TABBAAW

Daytoy ti pakaipatarusan ti Griego a sao a bla·sphe·miʹa. Ti Griego a termino kangrunaanna a kaipapananna ti makadangran a panagsasao, mangpadakes, wenno nabassawang a panagsao, ken naaramat mainaig iti kasta a panagsao maibusor iti Dios wenno maibusor iti tattao. (Idiligyo ti Apo 16:11; Mt 27:39.) Nupay kasta, ti Iloko a sao a “tabbaaw” gagangay nga agaplikar laeng iti awanan panagraem wenno nabassawang a panagsao maibusor iti Dios ken iti sagrado a bambanag. Ngarud, kasungani dayta ti sasao mainaig iti panagdaydayaw a maipaay iti Nadibinuan a Persona.​—Kitaenyo ti NABASSAWANG A PANAGSAO.

Maigapu iti nagan a Di·aʹbo·los (kaipapananna ti “Diablo” wenno “Manangpardaya”) a naited kenkuana, nabatad a daydiay immuna a nakabasol iti panagtabbaaw isu ti orihinal a kabusor ti Dios. Nupay manglimlimo ken nasikap ti panagsasaona ken Eva idiay Eden, inladawanna ti Namarsua kas di napudno. (Ge 3:1-5) Ngarud, nanipud idin agingga ita, ni Satanas ti kangrunaan a manangisungsong maipaay iti panagtabbaaw.​—Jn 8:44-49.

Ti “iyaawag iti nagan ni Jehova“ a nangrugi idi tiempo ni Enos bayat ti periodo sakbay ti Layus saan la ketdi a nalinteg ken umiso, ta nabayagen sakbay dayta, ni Abel di pagduaduaan nga immaw-awag iti Dios, nga inaramatna ti nadibinuan a nagan. (Ge 4:26; Heb 11:4) No daytoy nga iyaawag iti nagan ti Dios, kas patien ti sumagmamano nga eskolar, kaipapananna ti di umiso a panangaramat iti dayta ken di umiso a panangyaplikar iti nagan ni Jehova kadagiti tattao wenno kadagiti idolatroso a banag, ngarud maibilang daytoy a natabbaaw nga aramid.​—Kitaenyo ti ENOS.

Maseknan idi ni matalek a Job di la ket ta adda tiempo a dagiti annakna “nailunodda ti Dios iti pusoda” babaen kadagiti managbasol a panagpampanunot; ket, idi agpaspasaren iti dakkel a pakarigatan, ni Job a mismo “saan a nagbasol . . . wenno nangipabiang iti aniaman a banag a di umiso iti Dios” iti laksid dagiti mangtabbaaw a gandat ti Kabusor tapno gapu iti dayta, ni Job ‘ilunodna ti Dios iti mismo a rupana.’ (Job 1:5, 11, 20-22; 2:5-10) Ti tallo a kakadua ni Job, a mabalin a sipapanunotda wenno saan, di umiso ti panangiladawanda iti Dios ken ‘imbatadda a nadangkes ti Dios,’ a bayat dayta imparparipiripda a ni Job nagsao ken nagtignay a sitatabbaaw.​—Job 15:6, 25; 32:3; 42:7, 8.

Panagtabbaaw iti Sidong ti Linteg ti Tulag. Ti umuna a tallo a bilin iti “Sangapulo a Sasao,” wenno Sangapulo a Bilin, ilanadda ti naisalsalumina a saad ni Jehova a Dios kas Soberano ti Uniberso ken ti kakaisuna nga addaan kalintegan nga umawat iti panagdaydayaw. Ipaayda met ti pammakdaar a: “Dika aramaten ti nagan ni Jehova a Diosmo iti awan patpategna a pamay-an, ta ni Jehova saannanto a bay-an a di nadusa ti maysa a mangaramat iti naganna iti awan patpategna a pamay-an.” (Ex 34:28; 20:1-7) Makondenar idi ti panangbassawang iti Dios ken ti panangilunod iti maysa a panguluen. (Ex 22:28) Kalpasan dayta, ti kaunaan a nailanad a pagarigan iti insawang a panagtabbaaw ket maipapan iti maysa nga anak a di agkadaraan dagiti nagannakna nga, iti pannakidangadangna iti maysa nga Israelita a lalaki, “rinugianna a tabbaawan ti Nagan ken pagbassawangan dayta.” Imbilin ni Jehova ti dusa nga ipapatay babaen ti pannakaubor daydiay naglabsing, ket ti Dios impasdekna daytoy kas maiparbeng a dusa maipaay iti asinoman a “mangbassawang iti nagan ni Jehova” iti masanguanan, katutubo man nga Israelita wenno ganggannaet nga agnanaed iti nagtetengngaanda.​—Le 24:10-16.

