“Babbai a Nagaget iti Apo”
“Kablaawanyo da Trifena ken Trifosa, babbai a nagaget iti Apo.”—ROMA 16:12.
1. Iti ania a pamay-an a ti naindagaan a ministerio ni Jesus napaneknekan a bendision para kadagiti babbai?
TI NAINDAGAAN a ministerio ni Jesus ket pudno a maysa a bendision para kadagiti babbai a Judio. Ti inrugina a trabaho inyegna ti liwliwa, namnama, ken baro a dignidad kadagiti babbai iti amin a rasa. Dina inkankano dagiti tradision ti Judaismo a “namagbalin iti Sao ti Dios nga awan kapapay-anna.” (Mateo 15:6) Adu kadagidiay a tradision rinabrabakda dagiti pamunganayan nga inted-Dios a kalintegan dagiti babbai.
Ti Kababalin ni Jesus kadagiti Babbai
2. Apay a maikuna a ti pannakilangen ni Jesus kadagiti babbai inyegna ti panagbalbaliw agpaay kadagiti panawen?
2 Anian a nalawag a panagsupadi ti kababalin ni Jesus kadagiti babbai ken ti kababalin dagiti relihiuso a papangulo a Judio! No adawentay ti Encyclopaedia Judaica, ti naud-udi imbilangna dagiti babbai a “naagum, mannakibibiang, nasadut, ken managimun.” Ti pannakisao iti maysa a babai ket di maanamongan, ket “nakababain para iti maysa nga eskolar ti makisao iti maysa a babai idiay lansangan.” (Jerusalem in the Time of Jesus, ni Joachim Jeremias; idiligyo ti Juan 4:27.) Adu pay ti maikuna iti mananglais a kababalin dagiti pangulo ti Judaismo kadagiti babbai. Ngem ti adda iti ngato umdasen a mangipakita no kasano a ti iyaasideg ni Jesus kadagiti babbai ket pudpudno nga inyegna ti panagbalbaliw agpaay kadagiti panawen.
3. Aniada a pasamak kabayatan ti ministerio ni Jesus ti mangipakita nga isut’ situtulok a mangisuro kadagiti babbai kadagiti nauneg a naespirituan a kinapudno?
3 Ipaay ni Jesus ti perpekto nga ulidan no kasano a dagiti lallaki maaddaanda iti nabara ngem nadalus a pannakirelasion kadagiti babbai. Saan laeng a nakisao kadakuada ngem kasta met nga insurona ida kadagiti nauneg a naespirituan a kinapudno. Kinapudnona, ti mismo nga umuna a tao a nangipanayaganna ti kina-Mesiasna ket maysa a babai, ken malaksid iti dayta iti maysa a babai a Samaritana. (Juan 4:7, 25, 26) Mainayon pay, ti pasamak a nakairamanan ni Marta ken Maria nalawag nga ipakitana a maisupadi kadagiti relihiuso a papangulo a Judio, di narikna ni Jesus a ti babai awan kalinteganna a temporario a mangpanaw kadagiti banga ken paryokna tapno nayonan ti naespirituan a pannakaammona. Iti dayta nga okasion, ni Maria “pinilina ti naimbag a bingayna,” nga inyun-unana dagiti naespirituan a bambanag. (Lucas 10:38-42) Ngem sumagmamano a bulan ti napalabas, kalpasan a natayen ti kabsatda a lalaki, ni Marta, saan a ni Maria, ti nangipakita ti dakdakkel a kinagagar a makakita iti Apona. Anian a maay-ayatantayo uray pay itatta no mabasatayo ti nauneg a naespirituan a panagpatang da Jesus ken Marta maipapan ti namnama ti panagungar! (Juan 11:20-27) Anian a pribilehio dayta para ken Marta!
Babbai a Nagserbi ken Jesus
4, 5. Malaksid kadagiti apostol, siasino dagiti simmursurot ken Jesus kabayatan ti ministeriona idiay Galilea, ket kasano a nagserbida kenkuana?
