KINADURSOK

Ti panangipabiang ti maysa iti bagina a mangaramid iti banag a saanna a pulos kalintegan wenno karbengan, ken awanan pammalubos; nasabrak a kinatured iti kababalin wenno kapanunotan; ti di maiparbeng a pananggundaway; ti panangisayangkat iti maysa a banag buyogen ti nadarasudos nga iyiingar. Daytoy a sao ket nainaig iti kinatangsit, kinapangas, kinapannakkel, ken kinakuspag. Kasungani dayta ti kinaemma.

Panagpannakkel ken Unget Mangyeg iti Kinadursok. Ti Hebreo a sao a za·dhohnʹ, a naipatarus a “kinadursok,” ket naadaw iti berbo a zidh, a kaipapananna ti “agburek; agpudot.” (Ge 25:29; Ex 21:14) Ti kinabara ti unget wenno panagpannakkel mabalin a pakaigapuan ti nadarasudos a panagtignay ti maysa, panagbalin a di maikanatad ti kinaturedna, ken pananglabsing kadagiti kalintegan ti sabali. Kunaen ti proverbio: “Nadursok, napalangguad a pangas isu ti nagan daydiay nga agtigtignay buyogen ti rungsot ti kinadursok.” (Pr 21:24) Iti Deuteronomio 1:43, ti berbo a pormana naaramat iti panangdeskribir iti tignay dagiti umili ti Israel iti panagsukirda iti bilin ti Dios ken sidadarasudos a panagtignayda nga awan pammalubos. Kinuna kadakuada ni Moises: “Gapuna nagsaoak kadakayo, ket saankayo nga immimdeng no di ket nangrugikayo nga agtignay a sirerebelioso iti bilin ni Jehova ken agpudot unay, ket pinadasyo ti sumang-at iti bantay.” Ti sabali pay a Hebreo a sao, ʽa·phalʹ, naaramat iti salaysay maipapan iti isu met laeng a pasamak iti Numeros 14:40-44: “Kinuna ni Moises: ‘ . . . Dikay sumang-at, agsipud ta awan ni Jehova iti tengngayo . . . ’ Nupay kasta, nagdursokda a sumang-at iti tapaw ti bantay,” a sadiay naabakda iti im-ima dagiti agnanaed. ‘Timmangsitda’ buyogen ti di umiso a panagtalek.​—Idiligyo ti Hab 2:4.

Ti unget makaiyeg iti makadadael a kinadursok ken nakaro a panangsalungasing iti linteg ti Dios. Naipakita met daytoy iti bilin ti Dios iti Israel: “No kas pagarigan agpudot [porma ti zidh] ti maysa a tao maibusor iti padana a tao agingga a papatayennan buyogen ti kinasikap, alaem uray pay adda iti altarko tapno matay.”​—Ex 21:14.

Pagaluadan a Siaannad. Ni Ari David, nga impaayan ti Dios iti adu a parabur ken dakkel nga autoridad, nabigbigna a mabalin a makabasol iti kinadursok. Inkararagna: “Dagiti biddut​—siasino ti makailasin? Manipud kadagiti nailemmeng a basol ipakaammonak nga awanan basol. Kasta met manipud kadagiti nadursok a tignay igawidmo ti adipenmo; dika ipalubos a dominarandak. Iti kasta naan-anayakto, ket nagtalinaedakton nga awanan basol manipud adu a salungasing.” (Sal 19:12, 13) No kasta, nakapegpeggad dayta ken masapul a pagannadan. Nadagdagsen a basol ti nadursok a tignay ngem ti biddut. Makarimon iti imatang ni Jehova ti pannakibiang ti maysa a tao iti saanna a karbengan nga aramiden, uray no nangato ti saadna wenno nababa. Ni Ozias, nupay mannakabalin nga ari a nangtagiragsak kadagiti pamendision ti Dios, nagkukutel gapu iti sidudursok a panangakemna kadagiti annongen ti papadi. (2Cr 26:16-21) Kinadursok ti nangtignay ken Ari Saul nga agrebelde maibusor ken Jehova. Gapu ta saanna a kayat nga urayen ti idadateng ni Samuel, nagidaton lattan ni Saul iti sakripisio uray awan karbenganna. (1Sm 13:8-14) Nangngeddeng met a bukbukodna iti panangispalna iti Amalekita nga Ari Agag ken iti kasayaatan iti samsam, idinto ta ti bilin ni Jehova ket panangipaay kadagiti Amalekita iti pannakadadael. Gapu iti nadursok a danana, ni Saul nailaksid kas ari.​—1Sm 15:8, 9, 11, 18, 19.

Ti nalatak a pagarigan ti kinadursok iti biang ti maysa nga Israelita a saan a kameng ti naarian a pamilia isu ni Uzzah. Mayak-akar idi ti lakasa ti tulag a maipan idiay Jerusalem babaen iti kareson a guyguyoden dagiti baka, maikaniwas iti pamay-an nga imbalabala ti Dios. Idi a dagiti baka gistayda nakaigapuan ti pannakapattog, inyunnat ni Uzzah ti imana ket tinengngelna ti Lakasa tapno pagsimpaenna dayta. Gapu iti daytoy awanan panagraem a kinadursok, isu kinabil ni Jehova, ket natay.​—2Sm 6:6, 7.

