Kapitulo Dose

Pinabileg ti Mensahero ti Dios

1. Kasano a nabendisionan ni Daniel gapu iti napasnek a panaginteresna iti pannakatungpal ti panggep ni Jehova?

NAGUNGGONAAN unay ti napasnek a panaginteres ni Daniel iti pannakatungpal ti panggep ni Jehova. Naited kenkuana ti makatukay a padto ti 70 a lawas maipapan iti panagparang ti Mesias. Nabendisionan met ni Daniel ta nakitana ti isusubli dagiti matalek a natda kadagiti kailianna idiay dagada. Napasamak dayta idi 537 K.K.P., idi arinunosen ti “umuna a tawen ni Ciro nga ari ti Persia.”—Esdras 1:1-4.

2, 3. Apay a saan a nakikuyog ni Daniel kadagiti Judio a natda a nagsubli iti daga ti Juda?

² Saan a nakikuyog ni Daniel kadagidiay nagsubli iti daga ti Juda. Nalabit marigatan idin nga agbiahe gapu iti kinalakayna. Kaskasdi, adda pay sabali nga ipatrabaho ti Dios kenkuana idiay Babilonia. Dua a tawen ti limmabas. Idi kuan, ibaga kadatayo ti salaysay: “Iti maikatlo a tawen ni Ciro nga ari ti Persia adda banag a naipalgak ken Daniel, a napanaganan iti Baltazar; ket ti banag pudno, ket adda idi dakkel a panagserbi iti militar. Ket naawatanna ti banag, ket addaan pannakaawat iti banag a nakita.”—Daniel 10:1.

³ Ti “maikatlo a tawen ni Ciro” katupagna ti 536/535 K.K.P. Nasuroken a 80 a tawen ti napalabas nanipud idi naidestiero ni Daniel idiay Babilonia a kaduana dagiti naarian nga annak ken dagiti natan-ok nga agtutubo ti Juda. (Daniel 1:3) No agtin-edyer laeng idi sangsangpetna idiay Babilonia, gistay 100 ti tawenna itan. Anian a nakaskasdaaw a rekord ti matalek a panagserbina!

4. Nupay lakayen ni Daniel, ania a napateg nga akem ti kaskasdi nga itungpalna iti serbisio ni Jehova?

⁴ Nupay lakayen, saan pay a naturpos ti serbisio ni Daniel ken Jehova. Baeten kenkuana, adda pay ideklara ti Dios a naimpadtuan a mensahe a dakkel ti kayuloganna. Padto dayta a dumanon iti kaaldawantayo ken iti masanguanan. Tapno maisagana ni Daniel iti daytoy a kanayonan a trabaho, adda inaramid ni Jehova para ken Daniel, a mangpabileg kenkuana iti masanguanan a serbisio.

BANAG A PAGDANAGAN

5. Aniada a damag ti nagdandanagan ni Daniel?

⁵ Nupay saan a nakikuyog ni Daniel kadagiti Judio a natda a nagsubli iti daga ti Juda, interesado unay iti mapaspasamak iti ing-ingungotenna a daga. Sigun kadagiti damag a dimmanon kenkuana, naammuan ni Daniel a saan unay a nasayaat ti mapaspasamak sadiay. Naipasdek manen ti altar ket naisaaden ti pundasion ti templo idiay Jerusalem. (Esdras, kapitulo 3) Ngem binusor dagiti kabangibang a nasion ti proyektoda a panagpatakder manen, ket igakgakatda a riribuken dagiti nagsubli a Judio. (Esdras 4:1-5) Wen, sigurado nga adu ti banag a pakadanagan idi ni Daniel.

