Kapitulo Otso

Naispal iti Ngiwat Dagiti Leon!

1, 2. (a) Kasano nga inorganisar ni Dario a Medo ti limmawa nga imperiona? (b) Deskribirenyo dagiti rebbengen ken autoridad dagiti satrapa.

NARPUOGEN ti Babilonia! Ti dayagna a nagpaut iti maysa a siglo kas pannakabalin ti lubong ket naungaw iti las-ud laeng ti sumagmamano nga oras. Nangrugi ti baro a panawen—panangituray dagiti Medo ken Persiano. Kas suno iti trono ni Belsazar, tamingen itan ni Dario a Medo ti narikut nga annongen a panangorganisar iti limmawa nga imperiona.

² Ti maysa kadagiti immuna nga inaramid ni Dario isut’ panangdutokna iti 120 a satrapa. Maipagarup a dagiti nagsaad iti daytoy nga annongen ket napilida no dadduma kadagiti kabagian ti ari. Nupay kasta, tunggal satrapa inturayanna ti dakkel a distrito wenno babbabassit a distrito ti imperio. (Daniel 6:1) Rebbengenna ti agkolekta kadagiti buis sana isubmitir dagiti impuesto idiay naarian a palasio. Nupay masapul a masansan a sukimaten ti sumarsarungkar a pannakabagi ti ari, dakkel ti autoridad ti satrapa. Ti titulona kaipapananna “manalaknib iti Pagarian.” No idiay probinsiana, naibilang ti satrapa kas basalio nga ari, a gistay adda kenkuana amin a pannakabalin.

3, 4. Apay a ni Dario pinaboranna ni Daniel, ket aniat’ nangisaadan ti ari kenkuana?

³ Aniat’ paset ni Daniel iti daytoy kabbaro nga urnos? Pagretiruen ngata ni Dario a Medo daytoy lakayen a mammadto a Judio ta nasurok a nobentanan? Pulos a saan! Di pagduaduaan a nabigbig ni Dario nga umiso ti impakauna ni Daniel a pannakarpuog ti Babilonia ket ti kasta a panangipadto kasapulanna ti nangatngato ngem tao a pannakaawat. Mainayon pay, dinekdekadan ti kapadasan ni Daniel a nangtaming kadagiti nadumaduma a grupo dagiti kautibo idiay Babilonia. Panggep ni Dario a taginayonen ti natalna a relasionna kadagiti kasaksakupna nga iturayan. No kasta, sigurado a kayatna nga adda tao a kas iti kasirib ken kapadasan ni Daniel a mangbalakad iti ari. Iti ania a saad?

⁴ Umdasen a pagsiddaawanda no dinutokan ni Dario daytoy naidestiero a Judio a ni Daniel kas maysa a satrapa. Ngem agasenyo ti pannakaburiborda idi inyanunsio ni Dario ti pangngeddengna a mamagbalin ken Daniel kas maysa kadagiti tallo a nangato nga opisial a mangidaulo kadagiti satrapa! Saan la a dayta no di ket “nagtalinaed [ni Daniel] a mangisalumina iti bagina,” a pampaneknekanna a nalalaing ngem dagiti padana a nangato nga opisial. Wen, adda kenkuana “ti naisangsangayan nga espiritu.” Panggep pay ketdi ni Dario nga isaad kas primero ministro.—Daniel 6:2, 3.

5. Ania ngata ti reaksion dagiti dadduma a nangato nga opisial ken satrapa iti pannakadutok ni Daniel, ken apay?

⁵ Nalabit agburbureken iti pungtot dagidi nangato nga opisial ken satrapa. Wen, dida maibturan a ni Daniel—a di met Medo wenno Persiano wenno kameng ti naarian a pamilia—ket maisaad a mangituray kadakuada! Kasano nga ital-o ni Dario ti maysa a baniaga iti kasta a kinaprominente, a baybay-annan dagiti mismo a kailianna, uray pay ti mismo a pamiliana? Nagparang a di nainkalintegan ti kasta nga inaramidna. Maysa pay, nabatad a minatmatan dagiti satrapa ti kinatarnaw ni Daniel a kas makatubeng kadagiti panagkunniberda. Kaskasdi, bumdeng dagiti nangato nga opisial ken satrapa a makitungtong ken ni Dario maipapan iti dayta. Total, napalalo ti panangraem ni Dario ken ni Daniel.

