Mabalin Kadi nga Agiinnayat Amin a Tattao?

KAIBAGBAGA ti maysa nga abogado a tapno tagiragsaken ti “biag nga agnanayon,” masapul a naimpusuan nga ayatentayo ti Dios ken ayatentayo dagiti kaarrubatayo a kas iti bagitayo. Kinomendaran ni Jesus ti abogado ken imbagana kenkuana: “Simmungbatka a siuumiso; ‘itultuloymo nga aramiden daytoy ket magun-odamto ti biag.’” (Lucas 10:25-​28; Levitico 19:18; Deuteronomio 6:5) Ngem ti lalaki, idi kayatna a paneknekan a nalinteg ti bagina, nagimtuod: “Asino a pudpudno ti kaarrubak?”

Awan duadua a ninamnama ti abogado a kunaen ni Jesus, “Dagiti padam a Judio.” Ngem nagestoria ni Jesus maipapan iti naasi a Samaritano, a nangipakita a kaarrubatay met dagiti tattao iti sabali a nasion malaksid kadagiti kailiantayo. (Lucas 10:29-​37; Juan 4:7-9) Bayat ti ministeriona, impaganetget ni Jesus a ti panagayat iti Dios ken ti panagayat iti kaarrubatayo isu ti kapapatgan a bilin ti Namarsua kadatayo.​—Mateo 22:34-​40.

Ngem, adda kadin grupo ti tattao a pudno nga agay-ayat kadagiti kaarrubada? Talaga kadi a posible nga agiinnayat amin a tattao?

Umuna-Siglo a Pagsidsiddaawan

Imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna a mailasinda babaen iti ayat a mangrimbaw kadagiti pagbeddengan ti puli, nasion, ken amin a sabsabali a pagbeddengan. Kinunana: “Mangtedak kadakayo iti maysa a baro a bilin, nga ayatenyo ti maysa ken maysa; kas ti panagayatko kadakayo, kasta met nga ayatenyo ti maysa ken maysa.” Kalpasanna kinunana: “Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.”​—Juan 13:34, 35; 15:12, 13.

Idi umuna a siglo, nakaskasdaaw ti imbunga dagiti pannursuro ni Jesus maipapan iti ayat, a pinakuyoganna iti pagwadanna. Tinulad dagiti pasurotna ti Apoda, a nasursuroda ti agiinnayat iti pamay-an a nakaawis iti nasaknap nga atension ken panagsiddaaw. Ni Tertullian, maysa a mannurat idi maikadua ken maikatlo a siglo K.P., inadawna dagiti saan a Kristiano a mangpadpadayaw kadagiti pasurot ni Jesus: ‘Adtoy, anian a panagayatda iti maysa ken maysa ken anian ta sisasaganada a matay para iti maysa ken maysa.’

Kinapudnona, insurat ni apostol Juan: “Pagrebbengantayo nga isuko dagiti kararuatayo maipaay kadagiti kakabsattayo.” (1 Juan 3:16) Insuro pay ketdi ni Jesus nga ayaten dagiti pasurotna ti kabkabusorda. (Mateo 5:43-45) Ania ti pagbanaganna no dagiti tattao pudno nga ayatenda dagiti sabsabali a kas iti insuro ni Jesus nga aramidenda?

Nabatad nga inut-utob ti maysa a propesor ti political science dayta a saludsod. Isu nga inimtuodna, kas nailanad iti The Christian Century: “Sisiserioso kadi a mapanunot ti siasinoman a ni Jesus ket mangipurpuruak iti granada kadagiti kabusorna, mangus-usar iti masinggan, mangipugpugsit iti flamethrower, mangitintinnag iti nuklear a bomba wenno mangipatpatayab iti ICBM a mabalin a mangpatay wenno mangbaldado iti rinibu nga inna ken annak?”