6. Apay a nariribuk ni Daniel kadagiti kasasaad idiay Jerusalem?

⁶ Kabesado ni Daniel ti padto ni Jeremias. (Daniel 9:2) Ammona a ti pannakabangon manen ti templo idiay Jerusalem ken ti pannakaisubli ti pudno a panagdayaw sadiay ket nainaig unay iti panggep ni Jehova iti ilina ken amin dagitoy ket mairingpasda sakbay ti panagparang ti naikari a Mesias. Kinapudnona, dakkel a pribilehio ni Daniel ti panangawatna ken Jehova ti padto ti “pitopulo a lawas.” Manipud iti dayta, naawatanna nga umay ti Mesias 69 a “lawas” kalpasan ti iruruar ti sao a mangisubli ken mangbangon manen iti Jerusalem. (Daniel 9:24-27) Ngem gapu iti nakaro a pannakadadael ti Jerusalem ken nataktak ti pannakabangon ti templo, nalaka a matarusan no apay a naupay, naliday, ken malmaldaang ni Daniel.

7. Aniat’ inaramid ni Daniel iti tallo a lawas?

⁷ “Kadagidiay nga aldaw siak a mismo, ni Daniel, agledleddaangak idi iti intero a tallo a lawas,” kuna ti salaysay. “Saanak a nangan iti naimas a tinapay, ket iti ngiwatko awan simrek a lasag wenno arak, ket saanko a pulos sinapsapuan ti bagik agingga iti pannakaturpos ti intero a tallo a lawas.” (Daniel 10:2, 3) Napaut unay ti “intero a tallo a lawas,” wenno 21 nga aldaw, a panagleddaang ken panagayunar. Agparang a nagngudo dayta iti “maikaduapulo ket uppat nga aldaw ti umuna a bulan.” (Daniel 10:4) No kasta, sinaklaw ti panagayunar ni Daniel ti Paskua, a narambakan iti maika-14 nga aldaw ti umuna a bulan, a Nisan, ken ti simmaruno a pito nga aldaw a piesta ti di nalebaduraan a tinapay.

8. Iti ania nga immun-una nga okasion a nagpakpakaasi ni Daniel iti panangiwanwan ni Jehova, ket aniat’ nagbanaganna?

⁸ Iti immun-una nga okasion adda umarngi a kapadasan ni Daniel. Iti daydi a tiempo, nagdukotanna ti kaitungpalan ti padto ni Jehova a 70 a tawen a panaglangalang ti Jerusalem. Ania ngarud idi ti inaramid ni Daniel? “Insaadko ti rupak a maiturong ken Jehova a pudno a Dios,” kinuna ni Daniel, “tapno isu sapulek buyogen ti kararag ken buyogen dagiti panagpakaasi, agraman panagayunar ken tinakpil ken dapdapo.” Sinungbatan ni Jehova ti kararag ni Daniel babaen ti panangibaonna ken anghel Gabriel nga addaan mensahe a nangparegta unay kenkuana. (Daniel 9:3, 21, 22) Umarngi met la ngata ti aramiden ita ni Jehova ket ikkanna ni Daniel iti kasapulanna unay a pammaregta?

TI NAKAAM-AMAK A SIRMATA

9, 10. (a) Sadino ti yan ni Daniel idi naawatna ti sirmata? (b) Deskribirenyo ti nakita ni Daniel iti sirmata.

⁹ Saan a napaay ni Daniel. Ibagana kadatayo ti sumaruno a napasamak, a kunkunana: “Bayat a siak a mismo addaak idi iti igid ti dakkel a karayan, awan sabali, ti Hiddekel, intangadko met dagiti matak ket kimmitaak, ket adtoy ti maysa a lalaki a sikakawes iti lienso, a dagiti padingpadingna nabariksan iti balitok ti Ufaz.” (Daniel 10:4, 5) Ti Hiddekel ket maysa kadagiti uppat a karayan a naggubuay iti minuyongan ti Eden. (Genesis 2:10-14) Iti Kadaanan a Persiano, Tigra ti awagda iti Hiddekel, nga isut’ nagtaudan ti Griego a nagan a Tigris. Ti rehion a nagbaetanda iti Eufrates naawagan Mesopotamia, a kaipapananna “Daga a Nagbaetan ti Karkarayan.” Pasingkedan daytoy nga idi inawat ni Daniel daytoy a sirmata, agnanaed pay la idiay daga ti Babilonia, nupay nalabit a saanen nga idiay siudad ti Babilonia.