4 Inawat met ni Jesus ti panagserbi dagiti babbai bayat nga isut’ nagdaliasat iti intero a daga. Iti salaysayna iti ebanghelio, dakamaten ni Marcos “dagiti babbai a . . . nangkuykuyog kenkuana [ni Jesus] ken nagserbi kenkuana idi isut’ adda idiay Galilea.” (Marcos 15:40, 41) Asinoda dagitoy a babbai, ken kasano a nagserbida ken Jesus? Ditay ammo ti nagnaganda amin, ngem ilaslasin ni Lucas ti sumagmamano ken ilawlawagna ti pamay-an a nagserbida ken Jesus.
5 Insurat ni Lucas: “Ket naaramid iti kalpasanna nga isu magmagna kadagiti amin nga il-ili ken purpurok, a mangaskasaba ken ipakaammona ti naimbag a damag ti pagarian ti Dios. Ket dagiti sangapulo ket dua kumuykuyogda kenkuana, ken dagiti dadduma a babbai a naagasan kadagiti dakes nga espiritu ken kadagiti sakit, da Maria a nanaganan ti Magdalena, isu a rinuaran ti pito a sairo, ken ni Juana nga asawa ni Chuza, a mapagtalkan ni Herodes, ken ni Susana ken adu pay a sabsabali a babbai, a nagserbi kadakuada kadagiti gamengda.” (Lucas 8:1-3) Impalubos ni Jesus nga isut’ suroten dagitoy a babbai ket inusarda dagiti alikamenda tapno agserbida kadagiti material a kasapulanna ken kadagidiay apostolna.
6. (a) Siasino ti nangkuyog ken Jesus kabayatan ti maudi a panagdaliasatna idiay Jerusalem? (b) Siasino ti nagtalinaed ken Jesus agingga iti ipapatayna, ket kasano a nagunggonaan ti dadduma kadakuada? (c) Manipud panangmatmat ti tradision a Judaismo, ania ti naisangsangayan maipapan ti salaysay idiay Juan 20:11-18?
6 Idi napapatay ni Jesus, “adu a babbai ti adda sadiay nga agbuybuya iti adayo, a nangkuykuyog ken Jesus manipud Galilea tapno agserbida kenkuana; a kadakuada isu ni Maria Magdalena, kasta met ni Maria nga ina ni Santiago ken Jose.” (Mateo 27:55, 56) Gapuna, adu a matalek a babbai ti nagtalinaed ken Jesus iti oras ti ipapatayna. Nakadidillaw met a dagiti babbai ti immuna a saksi iti panagungarna. (Mateo 28:1-10) Daytoy a mismo ket di panangikabilangan iti tradision a Judio, ta iti sidong ti Judaismo dagiti babbai naibilangda a di maikari kas legal a saksi. Sipapanunot itoy, basaenyo ti Juan 20:11-18, ket padasenyo nga iladawan ita panunotyo ti nasged nga emosion a mabalin a narikna ni Maria Magdalena idi a nagparang kenkuana ti napagungaren nga Apona, a nangawag kenkuana iti naganna, ken nangusar kenkuana kas saksina tapno ipakaammo kadagiti adalanna nga isut’ pudpudno a sibibiag!
Dagiti Matalek a Kristiano a Babbai Kalpasan ti Pentecostes
7, 8. (a) Kasanot’ pannakaammotayo a presente dagiti babbai idi naiparukpok ti espiritu idi Pentecostes? (b) Kasanot’ pannakiraman dagiti Kristiano a babbai iti nasapa nga ilalawa ti Kinakristiano?
7 Kalpasan ti iyuuli ni Jesus idiay langit, adda a presente dagiti nadiosan a babbai a kadua dagiti matalek nga apostol idiay akingngato a siled idiay Jerusalem. (Aramid 1:12-14) Nalawag nga addada babbai a kadua dagidiay a nakaiparukpokan ti espiritu idi Pentecostes. Apay? Agsipud ta idi inlawlawag ni Pedro ti napasamak, inadawna ti Joel 2:28-30, nga espisipiko a dinakamatna dagiti “annak a babbai” ken “katulongan a babbai,” wenno “adipen a babbai.” (Aramid 2:1, 4, 14-18) Gapuna dagiti naiyanak iti espiritu, napulotan a Kristiano a babbai ket pasetda iti kongregasion Kristiano idiay mismo a nangrugianna.