Kas sungbat, kinuna ti propesor: “Nakakatkatawa dayta a saludsod a saanen a rumbeng a sungbatan.” Isu a nagsaludsod: “No di maaramid ni Jesus daytoy gapu ta maisupadi iti personalidadna, kasano ngarud nga agbalintayo a nasungdo kenkuana no ar-aramidentayo dayta?” Ngarud, saantay koma a masdaaw iti neutral a takder dagidi immuna a pasurot ni Jesus, a pinatalgedan a naimbag dagiti adu a libro ti historia. Amirisenyo ti dua laeng a pagarigan.

Kuna ti Our World Through the Ages, da N. Platt ken M. J. Drummond: “Naiduma unay ti kababalin dagiti Kristiano no idilig kadagiti Romano. . . . Tangay inkasaba ni Kristo ti kappia, nagkedkedda nga agsoldado.” Ket kunaen ti The Decline and Fall of the Roman Empire, ni Edward Gibbon: Saan a nakipaset [dagiti immuna a Kristiano] iti administrasion sibil wenno iti namilitaran a panangidepensa iti imperio. . . . Imposible a makapagsoldado dagiti Kristiano, a dida tallikudan ti nasagsagrado nga annongenda.”

Itatta Ngay?

Adda kadi mangal-alagad iti ayat a kas iti impakita ni Kristo? Kuna ti Encyclopedia Canadiana: “Ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova ket pannakaisubli ken pannakaipasdek manen ti nagkauna a Kinakristiano nga inalagad ni Jesus ken dagiti adalanna . . . Agkakabsatda amin.”

Aniat’ kayat a sawen dayta? Kayatna a sawen a di itulok dagiti Saksi ni Jehova nga adda aniaman​—a kas ti puli, nasionalidad, wenno etniko a naggapuanda​—a rason tapno guraenda dagiti kaarrubada. Dida met pumatay, ta piguratibo a pinandaydan dagiti kampilanda a kas dingding ti arado ken dagiti pikada a kas kumkumpay, kas impadto ti Biblia nga aramiden dagiti pudno nga adipen ti Dios.​—Isaias 2:4.

Di pakasdaawan a kastoy ti nakuna ti maysa nga editorial ti Sacramento Union iti California: “Umdasen a kunaen a no ti intero a lubong annurotenda ti kredo dagiti Saksi ni Jehova awanen ti panagpipinnatay ken guranggura, ket agari ti ayat”!

Umasping iti dayta, kinuna ti maysa a mannurat iti magasin a Ring iti Hungary: “Maikunak a no dagiti Saksi ni Jehova laeng koma ti agbibiag ditoy daga, awan koman ti gubat, sa ti laeng trabahon dagiti polis ket mangkontrol iti trapiko ken mangipaay kadagiti pasaporte.”

Iti magasin ti simbaan nga Andare alle genti iti Italia, maysa a madre a Romano Katoliko ti nagsurat met a buyogen ti panangpadayaw kadagiti Saksi: “Pagkedkedanda ti aniaman a kita ti kinaranggas ket ibturanda dagiti adu a pakasuotanda gapu iti pammatida a saanda nga agrebelde . . . Anian a nagpaiduma ti lubong no pagam-ammuan ta maikeddengtay amin a sititibker a saantay a mangitag-ay manen kadagiti igam, aniaman ti pagbanaganna wenno aniaman ti rason, kas kadagiti Saksi ni Jehova!”

Agdindinamag dagiti Saksi iti panangyun-unada a tumulong kadagiti kaarrubada. (Galacia 6:10) Iti librona a Women in Soviet Prisons, kinuna ti maysa a taga Latvia a nagsakit iti nakaro bayat a nagtrabaho idiay kampo a pagbaludan idiay Potma idi ngalay ti dekada 1960. “Iti intero a panagsakitko [dagiti Saksi] ti nasaet a nars. Awanen ti tinarigagayak pay a nasaysayaat a pannakaaywan, nangnangruna iti sidong dagiti kasasaad ti kampo.” Kinunana pay: “Ibilang dagiti Saksi ni Jehova a rebbengenda a tulongan ti isuamin, aniaman ti relihion wenno nasionalidadda.”

