no umallatiwtayo iti maysa pay a pagparangan ti sasao a “baro a langlangit ken baro a daga.” Iti 2 Pedro kapitulo 3, masarakanyo dagita a sao ket makitayo a nainaig ti masakbayantayo.

¹⁴ Pinutar ni Pedro ti suratna nasurok a 500 a tawen kalpasan ti panagsubli dagiti Judio iti dagada. Kas maysa nga apostol ni Jesus, sinuratan ni Pedro dagiti pasurot ni Kristo, ti “Apo” a nadakamat iti 2 Pedro 3:2. Iti 2Pe 3 bersikulo 4, dinakamat ni Pedro ti ‘naikari a kaadda’ ni Jesus, a mamagbalin iti padto a mainaig unay iti panawentayo. Nawadwad ti pammaneknek a sipud idi Gubat Sangalubongan I, addan ni Jesus kas Agturay iti nailangitan a Pagarian ti Dios. (Apocalipsis 6:1-8; 11:15, 18) Naisangsangayan ti kaipapanan daytoy gapu ta adda sabali pay nga impadto ni Pedro iti daytoy a kapitulo.

15. Kasano a matungtungpal ti padto ni Pedro maipapan iti “baro a langlangit”?

¹⁵ Mabasatayo iti 2 Pedro 3:13: “Adda baro a langlangit ken maysa a baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti karina, ket kadagitoy nga agtaeng ti kinalinteg.” Nalabit ammoyon a ni Jesus, nga adda idiay langit, ti kangrunaan nga Agturay iti “baro a langlangit.” (Lucas 1:32, 33) Ngem ipasimudaag ti dadduma a teksto ti Biblia a saanna a bukbukodan ti agturay. Inkari ni Jesus a dagiti apostol ken dadduma pay a kas kadakuada adda lugarda sadi langit. Iti libro a Hebreo, dineskribir ida ni apostol Pablo kas “makiramraman iti nailangitan a pannakaayab.” Ket kinuna ni Jesus a kaduananto nga agtugaw kadagiti trono sadi langit dagidiay kameng daytoy a grupo. (Hebreo 3:1; Mateo 19:28; Lucas 22:28-30; Juan 14:2, 3) Ti punto, adda dagiti makipagturay ken Jesus kas paset ti baro a langlangit. Ania ngarud ti kayat a sawen ti termino a “baro a daga” a dinakamat ni Pedro?

16. Ania a “baro a daga” ti adda itan?

¹⁶ Kas iti nagkauna a kaitungpalanna​—ti panagsubli dagiti Judio iti dagada​—ti kaitungpalan ti 2 Pedro 3:13 iti kaaldawantayo ket mainaig kadagiti tattao nga agpaspasakup iti turay ti baro a langlangit. Minilion dagiti siraragsak nga agpaspasakup ita iti kasta a turay. Mabembenepisiaranda iti programana a panangisuro ken ikagkagumaanda a tungpalen dagiti lintegna a masarakan iti Biblia. (Isaias 54:13) Dagitoy ti mangbukel iti pundasion ti “baro a daga” gapu ta buklenda ti sangalubongan a kagimongan a naggapu iti amin a nasion, pagsasao, ken puli, ket sangsangkamaysa nga agpaspasakupda iti agturturayen nga Ari, ni Jesu-Kristo. Kinapudnona, mabalinyo ti maibilang iti daytoy!​—Mikias 4:1-4.

17, 18. Apay a ti sasao iti 2 Pedro 3:13 ikkannatayo iti rason a mangsegga iti masanguanan?

¹⁷ Diyo pagarupen nga agpatinggan ditoy, nga awanen ti detalyado a maammuantayo maipapan iti masanguanan. Kinapudnona, bayat nga usigenyo ti konteksto ti 2 Pedro kapitulo 3, makasarakkayo kadagiti indikasion nga addanto mapasamak a dakkel a panagbalbaliw iti masanguanan. Iti 2Pe 3 bersikulo 5 ken 6, dinakamat ni Pedro ti Layus idi tiempo ni Noe, daydi Delubio a namagpatingga iti daydi dakes a lubong. Iti 2Pe 3 bersikulo 7, dinakamat ni Pedro a “ti langlangit ken ti daga nga adda ita,” dagiti agtuturay ken dagiti tattao, agpada a naisaganada “iti aldaw ti panangukom ken ti pannakadadael dagiti di nadiosan a tattao.” Pasingkedan daytoy a saan a ti pisikal nga uniberso no di ket dagiti tattao ken dagiti mangiturturay kadakuada ti kayat a sawen ti sasao a “ti langlangit ken ti daga nga adda ita.”