8 Naaddaan dagiti babbai iti maysa a napateg, nupay saan a dominante, nga akem iti panangisaknap ti Kinakristiano. Ni Maria, ti ina ni Marcos ken ikit ni Bernabe, nalawag nga intedna ti balayna a maipaay ti kongregasion iti Jerusalem. (Aramid 12:12) Ket situtulok a nangaramid iti daytoy iti tiempo nga adda ti kabarbaro nga ibebettak ti panangidadanes kadagiti Kristiano. (Aramid 12:1-5) Ti uppat nga annak a babbai ni ebanghelisador a Felipe ket naaddaanda ti pribilehio nga agbalin a babbai a mammadto a Kristiano.—Aramid 21:9; 1 Corinto 12:4, 10.
Ti Kababalin ni Pablo kadagiti Babbai
9. Ania a balakad ti inted ni Pablo maipapan kadagiti Kristiano a babbai iti umuna a suratna kadagiti taga Corinto, ket ania a nadiosan a prinsipio ti imparegtana kadakuada a raemenda?
9 No dadduma ni apostol Pablo maakusar iti pananggura ken kinaawan panagtalek kadagiti babbai. Pudno, ni Pablo ti nangibaga nga agtalinaed koma dagiti babbai iti umiso a lugarda iti uneg ti kongregasion Kristiano. Iti normal a panagandar dagiti bambanag, dida mangisuro kadagiti gimong iti kongregasion. (1 Corinto 14:33-35) No, agsipud ta awan ti lalaki a Kristiano a presente wenno agsipud ta nagipadto babaen ti nasantuan nga espiritu, ti maysa a Kristiano a babai nagsao iti gimong, nakalikaguman kenkuana nga agdalungdong. Daytoy a dalungdong ket “pagilasinan iti awtoridad,” makita a pammaneknek a ti babai bigbigenna ti urnos ti Dios iti kinaulo.—1 Corinto 11:3-6, 10.
10. Iti ania a ti dadduma inakusarda ni apostol Pablo, ngem ania ti mangpaneknek a daytoy a pammabasol ket ulbod?
10 Nalawag a nakita ni Pablo a nasken nga ipalagipna kadagiti immuna a Kristiano dagitoy teokratiko a prinsipio tapno ‘maaramid ti isuamin a bambanag a natakneng’ kadagiti gimong idiay kongregasion. (1 Corinto 14:40) Ngem kayatna kadi a sawen daytoy a ni Pablo bumusbusor iti babai, kas kunaen ti dadduma? Saan. Saan aya a ni Pablo ti nangipatulod kadagiti nabara a kablaaw kadagiti siam a Kristiano a babbai iti pangserra a kapitulo ti suratna kadagiti taga Roma? Saan aya nga impakita ni Pablo ti apresasionna ken Febe, Prisca (Pricila), Trifena, ken Trifosa, nga inawaganna dagitoy maudi a dua a “babbai a nagaget iti Apo”? (Roma 16:1-4, 6, 12, 13, 15) Ket iti sidong ti pannakapaltiing ni Pablo ti nangisurat: “Ta dagupyo a nabautisaran ken Kristo inkawesyo ni Kristo. Awan kadakayo ti Judio wenno Griego, awan ti adipen wenno agwayawaya, awan ti lalaki wenno babai; ta dakayo amin maymaysakayo ken Kristo Jesus.” (Galacia 3:27, 28) Nalawag nga inayat ken inapresiar ni Pablo dagiti Kristiano a kakabsatna a babbai, agraman ken Lydia, a nangipakita ti mapagulidanan a kinamanagpadagus kabayatan ti panawen ti pannakasuot.—Aramid 16:12-15, 40; Filipos 4:2, 3.
Dagiti Nagaget a Babbai Itatta
11, 12. (a) Kasano a ti Salmo 68:11 literal a matungtungpal itatta? (b) Iti ania a situasion ti pakasarakan dagiti kakabsattayo a babbai iti bagbagida, ken apay a kasapulanda ti ayattayo ken karkararagtayo?
11 Iti uneg ti kongregasion Kristiano itatta, addada adu a Kristiano a babbai a “nagaget iti Apo.” Kinapudnona, ipakita dagiti estadistika a “dagiti babbai a mangiwarwaragawag iti naimbag a damag ket maysa a dakkel a buyot,” buklenda ti kangrunaan a paset ti buyot dagiti Saksi nga us-usaren ni Jehova iti daytoy panawen ti panungpalan. (Salmo 68:11) Dagitoy nagaget a Kristiano a babbai nagun-odanda ti nagsayaat a nagan para iti bagbagida bayat nga agregreggetda a mangitungpal iti akemda kas assawa, inna, agtagibalay, mangmangged, kasta met kas Kristiano a ministro.
