Kasano ti Panangrisutyo Kadagiti Di Pagkikinnaawatan?
Gapu iti di naannad a tignay, natnag ti maikatlo kadagiti lima a porselana nga elepante a nayintar iti ngatuen ti paginuduan. Kasapulan a maisubli daytoy. Ta no saan, madadael ti urnos ti intero a huego. Nupay kasta, narikut ti panangaramid iti dayta, ket mariknam a dimo kabaelan. Kasapulan nga agpatulongka wenno paaramidmo pay ketdi dayta iti maysa nga espesialista.
NAPATPATEG nga amang ti panagtutunos dagiti lallaki ken babbai nga agkakabsat iti naespirituan ngem dagiti arkos. Siuumiso nga inkanta ti salmista: “Kitaenyo! Nagimbagen ken anian a makaay-ayo ti panagtitimpuyog dagiti agkakabsat iti kinamaymaysa!” (Salmo 133:1) Ti panangrisut iti di pagkikinnaawatan iti kapada a Kristiano ket narigat no dadduma. Mainayon pay, saan nga umiso ti pamay-an a panangaramid dagiti dadduma iti daytoy. Masansan a ti “panangisubli” ket nasakit wenno saan a nasayaat, a mangibati iti di makaay-ayo a marka.
Iraman pay ketdi dagiti dadduma a Kristiano dagiti nadutokan a panglakayen kadagiti bambanag a kabaelanda a tamingen a mismo. Mabalin a saanda a masinunuo no ania ti aramidenda. “Adu kadagiti kakabsattayo ti di makaammo no kasano a yaplikar ti balakad ti Biblia iti panangrisut kadagiti di pagkikinnaawatan,” kinuna ti maysa a kabsat a lalaki nga aduan kapadasan iti panangipaay iti balakad ti Biblia. “Masansan,” intuloyna, “a saanda a sursuroten ti pamay-an ni Jesus iti panangaramid kadagiti bambanag.” Gapuna, ania aya ti aktual a kinuna ni Jesus maipapan iti no kasano a risuten ti maysa a Kristiano dagiti dida pagkinnaawatan iti kabsatna? Apay a napateg ti panangammo a naimbag iti daytoy a balakad ken panangsursuro no kasano a yaplikar dayta?
Dagiti Babassit a Di Pagkikinnaawatan
“No, ngarud, mangidatdatagka iti sagutmo iti altar ket sadiay malagipmo a ti kabsatmo addaan iti maysa a banag a maibusor kenka, panawam ti sagutmo sadiay sanguanan ti altar, ket mapanka; umuna a makikappiaka ken kabsatmo, ket kalpasanna, inton nakasublikan, idatonmo ti sagutmo.”—Mateo 5:23, 24.
Idi imbaga ni Jesus dagita a sasao, kaugalian idi dagiti Judio ti mangidatag kadagiti daton, wenno mangipaay kadagiti sagut, iti altar iti templo sadi Jerusalem. No nakabasol ti maysa a Judio iti padana nga Israelita, mangidatag ti nakabasol iti sibubukel a daton a mapuoran wenno daton gapu iti basol. Ti pagarigan a dinakamat ni Jesus ket mainaig iti narikut unay a punto. No adda ti tao iti altar ket idatagnan ti sagutna iti Dios, malagipna nga adda banag a busoren ti kabsatna kenkuana. Wen, kasapulan a maawatan ti Israelita a sakbay nga annurotenna ti narelihiusuan nga annongna rumbeng a makikappia pay nga umuna iti kabsatna.
Nupay ipaannurot ti Linteg Mosaiko dagiti kasta a daton, saan a dagitoy ti kapatgan iti imatang ti Dios. Kinuna ni mammadto a Samuel iti di matalek nga Ari Saul: “Addaan aya ni Jehova iti dakdakkel a ragsak kadagiti daton a mapuoran ken sakripisio ngem iti panagtulnog iti timek ni Jehova? Adtoy! Ti panagtulnog naim-imbag ngem iti sakripisio, ken panangipangag ngem iti kinalukmeg dagiti karnero a lallaki.”—1 Samuel 15:22.
Iti Sermonna iti Bantay, inulit ni Jesus daytoy nga urnos dagiti banag a rumbeng a yun-una ken impakitana kadagiti adalanna a masapul a risutenda dagiti dida pagkikinnaawatan sakbay a mangidatagda kadagiti daton. Itatta, dagiti daton a maikalikagum kadagiti Kristiano ket naespirituan—“ti sakripisio ti panagdaydayaw, kayatna a sawen, ti bunga dagiti bibig a mangaramid iti publiko a panangideklara iti naganna.” (Hebreo 13:15) Nupay kasta, agaplikar pay laeng ti prinsipio. Impakita met ni apostol Juan nga awan serserbi ti panangako ti maysa a tao nga ay-ayatenna ti Dios no kagurana met ti kabsatna.—1 Juan 4:20, 21.
