Asidegen ti Panagpatingga ti Krimen!

BIRBIRUKEN dagiti sekreta ti panangsolbar kadagiti krimen babaen ti panangsukimat kadagiti pagilasinan a mangipalgak ti pakabigbigan ken ti motibo dagiti managaramid ti kinadakes. Dagiti metodo ken laing dagiti sekreta ti tema dagiti nobela a popular iti intero a lubong. Nupay isuntot’ agballigi iti kamaudianan iti panangsapul ti kriminal, ti trabaho ti sekreta kaaduanna a mangrugi kalpasan ti pasamak, kalpasan a naibanagen ti krimen.

Kas makita iti panagpangpangato ti krimen, iti kada kriminal a matiliwda, adu pay met dagiti sabsabali nga agturong iti krimen. Gapuna ad-adu pay ngem ti basta panangsolbar kadagidiay a basbasol a naaramiden ti kasapulan a maaramidan tapno maparmek ti krimen. Aniat’ mangpasardeng kadagiti tattao iti panagbalinda a kriminal?

Ti krimen adda pakainaiganna kadagiti moral. Ditay marigatan nga akseptaren a ti panangpapatay, panangrames, ken dadduma pay a naranggas nga ar-aramid ket krimen. Ngem ti met ngay panagkusit no ar-aramidenyo ti porma maipapan iti panagbayad iti buis? Dayta nga aramid ket kinakriminal met, ta daytat’ maikontra kadagiti moral nga estandarte ti kinamapagpiaran. Ti naan-anay a panamagpatingga ti krimen rebbeng a kaipapananna ti panangpunas iti amin nga ar-aramid a maibusor kadagiti pamunganayan a moralidad.

Usigen dagiti tallo a pangarigan ti Biblia a mangitampok saan laeng a ti pagtataudan ti krimen no di pay ket ti pamay-an a panangikkat iti dayta.

Nadiosan a Buteng Kontra iti Apal

Pangngaasiyo ta panunotenyo ti sasao ni salmista nga Asaf: “Ta immapalak kadagiti napalangguad, idi a nakitak ti kinarang-ay dagiti managdakdakes.” (Salmo 73:3) Wen, ti apal iti kinarang-ay ken estilo ti panagbiag ti maysa a kriminal ti mangal-allukoy ti adu a mangtulad kadagiti dakes nga ar-aramid. Ti panangitantan-ok iti krimen kadagiti telebision ken kadagiti pagiwarnakan ti mamagbalin iti dayta nga ad-adda a maakseptar imbes a paregtaen iti pananggura iti dakes.

Nupay kasta, mamatigmaan ti napaltiingan a mannurat ti Proverbio: “Ta pusom di koma umapal kadagiti managbasol, ngem adda koma laeng iti panagbuteng ken ni Jehova iti agmalmalem.” Ti mismo a motibo ken tarigagay ti maysa a tao ket addada iti ramut ti problema. Ti kaepektibuan unay a pamay-an a pangparmek kadakuada ket isut’ babaen ti panangpabileg iti nadiosan a panagbuteng a di mangay-ayo ken Jehova a Dios. “Ta di bumurong nga addanto gunggona, ket ti inanamam saanto a matungday.”​—Proverbio 23:17, 18.

Pammati Kontra ti Agum

Idi primavera ti 33 K.P., lumablabas ni Jesus iti ili ti Jerico. Daytat’ ili ni Zaqueo, a nasao ni Lucas a mannurat ti Ebanghelio kas “ti turayen dagiti agsingsingir ti buis,” sana innayon “ket nabaknang.” Ti nabunga a distrito iti aglawlaw ti Jerico ti kangrunaan a lugar a maipaay iti panagkolekta ti buis, ket kas ipamatmat ti mismo a sasao ni Zaqueo, ti trabahona kas turayen dagiti agsingsingir ti buis ti mangipapaay kenkuana kadagiti gundaway nga agkusit. Ngem di nagtalinaed a kriminal ni Zaqueo.​—Lucas 19:1-8.