Ti maysa a tao a saanna a masigurado no kasano nga agtignay mainaig iti maysa a banag, wenno saanna a masinunuo no adda autoridadna a mangaramid iti maysa a banag, rumbeng nga umuna nga umuman iti sabsabali nga addaan pannakaammo ken panangilasin. Ipatigmaan ti Kasuratan: “Babaen iti kinadursok parnuayen laeng ti maysa ti dangadang, ngem kadagidiay agiinnuman a sangsangkamaysa adda ti sirib.” (Pr 13:10) Ti kinadursok mangiturong kadagiti nakas-ang a pagbanagan; ti kinaemma isalakanna ti maysa a tao. Kuna ti masirib a tao: “Dimteng kadi ti kinadursok? No kasta dumtengto ti pannakaibabain; ngem ti sirib adda kadagidiay naemma.”​—Pr 11:2.

Kaawan Panagraem iti Kinasoberano ti Dios. No ti maysa a tao sidudursok nga agtignay maibusor iti Dios, ipakpakitana ti kaawan panagraem iti kinasoberano ken Kinadios ni Jehova. Dagidiay agkunkuna nga adipenna ida ken di umiso ti panangirepresentarda kenkuana isuda ti kadaksan. Maipapan kadagiti ulbod a mammadto, kinuna ni Jehova: “Ti mammadto nga agdursok a mangisao iti naganko iti sao a saanko nga imbilin kenkuana a sawenna . . . dayta a mammadto masapul a matay. . . . No ti mammadto agsao iti nagan ni Jehova ket ti sao saan a mapasamak wenno pumudno, . . . sinao dayta ti mammadto buyogen ti kinadursok.”​—De 18:20-22.

Kasta met, ti kaawan panagraem ken Jehova maipakita babaen ti kaawan panagraem kadagiti nadutokan nga adipenna, a ti mabalin a makagapu ket kinadursok. Iti Israel, dagiti narikut a kaso naipan iti ‘lugar a pinili ni Jehova’ (a dayta ti Jerusalem, manipud kaaldawan ni David a nagpatpatuloy). Mapapatay idi ti asinoman a mangumsi iti panangukom a naipataw, ta iti panagtakderna a maibusor kadagiti pannakabagi ti Dios, isu agtigtignay a siiingar iti Dios. Mabasa iti linteg: “Maitunos iti linteg nga ipatuldodanto kenka, ken maitunos iti hudisial a pangngeddeng a sawendanto kenka, rebbeng nga aramidem. . . . Ket ti tao nga agtignayto buyogen ti kinadursok iti saanna nga iyiimdeng iti padi a sitatakder tapno agserbi sadiay ken Jehova a Diosmo wenno iti ukom, dayta a tao masapul a matay; ket masapul nga ikkatem ti dakes iti Israel. Ket mangngegto dagiti amin nga umili ket agbutengda, ket saandanton a pulos agtignay a sidudursok.” (De 17:8-13; idiligyo ti Nu 15:30.) Dinakamat ni apostol Pedro ti sumagmamano a tattao a mangipakpakita iti dakkel a kaawan panagraem iti Dios ken kadagiti napulotan nga adipenna, a dineskribirna ida kas “nakarit [manipud Griego a tol·me·tesʹ, “nadursok,” KJ], manangipapilit, saanda nga agpigerger kadagidiay nadayag no di ket agsaoda a sibabassawang.” Kuna ni Pedro a ti kasta a tattao ‘sagabaenda ti pannakadadael iti bukodda a turongen ti pannakadadael.’​—2Pe 2:10, 12.

Ti panagbalin a nadursok gapu iti nainlasagan a relasion ket mabalin a maysa a silo. Ni Juan a Manangbautisar nailasinna ti panagpampanunot dagiti Judio idi immasidegda kenkuana. Impakdaarna kadakuada: “Dikay ipapan a kunaenyo iti bagbagiyo, ‘Kas maysa nga ama adda kadakami ni Abraham.’ Ta kunak kadakayo a kabaelan ti Dios ti mangpatanor iti annak ken Abraham manipud kadagitoy a bato.” (Mt 3:9) Ti Griego a sao ditoy a naipatarus nga “ipapan” ket doʹxe·te, manipud sao a do·keʹo, a ti pamunganayan a kaipapananna ket “agpanunot; mangbukel iti kapanunotan (umiso wenno di umiso).”

Ti Kinadursok Agpatingga. Ti kadaanan a Babilonia ti kangrunaan a pagarigan ti kinadursok maibusor iti Dios, a gapu iti dayta naiturong kenkuana ti agnanayon a panangbusor ti Dios. Kinuna kenkuana ni mammadto Jeremias: “‘Adtoy! Bumusorak kenka, O Kinadursok,’ kuna ti Soberano nga Apo. . . . Ti Kinadursok sigurado a maitibkolto ken mapasag.” (Jer 50:29, 31, 32) Ti simboliko a Babilonia a Dakkel nagbalin a nadangkok ken kadudursokan a kabusor ti Dios ditoy daga; binartekna dagiti agnanaed iti daga “iti arak ti pannakiabigna” ket manungsungbat iti “dara dagiti mammadto ken dagiti sasanto ken dagidiay amin a napapatay ditoy daga.” Gapu itoy, aglak-amto iti agnanayon a pannakadadael. (Apo 17:2, 5; 18:7, 8, 20, 24) Maitunos daytoy iti kari ni Jehova a pagpatinggaenna ti isuamin a Babiloniko a kinadursok: “Pudno a pasardengekto ti panagpannakkel dagidiay nadursok, ket ti kinatangsit dagiti manangikuspil ipababakto.”​—Isa 13:11.