Siasino ni Poncio Pilato?

“TI MANANGUMSI, managduadua a ni Pilato ket maysa a tao nga agtultuloy a mamagpanunot kadatayo. Adda dagiti mangmatmat kenkuana kas santo, idinto ta kuna dagiti dadduma nga isu ti personipikasion ti kinakapuy ti tao, maysa a pudno a pagarigan ti politiko a sidadaan a mangisakripisio iti maysa a tao tapno laeng mataginayon ti kinatalged.”​—Pontius Pilate, ni Ann Wroe.

Kasta man ti panangmatmattayo wenno saan, limmatak ni Poncio Pilato gapu iti wagas ti panangtratona ken ni Jesu-Kristo. Siasino ni Pilato? Ania ti adda nga impormasion maipapan kenkuana? Ad-adda a maawatantayo dagiti kapatgan a pasamak ditoy daga no maawatantayo a naimbag ti saadna.

Saad, Annongen, ken Pannakabalin

Ni Romano nga Emperador Tiberio dinutokanna ni Pilato kas gobernador iti probinsia ti Judea idi 26 K.P. Dagita a nangangato nga opisial ket lallaki a kameng dagiti maawagan a grupo dagiti kabaliero​—dagiti nababbaba ti saadda, no maidilig kadagiti aristokrata iti senado. Ni Pilato ket mabalin a simrek iti armada kas tribuno, wenno nababbaba a komander; a naitan-ok iti nagduduma a saad bayat ti nagsasaruno nga ababa a panagtakem; ken nadutokan kas gobernador sakbay a nagtawen iti 30.

No nakauniporme kas opisial ti militar, nakasuot la ketdi ni Pilato iti lalat a tunika ken metal a kabal ti barukong. No agparang iti publiko, agkawes iti puraw a toga nga addaan iti purpura a palidpid. Ababa ti buokna ken nabarbasan. Nupay kuna ti dadduma nga isu ket naggapu manipud Espania, ipasimudaag ti naganna nga isu ket kameng ti tribu ti Pontii​—natatan-ok a Samnite manipud iti makin-abagatan nga Italia.

Dagiti kabaliero nga opisial a kas ken ni Pilato masansan a maibaonda kadagiti di sibilisado a probinsia. Ibilang dagiti Romano a kasta a lugar ti Judea. Malaksid iti panangtaginayon iti urnos, immatonan ni Pilato ti panagkolekta kadagiti saan a direkta a buis ken buis kadagiti botante. Ti inaldaw a panangipaulog iti hustisia ket pagrebbengan dagiti pangukoman dagiti Judio, ngem dagiti kaso a kasapulan ti panangipataw iti pannusa nga ipapatay ket nabatad a maiyuman iti gobernador, ti kangatuan nga ukom.

Ni Pilato ken ti asawana nagnaedda iti puerto a siudad ti Cesarea, agraman ti sumagmamano nga eskriba, kakadua, ken mensahero. Addaan ni Pilato iti buyot a lima a bunggoy a tunggal maysa ket buklen ti 500 agingga 1,000 a lallaki malaksid pay iti maysa a bunggoy dagiti 500 a kabaliero. Dagiti soldadona kanayon a mangilansada kadagiti tattao a manglabsing iti linteg. No panawen ti talna, adda pay maaramid a napartak a panagbista, ngem no panawen ti rebelion, madagdagus ken rineprep ti panangpapatay. Kas pagarigan, dagiti Romano inlansada ti 6,000 nga adipen tapno mapasardeng ti panagrebelde nga indauluan ni Spartacus. No nakaro ti riribuk iti Judea, gagangay a ti gobernador agpatulong iti emperador tapno mangibaon iti emisario manipud Siria, nga addaan iti adu a buyot. Ngem bayat ti panagturay ni Pilato kas gobernador, awan ti emisario, isu a masapul a madagdagus ti panangguped ni Pilato iti riribuk.

Dagiti gobernador regular a makikomunikarda iti emperador. Masapul a maipakaammo kenkuana dagiti banag a makaapektar iti dignidadna wenno aniaman a pangta iti autoridad ti Roma ket iti kasta, mangipaulog kadagiti pammilin. Mabalin a ti maysa a gobernador tarigagayanna nga isalaysay a dagus dagiti pasamak iti probinsiana sakbay nga adda dagiti agreklamo. Gapu ta adda agpangpangta a riribuk idiay Judea, kasta la ket di ti narikna ni Pilato a nasken nga aramidenna.