Ni Zaqueo nagtaray nga immun-una iti adu a tao a nanglikmut ken Jesus ket gaput’ kinapandekna nangbiruk ti nangato a lugar babaen iti iyuulina iti puon ti sikomoro. Isut’ nakita ni Jesus ket imbagana ken Zaqueo a bumaba, ta Isut’ makidagus kenkuana bayat nga adda idiay Jerico. Kamaudiananna, ti sasao ni Zaqueo ti nangibaga ti nagbalbaliw a kababalin: “Ti gudua dagiti kukuak . . . itedko kadagiti napanglaw, ket no adda nangulbodak iti asinoman a tao isublik ti mamimpat pay a kaadu.” Ti panangisublina iti kinusitna a kantidad ti kuarta kaipapananna ti dakkel a gastos. Iti panangikarina nga aramiden daytoy, inyebkas ni Zaqueo ti pammatina ken ni Jesus. Wen, ti nagbalbaliw a panangmatmatna ti nangyeg ti makitkita a bunga, ti panangisublina ti nagun-odanna nga ilegal agraman tallo pay a daras dayta a kantidad, a daytat’ mamimpat a daras a panangisubli. Gapuna pinalinteg ni Zaqueo ti dakes nga inaramidna ket ninaynayonanna pay, nga isut’ nangpaneknek ti kinapasnek ti nagbalbaliwen a wagas ti panagbiagna.​—2 Corinto 7:11.

Tattao Napatpategda Ngem Sansanikua

Kuna ni Romano a gobernador Pilato maipapan ken akusado a Jesu-Kristo: “Awan ti basol a masarakak itoy a tao.” (Lucas 23:4) Imbes a nagturong iti kriminal a kababalin a makagun-od kadagiti sansanikuna, iti intero a naindagaan a ministeriona, indemostra ni Jesus ti naayat nga interes kadagiti tattao. “Ket idi nakitana dagiti adu unay a tattao simnek ti asina kadakuada, gapu ta nalidayda ken nawarawarada a kasda la karkarnero nga awan ti pastorda. Idin kunana kadagiti adalanna: ‘Pudno a ti anien adu, ngem bassitda dagiti agani. Dawatenyo ngarud iti Apo ti anien, tapno mangibaon koma kadagiti agani iti paganianna.’” (Mateo 9:36-38) Nalawag, nga impangpangruna ni Jesus dagiti tattao sakbay dagiti sansanikua, nga immun-una pay ngem ti bukodna a nam-ay ken intereses. Makitatay met daytoy manipud kinatulokna a mangusar ti bagina a mangaywan kadagiti adalanna ken ti umariwekwek nga agsapsapul a pasursuruan ken patulongan kenkuana. (Mateo 8:20; 14:13-16) Iti daytoy, inikkannatay ni Jesus ti modelo a suroten.​—1 Pedro 2:21.

Posible aya kadagiti tattao itatta a suroten dayta a padron, nga ad-adda nga ipatpateg ti padada a tattao ngem kadagiti material a sansanikua? Mabalintay ti sumungbat ti wen. Usigenyo dagiti Saksi ni Jehova, a nasurok a tallo ket kakapat a milionen. Kalikagumandat’ maaddaan iti kapanunotan ni Kristo ken ikkan dayta ti praktikal a panangiyebkas. Kankanayonda pagregreggetan nga ikkaten manipud pusoda ti dakes a tartarigagay nga isut’ mangiturturong kadagiti adu iti krimen. Sakbay panagbalinda a Saksi, bayat nga ad-adalenda ti Biblia ken parnuayenda ti panagayat iti Dios, daytoy ti nangtignay ti dadduma kadakuada a dati a kriminal; daytat’ nangparegta ti adu kadakuada a mangipasubli maigapu kadagiti kriminal nga ar-aramidda kadagiti napalabas. Saan, dida inaramid dagita tapno laeng maipablaakda no di ket tapno maaddaanda ti natalna a pannakirelasion ken Jehova a Dios ket iti kasta magunggonaanda manipud iti di kaikarian a kinamanangaasina kas naiyebkas iti daton a subbot ni Jesu-Kristo.​—1 Corinto 2:16; 6:11; 2 Corinto 5:18-20.