12 Adu kadagitoy nagsayaat a kakabsat a babbai ti addaan di manamati nga assawa. Sangsanguenda ti kastoy a situasion iti 24 oras nga inaldaw. Dadduma ti nakidangdangadangen iti tawtawen tapno agbalinda a naimbag nga assawa a babbai bayat a tungpalenda dagiti alagaden agpaay kadagiti nasungdo nga adipen ni Jehova. Saan a nalaka dayta, ngem nagibturda, a kankanayon a mangnamnamada a dagiti assawada “mapagtulnogda nga awan ti sao” babaen ti nasayaat a Nakristianuan a kababalinda. Ket anian a rag-o ti intero a pamilia no ti kasta nga asawa a lalaki ket sumungbat a paborable! (1 Pedro 3:1, 2) Kabayatanna, dagitoy a matalek a kakabsat a babbai sigurado a kasapulanda ti nainkabsatan nga ayat ken dagiti kararag ti sabsabali pay a miembro iti kongregasion. Uray pay no ti padpadasenda nga ipakita a “naulimek ken naemma nga espiritu” ket “dakkel ti pategna iti imatang ti Dios,” ti met natibker a kinatarnawda napategda iti imatangtayo.—1 Pedro 3:3-6.
13. Apay a maikuna kadagiti payunir a kakabsattayo a babbai a “babbaida a nagaget iti Apo,” ket kasano ti rebbeng a pannakaibilangda kadagiti bukodda a kongregasion?
13 Dagiti kakabsat a babbai nga agserserbi kas payunir sigurado a maikuna a “nagagetda iti Apo.” Adu kadakuada ti addaan pagtaengan, asawa, ken annak nga aywanan, malaksid iti trabahoda a panangaskasaba. Dadduma ti addaan ti paset-tiempo a trabaho tapno maipaayanda dagiti material a pakasapulanda. Amin daytoy kasapulanna ti naimbag a panangorganisar, determinasion, panagibutur, ken adu a kinagaget. Dagitoy a Kristiano a babbai mariknada koma ti ayat ken tulong dagidiay a ti situasionda di mangipalubos a mangbusbosda ti oras ti kinapayunir iti trabaho a panangaskasaba.
14. (a) Ania a nagsayaat nga ulidan ti panagibtur ti nadakamat? (b) Asinot’ dadduma pay a Kristiano a babbai ti maikari iti komendasion, ken apay? Mangibagakayo kadagiti aniaman a lokal nga ulidan.
14 Dadduma a Kristiano a babbai ti nangipakita iti naisalsalumina a kinaregta iti payunir a serbisio. Idiay Canada, ni Grace Lounsbury immuna a napadasanna ti panagpayunir idi 1914. Nagikkat iti listaan ti kinapayunir idi 1918 gapu iti sakit, ngem idi 1924 isut’ nagsubli iti amin-tiempo a serbisio. Iti tiempo ti pannakaisurat daytoy, isut’ adda pay laeng iti listaan ti kinapayunir, nupay 104 ti tawennan! Adu a misionera a kakabsat nga idi 1940’s ket nasanayda kadagiti kaunaan a klase iti Watchtower Bible School of Gilead agserserbida pay laeng a matalek, idiay tay-ak ti kinamisionero wenno kas miembro ti pamilia ti Bethel idiay Brooklyn wenno maysa kadagiti sanga ti Watch Tower Society. Amin dagitoy a Kristiano a babbai, ken uray dagiti amin a kakabsat a babbai a mangusar ti bagida iti serbisio idiay Bethel, ipakpakitada ti espiritu ti panangisakripisio iti bagi ket nagsayaatda nga ulidan. Ipakpakaammotay kadi kadakuada a maapresiarda?
Assawa dagiti Agdaldaliasat a Manangaywan
15, 16. Ania a grupo dagiti Kristiano a babbai ti maikari la unay iti nabara a komendasiontayo, ken apay?