Malaksid kadagiti salaysay ti Ebanghelio, da historiador Flavius Josephus ken Philo ti kangrunaan a gubuayan ti impormasion maipapan ken ni Pilato. Ni Romano a historiador Tacitus ibagana met a ni Pilato pinapapatayna ni Kristo, ti nagtaudan ti awag a Kristiano.

Namagpungtot Kadagiti Judio

Kinuna ni Josephus a kas panagraem iti panagkedked dagiti Judio nga agaramid kadagiti ladladawan, dagiti gobernador ti Roma dida nangipan idiay Jerusalem kadagiti namilitariaan nga emblema nga addaan kadagiti ladawan ti emperador. Gapu ta saan nga inaramid dayta ni Pilato, dagiti nakapungtot a Judio napanda idiay Cesarea tapno agreklamo. Iti uneg ti lima nga aldaw, awan ti tignay nga inaramid ni Pilato. Iti maikanem nga aldaw, imbilinna kadagiti soldado a palikmutanda dagiti agprotprotesta ken pangtaanda a mapapatay dagitoy no dida pumanaw. Idi kinuna dagiti Judio a kaykayatda ti matay ngem ti makitada ti pannakasalungasing ti Lintegda, timmulok met laeng ni Pilato ket imbilinna ti pannakaikkat dagiti ladawan.

Kabaelan ni Pilato ti mangusar iti puersa. Iti maysa nga insidente nga inrekord ni Josephus, rinugian ni Pilato ti trabaho a panagaramid iti kalasugan ti danum nga agturong iti Jerusalem ket nagusar iti pondo manipud iti baul ti templo tapno maitungpal ti proyekto. Saan a basta innala ni Pilato ti kuarta, agsipud ta ammona a ti panagsamsam iti templo ket panangtabbaaw iti maysa a sagrado a banag ken mabalin a mangtignay kadagiti makapungtot a Judio tapno kiddawenda ken ni Tiberio ti pannakaikkatna iti saad. Gapuna, mabalin a nakikumplot ni Pilato kadagiti opisial iti templo. Dagiti naidedikar a pondo, a naawagan “korban,” ket mabalin a mausar kadagiti trabaho para iti pagimbagan ti siudad. Ngem rinibribu a Judio ti naguummong tapno iyebkasda ti rurodda.

Binilin ni Pilato dagiti soldado a pang-orenda dagiti agprotprotesta a naguummong ngem saanda nga agusar iti kampilan. Nabatad a panggepna a kontrolen dagiti managderraaw iti wagas a maliklikan ti masaker. Agparang a kasta ti napasamak, nupay adda dagiti natay. Mabalin a dayta a pagteng ti tuktukoyen ti sumagmamano a tattao idi impadamagda ken ni Jesus a pinaglaok ni Pilato ti dara dagiti taga Galilea kadagiti datonda.​—Lucas 13:1.

“Ania ti Kinapudno?”

Saan a nasayaat ti pakadamdamagan ni Pilato gapu iti wagas ti panangtamingna kadagiti darum dagiti Judio a panguluen a papadi ken papanglakayen nga ipakpakaammo kano ni Jesus nga isu ket Ari. Idi mangngegna ti mision ni Jesus a mangsaksi iti kinapudno, nakita ni Pilato a ti balud ket saan a pangta iti Roma. “Ania ti kinapudno?” inyimtuodna, a nabatad a pampanunotenna a narigat a tarusan ti kinapudno ket saan a kasapulan a maipaayan iti adu nga atension. Ti konklusionna? “Awan masarakak a biddut kenkuana.”​—Juan 18:37, 38; Lucas 23:4.

Nagpatingga koman dita ti pannakabista ni Jesus, ngem impetteng dagiti Judio a ni Jesus iluluodna ti nasion. Apal ti makagapu a dagiti panguluen insaklangda ni Jesus, ket ammo dayta ni Pilato. Ammona met a ti panangwayawayana ken ni Jesus ket mamataud iti riribuk, banag a kayatna a maliklikan. Addan dagiti kasta a parikut, agsipud ta nakabalud da Barabas ken dagiti dadduma pay a naakusaran iti iyaalsa ken panangpapatay. (Marcos 15:7, 10; Lucas 23:2) Kanayonanna, dagiti naglabas a pannakiriri ni Pilato kadagiti Judio ti nangmulit iti reputasionna iti imatang ni Tiberio, nga agdindinamag gapu iti nauyong a panangtratona kadagiti di epektibo a gobernador. Ngem no tumulok iti kayat dagiti Judio, mangipakita dayta nga isu ket nakapuy. Gapuna, naipasango ni Pilato iti maysa a parikut.