¹⁰ Anian a sirmata ti inawat ni Daniel! Nabatad, saan a gagangay a tao ti nakitana idi intangadna dagiti matana. Kastoy ti nakapatpatak a panangdeskribir ni Daniel: “Ti bagina kasla krisolito, ket ti rupana kasla iti langa ti kimat, ket dagiti matana kaslada gumilgil-ayab nga al-aluten, ket dagiti takiagna ken ti lugar dagiti sakana kaslada iti buya ti napasilap a gambang, ket ti timek ti sasaona kaslada iti timek ti maysa a bunggoy.”—Daniel 10:6.

11. Aniat’ epekto ti sirmata ken ni Daniel ken kadagiti kakaduana a lallaki?

¹¹ Nupay nakaranraniag ti sirmata, dagiti “lallaki nga adda idi a kaduak, saanda a nakita ti langa,” kuna ni Daniel. Iti di mailawlawag a gapu, “adda dakkel a panagpigerger nga immapay kadakuada, iti kasta nagtatalawda tapno aglemmengda a mismo.” Iti kasta, nabati nga agmaymaysa ni Daniel iti igid ti karayan. Nakaskasdaaw unay ti buya “daytoy naindaklan a langa” isu nga impudnona: “Awan nabati kaniak a bileg, ket ti bukodko a dayaw nabaliwan kaniak iti pannakadadael, ket naawananak iti bileg.”—Daniel 10:7, 8.

12, 13. Aniat’ ipasimudaag ti mensahero babaen (a) ti kawesna? (b) ti langana?

¹² Miraentay man a nalaing daytoy nagpaiduma a mensahero a nakakigtotan unay ni Daniel. “Sikakawes iti lienso, a dagiti padingpadingna nabariksan iti balitok ti Ufaz.” Iti kadaanan nga Israel, nalapat a lienso a tinabid ken nabordaan iti balitok ti barikes, efod, ken pektoral ti nangato a padi, agraman ti atiddog a kawes dagiti dadduma a papadi. (Exodo 28:4-8; 39:27-29) Ngarud, nasantuan ken nadayaw a saad ti ipasimudaag ti kawes ti mensahero.

¹³ Nasdaaw met ni Daniel iti langa ti mensahero—ti agrimatrimat a kasla saniata a bagina, ti makasisirap a raniag ti rupana, ti sumalput a puersa dagiti gumilgil-ayab a matana, ken ti silap dagiti nabileg a takiag ken sakana. Nakaam-amak met ti gumgumluong a timekna. Ipasimudaag amin daytoy nga isu napigpigsa ngem tao. Daytoy a “lalaki a sikakawes iti lienso” ket awan sabali no di anghel a nangato ti ranggona, maysa nga agserserbi idiay nasantuan a saklang ni Jehova, nga isut’ naggapuanna nga addaan iti mensahe.a

NAPABILEG TI “MAKAAY-AYO UNAY A LALAKI”

14. Ania a tulong ti kasapulan idi ni Daniel tapno maawatna ti mensahe ti anghel?

¹⁴ Nabagas ken narikut ti mensahe nga inted ti anghel ni Jehova ken Daniel. Sakbay nga awatenna, masapul ni Daniel ti tulong tapno makaungar manipud pisikal ken mental a rigatna. Gapu ta nadlawna daytoy, siaayat ti anghel a nangtulong ken nangparegta ken Daniel. Surotentayo ti mismo a panangisalaysay ni Daniel iti napasamak.