Di nagbayag kalpasan dayta, ti kaaduan nga Israelita nakabasolda iti panagtanabutob maibusor ken Jehova buyogen ti kinaawan panagraem. Kas imbungana, panagallaalla iti 40 a tawen iti let-ang ti naikeddeng a dusada, ket naikeddeng a matay sadiay dagidiay manipud 20 ti tawenda nga agpangato. (Nu 14:1-4, 11, 23, 29; De 1:27, 28, 34-39) Ti managtabbaaw a kababalinda ti nangiturong pay ketdi kadakuada a pagsasaritaanda ti panangubor kadagiti matalek nga adipen ti Dios. (Nu 14:10) Ti nabassawang a panagsao da Kore, Datan, ken Abiram iti kinapudnona naiturong maibusor kada Moises ken Aaron a pannakabagi ti Dios. Nupay kasta, sakbay ti panangpapatay ti Dios kadagitoy a lallaki ken kadagiti kameng dagiti sangakabbalayanda iti sanguanan dagiti toldada, kinuna ni Moises kadagidiay umim-imatang: “Sigurado a maammuanyonto ngarud a dagitoy a lallaki saanda a rinaem ni Jehova,” babaen ti panangumsida kadagidiay dinutokanna iti teokratiko a pamay-an.​—Nu 16:1-3, 30-35.

Uray pay awan dagiti insawang a sasao maibusor iti Dios, ti tigtignay ti maysa a tao maibusor iti linlinteg ti tulag ti Dios nabatad a katupagda ti ‘panagsao a sibabassawang ken Jehova’ wenno panangtabbaaw kenkuana. Gapuna, nupay ti di inggagara a nakasalungasing iti linteg ti Dios ket naipaayan iti naasi a konsiderasion, ti indibidual nga agaramid kadagiti inggagara, sipapakinakem a panaglabsing, katutubo man nga Israelita wenno ganggannaet nga agnanaed, mapapatay idi kas nagsao a sibabassawang ken Jehova ken kas nangumsi iti saona ken bilinna.​—Nu 15:27-31; idiligyo ti De 31:20; Ne 9:18, 26.

Ti dadduma pay a tignay a panagtabbaaw a nailanad iti Hebreo a Kasuratan ket: dagiti tignay ti annak ni padi Eli (1Sm 3:12, 13), ken dagiti tignay ti pagano nga opisial ti Asiria a ni Rabsaque. (2Ar 19:4-6, 22, 23) Ti awan basolna a ni Nabot naakusar iti panagtabbaaw ket napapatay maibatay iti pammaneknek dagiti ulbod a saksi. (1Ar 21:10-13) Kadagidi naud-udi a tiempo, ti Dios kinondenarna dagiti ulbod a mammadto a nangted namnama kadagidiay awanan panagraem ken Jehova. (Jer 23:16, 17) Nangted ni Jehova iti nainget a pammakdaar a maipaayanto dagiti mangum-umsi kenkuana iti maiparbeng a gunggona “iti bukodda a saklot.” (Isa 65:6, 7; idiligyo ti Sal 10:13; Isa 8:20-22.) Gapu iti panagapostata ti Israel, naumsi ti nagan ni Jehova iti tengnga dagiti nasion.​—Isa 52:4, 5; Eze 36:20, 21.

Idi agangay, ti rabbiniko a sursuro pinatanorna ti di umiso a panangmatmat a ti Levitico 24:10-23 imparitna ti mismo a panangibalikas iti nagan a Jehova, yantangay imbilangda dayta kas panagtabbaaw. Sigun met iti Talmud, no dagiti uk-ukom ti relihion makangngegda idi iti pammaneknek a mangpatalged nga adda natabbaaw a sasao a maipagarup nga inaramat ti akusado, ray-abenda dagiti kawesda, a tuladenda daydiay nailanad iti 2 Ar-ari 18:37; 19:1-4.​—The Jewish Encyclopedia, 1976, Tomo III, p. 237; idiligyo ti Mt 26:65.

“Tabbaaw” iti Griego a Kasuratan. Impakita ni apostol Pablo ti pamunganayan a kaipapanan ti bla·sphe·miʹa babaen ti panangaramatna iti nainaig a Griego a berbo a bla·sphe·meʹo iti Roma 2:24 idi nagadaw manipud Isaias 52:5 ken Ezequiel 36:20, 21, a nadakamaten.