6. Kasano nga inkagumaan dagiti nangato nga opisial ken satrapa nga ipababa ni Daniel, ket apay nga awan nagmamaayan daytoy a panangikagumaanda?

⁶ Gapuna, nagkukumplot dagitoy naapal a politiko. Inkagumaanda “ti mangsarak iti pambar a maibusor ken Daniel maipapan iti pagarian.” Adda ngata paglabsinganna no iti panangtamingna kadagiti rebbengenna? Saan ngata a mapagpiaran? Awan masarakan dagiti nangato nga opisial ken satrapa a kinaliway wenno aniaman a kita ti panagkunniber no iti panangasikaso ni Daniel kadagiti annongenna. “Awanto a pulos ti masarakantayo a pambar iti daytoy a Daniel,” inrasonda, “malaksid no kasapulan a sarakentayo dayta maibusor kenkuana iti linteg ti Diosna.” Isut’ gapuna a dagitoy nasikap a lallaki nangisayangkatda iti plano. Impagarupda a daytoyton ti manggudas ken Daniel.—Daniel 6:4, 5.

NAIPATUNGPAL TI PANANGISIKATDA

7. Aniat’ insingasing dagiti nangato nga opisial ken satrapa iti ari, ket kasanoda nga inaramid dayta?

⁷ Immasideg ken Dario ti grupo dagiti nangato nga opisial ken satrapa a “simrekda a mismo kas sangabunggoyan.” Ti Aramaico a sasao ditoy kayuloganna ti gumgumluong a derraaw. Agparang nga adda apurado unay nga idatag dagitoy a lallaki ken ni Dario. Mabalin a kunada a dinanto kuestionaran ti isingasingda no sipapasnek nga idatagda dayta ken kas banag a kasapulanna ti dagdagus a pannakataming. Gapuna, indiretsodan ti puntoda, a kunkunada: “Amin dagiti nangato nga opisial iti pagarian, dagiti prepekto ken dagiti satrapa, dagiti nangato a naarian nga opisial ken dagiti gobernador, nagsangsangkamaysada a nagnunumo a mangipasdek iti maysa a naarian a paglintegan ken mangipaalagad iti panangiparit, a siasinoman nga agdawat iti asinoman a dios wenno tao bayat ti tallopulo nga aldaw malaksid kenka, O ari, maipisokto iti abut dagiti leon.”a—Daniel 6:6, 7.

8. (a) Apay a mabalin a makaay-ayo ken ni Dario dayta naisingasing a linteg? (b) Aniat’ pudpudno a motibo dagiti nangato nga opisial ken satrapa?

⁸ Pasingkedan dagiti rekord ti historia a gagangay para kadagiti ari ti Mesopotamia a mamatmatan ken mapagrukbaban kas dios. Gapuna sigurado a napatiray-okan ni Dario iti daytoy a singasing. Nalabit adda pay nakitana a pagimbagan daytoy. Laglagipenyo, kadagidiay agnanaed iti Babilonia, baniaga ken agdadamo ni Dario. Daytoy baro a linteg agserbi a mangipasdek iti kinaarina, ket paregtaenna dagiti umariwekwek nga agnanaed idiay Babilonia a mangyebkas iti kinasungdo ken panangsuportada iti baro a rehimenna. Ngem idi insingasingda dayta a bilin, saan a pulos a naseknan dagiti nangato nga opisial ken satrapa iti pagimbagan ti ari. Ti pudno a motiboda isut’ panangsiloda ken Daniel, ta ammoda nga ugalina ti agkararag iti Dios mamitlo iti inaldaw iti batog dagiti silulukat a tawa ti siledna iti pangatepan.

