RIGAT

Ti Griego a sao a thliʹpsis, gagangay a naipatarus a “rigat,” ket kangrunaan a kaipapananna ti tuok, pannakaparigat, wenno panagsagaba gapu kadagiti narigat a kasasaad. Naaramat dayta a tumukoy iti rigat ti panagpasngay (Jn 16:21), pannakaidadanes (Mt 24:9; Ara 11:19; 20:23; 2Co 1:8; Heb 10:33; Apo 1:9), pannakaibalud (Apo 2:10), kinakurapay ken dadduma pay a panagrigat a mapaspasaran dagiti ulila ken balo a babbai (San 1:27), bisin (Ara 7:11), ken pannusa iti dakes nga aramid (Ro 2:9; Apo 2:22). Ti “rigat” a nadakamat iti 2 Corinto 2:4 ket nalawag a tumukoy iti tuok a narikna ni apostol Pablo gapu iti di nasayaat nga aramid dagiti Kristiano idiay Corinto ken gapu ta kasapulan a siiinget nga ilintegna ida.

Ti Panagasawa Mangyeg iti Rigat iti Lasag. Idi inrekomendana ti kinaawan asawa kas nasaysayaat a kasasaad, kinuna ni apostol Pablo: “Ngem uray pay no nangasawaka, saanka a makabasol. . . . Nupay kasta, dagidiay mangasawa addaandanto ti rigat iti lasagda.” (1Co 7:28) Ti panagasawa ket adda kakuykuyogna a pakaringgoran ken pakakumikoman maipaay iti asawa a lalaki, asawa a babai, ken annak. (1Co 7:32-35) Mabalin a madagsenan ken agdanag ti pamilia gapu iti panagsakit. Mabalin a rumsua ti pannakaidadanes dagiti Kristiano; mabalin a mapagtalaw pay dagiti pamilia manipud iti pagtaenganda. Mabalin a marigatan dagiti amma a mangipaay iti bambanag a pagbiag ti sangakabbalayanda. Mabalin a maisina dagiti nagannak wenno annak gapu iti pannakaibalud, ket mabalin met a tutuoken ida dagiti manangidadanes, wenno mapukawda pay ketdi ti biagda.

Matalek Uray Agsagsagaba iti Rigat. Ti rigat gapu iti pannakaidadanes ket mabalin a pakapuyenna ti pammati ti maysa ti tao. Iti pangngarig ni Kristo Jesus maipapan iti managmula, kinunana nga adda dagiti tattao a maitibkol gapu iti rigat wenno pannakaidadanes. (Mt 13:21; Mr 4:17) Maseknan unay ni apostol Pablo iti kabubuangay a kongregasion idiay Tesalonica gapu ta ammona daytoy a peggad. Adu a rigat ti sinagaba dagidiay naitimpuyog iti dayta a kongregasion sakbay a nagbalinda a Kristiano (1Te 1:6; idiligyo ti Ara 17:1, 5-10) ket agtultuloy a napasaranda ti kasta. Gapuna, ti apostol imbaonna ni Timoteo tapno pabilgen ken liwliwaenna ida, “tapno awan koma ti maisiasi babaen kadagitoy a rigat.” (1Te 3:1-3, 5) Idi impadamag ni Timoteo a nagtalinaed a natibker ti pammati dagiti taga Tesalonica, kasta unay ti pannakaliwliwa ni Pablo. (1Te 3:6, 7) Awan duadua a natulongan pay dagiti taga Tesalonica nga agtultuloy nga agbalin a matalek nga ad-adipen ti Dios kas bunga ti panagregget ti apostol a mangisagana kadakuada iti dumteng iti rigat.​—1Te 3:4; idiligyo ti Jn 16:33; Ara 14:22.

Nupay di makaay-ayo ti rigat, mabalin latta nga agrag-o ti maysa a Kristiano bayat nga agib-ibtur agsipud ta ammona nga anamongan ti Dios ti kinamatalekna, ket iti kamaudiananna matungpalto ti nadayag a namnamana. (Ro 5:3-5; 12:12) Ti rigat ket apagbiit laeng ken nalag-an no idilig iti agnanayon a dayag a magun-odan gapu iti panagtalinaed a matalek. (2Co 4:17, 18) Manamnama met ti maysa a Kristiano a saanto a pulos maisina isuna iti nasungdo nga ayat ti Dios, aniaman a rigat ti mabalin a dumteng iti matalek a manamati.​—Ro 8:35-39.