15 Dagiti assawa dagiti agdaldaliasat a manangaywan buklenda ti sabali pay a grupo dagiti Kristiano a babbai a maikari iti nabara a komendasion ken pammaregta. Dagitoy ay-ayaten a kakabsat a babbai ket sisasaganada a mangsurot kadagiti assawada bayat a dagitoy mapanda kadagiti kongregasion, wenno kadagiti sirkito, tapno patibkeren dagiti kakabsatda iti naespirituan. Ti kaaduan kadakuada pinanawanda dagiti pagnam-ayan iti pagtaengan; maturogda iti nadumaduma a katre iti tunggal lawas, ken saan a kankanayon a nasayaat a katre. Ngem maragsakanda a mangawat ti aniaman a maitukon dagiti kakabsat. Nasayaatda nga ulidan kadagiti naespirituan a kakabsatda a babbai.
16 Dagitoy a Kristiano a babbai mangipaayda met ti nagpateg a suporta kadagiti assawada, kas da la dagiti nadiosan a babbai a simmursurot ken Jesus “tapno kumuyogda kenkuana ken agserbida kenkuana.” (Marcos 15:41) Bassit laeng ti mabusbosda a tiempo nga is-isuda a kadua ti assawada, a kankanayon nga ‘aduan iti aramid iti Apo.’ (1 Corinto 15:58) Dadduma kadakuada, kas ken Rosa Szumiga idiay Francia, a simrek iti amin-tiempo a serbisio idi 1948, ti nangur-urnos kadagiti maleta dagiti assawada ken nakipagbibiahe a kaduada iti 30 wenno 40 a tawen. Situtulokda nga agsakripisio para ken Jehova ken gapu kadagiti kakabsatda a lallaki ken babbai. Maikarida iti apresasiontayo, ayat ken karkararag.
Assawa dagiti Panglakayen
17, 18. (a) Aniada a kualidad ti kasapulan kadagiti babbai nga assawa dagiti kakabsat a lallaki a nadutokan kadagiti akem ti serbisio? (b) Aniada a panagsakripisio para ken Jehova ken kadagiti kakabsatda ti inaramid dagiti assawa dagiti panglakayen, ken kasano a ti dadduma nga assawa a babbai matulonganda dagiti assawada?
17 Bayat nga imbinsabinsana dagiti kualipikasion agpaay kadagiti kakabsat a lallaki a madutokan kas panglakayen wenno ministerial nga ad-adipen, dinakamat met ni apostol Pablo dagiti babbai, nga insuratna: “Kasta met dagiti babbai nataknengda koma, saanda a mamadpadakes, managparbengda, matalekda iti isuamin a bambanag.” (1 Timoteo 3:11) Pudno, daytoy balakad nga agpaay iti pangkaaduan agaplikar kadagiti amin a Kristiano a babbai. Ngem iti panangusig iti konteksto, nalawag nga iti mapagulidanan a pamay-an rebbeng a suroten dagiti assawa dagiti kakabsat a lallaki a nadutokan kadagiti akem ti serbisio.
18 Makaparagsak, daytoy ti kaso iti adu a ribo a babbai nga assawa dagiti Kristiano a manangaywan. Natimbengda iti ug-ugalida ken panagkawkawesda, nataknengda no maipapan iti Nakristianuan a panagbiag, naannadda iti ibagbagada, ken sipapasnek a pagregreggetanda ti agbalin a matalek iti isuamin a bambanag. Umanamongda met nga agsakripisio, nga awatenda a dagiti assawada busbusenda ti oras maipaay kadagiti bambanag iti kongregasion a mausar koma a para kadakuada. Dagitoy matalek a Kristiano a babbai maikarida iti nabara nga ayat ken pammaregta. Nalabit ad-adu dagiti kakabsat a lallaki nga agtarigagay kadagiti pribilehio iti uneg ti adu a kongregasion no dagiti assawada sipapakumbaba nga umanamongda a mangaramid iti kasta a panagsakripisio agpaay iti pagimbagan ti isuamin.
Matalek a “Babbaket”
19. Apay nga adu a matalek a “babbaketen” ti maapresiar unay kadagiti kongregasionda, ket ania koma ti rebbeng a panagriknatayo kadakuada?