Nabiit pay a ti warnakan ti publiko idiay Czech Republic nadlawda ti kasta a kababalin dagiti Saksi kadagiti kampo konsentrasion. Iti panagkomentona maipapan iti dokumentario a “The Lost Home,” a napataud idiay Brno, kinuna ti periodiko a Severočeský deník: “Nakaskasdaaw ta uray dagitoy a mapagtalkan a kapatadanda [dagiti nakalasat a Judio a Czech ken Slovak] pinaneknekanda ti naisangsangayan a panangdayawda kadagiti balud a Saksi ni Jehova. ‘Naturedda unay a tattao, a kankanayon a tumultulong kadakami iti aniaman a pamay-an a kabaelanda, nupay agpeggadda iti pannakapapatay,’ kinuna dagiti adu. ‘Inkararagandakami, a kasla kamengkami ti pamiliada; pinaregtadakami a dikam sumuko.’”

Ngem, ti ngay panangayat kadagidiay aktual a mangbusor kenka? Posible kadi dayta?

Ti Ayat Rimbawanna ti Gura

Ti pannursuro ni Jesus maipapan iti panagayat kadagiti kabusor ket maitunos iti proverbio ti Biblia a: “No mabisin ti kabusormo, ikkam iti taraon a kanenna; ket no mawaw ikkam iti danum nga inumenna.” (Proverbio 25:21; Mateo 5:44) No maipapan iti nasayaat nga epekto ti pananggun-od iti naayat nga atension manipud kadagidiay dati a maibilbilang a kabusor, insurat ti maysa a nangisit a babai a nabiit pay a nagbalin a maysa a Saksi ni Jehova: “No maminsan magutugotak agingga iti punto a makasangitak a makapadas iti pudno nga ayat dagiti puraw a Saksi, dagiti tattao a kayatko idi a papatayen tapno maitultuloyko ti panggep ti rebolusion.”

Kinuna ti maysa a Pranses a Saksi a ti maysa a kaarruba inreportna ti inana iti Gestapo bayat ti Gubat Sangalubongan II. “Kas banagna, naibalud ni nanangko iti dua a tawen iti kampo konsentrasion dagiti Aleman, a gistay nakatayanna,” inlawlawag ti balasang. “Kalpasan ti gubat, kayat ti polis a Pranses a pirmaan ni Nanang ti papel a mangpabpabasol iti daytoy a babai kas kakumplot dagiti Aleman. Ngem nagkedked ni nanang.” Idi agangay, nagsakit ti kaarruba iti makapapatay a kanser. Kinuna ti balasang: “Inkagumaan ni Nanang a binusbos ti adu nga oras a nangpanam-ay kadagiti maudi a bulan ti panagbiagna. Diakto pulos malipatan daytoy a panangrimbaw ti ayat iti gura.”

Awan duadua a masursuro dagiti tattao ti agiinnayat. Dagiti dati nga agbibinnusor​—dagiti Tutsi ken Hutu, Judio ken Arabo, Armeniano ken Turko, Hapon ken Americano, Aleman ken Ruso, Protestante ken Katoliko​—aminda nagkaykaysadan babaen iti kinapudno ti Biblia!

Tangay agiinnayaten ti minilion a tattao a dati nga aggiginnura, sigurado a mabalin nga agiinnayat ti intero a lubong. Nupay kasta, aminentayo a masapul ti dakkel a sangalubongan a panagbalbaliw tapno makapagiinnayat amin a tattao. Kasano a maaramid dayta a panagbalbaliw?

[Dagiti ladawan iti panid 7]

Dagiti puraw ken nangisit iti South Africa

Dagiti Judio ken Arabo

Dagiti Hutu ken Tutsi

Piguratibo a pinandayen dagiti Saksi ti kampilanda a kas dingding ti arado