“Ayatenyo ti Kinapudno ken Talna”!

“Ti sao ni Jehova dagiti buybuyot immay kaniak, a kinunana: ‘. . . Ayatenyo ti kinapudno ken talna.’”​—ZACARIAS 8:18, 19.

1, 2. (a) Ania ti rekord ti sangatauan no maipapan iti talna? (b) Apay a pulos a di makakita iti pudpudno a talna daytoy agdama a lubong?

“PULOS a saan a naaddaan ti lubong iti talna. Uray sadinoman​—ken masansan nga iti adu a lugar nga aggigiddan​—kanayon nga adda gubat.” Kasta ti kinuna ni Propesor Milton Mayer ti University of Massachusetts, E.U.A. Anian a nakalkaldaang a panangiladawan iti sangatauan! Pudno, tarigagayan dagiti tao ti talna. Pinadas dagiti politiko ti amin a kita ti pamay-an tapno pagtalinaeden dayta, manipud iti Pax Romana idi panawen dagiti Romano agingga iti paglintegan ti “Mutually Assured Destruction” idi panawen ti Cold War. Ngem napaay idi kamaudiananna ti amin a panagreggetda. Kas kinuna ni Isaias adun a siglo ti napalabas, ‘dagiti mensahero ti talna agsangitda a sipapait.’ (Isaias 33:7) Apay a kastoy?

² Agsipud ta ti manayon a talna masapul nga agtaud iti kaawan ti guranggura ken kinaagum; masapul a maibatay dayta iti kinapudno. Saan a maibatay ti talna kadagiti kinaulbod. Dayta ti gapuna no apay a kinuna ni Jehova idi inkarina ti pannakaisubli ken talna iti nagkauna nga Israel: “Adtoy isaknapkonto ti talna kenkuana a kas iti karayan ken ti dayag dagiti nasion a kas iti aglablabiang nga ayus.” (Isaias 66:12) Maysa a “mammapatay,” ken “maysa a managulbod ken ti ama ti kinaulbod,” ti dios daytoy sistema ti bambanag, ni Satanas a Diablo. (Juan 8:44; 2 Corinto 4:4) Kasano a maaddaan ti talna ti maysa a lubong a kasta ti diosna?

3. Ania a naisangsangayan a sagut ti inted ni Jehova iti ilina, iti laksid ti panagbiagda iti nariribuk a lubong?

³ Nupay kasta, naisangsangayan ta mangipapaay ni Jehova iti talna iti ilina nupay agbibiagda iti lubong ni Satanas a pinagsisina ti gubat. (Juan 17:16) Idi maikanem a siglo K.K.P., tinungpalna ti karina babaen ken Jeremias ket nangipaay iti “talna ken kinapudno” iti naisangsangayan a nasionna idi isublina ida iti dagada. (Jeremias 33:6) Ket kadagitoy maudi nga al-aldaw, nangipaay iti “talna ken kinapudno” iti ilina iti “daga[da],” wenno naespirituan a kasasaad ditoy daga, nupay agbibiagda iti kadaksan ti tiempo ti riribuk a mapaspasaran daytoy a lubong. (Isaias 66:8; Mateo 24:7-13; Apocalipsis 6:1-8) Bayat nga itultuloytay ti panangsalaysaytayo iti Zacarias kapitulo 8, maaddaantayo iti naun-uneg a panangipateg iti daytoy inted-Dios a talna ken kinapudno ken makitatayo no aniat’ masapul nga aramidentayo tapno mataginayon ti pasettayo iti dayta.

‘Pumigsada Koma Dagita Imayo’

4. Kasano a pinaregta ni Zacarias ti Israel nga agtignay no kayatda a mapasaran ti talna?

⁴ Iti maikanem a gundaway iti Zacarias kapitulo 8, makangngegtayo iti makapagagar a balikas manipud ken Jehova: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Pumigsada koma dagita imayo, dakayo a mangipangag kadagitoy nga aldaw kadagitoy a sao nga agtaud iti ngiwat dagiti mammadto, nga addada iti daydi nga aldaw a ti pamuon ti balay ni Jehova dagiti buybuyot naisaad, ti templo met laeng, tapno mabangon koma. Ta iti sakbay dagidiay nga al-aldaw awan ti tangdan iti lalaki; ken uray ania a tangdan nga agpaay iti animal; ken awan idi ti uray ania a talna iti daydiay a rimmuar wenno simrek a maipuon iti kabusor, ta siak inkabilko amin a lallaki tunggal maysa a maibusor ken kaarrubana.’”​—Zacarias 8:9, 10.