9. Apay a ti baro a linteg saan a problema kadagiti kaaduan a di Judio?

⁹ Daytoy ngata a pannakaipawil iti panagkararag ket mangparnuay iti problema kadagiti amin a relihioso a komunidad ti Babilonia? Saan a kasta, nangruna ta ti pannakaiparit ket agpaut laeng iti makabulan. Kanayonanna, mammano dagiti di Judio a mangmatmat kas pannakikompromiso ti panagrukbabda iti maysa a tao iti apagbiit la a tiempo. Kuna ti maysa nga eskolar ti Biblia: “Ti panagrukbab iti ari saan a naisangsangayan kadagiti napalalo nga idolatroso a nasion; ket ngarud idi naibilin kadagiti taga Babilonia nga agruknoyda iti nangparmek kadakuada—ni Dario a Medo—kas maysa a dios, sidadaanda a nagtungpal. Daydiay laeng Judio ti nagkedked iti kasta a bilin.”

10. Kasanot’ panangmatmat dagiti Medo ken Persiano iti linteg nga impaulog ti arida?

¹⁰ Aniaman ti situasion, indagadag dagiti simmarungkar ken Dario nga ‘ipasdekna ti paglintegan ket pirmaanna ti surat, tapno saan a mabaliwan, sigun iti linteg dagiti Medo ken dagiti Persiano, a saan a mawaswas.’ (Daniel 6:8) Iti kadaanan a Daya, ti pagayatan ti ari ket masansan a maibilang nga absoluto. Daytoy ti namataud iti ideya nga isu ket di agkamali. Masapul a maipaalagad uray pay ti linteg ket pakapapatayan dagiti inosente a tattao!

11. Kasano a maapektaran ni Daniel iti bilin ti ari?

¹¹ Pinirmaan ni Dario ti bilin, a dinan pinanunot ni Daniel. (Daniel 6:9) Idi inaramidna dayta, dina ammo a pinirmaanna ti autorisasion a mangpapatay iti kapatgan nga opisialna. Wen, sigurado a maapektaran ni Daniel iti daytoy a mandar.

NAPILITAN NI DARIO A MANGIPAAY ITI PANNUSA

12. (a) Aniat’ inaramid ni Daniel apaman a nadamagna ti baro a linteg? (b) Asino dagiti mangsipsiput ken ni Daniel, ken apay?

¹² Di nagbayag nadamag ni Daniel daytoy linteg a mangipawil iti panagkararag. Dagdagus, simrek iti balayna ket napan iti siledna iti pangatepan, a sadiay silulukat dagiti tawana a tumurong sadi Jerusalem.b Sadiay inrugi ni Daniel ti nagkararag iti Dios a “kas iti regular nga ar-aramidenna sakbay daytoy.” Mabalin nga impapan ni Daniel nga awan sabali a tao sadiay, ngem sipsiputan dagidiay nagkukumplot. Pagammuan, “nagdudupong” dagitoy, a sigurado a kas met la iti nariribuk a wagas idi immasidegda ken Dario. Ita nasaksiandan a mismo—ni Daniel nga “agkarkararag ken mangidatdaton iti panagdayaw iti sanguanan ti Diosna.” (Daniel 6:10, 11) Kompleton ti ebidensia a kasapulan dagiti nangato nga opisial ken satrapa tapno akusarenda ni Daniel iti saklang ti ari.

13. Aniat’ impadamag dagiti kabusor ni Daniel iti ari?

¹³ Sisisikap dagiti kabusor ni Daniel a nagdamag ken Dario: “Saan kadi nga adda panangiparit a pinirmaam nga asinoman a tao nga agdawat manipud iti asinoman a dios wenno tao bayat ti tallopulo nga aldaw malaksid kenka, O ari, rebbeng a maipisok iti abut dagiti leon?” Simmungbat ni Dario: “Ti banag natibker ti pannakaipasdekna maitunos iti linteg dagiti Medo ken dagiti Persiano, a saan a mawaswas.” Itan dinagdagusen dagiti nagkukumplot nga indiretso. “Ni Daniel, a kameng dagiti naidestiero ti Juda, saannaka a rinaem, O ari, wenno uray ti panangiparit a pinirmaam, no di ket mamitlo iti maysa nga aldaw nga agdawdawat.”—Daniel 6:12, 13.