Idi mangngegna no ania ti ili ni Jesus, inkagumaan ni Pilato nga ipasa ti kaso ken ni Herod Antipas, agturay iti distrito ti Galilea. Idi napaay dayta, ginuyugoy ni Pilato dagiti naguummong iti ruar ti palasio tapno kiddawenda ti pannakawayawaya ni Jesus, maitunos iti kostumbre a panangwayawaya iti balud bayat ti Paskua. Ngem inriawda a ni Barabas ti kayatda a mawayawayaan.​—Lucas 23:5-19.

Mabalin a tinarigagayan ni Pilato nga aramiden ti umiso, ngem tinarigagayanna met nga ay-aywen dagiti naguummong tapno mataginayonna ti saadna. Kamaudiananna, impangpangrunana ti saadna ngem ti kalikaguman ti konsiensia ken hustisia. Nagpaala iti danum, binugguanna dagiti imana sa kinunana nga isu ket inosente iti impatawna a panangpapatay.a Nupay patienna nga inosente ni Jesus, imbilin ni Pilato ti pannakasaplitna ken binay-anna dagiti soldado a mangumsi, mangkabil, ken mangtupra kenkuana.​—Mateo 27:24-31.

Pinadas ni Pilato a wayawayaan ni Jesus iti maudi a gundaway, ngem impukkaw dagiti naguummong a no aramidenna dayta, isu ket kabusor ni Cesar. (Juan 19:12) Gapu iti dayta a nangngegna, timmulok ni Pilato. Kastoy ti kinuna ti maysa nga eskolar maipapan iti pangngeddeng ni Pilato: “Simple ti solusion: mapapatay ti tao. Biag ti maysa laeng nga ordinario a Judio ti mapukaw; kinamaag ti panangipalubos iti riribuk gapu laeng kenkuana.”

Ania ti Napasamak ken ni Pilato?

Ti naudi a nairekord a pasamak mainaig ken ni Pilato ket sabali pay a riribuk. Kuna ni Josephus a rinibribu nga armado a Samaritano ti naguummong iti Bantay Gerizim gapu ta namnamaenda a masapulanda dagiti gameng a maipagarup nga inkali ni Moises sadiay. Nakibiang ni Pilato, ket pinapatay dagiti soldadona ti adu kadagiti naguummong. Dagiti Samaritano nagreklamoda ken ni Lucius Vitellius, ti gobernador ti Siria a nangatngato ngem ni Pilato. Saan a nadakamat no minatmatan ni Vitellius a nalabes ti inaramid ni Pilato. Kaskasdi, binilinna ni Pilato a dumatag idiay Roma tapno ilawlawagna iti emperador ti inaramidna. Ngem sakbay ti isasangpetna, pimmusay ni Tiberio.

“Agingga la dita ti saritaen ti historia maipapan ken ni Pilato,” kuna ti maysa a reperensia, “ngem adu ti sarsarita maipapan kenkuana.” Nupay kasta, adu ti nangikagumaan a mangipaay kadagiti kurang a detalye. Naibaga a nagbalin ni Pilato kas Kristiano. Dagiti Etiope a “Kristiano” minatmatanda ni Pilato kas “santo.” Ni Eusebius, a mannurat idi arinunos ti maikatlo ken rugrugi ti maikapat a siglo, isu ti kaunaan kadagiti adu a tattao a nangibaga a nagpakamatay ni Pilato, kas ken ni Judas Iscariote. Ngem awan ti makaibaga no ania ti talaga a nagbanagan ni Pilato.

Ni Pilato ket mabalin a nasubeg, nadarasudos, ken manangirurumen. Ngem nagtalinaed iti saadna iti sangapulo a tawen, idinto ta adayo nga ab-ababa ti panagtakem ti kaaduan a gobernador iti Judea. No kasta, minatmatan ti Roma a mapagpiaran ni Pilato. Isu ket naawagan a takrot, a sidadanag a pinarigat ken pinapapatayna ni Jesus tapno masalakniban ti bagina. Adda dagiti mangibaga a ti pagrebbengan ni Pilato ket saan unay a ti panangitandudo iti hustisia no di ket ti panangitandudo iti talna ken kadagiti pagimbagan ti Roma.

Naiduma unay iti panawentayo ti panawen ni Pilato. Kaskasdi, awan ti ukom a nainkalintegan a mangkondenar iti maysa a tao a matmatanna nga inosente. No saan a gapu iti panangusigna ken ni Jesus, saan koma a nalatak ni Poncio Pilato iti historia.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 11]

Nasarakan idiay Cesarea daytoy a kitikit a mangipabigbig ken ni Poncio Pilato kas gobernador ti Judea