5, 6. (a) Gapu iti pannakaupay dagiti Israelita, ania ti nagbalin a kasasaad iti Israel? (b) Ania a panagbalbaliw ti inkari ni Jehova iti Israel no iyun-unana ti panagdaydayawna kenkuana?

⁵ Insao ni Zacarias dagitoy bayat a maibangbangon manen ti templo idiay Jerusalem. Iti napalabas, naupay ken insardeng dagiti Israelita a nagsubli manipud Babilonia a bangonen ti templo. Agsipud ta imbaw-ingda ti atensionda iti bukodda a pagnam-ayan, saan ida a pinaraburan ni Jehova ken impaayan iti talna. Nupay tinalonda ti dagada ken tinaripatoda dagiti kaubasanda, saanda a rimmang-ay. (Haggeo 1:3-6) Kas man la nagtartrabahoda nga ‘awan tangdan.’

⁶ Ita ta maibangbangon manen ti templo, pinaregta ni Zacarias dagiti Judio a ‘pumigsada,’ nga addaan tured nga iyun-unada ti panagdaydayaw ken Jehova. Aniat’ mapasamak no kasta ti aramidenda? “‘Ita saanakto a kas kadagiti immun-una nga aldaw iti matda iti daytoy nga ili,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot. ‘Ta addanto bin-i ti talna; ti ubas itednanto ti bungana, ket ti daga itednanto ti apitna, ket dagiti langlangit iteddanto ti linnaawda; ket pagtawidekto ti matda iti daytoy nga ili kadagitoy amin a bambanag. Ket maaramidto nga idinto a dakayo idi ti kas maysa a lunod iti tengnga dagiti nasion, O balay ti Juda ken balay ti Israel, kasta ti panangisalakankonto kadakayo, ket dakayonto ti maysa a bendision. Dikayo agbuteng. No di ket papigsaenyo koma dagita imayo.’” (Zacarias 8:11-13) No agtignay ti Israel a buyogen ti determinasion, rumang-ay. Sakbay daytoy, no kayat dagiti nasion ti mangdakamat iti pagarigan ti lunod, maitudoda ti Israel. Ita nagbalin ti Israel a maysa a pagarigan ti bendision. Anian a nagsayaat a rason tapno ‘papigsaenda dagiti imada’!

7. (a) Ania dagiti makapagagar a panagbalbaliw a napasaran ti ili ni Jehova, agingga iti 1995 a tawen ti serbisio? (b) No sukimatenyo ti tinawen a report, ania dagiti pagilian a makitayo nga addaan naisangsangayan a rekord dagiti agibumbunannag, payunir, promedio nga oras?

⁷ Komusta met ita? Bueno, kadagiti tawen sakbay ti 1919, agparang a saan a naregta ti ili ni Jehova. Saanda a naan-anay a neutral iti umuna a gubat sangalubongan, ken agduyosda a sumurot iti tao imbes nga iti Arida, ni Jesu-Kristo. Kas resultana, naupay ti dadduma gapu iti ibubusor iti uneg ken ruar ti organisasion. Kalpasanna, idi 1919, iti tulong ni Jehova pinapigsada dagiti imada. (Zacarias 4:6) Impaayan ida ni Jehova ti talna, ket rimmang-ayda iti kasta unay. Makita daytoy iti rekordda iti napalabas a 75 a tawen, agingga iti 1995 a tawen ti serbisio. Kas maysa nga ili, idian dagiti Saksi ni Jehova ti nasionalismo, panangipangpangruna iti tribu, panangidumduma, ken amin a dadduma pay a pagtaudan ti guranggura. (1 Juan 3:14-18) Agserserbida ken Jehova buyogen ti napaypayso a kinaregta iti naespirituan a templona. (Hebreo 13:15; Apocalipsis 7:15) Idi laeng napan a tawen, nangbusbosda iti nasurok a sangabilion nga oras iti pannakisarsarita iti sabsabali maipapan iti nailangitan nga Amada! Tunggal bulan, mangidadauloda iti 4,865,060 a panagadal iti Biblia. Adda promedio a 663,521 a nakiraman iti panagserbi kas payunir kada bulan. No kayat dagiti ministro ti Kakristianuan ti mangipaay ti pagarigan iti maysa nga ili a pudpudno a napasnek iti panagdaydayaw, no dadduma itudoda dagiti Saksi ni Jehova.