14. Ania ti rason no apay a dagiti nangato nga opisial ken satrapa tinukoyda ni Daniel kas “kameng dagiti naidestiero ti Juda”?

¹⁴ Nesesita a tukoyen dagiti nangato nga opisial ken satrapa a ni Daniel ket “kameng dagiti naidestiero ti Juda.” Agparang a kayatda nga igunamgunam a daytoy Daniel nga intal-o ni Dario iti kasta a kinaprominente ket maysa laeng a Judio nga adipen. Namatida a gapu iti dayta, sigurado a sakupen ti linteg—uray pay no kasanot’ panangmatmat ti ari kenkuana!

15. (a) Ania ti reaksion ni Dario iti impadamag kenkuana dagiti nangato nga opisial ken satrapa? (b) Kasano nga ad-adda pay nga impakita dagiti nangato nga opisial ken satrapa ti rurodda ken Daniel?

¹⁵ Nalabit ninamnama dagiti nangato nga opisial ken satrapa a gunggonaan ti ari ida gapu iti nasiglat a panagsiimda. No nangnamnamada, maklaatda. Naaburido unay ni Dario iti damag nga inyegda. Imbes a nakapungtot ken Daniel wenno dagdagus nga impaipisokna iti abut dagiti leon, nagmalmalem nga impamuspusan ni Dario nga ispalen ni Daniel. Ngem awan nagmamaayan ti panagreggetna. Di nagbayag, nagsubli dagiti nagkukumplot, ket awan babainda, kinalikagumanda ti dara ni Daniel.—Daniel 6:14, 15.

16. (a) Apay a rinaem ni Dario ti Dios ni Daniel? (b) Aniat’ ninamnama ni Dario maipapan ken Daniel?

¹⁶ Ammo ni Dario nga awan pagpilianna. Saan a mawaswas ti linteg, ket di met mapakawan ti “salungasing” ni Daniel. Ti laeng nabalinan nga imbaga ni Dario ken ni Daniel ket “ti Diosmo a pagserserbiam a patinayon, isu a mismo alawennakanto.” Agparang a rinaem ni Dario ti Dios ni Daniel. Ni Jehova ti nangted ken Daniel iti abilidad a mangipakauna iti pannakarpuog ti Babilonia. Inikkan pay ti Dios ni Daniel iti “naisangsangayan nga espiritu,” a nangiduma kenkuana kadagiti nangato nga opisial. Nalabit nadamag ni Dario a dinekdekada kasakbayanna a daytoy met la a Dios inispalna ti tallo nga agtutubo a Hebreo iti dumardarang nga urno. Nalabit, ninamnama ti ari nga ita ispalen ni Jehova ni Daniel, tangay di kabaelan ni Dario a baliwan ti linteg a pinirmaanna. Gapuna, impisokdan ni Daniel iti abut dagiti leon.c Kalpasanna, “naiyeg ti maysa a bato ket naikabil iti wangawangan ti abut, ket sinelioan ti ari babaen iti pangtanda a singsingna ken babaen iti pangtanda a singsing dagiti natan-okna, tapno iti kasta awan koma ti mabaliwan iti kaso ni Daniel.”—Daniel 6:16, 17.

DRAMATIKO A PANAGBALBALIW DAGITI PASAMAK

17, 18. (a) Aniat’ mangipakita a nagleddaang ni Dario gapu iti situasion ni Daniel? (b) Aniat’ napasamak idi nagsubli ti ari idiay abut dagiti leon iti kinabigatanna?

¹⁷ Nagsubli ni malmaldaang a Dario iti palasiona. Awan dagiti tumutokar a naiyeg iti sanguananna, ta dina kayat ti aglinglingay. Imbes ketdi, nagpuyat ni Dario a nagpatnag, a nagay-ayunar. “Ti mismo a turogna pimmanaw kenkuana.” Idi agbannawagen, sidadaras a napan ni Dario iti abut dagiti leon. Nagpukkaw buyogen ti naliday a timek: “O Daniel, adipen ti sibibiag a Dios, ti Diosmo a pagserserbiam a patinayon nabalinannaka kadi nga inalaw manipud kadagiti leon?” (Daniel 6:18-20) Nasdaaw—ken napalalot’ bang-arna—ta adda simmungbat!