Idi nagsurat ni apostol Pablo kadagiti taga Corinto, imbatadna ti sabali pay a bambanag a tumulong iti Kristiano nga agibtur iti rigat. Kinunana: “Bendito koma ti Dios . . . ti amin a liwliwa, a mangliwliwa kadakami iti amin a rigatmi, tapno mabalinanmi a liwliwaen dagidiay adda iti aniaman a kita ti rigat babaen ti liwliwa a pinangliwliwa kadakami ti Dios. . . . Ita uray no agsagabakami iti rigat, agpaay dayta a pakaliwliwaan ken pakaisalakananyo; wenno uray no maliwliwakami, agpaay a pakaliwliwaanyo nga agtignay tapno pagibturennakayo kadagiti isu met laeng a panagsagaba a sagsagabaenmi met.” (2Co 1:3-6) Ti gubuayan ti liwliwa kadagiti Kristiano ket ti agkakapateg a karkari ti Dios, ti tulong ti nasantuan nga espiritu, ken ti panangsungbatna iti karkararag dagidiay agpaspasar iti rigat. Gapu iti bukodda a kapadasan, mabalinda pay a paregtaen ken liwliwaen ti sabsabali; ti kinamatalekda ken ti panangiparangarangda iti pammatida ti mangpabileg iti padada a Kristiano nga agtalinaed met a matalek.

Inapresiar a mismo ni Pablo ti liwliwa nga impaay kenkuana dagiti kapammatianna bayat nga agib-ibtur kadagiti rigat. Kinomendaranna dagiti Kristiano a taga Filipos maigapu itoy, ket kinunana: “Naimbag ti panagtignayyo iti pannakiramanyo kaniak iti rigatko.” (Fil 4:14) Yantangay pudpudno nga interesadoda ken Pablo, a sibabalud idi idiay Roma, tinulonganda a mangibtur iti rigatna babaen ti panangipaayda iti material a kasapulanna.​—Fil 4:15-20.

Nupay kasta, adda dagiti gundaway nga agbuteng ti dadduma gapu iti rigat a mapaspasaran ti sabsabali. Yantangay sipapanunot iti daytoy, pinaregta ni Pablo dagiti Kristiano a taga Efeso, a kunkunana: “Dawatek kadakayo a dikay sumuko gapu kadagitoy rigatko a maigapu kadakayo, ta dagitoy kaipapananda ti dayag kadakayo.” (Efe 3:13) Dagiti pannakaidadanes wenno rigat a napasaran ni Pablo ket resulta ti panagserbina kadagiti taga Efeso ken iti sabsabali pay. Gapu itoy, mabalinna a sawen a dagita a rigat ket ‘maigapu kadakuada.’ Ti matalek a panagibturna iti sidong ti kakasta a rigat ket kaipapananna ti “dayag” kadagiti Kristiano a taga Efeso, yantangay dayta ti mangipakita a saan a sayang ti panagibturda maipaay iti ik-ikutanda kas Kristiano (a pakairamanan ti sigurado a karkari ti Dios ken ti nagpateg a relasionda ken Jehova a Dios ken iti Anakna a ni Kristo Jesus). (Idiligyo ti Col 1:24.) No simmuko ni Pablo kas maysa nga apostol, nagbanag koma dayta iti pannakaibabain ti kongregasion. Naitibkol koma ti sabsabali.​—Idiligyo ti 2Co 6:3, 4.

Ti “Dakkel a Rigat.” Idi sinungbatan ni Jesus ti saludsod dagiti adalanna maipapan iti pagilasinan ti kaaddana ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag, dinakamatna ti maysa a “dakkel a rigat a dayta ket saan pay a napasamak nanipud idi pangrugian ti lubong agingga ita, saan, saanto met a mapasamak manen.” (Mt 24:3, 21) No idilig ti Mateo 24:15-22 iti Lucas 21:20-24, makita a damo a tumukoy daytoy iti rigat a dumteng iti Jerusalem. Natungpal dayta idi 70 K.P., idi a ti siudad linakub dagiti buyot ti Roma nga indauluan ni Heneral Tito. Nangibunga daytoy iti nakaro a panagbisin ken pannakapukaw ti adu a biag. Salaysayen ti Judio a historiador a ni Josephus a 1,100,000 a Judio ti natay wenno napapatay, idinto ta 97,000 ti nakalasat ken naipan iti pannakakautibo. Naan-anay a nadadael ti templo. Dagiti Romano a soldado inuramda ti mismo a templo, nupay saan a kayat ti Romano a komandante a ni Tito. Sigun ken Josephus, napasamak daytoy iti isu met laeng a bulan ken aldaw a panangpuor dagiti Babilonio iti immun-una a templo iti daytoy a disso. (The Jewish War, VI, 249-270 [iv, 5-8], 420 [ix, 3]; 2Ar 25:8, 9) Saanen a pulos naibangon ti templo a dinadael dagiti Romano. Ti kasta a “dakkel a rigat” ket saanen a napasamak wenno naulit iti Jerusalem. Nupay kasta, ipatuldo ti pammaneknek ti Biblia a ti rigat iti Jerusalem idi 70 K.P. impasimudaagna nga addanto pay adayo a dakdakkel a rigat, daydiay mangapektar iti amin a nasnasion.