8. Kasano a magunggonaan ti tunggal Kristiano iti “bin-i ti talna”?

⁸ Gapu iti regtada, ipaay ni Jehova iti ilina ti “bin-i ti talna.” Tunggal maysa a mangsukay iti dayta a bin-i makitana ti talna nga agtubo iti puso ken iti biagna. Makiraman ti tunggal manamati a Kristiano a makikappia ken ni Jehova ken kadagiti padana a Kristiano iti kinapudno ken talna iti ili ni Jehova a nagaladan iti naganna. (1 Pedro 3:11; idiligyo ti Santiago 3:18.) Saan kadi a nakaskasdaaw dayta?

“Dikayo Agbuteng”

9. Ania a panagbalbaliw iti pannakilangen ti inkari ni Jehova iti ilina?

⁹ Ita mabasatayo ti maikapito a balikas manipud ken Jehova. Ania dayta? “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Kas idi pinanggepko ti mangaramid iti dakes kadakayo idi a dagiti ammayo ginargaridak nga agpungtot,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘ket diak imbabawi, kasta manen pinanggepko kadagitoy nga aldaw ti mangaramid iti imbag iti Jerusalem ken iti balay ti Juda. Dikayo agbuteng.’”​—Zacarias 8:14, 15.

10. Ania a rekord dagiti Saksi ni Jehova ti mangipakpakita a saanda nga agbuteng?

¹⁰ Nupay nawarawara ti ili ni Jehova iti naespirituan a pamay-an idi umuna a gubat sangalubongan, iti pusoda kayatda nga aramiden ti umiso. Gapuna, binalbaliwan ni Jehova ti pamay-an ti pannakilangenna kadakuada kalpasan ti panangdisiplinana. (Malakias 3:2-4) Ita, taliawentay ti nalikudan ket sipapasnek nga agyamantay iti naaramidanna. Pudno, nagbalintayo a ‘puntiria ti pananggura dagiti amin a nasion.’ (Mateo 24:9) Adu ti naibalud, ken dadduma ti napapatay pay ketdi gapu iti pammatida. Masansan a maipasangotayo iti kinaaleng-aleng wenno ibubusor. Ngem ditayo agbuteng. Ammotayo a napigpigsa ni Jehova ngem iti aniaman a kabusor, makita man wenno di makita. (Isaias 40:15; Efeso 6:10-13) Saantayo nga agsardeng a mangipangag iti sasao a: “Paturaymo ni Jehova; bumilegka ket tumured koma ta pusom.”​—Salmo 27:14.

“Tumunggal Maysa Kadakayo Agsaonto iti Pudno”

11, 12. Ania ti rumbeng a laglagipen ti tunggal maysa kadatayo no kayattay ti naan-anay a mairaman kadagiti bendision nga ipapaay ni Jehova iti ilina?

¹¹ Tapno naan-anay a mairaman kadagiti bendision nga aggapu ken Jehova, adda dagiti banag a rumbeng a laglagipentayo. Kuna ni Zacarias: “‘Dagitoy dagiti bambanag nga aramidenyonto: Tumunggal maysa kadakayo agsaonto iti kinapudno. Mangukomkayo a sipupudno ken sitatalna kadagiti ruanganyo. Ket awan koma kadakayo ti mangisikat iti dakes kadagiti pusoyo, ket diyo ayaten ti naulbod a sapata; ta amin dagitoy dagiti bambanag a guraek,’ kuna ni Jehova.”​—Zacarias 8:16, 17.