Makapainteres ta ti tao a makalagip nga adda gura ti kabsatna kenkuana isu ti umuna nga agtignay. Mabalin a nasayaat ti ibunga ti kinapakumbaba nga ipakitana. Nalabit a ti tao a napagura ket saan nga agkedked a makikooperar iti tao nga umasideg kenkuana ken mangbigbig kadagiti biddutna. Imbilin ti Linteg Mosaiko nga aniaman a banag a naala a sinasaur ket masapul a maisubli a naan-anay ken manayonan iti apagkalima. (Levitico 6:5) Kasta met, nalaklaka ti panangisubli iti natalna, naannayas a relasion no ipakita ti nakabasol ti tarigagayna a mangaramid iti nalablabes ngem iti makalikaguman, iti kaingetan nga anag ti sao, a mangsulnit iti aniaman a dakes a bunga ti aramidna.
Nupay kasta, saan a kanayon a naballigi ti panangpadas a mangisubli iti natalna a relasion. Ipalagip kadatayo ti libro dagiti Proverbio a narigat ti mangrisut iti di pagkinnaawatan iti maysa a tao a marigatan a sumubad. Kuna ti Proverbio 18:19: “Ti kabsat a nadangran narigrigat a gun-oden ngem ti napigsa a pagilian; ket dagiti kasta a riri kasda la balunet ti torre.” Kuna ti sabali a patarus: “Ti nasaktan a kabsat narigrigat a gun-oden ngem ti napigsa a siudad: Ket dagiti ririda kasda la balunet ti kastilio.” (The Englishman’s Bible) Nupay kasta, iti kamaudiananna, ti napasnek ken napakumbaba a panangikagumaan mabalin nga agballigi iti biang dagiti agkapammatian nga agtarigagay a mangay-ayo iti Dios. Ngem no adda naipulong a nadagsen a basol, kasapulan a yaplikar ti balakad ni Jesus a nailanad iti Mateo kapitulo 18.
Panangrisut Kadagiti Serioso a Di Pagkikinnaawatan
“Mainayon pay, no ni kabsatmo makaaramid ti basol, inka idatag ti basolna a dakdakayo. No denggennaka, nagun-odmo ni kabsatmo. Ngem no di dumngeg, mangikuyogka iti maysa wenno dua pay, tapno iti ngiwat dagiti dua wenno tallo a saksi tunggal banag mapatalgedan. No di dumngeg kadakuada, agsaoka iti kongregasion. No di dumngeg uray iti kongregasion, agbalin koman kenka a kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis.”—Mateo 18:15-17.
Kasanon no ti maysa a Judio (wenno idi kamaudiananna, maysa a Kristiano) ket addaan iti serioso a di pagkinnaawatan iti padana nga agdaydayaw ken Jehova? Daydiay mangipagarup a nakabasolan ti rumbeng nga umuna nga agtignay. Kasapulan a makilinnawag iti nakabasol nga is-isuda laeng. No saanna nga ikagumaan ti gumun-od iti suporta iti dasigna, mabalin a maalana ti kabsatna, nangruna no adda di pagkinnaawatan a daras laeng a marisut. Nalaklaka a marisut ti parikut no dagidiay laeng direkta a nainaig ti makaammo iti dayta a banag.
Nupay kasta, mabalin a saan nga umdas ti umuna nga addang. Iti panangtaming iti kasta a kasasaad, kinuna ni Jesus: “Mangikuyogka iti maysa wenno dua pay.” Dagitoy ket mabalin a direkta a testigo. Mabalin a nangngegda ti maysa kadagiti indibidual a nangpardaya iti sabali, wenno mabalin a dagiti naikuyog ket testigoda iti maysa a naisurat a katulagan nga ita ket pagsupiatanen dagiti agsumbangir a dasig. Iti sabali a bangir, dagidiay maikuyog mabalin nga agbalinda a testigo no tumaud ti aniaman a banag, kas ti naisurat wenno naisao a testimonia, a mangipasdek iti makagapu iti parikut. Ditoy manen, manmano laeng koma—“maysa wenno dua pay”—ti makaammo iti parikut. Daytoy lapdanna ti ikakaro dagiti bambanag no ti parikut ket maysa laeng a di pagkinnaawatan.
Ania ti rumbeng a motibo ti tao a nakabasolan? Rumbeng kadi nga ibabainna ti padana a Kristiano ken kayatna nga ipababana ti bagina? Iti lawag ti balakad ni Jesus, saan koma nga alisto dagiti Kristiano a mangukom kadagiti kakabsatda. No bigbigen ti nakabasol ti biddutna, agpadispensar, ken ikagumaanna nga ilinteg dagiti bambanag, ti tao a nakabasolanna ‘nagun-odna ti kabsatna.’—Mateo 18:15.
No saan a marisut ti parikut, kasapulan nga ikamang dayta iti kongregasion. Idi damo, dagiti panglakayen dagiti Judio ti tuktukoyen daytoy ngem idi kamaudiananna, dagiti panglakayen ti kongregasion Kristiano. Mabalin a kasapulan a mailaksid iti kongregasion ti nakabasol a di agbabawi. Dayta ti kayat a sawen ti panangibilang kenkuana “kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis,” dagiti tattao a likliklikan idi dagiti Judio. Daytoy a serioso nga addang ket saan a mabalin nga aramiden ti asinoman a Kristiano iti kabukbukodanna. Dagiti laeng nadutokan a panglakayen, a mangibagi iti kongregasion, ti addaan autoridad a mangaramid iti kasta a tignay.—Idiligyo ti 1 Corinto 5:13.