Intuloy ni Jesus ti padtona babaen ti panangiladawanna iti paspasamak a maaramid bayat ti sinigsiglo kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem. (Mt 24:23-28; Mr 13:21-23) Kalpasanna, iti Mateo 24:29, innayonna a “dagus kalpasan ti rigat kadagidiay nga aldaw,” adda nakaam-amak a karkarna a paspasamak iti langit. Kuna ti Marcos 13:24, 25 a dagitoy a karkarna a paspasamak ket maaramid “kadagidiay nga aldaw, kalpasan dayta a rigat.” (Kitaenyo met ti Lu 21:25, 26.) Ania a “rigat” ti tuktukoyen ni Jesus ditoy?

Inkalintegan ti sumagmamano a komentarista ti Biblia nga isu dayta ti rigat a dimteng iti Jerusalem idi 70 K.P., nupay nabigbigda met a ti paspasamak a simmaruno a nadeskribir ket nabatad a maaramid iti mabayag pay a tiempo iti masanguanan, no iti panirigan ti tao. Inkalinteganda a ti sasao a “dagus kalpasan” ipasimudaagna ti panangmatmat ti Dios no maipapan iti tiempo a nainaig. Kunaenda met a sigurado a mapasamak dayta kas ipasimudaag ti sumaruno a mabasa a paspasamak.

Nupay kasta, yantangay nalawag nga adda dua a kaitungpalan ti padto iti Mateo 24:4-22 (kasta met iti Mr 13:5-20 ken Lu 21:8-24a), ti ngata “rigat” a natukoy iti Mateo 24:29 ken Marcos 13:24 isu met laeng ti “rigat” bayat ti maikadua ken maudi a kaitungpalan ti padto iti Mateo 24:21 ken Marcos 13:19? Mabalin a kasta no ikabilangan ti intero a Biblia. Dagiti kadi termino a naaramat iti Griego a teksto ipalubosda ti kasta a panangmatmat? Pudno a kasta. No tukoyen ti Mateo 24:29 ti sasao a “kadagidiay nga aldaw” ken no tukoyen ti Marcos 13:24 ti sasao a “kadagidiay nga aldaw” ken “dayta a rigat,” ipalubos ti Griego a gramatika ti kasta a pannakaawat. Agparang a kunkunaen ti padto ni Jesus a kalpasan ti ibebettak ti um-umay a sangalubongan a rigat, addanto nakadkadlaw ken karkarna a paspasamak (kas inrepresentar ti panagsipnget ti init ken bulan, panagtinnag dagiti bituen, ken panagkintayeg dagiti pannakabalin ti langit) ken addanto met kaitungpalan “ti pagilasinan ti Anak ti tao.”

Agarup tallo a dekada kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem, kastoy ti naibaga ken apostol Juan mainaig iti dakkel a bunggoy ti tattao manipud iti amin a nasion, tribu, ken il-ili: “Dagitoy isuda dagidiay naggapu iti dakkel a rigat.” (Apo 7:13, 14) Yantangay ti dakkel a bunggoy ‘aggapuda iti dakkel a rigat,’ nalasatanda ngarud dayta. Pasingkedan daytoy ti umasping a sasao iti Ara 7:9, 10: “Ti Dios adda idi ken [Jose], ket inispalna kadagiti amin a rigatna.” Ti pannakaispal ni Jose iti amin a rigatna kaipapananna a saanna laeng a naibturan dagita no di ket nalasatanna pay dagiti pannakaparigat a napasaranna.

Makapainteres ta ti panangipakat ti Dios iti panangukomna kadagiti di nadiosan ket tinukoy ni apostol Pablo kas rigat. Insuratna: “Daytoy ibilangna a nalinteg iti biang ti Dios ti panangisupapak iti rigat kadagidiay mangparigat kadakayo, ngem, kadakayo nga agsagaba iti rigat, gin-awa a mairaman kadakami iti pannakaipanayag ni Apo Jesus manipud langit a kadua dagiti mannakabalin nga anghelna iti dumardarang nga apuy, bayat nga iyegna ti pammales kadagidiay saan a makaammo iti Dios ken kadagidiay saan nga agtulnog iti naimbag a damag maipapan ken Apotayo a Jesus.” (2Te 1:6-8) Ipakita ti libro ti Apocalipsis a ti “Babilonia a Dakkel” ken ti “atap nga animal” nangyegda iti rigat iti sasanto ti Dios. (Apo 13:3-10; 17:5, 6) Ngarud mayanatup a kunaen a ti rigat a dumteng iti “Babilonia a Dakkel” ken iti “atap nga animal” ket karaman iti “dakkel a rigat.”​—Apo 18:20; 19:11-21.