¹² Idagadag ni Jehova kadatayo nga agsao iti kinapudno. (Efeso 4:15, 25) Saanna a denggen dagiti kararag dagidiay mangisikat kadagiti makadangran a banag, mangilimed iti kinapudno agpaay iti personal a pagimbagan, wenno mangibalikas kadagiti naulbod a sapata. (Proverbio 28:9) Yantangay kagurana ti apostasia, kayatnatay a kumpet iti kinapudno iti Biblia. (Salmo 25:5; 2 Juan 9-11) Maysa pay, kas kadagiti lallakay iti ruruangan ti siudad iti Israel, rumbeng nga ibatay dagiti panglakayen a mangig-iggem kadagiti kaso dagiti balakad ken pangngeddengda iti kinapudno iti Biblia, saan nga iti personal a kapanunotan. (Juan 17:17) Kayat ni Jehova a sapulenda ti ‘ukom ti talna,’ nga ikagumaanda, kas Kristiano a papastor, nga isubli ti talna kadagiti di agkikinnaawatan ken tulongan dagiti agbabbabawi a nakabasol a makikappia iti Dios. (Santiago 5:14, 15; Judas 23) Kasta met, salimetmetanda ti talna iti kongregasion, a situtured nga ilaksidda dagidiay mangdadael iti dayta a talna gapu iti pannakaigamer iti sipapakinakem a panagtultuloyda nga agaramid iti dakes.​—1 Corinto 6:9, 10.

“Ragragsak ken Ragrag-o”

13. (a) Ania a panagbalbaliw maipanggep iti panagayunar ti impadto ni Zacarias? (b) Ania a panagayunar ti nginilin ti Israel?

¹³ Ita, mangngegtayo ti maikawalo a napasnek a balikas: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Ti panagayunar iti maikapat a bulan, ken ti panagayunar iti maikalima, ken ti panagayunar iti maikapito, ken ti panagayunar iti maikapullo, agbalindanto a ragragsak ken ragrag-o, naragsak a piesta iti balay ti Juda. Gapuna ayatenyo ti kinapudno ken talna.’” (Zacarias 8:19) Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, nagayunar dagiti Israelita iti Aldaw ti Panangabbong tapno iyebkas ti panagladingitda gapu kadagiti basolda. (Levitico 16:29-31) Nalawag a nangilin dagiti uppat a panagayunar a dinakamat ni Zacarias tapno pagladingitan dagiti pasamak mainaig iti pannakasakup ken pannakadadael ti Jerusalem. (2 Ar-ari 25:1-4, 8, 9, 22-26) Ngem, ita, maibangbangon manen ti templo ken mapagnanaedan manen ti Jerusalem. Masuksuktan ti panagladingit iti rag-o, ket dagiti panagayunar agbalinda a panawen ti pipiesta.

14, 15. (a) Kasano a dakkel a pagrag-oan ti panangrambak iti Panglaglagip, ket aniat’ rumbeng nga ipalagip daytoy kadatayo? (b) Kas makita iti tinawen a report, ania dagiti daga nga addaan naisangsangayan a bilang ti timmabuno iti Panglaglagip?

¹⁴ Itatta, ditay ngilinen dagiti panagayunar a dinakamat ni Zacarias wenno ti panagayunar nga imbilin ti Linteg. Yantangay indaton ni Jesus ti biagna gapu kadagiti basoltayo, tagtagiragsakentayo dagiti bendision iti dakdakkel nga Aldaw ti Panangabbong. Maabbongan ti basbasoltayo, saan la a sangkabassit, no di ket naan-anay. (Hebreo 9:6-14) Kas panangsurot iti bilin ti nailangitan a Nangato a Padi, ni Jesu-Kristo, rambakantayo ti Panglaglagip iti ipapatayna kas ti kakaisuna a naindaklan nga okasion iti kalendario dagiti Kristiano. (Lucas 22:19, 20) Saantay kadi nga ‘agragragsak ken agragrag-o’ bayat nga agtataripnongtayo a sangsangkamaysa kada tawen a mangrambak iti dayta?