¹⁸ Insaruno nga inlawlawag ni Pedro nga addanto maaramid a sapasap a panangdalus inton umay ti aldaw ni Jehova, a mangiwaya iti baro a langlangit ken baro a daga a nadakamat iti 2Pe 3 bersikulo 13. Imutektekanyo ti maudi a sasao dayta a bersikulo​—“kadagitoy nga agtaeng ti kinalinteg.” Saan kadi nga ipasimudaag dayta nga addanto maaramid a dakkel ken nasayaat a panagbalbaliw? Saan kadi a parnuayen daytoy ti panangnamnama kadagiti pudno a baro a banag, inton naragragsakto ti biag dagiti tattao ngem ita? No mabigbigyo dayta, maawatanyo ngarud ti impadto ti Biblia, banag a manmano ti makaawat.

19. Mainaig iti ania a tuktukoyen ti libro nga Apocalipsis ti “baro a langlangit ken baro a daga” a dumtengto pay laeng?

¹⁹ Ngem agpatuloytayo. Nausigtayon ti sasao a “baro a langlangit ken baro a daga” nga agparang iti Isaias kapitulo 65 ken iti 2 Pedro kapitulo 3. Ita mapantayo iti Apocalipsis kapitulo 21, a pagparangan pay daytoy nga ebkas iti Biblia. Makatulong manen no tarusantayo ti situasion. Dua a kapitulo sakbayna, iti Apocalipsis kapitulo 19, mabasatayo ti maipapan iti gubat a nadeskribir iti nabnabiag a simbolismo​—ngem saan a gubat iti nagbaetan dagiti agbimbinnusor a nasion. Adda iti maysa a dasig “Ti Sao ti Dios.” Nalabit mabigbigyo dayta kas titulo ni Jesu-Kristo. (Juan 1:1, 14) Isu ket adda sadi langit, ken iladawan daytoy a sirmata a kaduana dagiti nailangitan a buyotna. Siasino ti kagubatna? Dinakamat ti kapitulo “dagiti ar-ari,” “dagiti kumandante militar,” ken tattao a nadumaduma ti ranggoda, agpadpada “dagiti babassit ken dadakkel.” Mainaig daytoy a gubat iti um-umay nga aldaw ni Jehova, ti pannakaikkat ti kinadakes. (2 Tesalonica 1:6-10) No ituloytayo, mangrugi ti Apocalipsis kapitulo 20 babaen ti panangdeskribirna iti pannakaikkat “ti kadaanan a serpiente, nga isu ti Diablo ken Satanas.” Daytoy ti mangiruangan iti panangusigtayo iti Apocalipsis kapitulo 21.

20. Ania a dakkel a panagbalbaliw iti masanguanan ti ipasimudaag ti Apocalipsis 21:1?

²⁰ Inrugi ni apostol Juan kadagitoy a makapagagar a sasao: “Nakitak ti maysa a baro a langit ken maysa a baro a daga; ta ti immuna a langit ken ti immuna a daga naglabasdan, ket ti baybay awanen.” Maibatay iti naammuantayon iti Isaias kapitulo 65 ken 2 Pedro kapitulo 3, masiguradotayo a di kayat a sawen daytoy a masukatan ti literal a langlangit ken ti planetatayo, agraman dagiti taawna. Kas impakita dagiti immun-una a kapitulo, maikkatto dagiti dakes a tattao ken ti turayda, agraman ti di makita nga agturay a ni Satanas. Wen, ti naikari ditoy isu ti baro a sistema ti bambanag mainaig kadagiti tattao ditoy daga.

21, 22. Aniada a bendision ti ipanamnama kadatayo ni Juan, ket ania ti kayat a sawen ti pannakapunas dagiti lua?

