Salsaludsod Dagiti Agbasbasa

• Ti Lucifer kadi ket impanagan ti Biblia ken ni Satanas?

Naminsan la a nagparang iti Kasuratan ti nagan a Lucifer, ken iti dadduma laeng a bersion ti Biblia. Kas pagarigan, ti King James Version impatarusna ti Isaias 14:12: “Anian a pannakatnagmo manipud langit, O Lucifer, anak ti bannawag!”

Ti Hebreo a sao a naipatarus a “Lucifer” kaipapananna “daydiay agsilsilnag.” Ti Septuagint inusarna ti Griego a sao a kaipapananna “mamagbannawag.” Gapuna, ipatarus ti dadduma a bersion ti orihinal a Hebreo a sao kas “bituen iti agsapa” wenno “Baggak.” Ngem ti Latin a Vulgate ni Jerome inusarna ti “Lucifer” (managawit iti lawag), ket daytoy ti makagapu a nagparang dayta a termino iti nadumaduma a bersion ti Biblia.

Asino ni Lucifer? Ti ebkas a “daydiay agsilsilnag,” wenno “Lucifer,” ket masarakan iti bilin nga impadto ni Isaias a sawen dagiti Israelita kas maysa a “proverbio maibusor iti ari ti Babilonia.” No kasta, dayta ket paset ti sasao a naiturong kangrunaanna iti dinastia ti Babilonia. Ti maysa pay a pammaneknek a ti deskripsion a “daydiay agsilsilnag” ket naiturong iti maysa a tao, saan nga iti maysa nga espiritu a parsua, isu ti sasao a: “Maipababakanto iti Sheol.” Ti Sheol ket gagangay a tanem ti sangatauan​—saan a lugar a pagnanaedan ni Satanas a Diablo. Kanayonanna, iyimtuod dagidiay makakita iti pannakaipababa ni Lucifer iti daytoy a kasasaad: “Daytoy kadi ti lalaki a nangdaydayyeg iti daga?” Nalawag, ti “Lucifer” tukoyenna ti tao, saan a ti espiritu a parsua.​—Isaias 14:4, 15, 16.

Apay a naited iti dinastia ti Babilonia ti kasta a prangka a deskripsion? Nasken a laglagipentayo a ti ari ti Babilonia ket sa la naawagan kas daydiay agsilsilnag kalpasan ti pannakaipababana iti nakababain a wagas. (Isaias 14:3) Ti kinatangsit ti nangtignay kadagiti ari ti Babilonia a nangitan-ok iti bagida kadagidiay adda iti aglawlawda. Nakaro ti kinatangsit ti dinastia nga uray la nailadawan a mangipampannakkel: “Iti langlangit agpangatoakto. Iti ngatuen dagiti bituen ti Dios ingatokto ti tronok, ket agtugawakto iti rabaw ti bantay ti gimong, kadagiti kaadaywan a paset ti amianan. . . . Pagbalinekto ti bagik a kaarngi ti Kangatuan.”​—Isaias 14:13, 14.

“Dagiti bituen ti Dios” isu dagiti ari iti naarian a kaputotan ni David. (Numeros 24:17) Mangrugi ken David nga agtultuloy, dagitoy a “bituen” nagturayda manipud iti Bantay Sion. Kalpasan a binangon ni Solomon ti templo idiay Jerusalem, naawagan a Sion ti intero a siudad. Iti sidong ti Linteg ti tulag, amin a lallaki nga Israelita ket obligado a mapan idiay Sion mamitlo kada tawen. Gapuna, nagbalin dayta kas “ti bantay ti gimong.” Gapu ta desidido a mangparmek kadagiti ari ti Judea sana ikkaten ida iti dayta a bantay, ipakpakaammo ni Nabucodonosor ti panggepna a mangitan-ok iti bagina kadagita a “bituen.” Imbes nga ipagapuna ken ni Jehova ti panagballigina kadagiti ari ti Judea, sidudursok nga insaadna ti bagina iti lugar ni Jehova. Isu a nakababain a naawagan ti dinastia ti Babilonia kas “daydiay agsilsilnag” kalpasan ti pannakadadaelna.

Kinapudnona, ti kinatangsit dagiti agturay iti Babilonia iyanninawda ti kababalin “ti dios daytoy a sistema ti bambanag”​—ni Satanas a Diablo. (2 Corinto 4:4) Uray ni Satanas tarigagayanna met ti pannakabalin ken kayatna nga ikabil ti bagina a nangatngato ngem ni Jehova a Dios. Ngem ti Lucifer ket saan nga impanagan ti Kasuratan ken ni Satanas.

• Apay a ti 1 Cronicas 2:13-15 tinukoyna ni David kas ti maikapito nga anak ni Jesse, idinto ta iti 1 Samuel 16:10, 11 ibagana nga isu ti maikawalo nga anak?

Idi a ni Ari Saul iti nagkauna nga Israel ket timmallikud iti pudno a panagdayaw, imbaon ni Jehova a Dios ni propeta Samuel tapno pulotanna kas ari ti maysa kadagiti annak ni Jesse. Ti naipaltiing a rekord daytoy historikal a pasamak, nga insurat a mismo ni Samuel idi maika-11 a siglo K.K.P., ibagana a ni David ti maikawalo nga anak ni Jesse. (1 Samuel 16:10-13) Kaskasdi, kuna ti salaysay nga insurat ni Esdras a padi agarup 600 a tawen kalpasanna: “Ni Jesse, kalpasanna, isu ti ama ti inaunana a ni Eliab, ken ni Abinadab a maikadua, ken ni Simea a maikatlo, ni Netanel a maikapat, ni Radai a maikalima, ni Ozem a maikanem, ni David a maikapito.” (1 Cronicas 2:13-15) Ania ti napasamak iti maysa kadagiti kabsat ni David, ken apay nga inikkat ni Esdras ti naganna?

Ibaga ti Kasuratan nga “addaan iti walo nga annak” ni Jesse. (1 Samuel 17:12) Agparang a maysa kadagiti annakna ti natay a di nakaasawa ken nakaputot. Gapu ta awan ti annakna, awan ti matawidna iti tribu wenno awan serbina iti rekord ti kapuonan ni Jesse.

Ita, panunotentayo ti kaaldawan ni Esdras. Usigentayo ti kasasaad idi gupgopenna dagiti Cronicas. Adda 77 a tawenen a naglabas kalpasan a nagpatingga ti pannakaidestiero idiay Babilonia, ket nagindeg manen dagiti Judio iti dagada. Ti ari ti Persia inautorisaranna ni Esdras a mangdutok kadagiti ukom ken mannursuro iti Linteg ti Dios ken mangpapintas iti balay ni Jehova. Kasapulan idi ti umiso a listaan dagiti kapuonan tapno mapatalgedan ti tawid dagiti tribu ken masigurado a dagiti laeng naautorisaran a tattao ti agserbi iti kinapadi. Isu nga insagana ni Esdras ti intero a salaysay ti pakasaritaan ti nasion, agraman ti nalawag ken mapagpiaran a rekord ti kapuonan ni Juda ken ni David. Awan ngarud serbina ti nagan ti putot ni Jesse a natay nga awanan iti anak. Gapuna, inikkat ni Esdras ti naganna.