¹⁵ Idi napan a tawen, 13,147,201 ti nagtataripnong a nangrambak iti Panglaglagip, 858,284 nga ad-adu ngem idi 1994. Anian a nagdakkel a bunggoy! Iladawanyo ti panagrag-o ti 78,620 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova bayat a nagtataripnong ti karkarnat’ kaaduda a tattao kadagiti Kingdom Hall-da maipaay iti okasion. Awan duadua, natignay ti amin a timmabuno a ‘mangayat iti kinapudo ken talna’ bayat a linagipda ti ipapatay Daydiay a “ti dalan ken ti kinapudno ken ti biag” ken agturturay itan kas ti naindaklan a “Prinsipe ti Kappia” ni Jehova! (Juan 14:6; Isaias 9:6) Addaan naisangsangayan a kaipapanan dayta nga okasion para kadagidiay nangrambak iti dayta kadagiti daga a riniribuk ken pinarigat ti gubat. Nasaksian ti sumagmamano kadagiti kakabsattayo dagiti di mailadawan a nakaal-alingget a pasamak bayat ti 1995. Nupay kasta, ‘ti talna ti Dios a mangringbaw iti amin a panunot inaywananna dagiti pusoda ken dagiti pannakabalin ti isipda babaen ken Kristo Jesus.’​—Filipos 4:7.

‘Paluknengentayo ti Rupa ni Jehova’

16, 17. Kasano a ‘mapalukneng [ti tattao kadagiti nasion] ti rupa ni Jehova’?

¹⁶ Ngem, sadino ti naggapuan amin dagitoy a riniwriw a timmabuno iti Panglaglagip? Ilawlawag ti maikasiam a balikas ni Jehova: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘No umayto manen dagiti tattao ken dagiti agnaed kadagiti adu nga il-ili; ket ti agnaed iti maysa nga ili mapanto iti sabali, a kunana: “Intayo a sipapardas tapno paluknengen ti rupa ni Jehova ken agsapul ken Jehova dagiti buybuyot. Siak innakto met.” Ket umayto ti adu nga il-ili ken napigsa a nasnasion a mangsapul ken Jehova dagiti buybuyot iti Jerusalem ken mangpalukneng iti rupa ni Jehova.’”​—Zacarias 8:20-22.

¹⁷ Tarigagayan dagiti tao a timmabuno iti Panglaglagip a ‘sapulen ni Jehova dagiti buybuyot.’ Adu kadagitoy ti dedikado, nabautisaran nga ad-adipenna. Riniwriw kadagiti dadduma a timmabuno ti saan pay a nakagteng iti dayta a tukad. Iti sumagmamano a daga mamimpat wenno maminlima nga ad-adu ti bilang dagiti timmabuno iti Panglaglagip ngem ti bilang dagiti agibumbunannag ti Pagarian. Kasapulan dagitoy adu nga interesado ti tulong tapno agtultuloyda a rumang-ay. Sursuruantay ida nga agragsak iti pannakaammo a natay ni Jesus gapu kadagiti basoltayo ket agturturayen ita iti Pagarian ti Dios. (1 Corinto 5:7, 8; Apocalipsis 11:15) Ken paregtaentay ida a mangidedikar iti bagida ken Jehova a Dios ken agpasakup iti dinutokanna nga Ari. Iti kastoy a pamay-an ‘mapaluknengda ti rupa ni Jehova.’​—Salmo 116:18, 19; Filipos 2:12, 13.

“Sangapulo a Lallaki a Naggapu Kadagiti Amin a Pagsasao Dagiti Nasion”

18, 19. (a) Kas kaitungpalan ti Zacarias 8:23, asino itatta ti “Judio”? (b) Asino itatta dagiti “sangapulo a lallaki” a ‘kumpet iti pingir ti kawes daydiay Judio’?