15. Aniat’ inaramid ti anghel a pangtulong ken Daniel?

¹⁵ “Bayat a mangmangngegko ti timek ti sasaona, siak met a mismo nargaan idi ti turogko a sipapaklebak, a ti rupak dumanon iti daga.” Nalabit, nakusbo ni Daniel gapu iti buteng ken panagsidduker. Kasano a tinulongan ti anghel? “Adtoy!” kinuna ni Daniel, “adda ima a nangsagid kaniak, ket nagin-inut a tinignaynak nga agsammaked kadagiti tumengko ken kadagiti dakulap ti im-imak.” Mainayon pay, kastoy ti sasao a panangparegta ti anghel iti mammadto: “O Daniel, sika a makaay-ayo unay a lalaki, maaddaanka iti pannakaawat iti sasao a sasawek kenka, ket tumakderka iti nagtaktakderam, ta ita naibaonak kenka.” Ti simmaranay nga ima ken ti makaandingay a sasao ti nangpaungar ken Daniel. Nupay “agtigtigerger,” ‘timmakder’ ni Daniel.—Daniel 10:9-11.

16. (a) Kasano a makita a ni Jehova agtignay a sidadaras kadagiti kararag ti ad-adipenna? (b) Apay a nataktak ti anghel idi tulonganna ni Daniel? (Iramanyo ti kahon.) (c) Aniat’ mensahe ti anghel ken Daniel?

¹⁶ Inlawlawag ti anghel nga isu nairanta nga umay mangpabileg ken Daniel. “Dika agbuteng, O Daniel,” kinuna ti anghel, “ta manipud iti umuna nga aldaw a panangipapusom ti pannakaawat ken panangipakumbabam ti bagim iti sanguanan ti Diosmo nangngegan ti sasaom, ket siak a mismo immayak gapu iti sasaom.” Sa inlawlawag ti anghel no apay a nataktak. Kinunana: “Ngem ti prinsipe ti naarian a pagturayan ti Persia sitatakder idi a bumusor kaniak iti duapulo ket maysa nga aldaw, ket, adtoy! ni Miguel, maysa kadagiti kangrunaan a prinsipe, immay a tumulong kaniak; ket siak, iti biangko, nagbatiak sadiay iti sibay ti ar-ari ti Persia.” Iti tulong ni Miguel, nairingpas ti anghel ti misionna, nga immay ken Daniel a buyogen daytoy nakagangganetget a mensahe: “Immayak tapno pagbalinenka a makailasin no anianto ti mapagteng iti ilim iti kamaudianan a paset ti al-aldaw, agsipud ta sirmata dayta nga agpaayto pay laeng kadagiti aldaw nga umay.”—Daniel 10:12-14.

17, 18. Kasano a natulongan ni Daniel iti maikadua a daras, ket aniat’ naaramidanna gapu iti dayta?

¹⁷ Imbes a magagaran koma ni Daniel gapu ta awatenna ti kasta a makagutugot a mensahe, agparang a di nasayaat ti epektona kenkuana dagiti banag a nangngegna. Kunaen ti salaysay: “Ita idi sinaona kaniak ti sasao a kas kadagitoy, indumogko ti rupak iti daga ket nagumelak.” Ngem sisasagana ti mensahero nga anghel a mangipaay iti naayat a tulong—iti maikadua a daras. Kinuna ni Daniel: “Adtoy! ti maysa a kaasping ti langa dagiti annak ti sangatauan sagsagidenna idi dagiti bibigko, ket rinugiak a ngangaen ti ngiwatko ken sawen.”b—Daniel 10:15, 16a.

¹⁸ Bimmileg ni Daniel idi sinagid ti anghel ti bibigna. (Idiligyo ti Isaias 6:7.) Itan ta makasao manen, nailawlawag ni Daniel iti mensahero nga anghel ti rigat nga ib-ibturanna. Kinuna ni Daniel: “O apok, gapu iti langa bimmaw-ing iti unegko dagiti panagkuyegyegko, ket naawananak iti aniaman a bileg. Iti kasta kasano a ti adipen daytoy apok nabalinanna ti makisao iti daytoy apok? Ket no maipapan kaniak, agingga ita awan ti bileg a nagtalinaed kaniak, ket awan a pulos anges a nabati kaniak.”—Daniel 10:16b, 17.