²¹ Masiguradotayo daytoy no ituloytayo nga usigen daytoy nagsayaat a padto. Agngudo ti Apo 21 bersikulo 3 iti panangdakamatna iti tiempo a ti Dios makipagtaengto iti sangatauan, a paraburanna dagiti tattao a mangar-aramid iti pagayatanna. (Ezequiel 43:7) Intuloy ni Juan iti Apo 21 bersikulo 4, 5: “[Ni Jehova] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan. Ket Daydiay situtugaw iti trono kinunana: ‘Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti isuamin a bambanag.’ Kasta met, kunana: ‘Isuratmo, agsipud ta dagitoy a sasao matalek ken napudnoda.’” Anian a makaliwliwa a padto!

²² Agsardengkayo ket utobenyo no ania ti ipadpadto ti Biblia. ‘Punasento ti Dios ti amin a lua kadagiti matada.’ Saanna a tuktukoyen ti lua a mangugas kadagiti sensitibo a matatayo, wenno dagiti lua gapu iti ragsak. Saan, dagiti lua a punasento ti Dios isu dagiti lua a maigapu iti panagsagaba, leddaang, pannakaupay, saem, ken rigat. Kasanotay a masierto? Bueno, daytoy nakaskasdaaw a kari ti Dios inaigna ti pannakapunas dagiti lua iti ‘patay, panagleddaang, panagsangit, ken ut-ot a maawanton.’​—Juan 11:35.

23. Ipanamnama ti padto ni Juan ti panagpatingga dagiti ania a kasasaad?

²³ Saan aya a paneknekan daytoy nga awanton ti kanser, istrok, atake ti puso, ken uray ni patay? Asino kadatayo ti di natayan iti ay-ayaten gapu iti sakit, aksidente, wenno didigra? Ikarkari ti Dios ditoy nga awanton ni patay, a mangipasimudaag a dagiti ubbing a nalabit maipasngayto iti dayta a tiempo saandanto a dumakkel nga agturong iti panaglakay​—sada agtungpal ken patay. Kaipapanan met daytoy a padto nga awanton ti Alzheimer’s disease, osteoporosis, fibroid tumor, glaucoma, wenno uray katarata​—a gagangay kadagiti lallakay ken babbaket.

24. Kasano a maikuna a bendision ti ‘baro a langit ken baro a daga,’ ken ania pay ti usigentayo?

²⁴ Awan duadua nga umanamongkayo a makissayanto ti panagleddaang ken panagsangit bayat nga agpatingga ti patay, panaglakay, ken sakit. Ngem, ti ngay makapaladingit a kinapanglaw, pannakaabuso dagiti ubbing, ken ti panangirurumen ken panangidumduma gapu iti kasasaad iti biag wenno puli? No agtultuloy dagiti kasta a banag​—a gagangay iti tiempotayo​—dinto mapukaw ti panagleddaang ken panagsangit. Gapuna, awanto dagitoy agdama a pakaigapuan ti ladingit a mangdadael iti biag iti sidong ti ‘baro a langit ken baro a daga.’ Anian a panagbalbaliw! Nupay kasta, kadagiti uppat a pagparangan iti Biblia ti sasao a “baro a langlangit ken maysa a baro a daga,” tallo pay laeng ti nausigtayo. Adda pay maysa a mainaig iti sinukimattayon ken mangipaganetget no apay nga adda rasontayo a mangsegga no kaano ken kasano a tungpalen ti Dios ti karina a ‘pagbalinenna a baro ti amin a banag.’ Dayta a padto ken no ania ti kaipapananna iti kinaragsaktayo ti salaysayen ti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]

Ania ti Malagipyo?

• Iti ania a tallo a teksto nga impakpakauna ti Biblia ti maipapan iti “baro a langlangit ken baro a daga”?

• Kasano a nainaig dagiti nagkauna a Judio iti kaitungpalan ti “baro a langlangit ken baro a daga”?

• Ania dagiti maawatantayo a kaitungpalan ti “baro a langlangit ken baro a daga” a dinakamat ni Pedro?

• Kasano nga iturongnatayo ti Apocalipsis kapitulo 21 iti naraniag a masakbayan?

[Ladawan iti panid 10]

Kas impakpakauna ni Jehova, inyurnos ni Ciro ti panagsubli dagiti Judio iti dagada idi 537 K.K.P.