¹⁸ Iti maudi a gundaway iti maikawalo a kapitulo ti Zacarias, mabasatayo: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot.” Ania ti maudi a pakaammo ni Jehova? “Kadagidiay nga aldaw mapasamakto a sangapulo a lallaki a naggapu kadagiti amin a pagsasao dagiti nasion kumpetdanto, wen, kumpetdanto iti pingir ti kawes daydiay Judio, a kunada: ‘Dakami kumuyogkaminto kenka, ta nangngegmi a ti Dios adda kenka.’” (Zacarias 8:23) Idi kaaldawan ni Zacarias, ti natural nga Israel ti ili a pinili ti Dios. Ngem, idi umuna a siglo, linaksid ti Israel ti Mesias ni Jehova. Gapuna, nangpili ti Diostayo iti “Judio”​—maysa a baro nga Israel​—kas naisangsangayan nga ilina, ti “Israel ti Dios” a buklen dagiti naespirituan a Judio. (Galacia 6:16; Juan 1:11; Roma 2:28, 29) Agdagup dagitoy iti 144,000, a napili manipud iti sangatauan tapno makipagturay ken Jesus iti nailangitan a Pagarianna.​—Apocalipsis 14:1, 4.

¹⁹ Kaaduan kadagitoy 144,000 ti natay a matalek ken nagturongdan iti nailangitan a gunggonada. (1 Corinto 15:51, 52; Apocalipsis 6:9-11) Adda pay sumagmamano a natda ditoy daga ket maragsakan dagitoy a makakita a dagiti “sangapulo a lallaki” a mangpili a makikadua iti “Judio” ket pudno a “maysa a dakkel a bunggoy . . . manipud kadagiti isuamin a nasion ken kadagiti tribo ken kadagiti il-ili ken kadagiti pagsasao.”​—Apocalipsis 7:9; Isaias 2:2, 3; 60:4-10, 22.

20, 21. Bayat nga umad-adani ti panagpatingga daytoy a lubong, kasanotay a mapagtalinaed ti pannakikappiatayo ken Jehova?

²⁰ Bayat nga umad-adani ti panagpatingga daytoy a lubong, umasping ti Kakristianuan iti Jerusalem idi kaaldawan ni Jeremias: “Adda panaguray iti talna, ngem awan ti imbag nga immay; ken maysa a panawen ti pannakaagas, ket, adtoy! panagkullayaw!” (Jeremias 14:19) Dayta a panagkullayaw agngudonto inton ibaw-ing dagiti nasion ti atensionda iti ulbod a relihion ket siraranggas a pagpatinggaenda dayta. Di agbayag kalpasanna, madadaelto dagiti nasion inton Armagedon, ti maudi a gubat ti Dios. (Mateo 24:29, 30; Apocalipsis 16:14, 16; 17:16-18; 19:11-21) Anian a tiemponto dayta ti pannakadidigra!

²¹ Iti laksid amin daytoy, salaknibanto ni Jehova dagidiay agayat iti kinapudno ken mangsukay iti “bin-i ti talna.” (Zacarias 8:12; Sofonias 2:3) No kasta, agtalinaedtay koma a natalged iti daga ti ilina, a sireregta a mangidaydayaw kenkuana iti publiko ken tumulong iti adu aginggat’ mabalbalin a ‘mangpalukneng iti rupa ni Jehova.’ No aramidentay daytoy, kanayonto a tagiragsakentayo ti talna ni Jehova. Wen, “ni Jehova a mismo itednanto ti pigsa iti ilina. Ni Jehova paraburannan iti talna ti ilina.”​—Salmo 29:11.

Mailawlawagyo Kadi?

◻ Kasano a ‘pinapigsa [ti ili ti Dios] ti imada’ idi kaaldawan ni Zacarias? Itatta?

◻ Kasanot’ panagtignaytayo iti panangidadanes, ibubusor, ken kinaaleng-aleng?

◻ Aniat’ mairaman iti ‘panagsao[tayo] iti pudno iti tumunggal maysa’?

◻ Kasano a ‘mapalukneng ti maysa a tao ti rupa ni Jehova’?

◻ Ania a dakkel a pagrag-oan ti makita kas kaitungpalan ti Zacarias 8:23?

[Ladawan iti panid 18]

Idi napan a tawen, nangbusbos dagiti Saksi ni Jehova iti 1,150,353,444 nga oras iti pannakisarsarita kadagiti tattao maipapan iti Pagarian ti Dios