19 Ti panangusigtayo kadagiti babbai a nadakamat idiay Biblia ti namagbalin kadatayo a makakita a ti edad dina lapdan dagiti babbai ti pammati manipud panagserbi ken Jehova. Daytoy a kinapudno ti nayilustrar kadagiti kaso ni Sara, Elizabet, ken Ana. Itatta, addada adu a Kristiano a babbai a babbaketen a nagsayaat nga ulidan iti pammati ken panagibtur. Mainayon pay, siaannad a suportaranda dagiti panglakayen babaen ti panangtulongda kadagiti ub-ubing a kakabsat a babbai. Maibatay iti adun a kapadasanda, makaitedda iti masirib a balakad kadagiti ub-ubing a babbai, ta uray ti Kasuratan inawtorisaranna ida a mangaramid a kasta. (Tito 2:3-5) Mabalin a no dadduma ti maysa a baketen a kabsat kasapulanna ti mabalakadan a mismo. No kasta, dagiti panglakayen a mangaramid iti dayta rebbeng a ‘bagbagaanda kas maysa nga ina.’ Dagiti panglakayen rebbeng a “padayawanda dagiti balo” ken, no kasapulan, organisaren ti material a tulong nga agpaay kadakuada. (1 Timoteo 5:1-3, 5, 9, 10) Dagiti ay-ayaten a kakabsattay a babbai mariknada koma nga isudat’ matarigagayan ken maapresiar.
Agtuturay a Kadua ni Kristo
20. Ania a natan-ok a pribilehio ti naitukon iti adu a Kristiano a babbai, ket apay a maragsakan ti sabsabali a karnero maipapan itoy?
20 Nalawag unay manipud Kasuratan a “ti Dios di mangidumduma” no maipapan iti rasa wenno sekso. (Roma 2:10, 11; Galacia 3:28) Ket pudno met daytoy iti pamay-an a panangpili ni Jehova kadagidiay maitimpuyogto iti Anakna idiay gobierno ti Pagarian. (Juan 6:44) Anian a panagyaman ti dakkel a bunggoy ti sabsabali a karnero ta dagiti matalek a babbai, kas ken Maria nga ina ni Jesus, ni Maria Magdalena, Pricila, Trifena, Trifosa, ken ti grupo ti sabsabali pay iti immuna a kongregasion Kristiano, makiramramanda itan iti turay ti Pagarian, a mangpabpabaknang iti dayta a gobierno babaen ti nasinged a pannakaawatda kadagiti rikrikna ken kapadasan dagiti babbai! Anian a naayat a nadiosan a panangaywan ken kinasirib iti biang ni Jehova!—Roma 11:33-36.
21. Kasanot’ panagriknatayo itatta kadagiti “babbai a nagaget iti Apo”?
21 Mabalintay ti makiraman itatta kadagiti rikrikna ni apostol Pablo idi nagsao buyogen ti ayat ken apresasion maipapan “kadagitoy babbai a nakipagbannog kaniak iti naimbag a damag.” (Filipos 4:3) Amin dagiti Saksi ni Jehova, lallaki ken babbai, ibilangda a maysa a rag-o ken pribilehio ti makipagtrabaho a kadua ti ‘dakkel a buyot dagiti babbai a mangiwarwaragawag ti naimbag a damag,’ wen, “babbai a nagaget iti Apo.”—Salmo 68:11; Roma 16:12.
Dagiti Pangrepaso a Saludsod
◻ Kasano nga impakita ni Jesus nga isut’ di nakiraman kadagiti pananggura dagiti relihiuso a papangulo a Judio kadagiti babbai?
◻ Kasano a dagiti managbuteng-Dios a babbai nagserbida ken Jesus, ket ania a dakkel a pribilehio ti inawat ti dadduma kadakuada?
◻ Ania a balakad ti inted ni Pablo maipapan kadagiti babbai idiay gimgimong iti kongregasion?
◻ Aniada a kategoria dagiti babbai ti maikari iti naisangsangayan nga ayat ken suportatayo, ken apay?
◻ Kasanot’ rebbeng a panagriknatayo kadagiday amin itatta a “babbai a nagaget iti Apo”?
[Ladawan iti panid 16, 17]
Dagiti babbai nagserbida ken Jesus ken kadagiti apostol
[Ladawan iti panid 18]
Dagiti managsakripisio nga assawa dagiti agdaldaliasat a manangaywan ken assawa ti dadduma a panglakayen mangipapaayda ti napateg a tulong iti trabaho ti Dios