¹⁸ “O ari, agbiagka agingga a mismo kadagiti tiempo a di nakedngan.” Iti daytoy siraraem a kablaaw, impakita ni Daniel nga awan ing-ingpenna a gura iti ari. Nabigbigna a ti talaga a gubuayan ti pannakaidadanesna ket saan a ni Dario, no di ket dagiti naapal a nangato nga opisial ken satrapa. (Idiligyo ti Mateo 5:44; Aramid 7:60.) Intuloy ni Daniel: “Ti bukodko a Dios imbaonna ti anghelna ket kinaemna ti ngiwat dagiti leon, ket saandak a dinadael, yantangay iti sanguananna nasarakan kaniak ti mismo a kinaawan basol; ken kasta met iti sanguanam, O ari, awan inaramidko a makapasakit a tignay.”—Daniel 6:21, 22.

19. Kasano a ni Dario inallilaw ken immaniobra dagiti nangato nga opisial ken satrapa?

¹⁹ Ania ket ngatan a pannakakonsiensia ni Dario kadagita a sasao! Sigud nga ammona nga awan inaramid ni Daniel tapno maikari a maipisok iti abut dagiti leon. Pagaammo unay ni Dario a nagkukumplot dagiti nangato nga opisial ken satrapa a mangpapatay ken Daniel ket immaniobrada ti ari tapno maragpatda ti agimbubukodan a kalatda. Idi indariragda nga “amin dagiti nangato nga opisial iti pagarian” ket inrekomendarda ti pannakaanamong ti bilin, impasimudaagda a kinonsultada met ni Daniel iti dayta a banag. Asikasuento ni Dario dagitoy nasikap a lallaki kalpasanna. Ngem umuna, imbilinna nga aonenda ni Daniel iti abut dagiti leon. Milagro, ta di pulos naan-ano ni Daniel uray garumiad la koma!—Daniel 6:23.

20. Ania ti napasamak kadagiti nagulib a kabusor ni Daniel?

²⁰ Ita ta nasalbaren ni Daniel, sabali a banag ti asikasuenen ni Dario. “Nagbilin ti ari, ket inyegda dagitoy nabaneg a lallaki a nangakusar ken Daniel, ket impisokda ida iti abut dagiti leon, ti annakda ken ti assawada; ket saanda a nakadanon iti lansad ti abut sakbay a naparukma ida dagiti leon, ket amin dagiti tulangda rinumekda.”d—Daniel 6:24.

21. No iti panangtratar iti pamilia dagiti nakabasol, aniat’ naggidiatan ti Linteg Mosaiko ken ti linteg dagiti dadduma a nagkauna a kultura?

²¹ Ti panangpapatay, saan laeng a kadagiti nagkukumplot no di pay ket dagiti assawa ken annakda ket kasla sobra ti kinakas-angna. No idilig, ti Linteg nga inted ti Dios ken mammadto a Moises kunana: “Dagiti amma didanto mapapatay gapu kadagiti annak, wenno dagiti annak didanto mapapatay gapu kadagiti amma. Tunggal tao mapapatayto gapu iti basolna met laeng.” (Deuteronomio 24:16) Nupay kasta, kadagiti dadduma a nagkauna a kultura, saan a nakaskasdaaw a dagiti miembro ti pamilia mapapatayda a mairaman iti nakabasol, no serioso a krimen ti kaso. Nalabit kastoy ti inaramidda tapno dagiti miembro ti pamilia didanto mabalin ti agibales kalpasanna. Ngem sigurado a saan a gapuanan ni Daniel daytoy napasamak kadagiti pamilia dagiti nangato nga opisial ken dagiti satrapa. Nalabit, nagleddaang gapu iti didigra a pinarnuay dagitoy a lallaki kadagiti pamiliada.