Ti posibilidad a mailaksid ti di agbabawi a nakabasol ipakitana a ti Mateo 18:15-17 dina tuktukoyen dagiti babassit a di pagkikinnaawatan. Tuktukoyen ni Jesus dagiti serioso a basol, ngem mabalin a marisut iti nagbaetan laeng dagiti dua nga indibidual a maseknan. Kas pagarigan, ti basol ket mabalin a panangpardaya, a nangdadael iti pakasarsaritaan ti biktima. Wenno mabalin a mainaig dayta kadagiti pinansial a bambanag, ta salaysayen dagiti sumaruno a bersikulo ti pangngarig ni Jesus maipapan iti awanan asi nga adipen a napakawan iti dakkel nga utangna. (Mateo 18:23-35) Ti utang a saan a nabayadan iti naituding a panawen ket mabalin a maysa laeng a nalag-an a parikut a nalaka a marisut iti nagbaetan ti dua a tao. Ngem mabalin nga agtinnag dayta a nadagsen a basol, nga isu ti panagtakaw, no sisusubeg a di bayadan ti bimmulod ti inutangna.
Adda dagiti basol a di mabalin a risuten iti nagbaetan laeng dagiti dua a Kristiano. Iti sidong ti Linteg Mosaiko, masapul a maipakaammo dagiti nadagsen a basol. (Levitico 5:1; Proverbio 29:24) Kasta met, masapul a maipakaammo kadagiti Kristiano a panglakayen dagiti nadagsen a basol a mainaig iti kinadalus ti kongregasion.
Nupay kasta, saan nga aglabas iti daytoy nga addang ti kaaduan a susik iti nagbabaetan dagiti Kristiano.
Dimo La Kadi Mapakawanen?
Kalpasan la unay nga inlawlawag ni Jesus no kasano a risuten dagiti serioso a di pagkikinnaawatan, adda pay nagpateg a leksion nga insurona. Mabasatayo: “Idin ni Pedro immasideg ket kinunana kenkuana: ‘Apo, mamin-ano nga agbasol kaniak ni kabsatko ket isu pakawanek? Agingga iti mamimpito?’ Ni Jesus kinunana kenkuana: ‘Kunak kenka, a saan nga, Agingga iti mamimpito, no di ket, Agingga iti mamimpitopulo ket pito.’” (Mateo 18:21, 22) Iti sabali a gundaway, imbaga ni Jesus kadagiti adalanna a mangpakawanda iti “pito a daras iti kada aldaw.” (Lucas 17:3, 4) No kasta, nalawag a maikalikagum kadagiti pasurot ni Kristo a risutenda dagiti di pagkikinnaawatan babaen ti sibubulos a panagpipinnakawanda.
Maysa daytoy a benneg nga agkasapulan iti dakkel a panagregget. “Adda dagiti kakabsat a saanda nga ammo ti mangpakawan,” kinuna ti lalaki a naadaw iti pangrugian. Innayonna: “Kasda man la masdaaw no adda mangilawlawag a mabalinda a pilien ti mangpakawan tapno, kangrunaan iti amin, mataginayon ti talna iti kongregasion Kristiano.”
Insurat ni apostol Pablo: “Itultuloyyo nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa no ti asinoman adda pangidarumanna iti sabali. Kas iti sibubulos a panangpakawan ni Jehova kadakayo, kasta met ti aramidenyo.” (Colosas 3:13) Gapuna, sakbay a mapan iti maysa a kabsat a mabalin a nakabasol kadatayo, nasayaat no utobentayo dagiti sumaganad a saludsod: Ti kadi biddutna ket maikari a dakamaten kenkuana? Talaga kadi a diak mabalin a lipaten dagiti napalabas a saanmi a pagkinnaawatan iti pudno nga espiritu ti Kinakristiano? No addaak iti sasaadenna, diak kadi kayat ti mapakawan? Ket no diak pakawanen, namnamaek kadi nga ipangag ti Dios dagiti kararagko ken pakawanennak? (Mateo 6:12, 14, 15) Makatulong kadatayo dagiti kasta a saludsod nga agbalin a manangpakawan.
Kas Kristiano, ti maysa kadagiti napateg a rebbengentayo isu ti panangtaginayon iti talna iti kongregasion dagiti tattao ni Jehova. Gapuna, yaplikartayo ti balakad ni Jesus. Makatulong daytoy kadatayo a mangpakawan a sibubulos. Ti kasta nga espiritu ti panangpakawan parayrayenna ti nainkabsatan nga ayat nga isu ti pakabigbigan dagiti adalan ni Jesus.—Juan 13:34, 35.
[Ladawan iti panid 23]
Marisut dagiti Kristiano dagiti dida pagkikinnaawatan babaen ti panangsurot iti balakad ni Jesus