19. Kasano a natulongan ni Daniel iti maikatlo a daras, ket aniat’ resultana?

¹⁹ Saan nga agrekreklamo wenno agpampambar ni Daniel. Iyeb-ebkasna laeng ti rigatna, ket inakseptar ti anghel ti imbagana. Gapuna, iti maikatlo a daras, ni Daniel ket tinulongan ti mensahero nga anghel. “Ti maysa a kas iti langa ti naindagaan a tao sinagidnak manen ket pinapigsanak,” kinuna ti mammadto. Dagitoy ti makaandingay a sasao ti mensahero kalpasan ti makapakired a panangsagidna: “Dika agbuteng, O makaay-ayo unay a lalaki. Maaddaanka koma iti talna. Bumilegka, wen, bumilegka.” Dayta nadungngo a panangsagid ken dagita a makaparegta a sasao ti apagisu a kasapulan ni Daniel. Ti resultana? Imbaga ni Daniel: “Apaman a nakisao kaniak nagpuersaak ket kamaudiananna kinunak: ‘Agsao koma ti apok, agsipud ta pinapigsanak.’” Nakasagana itan ni Daniel iti sabali pay a makakarit nga annongen.—Daniel 10:18, 19.

20. Apay a kasapulan nga agporsegi ti mensahero nga anghel tapno maitungpalna ti annongenna?

²⁰ Kalpasan a napabilegna ni Daniel ken tinulonganna a kumired iti mental ken pisikal a pannakabalinna, dinakamat manen ti anghel ti panggep ti misionna. Kinunana: “Pudno kadi nga ammom no apay nga immayak kenka? Ket ita agsubliak a makirupak iti prinsipe ti Persia. Inton mapanak, adtoy! umay met ti prinsipe ti Grecia. Nupay kasta, ibagakto kenka dagiti banag a naikur-it iti surat ti kinapudno, ket awan ti nakianamong a sititibker kaniak kadagitoy a banag no di ni Miguel, ti prinsipeyo.”—Daniel 10:20, 21.

21, 22. (a) Iti kapadasan ni Daniel, aniat’ masursurotayo iti wagas a pannakilangen ni Jehova kadagiti adipenna? (b) Napabilegen ni Daniel a mangaramid iti ania?

²¹ Anian a kinamanagayat ken pannakipagrikna ni Jehova! Naynay a makilangen kadagiti adipenna a maikanatad iti kabaelan ken limitasionda. Iti maysa a bangir, ikkanna ida iti annongen nga ammona a mairingpasda, nupay no dadduma kunada a dida kabaelan. Iti sabali a bangir, situtulok nga umimdeng kadakuada ken tulonganna ida a mangitungpal iti annongenda. Sapay koma ta kanayontay a tuladen ti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova, babaen ti siaayat a panangparegta ken panangpabileg kadagiti padatayo nga agdaydayaw.—Hebreo 10:24.

²² Dakkel a pammaregta ken Daniel ti makaliwliwa a mensahe ti anghel. Nupay lakay unayen, napabileg itan ni Daniel ket sisasaganan nga umawat ken mangirekord kadagiti kanayonan a nakaskasdaaw a padto nga agpaay a pagimbagantayo.

[Footnotes]

ANIA TI NAAWATANYO?

• Apay a nataktak ti anghel ni Jehova idi tulonganna ni Daniel idi 536/535 K.K.P.?

• Aniat’ ipasimudaag ti kawes ken langa ti mensahero nga anghel ti Dios maipapan kenkuana?

• Ania a tulong ti kasapulan idi ni Daniel, ket kasano a namitlo a daras nga impaay ti anghel dayta?

• Aniat’ mensahe ti anghel ken Daniel?

[Kahon iti panid 204, 205]

Agbambantay nga Anghel Wenno Agtuturay a Demonio?