22. Ania a baro a proklamasion ti impaulog ni Dario?

²² Awanen dagidi nangisikat a nangato nga opisial ken satrapa. Nangipaulog ni Dario iti proklamasion, a kunana: “Manipud iti sanguanak adda naituyang a bilin nga, iti tunggal pagturayan ti pagariak, dagiti umili kasapulan nga agpigerger ken agbutengda iti sanguanan ti Dios ni Daniel. Ta isu ti sibibiag a Dios ken Daydiay agtalinaed agingga kadagiti tiempo a di nakedngan, ket ti pagarianna isu daydiay saanto a maiyeg iti pannakadadael, ket ti pagturayanna agnanayon. Isu mangalaw ken mangispal ken agaramid kadagiti pagilasinan ken datdatlag iti langlangit ken iti daga, ta ni Daniel inalawna iti gammat dagiti leon.”—Daniel 6:25-27.

PATINAYON NGA AGSERBI ITI DIOS

23. Ania nga ulidan ti impaay ni Daniel no maipapan iti sekular a trabahona, ket kasanotay a tuladen?

²³ Nangipaay ni Daniel iti nagsayaat nga ulidan para kadagiti amin nga adipen ti Dios itatta. Kanayon nga awan pakababalawan ti konduktana. No iti sekular a trabahona, ni Daniel ket “mapagpiaran ken awan a pulos kinaliway wenno rinuker a banag a nasarakan kenkuana.” (Daniel 6:4) Iti umasping a pamay-an, ti Kristiano nagaget koma no maipapan iti panggedanna. Dina kaipapanan a mananggundaway no iti panagnegosio, a sigagagar a gumun-od iti material a kinabaknang wenno imamegna dagiti sabali tapno ngumato ti saadna iti kompania. (1 Timoteo 6:10) Kalikaguman ti Kasuratan nga itungpal ti Kristiano dagiti sekular nga obligasionna a simamatalek ken iti amin a kararua, “kas maipaay ken Jehova.”—Colosas 3:22, 23; Tito 2:7, 8; Hebreo 13:18.

24. Kasano a pinaneknekan ni Daniel ti saanna a pannakikompromiso no maipapan iti panagdayaw?

²⁴ No iti panagdayawna, saan a nakikompromiso ni Daniel. Ti ugalina nga agkararag ket pagaammo ti publiko. Maysa pay, pagaammo unay dagiti nangato nga opisial ken satrapa a serioso ni Daniel iti panagdayawna. Kinapudnona, kombinsidoda a salimetmetanna daytoy a rutina uray no iparit ti linteg dayta. Anian a nagsayaat nga ulidan kadagiti Kristiano itatta! Agdinamag met nga iyun-unada ti panagdayawda iti Dios. (Mateo 6:33) Agbatad koma daytoy kadagiti makakitkita, ta imbilin ni Jesus kadagiti pasurotna: “Agsilnag koma ti silawyo iti sanguanan dagiti tattao, tapno makitada dagiti nasayaat nga aramidyo ket mangipaayda ti dayag iti Amayo nga adda iti langlangit.”—Mateo 5:16.

25, 26. (a) Aniat’ mabalin nga ipagarup dagiti dadduma maipapan iti inaramid ni Daniel? (b) Apay a minatmatan ni Daniel a ti panangbaliw iti rutinana ket maibilang a pannakikompromiso?

²⁵ Mabalin a kunaen ti dadduma a nabalinan koma a liniklikan ni Daniel ti pannakaidadanes babaen ti panagkararagna a sililimed ken Jehova iti unos dayta 30 nga aldaw. Total, awan ti masinunuo a postura wenno buya a makalikaguman tapno ipangag ti Dios. Malasinna pay dagiti mennamennaen ti puso. (Salmo 19:14) Nupay kasta, minatmatan ni Daniel nga aniaman a panagbaliw ti rutinana ket maibilang a pannakikompromiso. Apay?