Ti panagtabbaaw ramanenna ti tignay a panangala kadagiti galad wenno kalintegan ti Dios, wenno panangipabiang kadagitoy iti sabali a tao wenno banag. (Idiligyo ti Ara 12:21, 22.) Ti Judio a papanguluen ti relihion inakusarda ni Kristo Jesus iti panagtabbaaw gapu ta kinunana a napakawan ti basbasol ti sumagmamano a tattao (Mt 9:2, 3; Mr 2:5-7; Lu 5:20, 21), ket pinadasda nga uboren kas managtabbaaw gapu iti panangideklarana nga isu ti Anak ti Dios. (Jn 10:33-36) Idi nagsao ni Jesus iti Sanhedrin maipapan iti panggep ti Dios kenkuana ken iti nangato a saad a maipaayto kenkuana, ti nangato a padi rinay-abna dagiti kawesna ket inakusarna ni Jesus iti panagtabbaaw, a gapu iti dayta nakondenar ni Jesus kas maikari iti ipapatay. (Mt 26:63-66; Mr 14:61-64) Yantangay awan autoridadda manipud kadagiti Romano tapno ipatungpalda ti sentensia nga ipapatay, ti Judio a papanguluen ti relihion sisisikap a binaliwanda ti pammabasolda a panagtabbaaw ket pinagbalinda a panagalsa idi impanda ni Jesus iti saklang ni Pilato.​—Jn 18:29–19:16.

Yantangay ni Jesus ket Anak ti Dios ken direkta a pannakabagina, ti bambanag a naisawang maibusor kenkuana mabalin a mayanatup met a maibilang kas tabbaaw. (Lu 22:65) Kasta met, yantangay ti nasantuan nga espiritu wenno aktibo a puersa ket aggapu iti Dios ken asideg ti pannakainaigna iti persona ti Dios, mabalin a sawen ni Jesus ti maipapan iti “tabbaaw maibusor iti espiritu.” Naibaga a daytoy ti basol a di mapakawan. (Mt 12:31; Mr 3:28, 29; Lu 12:10) Naipakita a ti panagtabbaaw ket aggubuay iti puso ti maysa (Mt 15:19; Mr 7:21, 22); gapuna ti kasasaad ti puso, a maiparangarang iti karamanna a panangigagara, ket nainaig la ketdi iti kasta a panagtabbaaw maibusor iti espiritu. Ti pasamak a nakaigapuan ti panangdakamat ni Jesus iti di pannakapakawan ti kasta a basol iparangarangna a tumukoy dayta iti ibubusor iti panagandar ti espiritu ti Dios. Daytoy ket saan a gapu iti pannakaallilaw, natauan a kinakapuy, wenno kinaimperpekto; imbes ketdi, ti ibubusor ket sipapakinakem ken inggagara. Silalawag a nakita dagiti Fariseo a ti espiritu ti Dios agtigtignay ken Jesus tapno maibanagna ti naimbag, ngem gapu kadagiti managimbubukodan a rason, imbilangda a daytoy a pannakabalin ket nagtaud ken Beelzebub, ni Satanas a Diablo, iti kasta tinabbaawanda ti nasantuan nga espiritu ti Dios.​—Mt 12:22-32; idiligyo ti Heb 6:4-6; 10:26, 27.

Kas ken Jesus, natay ni Esteban kas martir maibatay iti pammabasol a panagtabbaaw. (Ara 6:11-13; 7:56-58) Ni Pablo, kas Saulo, maysa idi a managtabbaaw ket pinadasna a puersaen dagiti Kristiano nga “agtallikud” (iti literal, “agtabbaaw”). Nupay kasta, kalpasan ti panagbalinna nga adalan, nagsagaba kadagiti pannakasupiat buyogen ti pannakatabbaaw manipud kadagiti Judio, ket idiay Efeso, ti sumagmamano a bunggoy mabalin nga inawaganda ti sursurona kas natabbaaw maibusor iti diosa a ni Artemis. (Ara 13:45; 19:37; 26:11; 1Ti 1:13) Babaen iti panangilaksid, da Himeneo ken Alejandro ket inyawat ni Pablo “ken Satanas tapno babaen ti disiplina masursuruanda a saan nga agtabbaaw.” (1Ti 1:20; idiligyo ti 2Ti 2:16-18.) Impakita ni Santiago a dagiti nabaknang, kas maysa a grupo, agannayasda a ‘mangtabbaaw iti nasayaat a nagan’ a nakaawagan dagiti adalan. (San 2:6, 7; idiligyo ti Jn 17:6; Ara 15:14.) Kadagiti “maudi nga aldaw,” umadu dagiti managtabbaaw (2Ti 3:1, 2), kas ipadto met ti libro ti Apocalipsis babaen iti sasao ken babaen iti simbolo.​—Apo 13:1-6; 16:9-11, 21; 17:3.