HERODES, DAGITI PASUROT ITI GUNGLO NI
Nabatad a dagitoy ket Judio a buyot wenno pasurot iti gunglo ti Herodiano a dinastia, nga immawat iti autoridadna manipud Roma. Bayat ti naindagaan a ministerio ni Jesu-Kristo indauluan ni Herodes Antipas daytoy a dinastia.
Saan a nadakamat dagiti Herodiano iti sekular a pakasaritaan, ket bassit ti pannakatukoyda iti Kasuratan. (Mt 22:16; Mr 3:6; 12:13) Nupay kasta, adda dagiti nabileg nga isusupiat iti pagarup, a pagarup dayta ti sumagmamano, a dagiti Herodiano ket katulong iti sangakabbalayan ni Herodes, a soldadona ida, wenno opisial ida ti palasiona.
Iti politika, dagiti Herodiano addada iti tengnga, iti maysa a bangir busbusoren ida dagiti napeklan a Fariseo ken Judio a nangirupir iti maysa a Judio a pagarian a naan-anay a naisina iti panangituray ti Roma, ket iti sabali a bangir busbusoren ida dagidiay nangirupir iti naan-anay a pannakasakup ti Judea babaen ti Imperio ti Roma. Sumagmamano kadagiti Saduceo, a naibilang kas managusig a bukbukod ken kalalainganna laeng ti panangmatmatda iti Judaismo, nalabit kamengda iti Herodiano a nagkaykaysa a kapanunotan. Daytoy naud-udi a konklusion ket naibatay kadagiti impadamag da Mateo ken Marcos mainaig iti sasao ni Jesus maipapan iti lebadura. Sigun iti Mateo 16:6, kinuna ni Jesus, “Siputanyo ti lebadura dagiti Fariseo ken dagiti Saduceo,” idinto ta kuna ti Marcos 8:15, “Siputanyo ti lebadura dagiti Fariseo ken ti lebadura ni Herodes.” Ti pannakaulit ti sao a “lebadura” impaganetgetna nga adda nagdumaan dagiti rinuker a sursuro dagiti dua a gunglo. Imbes a “Herodes,” daytoy naud-udi a teksto mabasa a “dagiti Herodiano” iti dadduma a manuskrito, awan sabali, ti Chester Beatty Papyrus No. 1 (P45), ti Codex Washingtonianus I, ken ti Codex Koridethianus.—The Interpreter’s Dictionary of the Bible, inurnos ni G. A. Buttrick, 1962, Tomo 2, p. 594; Our Bible and the Ancient Manuscripts, ni Sir Frederic Kenyon, 1958, p. 215, 216.
Adda maysa a banag a sigurado: dagiti pasurot iti gunglo ni Herodes ken dagiti Fariseo, nupay sipapanayag nga agbimbinnusorda kadagiti napolitikaan ken Judaistiko a panangmatmatda, natibker ti panagkaykaysada iti nadawel a panangbusorda ken Jesus. Iti di nakurkurang ngem dua a pasamak, nagnumo dagitoy agbimbinnusor a gunglo no kasano ti kasayaatan a panangpapatayda iti agpadpada a kabusorda. Ti kaunaan a naipadamag a gundaway ket di nagbayag kalpasan ti Paskua, 31 K.P., bayat ti naindaklan a ministerio ni Jesus idiay Galilea. Iti pannakakitada a pinaimbag ni Jesus ti nagango nga ima ti maysa a lalaki iti Sabbath, “rimmuar dagiti Fariseo ket dagus a rinugianda ti nakiinnuman kadagiti pasurot iti gunglo ni Herodes maibusor kenkuana, tapno dadaelenda.”—Mr 3:1-6; Mt 12:9-14.
Ti naipadamag a maikadua a pasamak ket idi nganngani dua a tawen kalpasanna, tallo nga aldaw laeng sakbay a napapatay ni Jesus, idi a dagiti adalan dagiti Fariseo ken dagiti pasurot iti gunglo ni Herodes nagtipon dagiti puersada a mangsubok ken Jesus maipapan iti panagbuis. Sililimed a natangdanan dagitoy a lallaki “tapno aginkukunada a nalintegda, tapno isu matiliwda iti panagsasaona, tapno iyawatda iti gobierno ken iti autoridad ti gobernador.” (Lu 20:20) Inruanganda ti direkta a saludsodda maipapan kadagiti buis babaen iti sasao a mamaspasablog a nairanta a mangyaw-awan ken Jesus. Nupay kasta, ni Jesus, yantangay nailasinna ti nasikap a kinadangkesda, indeklarana: “Apay a subsubokendak, managinsisingpet?” Kalpasanna, naan-anay a pinagulimekna ida iti sungbatna maipapan iti panagbayad kadagiti buis.—Mt 22:15-22; Lu 20:21-26.