²⁶ Tangay nagdinamag ti kustombre ni Daniel nga agkararag, ania koma ti ipasimudaagna no bigla nga insardengna dayta? Nalaklaka la koma nga impapan dagiti managpaliiw a mabuteng ni Daniel iti tao ket ti bilin ti ari ringbawanna ti linteg ni Jehova. (Salmo 118:6) Ngem impakita ni Daniel babaen kadagiti aramidna nga impaayna ken Jehova ti naipamaysa a debosion. (Deuteronomio 6:14, 15; Isaias 42:8) Siempre, iti panangaramidna iti kastoy saan a sikukuspag a sinalungasing ni Daniel ti linteg ti ari. Ngem saan met a sitatakrot a nakikompromiso. Basta intultuloy ni Daniel ti nagkararag iti siledna iti pangatepan, “kas iti regular nga ar-aramidenna” sakbay ti mandar ti ari.

27. Kasano a dagiti adipen ti Dios itatta matuladda ni Daniel no iti (a) panagpaituray kadagiti nangatngato nga agtuturay? (b) panagtulnog iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao? (c) panangikagumaanda nga agbiag a sikakappia kadagiti amin a tattao?

²⁷ Makaadal dagiti adipen ti Dios itatta iti ulidan ni Daniel. ‘Agpaiturayda kadagiti nangatngato nga agtuturay,’ a tungpalenda dagiti linteg iti daga a pagnanaedanda. (Roma 13:1) Ngem no agkontra ti linteg ti tao ken ti linteg ti Dios, suroten ti ili ni Jehova ti takder dagiti apostol ni Jesus, a situtured a nagkuna: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.” (Aramid 5:29) No kastat’ aramidenda, saan nga itan-ay dagiti Kristiano ti rebolusion wenno iyaalsa. Imbes ketdi, kalikagumanda laeng ti agbiag a sikakappia kadagiti amin a tattao tapno “maitultuloy[da] koma ti agbiag a natalinaay ken naulimek buyogen ti naan-anay a nadiosan a debosion.”—1 Timoteo 2:1, 2; Roma 12:18.

28. Kasano a nagserbi ni Daniel ken Jehova “a patinayon”?

²⁸ Iti namindua nga okasion kinomentuan ni Dario a ni Daniel agserserbi iti Dios “a patinayon.” (Daniel 6:16, 20) Ti Aramaico a ramut ti sao a naipatarus kas “patinayon” kaipapananna ti “panagpusipos.” Isingasingna ti agpatpatuloy a panagrikus, wenno banag nga awan sardayna. Kasta ti kinatarnaw ni Daniel. Adda naipakpakauna a padron a sinurotna. Di pagduaduaan no aniat’ aramiden ni Daniel no maipasango kadagiti suot, dakkel man wenno bassit. Itultuloyna ti datin nga inar-aramidna iti dinekdekada sakbayna—ti kinasungdo ken kinamatalek ken Jehova.

29. Kasano a magunggonaan dagiti adipen ni Jehova itatta iti kinamatalek ni Daniel?

²⁹ Dagiti agdama nga adipen ti Dios kayatda a suroten ti inaramid ni Daniel. Kinapudnona, binalakadan ni apostol Pablo dagiti amin a Kristiano nga usigenda ti ulidan dagiti managbuteng iti Dios a tattao idi ugma. Babaen iti pammati, “nagaramidda iti kinalinteg, nakagun-odda kadagiti kari,” ken—nabatad a ni Daniel ti tinukoyna—“inapputda dagiti ngiwat dagiti leon.” Kas ad-adipen ni Jehova itatta, iparangarangtayo ti pammati ken kinapatinayon ni Daniel ket “buyogen ti panagibtur tarayentayo koma ti lumba a naikabil iti sanguanantayo.”—Hebreo 11:32, 33; 12:1.

[Footnotes]

ANIA TI NAAWATANYO?

• Apay nga inusar ni Dario a Medo ni Daniel iti nangato a saad?

• Ania a nasikap a plano ti insikat dagiti nangato nga opisial ken satrapa? Kasano nga inispal ni Jehova ni Daniel?

• Aniat’ naadalyo iti panangipangagyo iti ulidan ti kinamatalek ni Daniel?

[Ladawan iti panid 114]

[Ladawan iti panid 121]

[Ladawan iti panid 127]

Nagserbi ni Daniel ken Jehova “a patinayon.” Kastakay met kadi?