TUKLING
[Heb., qo·reʼʹ].
Maysa a tumatayab a kasla manok (gallinaceous), nalukmeg ti pammagina ken basbassit ngem iti pheasant. Napartak a tumaray ken alisto nga aglisi, manmano a tumayab ngem no agtayab nalaka met a mabannog. Ti dua a kita ti tukling a masarakan idiay Palestina ket ti tukling iti kadaratan (Ammoperdix heyi) ken tukling iti kabatuan (Alectoris graeca). Ti tukling iti kadaratan ket masarakan kadagiti desierto ken kadagiti nabato a darisdis, idinto ta ti tukling iti kabatuan ket kaaduanna a masarakan iti katurturodan a narasay ti mulmulana.
Ti kaipapanan ti Hebreo a nagan daytoy a tumatayab ket “managkiak.” Nupay agallungogan ti uni ti tukling, adda dagiti mangibagbaga a ti Hebreo a nagan daytoy ket naala iti nabanarbar nga uni a “krrr-ic” daytoy a tumatayab no maabug.
Naimas ti lasag ti tukling, ket sipud pay idi un-unana maan-anupen dagitoy a pagtaraon. Masansan nga agaramat dagiti mangnganup kadagiti babassit a kayo a pagpalapalda tapno rummuar daytoy a tumatayab manipud iti paglemlemmenganna. Ti wagas a panaglibas ti tukling ket tumaray sa aglinged kadagiti dadakkel a batbato wenno iti aniaman a banag, ket agsapul ti paglemmenganna a rengngat wenno lugar a mabalinna a sumuksokan. Gapuna, mayanatup unay ti panangipadis ni David iti bagina a kas iti maysa a “tukling iti bambantay” idi a nagakar-akar iti lugar a paglemmenganna tapno malisianna ti awan sarday a panangkamkamat ni Ari Saul kenkuana.—1Sm 26:20; idiligyo ti Un 3:52.
Ti teksto iti Jeremias 17:11 ket nagbalin a mapagsusupiatan unay, ta nayarig ti tao a di nainkalintegan nga agur-urnong iti kinabaknang iti ‘tukling a nangurnong a sangsangkamaysa [wenno mabalin a nangpessa] iti saanna nga inyitlog.’ Nupay adda dagiti nagkauna a mannurat ti nangdeskribir iti tukling kas agal-ala kadagiti itlog manipud sabali nga umok sana ukopan dagita, kunaen dagiti agdama-aldaw a biologo nga awan kadagiti tumatayab a naklasipikar kas tukling ti addaan iti kasta nga ugali. Nupay kasta, kunaen ti Lexicon in Veteris Testamenti Libros a ti Judio a zoologo a ni Israel Aharoni (1882-1946), maysa a mannurat kadagiti reperensia maipapan iti biag dagiti animal idiay Palestina, nakasarak iti “2 a pagitlogan ti dua a nagduma a kabaian [a tukling] a ti tunggal maysa kadakuada ket addaan 11 nga itlog, nga adda dagita iti maymaysa nga umok.” (Da L. Koehler ken W. Baumgartner, Leiden, 1958, p. 851) Gapuna, kunaen ti Encyclopaedia Judaica (1973, Tomo 13, bin. 156): “No dadduma, dua a kabaian ti agitlog iti maymaysa nga umok, nga iti dayta ti maysa ti mangabak ket paksiatenna ti sabali; nupay kasta, gapu ta bassit ti bagina, saanna a kabaelan nga ukopan ken pagtalinaeden a nabara ti kasta a kaadu nga itlog, isu nga inton agangay maibbong dagiti itlog. Daytoy ti tuktukoyen ti pagsasao [iti Jeremias 17:11] iti panangdakamatna iti daydiay agtaktakaw kadagiti sanikua ti sabsabali, ngem awan ti aniaman a magunggonana iti kamaudiananna.”
Kastoy ti mabasa iti Jeremias 17:11 iti King James Version: “Kas iti tukling a mangukop kadagiti itlogna, ket saanna a mapessaan ida; kasta ti agkamkam iti kinabaknang, a saan nga umiso ti pannakagun-odna, panawannanto dagita iti katengngaan ti al-aldawna, ket isunto ti maysa a maag iti pagtungpalanna.” Kas pangsuporta iti daytoy sabali pay a panangipatarus, ikalintegan ni John Sawyer a ti “tuktukoyen daytoy a pagsasao isu ti napeggad a kasasaad ti umok ti tukling, ta nalaka laeng daytoy a makita ti adu nga agdakdakiwas a managkaan nga animal, nayarig iti napeggad a kasasaad ti maag nga agtaltalek iti awan pategna a gunggona.” Kinunana pay a ti kinaepektibo ti pagsasao a nadakamat iti Jeremias 17:11 ket “saan nga agpannuray iti pananglib-at ti mangukop a tukling, no di ket iti napeggad a kasasaadna, a nayarig met iti barengbareng a pannakarikna ti maag iti kinatalged, iti panangipagarupna a maitarayanna ti panagkamkamna babaen ti panangaramidna iti krimen. . . a saanna a madmadlaw dagiti peggad a dumteng kenkuana ket awan a pulos gawgawayna intono dumteng ti didigra.”—Vetus Testamentum, Leiden, 1978, p. 324, 328, 329.