ADU ti masursurotayo iti makuna ti libro ni Daniel maipapan kadagiti anghel. Saritaenna kadatayo ti paset dagitoy iti pannakaitungpal ti sao ni Jehova ken ti kinagagetda a mangiringpas iti annongenda.

Kinuna ti anghel ti Dios nga idi mapan makisao ken Daniel, linapdan “ti prinsipe ti naarian a pagturayan ti Persia.” Kalpasan a naglabanda iti 21 nga aldaw, sa la nakapan ti mensahero nga anghel kalpasan a tinulongan ni “Miguel, maysa kadagiti kangrunaan a prinsipe.” Kinuna pay ti anghel a labanannanto manen dayta a kabusor ken nalabit “ti prinsipe ti Grecia.” (Daniel 10:13, 20) Narigat dayta a trabaho, uray iti maysa nga anghel! Ngem, asino dagitoy a prinsipe ti Persia ken Grecia?

Umuna, nabasatayo a naawagan ni Miguel a “maysa kadagiti kangrunaan a prinsipe,” ken “ti prinsipeyo.” Kalpasanna natukoy ni Miguel kas “ti dakkel a prinsipe nga agtaktakder maigapu kadagiti annak ti ili [ni Daniel].” (Daniel 10:21; 12:1) Daytoy itudona ni Miguel kas isu ti anghel a tinudingan ni Jehova a mangidalan kadagiti Israelita idiay let-ang.—Exodo 23:20-23; 32:34; 33:2.

Maysa pay a mangsuporta iti daytoy a konklusion ket ti sinao ni adalan a Judas a “ni Miguel nga arkanghel naaddaan ti pannakisusik iti Diablo ket nakisupsuppiat maipapan iti bagi ni Moises.” (Judas 9) Ti saad, pannakabalin, ken autoridad ni Miguel isut’ pudno a namagbalin kenkuana kas “ti arkanghel,” a kayatna a sawen “ti pangulo nga anghel,” wenno “ti kangrunaan nga anghel.” Maikanatad unay, daytoy a nangato a saad mayaplikar laeng ken Jesu-Kristo, ti Anak ti Dios, sakbay ken kalpasan ti panagbiagna ditoy daga.—1 Tesalonica 4:16; Apocalipsis 12:7-9.

Kaipapananna kadi daytoy a nangdutok met ni Jehova kadagiti anghel a mangituray kadagiti nasion kas iti Persia ken Grecia tapno isuda ti mangiwanwan kadagiti gannuatda? Bueno, silalatak nga imbaga ni Jesu-Kristo nga Anak ti Dios: “Ti agturay iti lubong . . . awan pannakabalinna kaniak.” Kinuna pay ni Jesus: “Ti pagariak saan a paset daytoy a lubong . . . ti pagariak saan a manipud itoy a gubuayan.” (Juan 14:30; 18:36) Imbaga ni apostol Juan a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1 Juan 5:19) Nalawag a dagiti nasion ti lubong, idi ken ita, awanda iti sidong ti panangiwanwan wenno panangituray ti Dios wenno ni Kristo. Nupay ipalubos ni Jehova ti kaadda dagiti “nangatngato nga agtuturay” ken tenglenda dagiti naindagaan a gannuat dagiti gobierno, saanna a dutokan dagiti anghelna a mangiwanwan kadakuada. (Roma 13:1-7) Ni laeng Satanas a Diablo, nga “agturay iti lubong” ti nangisaad iti asinoman a “prinsipe” wenno “agturay” a mangiwanwan kadakuada. Agtuturay a demonio dagitoy imbes nga agbambantay nga anghel. Ngarud, adda dagiti di makita a buyot dagiti demonio, wenno “piprinsipe,” a mangiwanwanwan kadagiti makitkita nga agtuturay, ket saan a tattao laeng ti nairaman kadagiti rinnisiris dagiti nasion.

[Ladawan iti panid 199]

[Ladawan iti panid 207]