Gaput’ ayatda kadagiti kaarrubada, dagita a Kristiano ti mangipapaay ti panawen a mangsarungkar kadagiti dadduma a tattao ken ilawlawag no kasano a mabalin nga urayen dagita a pamilia ti panagbiag kadagiti kasasaad ti Paraiso iti sidong ti Pagarian ti Dios. Iti tunggal lawas agar-aramid dagiti Saksi ni Jehova ti regular a panaggigimong kadagiti Kingdom Halls da. Maysa kadagiti nagipudno a mannanakaw ti nangawat ti maysa kadagita nga imbitasion a tumabuno tapno makita no aniat’ itsura dagita a panaggigimong. Insalaysayna: “Iti ababa a pannao, dakkel pannakakellaatko. Di pulos makapadungsa wenno makapasikor dayta kas ninamnamak. Ti kinabara ken ayat, a di mailibak, ket nakalawlawag a saan a pammarang laeng. Ken ti panangipateg kadagiti naespirituan a bambanag a kasla adda kadagiti amin a Saksi ket naisalsalumina.” Isut’ naallukoy unay a gapu itoy intultuloyna ti pannakitimtimpuyogna, ket daytoy ti nakatulong kenkuana a nagbalbaliw. Nairamankay man iti krimen wenno saan, no maitimpuyogkayo kadagiti ad-adipen ti Dios, makitayonto met dayta met laeng pudpudno nga interes kadagiti tattao imbes a kadagiti sansanikua.​—Mateo 22:39.

Krimen​—Naikkaten Aya?

No dagiti tattao saandan nga agtigtignay kas kriminal, kayat kadi a sawen daytoy a perpektodan? Adayo iti dayta! Dagiti Saksi ni Jehova, kas met laeng kadagiti dadduma, agsagsagabada manipud basol a natawid manipud immuna a natauan nga amatayo, a ni Adan. (Roma 5:12; 1 Juan 1:8) Ngem isuda itan ti agkaykaysa nga agserserbi iti Dios, kas iparangarang ti sangalubongan a trabahoda a panangasaba ken panangisuro. Daytoy ti mangted ti napigsa a pammaneknek ti kaitungpalan ti padto ni Isaias: “Ket maaramidto kadagiti maud-udi nga al-aldaw a ti bantay ti balay ni Jehova mabangonto iti rabaw dagiti bambantay, . . . ket isuamin a nasion agayusdanto agingga kenkuana.” (Isaias 2:2) Pudno unay, minilmilionen dagiti agturturong iti naitan-ok a panagdaydayaw ken Jehova, nga agsapsapul ti pannakaisuro kadagiti daldalanna. Mabalinanyo met ti maysanto kadagidiay magunggonaan babaen iti pannakaitimpuyogyo kadagiti tattao a manglikliklik ti krimen.

Pannakaikkat ti Krimen​—Ti Panginanamaan

Ti idudur-as dagiti ar-aramid a kriminal iti kaaldawantayo kinapudnona iparpartaanna ti kinaasidegen ti nadiosan nga ibaballaet a mangikkat ti isuamin a managdakdakes, agraman amin a managaramid ti krimen. “Ta dagiti agaramid iti dakes magessatdanto . . . Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton; wen, mingmingamto a sigaganetget ti ayanna, ket awanton.” (Salmo 37:9, 10) Ti panagpatingga ti krimen ket pudno nga asidegen, ta umad-adanitayon iti tiempo inton ti orihinal a kriminal, a ni Satanas a Diablo, ket maparautanen ken maigarangugongen. (Apocalipsis 20:1-3) Anian a makaparagsak a maammuan a ti panagbuteng iti krimen ken ti ut-ot a sinagaba dagiti biktimana dandanidanton bambanag iti napalabas!

Ngem, kasanonton dagiti minilmilion a tattao a mapagungar nga agsublinto iti biag ditoy daga? (Aramid 24:15) No itultuloydanto ti isu met laeng a personalidad ken dagiti daldalanda a napalabas sakbay iti ipapatayda, didanto aya mangparissik manen ti baro nga allon ti krimen? Saan a kasapulan a pagbutngan dayta. Inkari ni Jesus ti panagungar iti maysa a tulisan, a kunkunana: “Pudno kunak kenka ita nga aldaw, Makipagiankanto kaniak idiay Paraiso.” (Lucas 23:43) Daytoy ti pudno a mangipamatmat a dagidiay mapagungar masapul nga agaramidda ti panagbalbaliw; ta no saan ti baro a lubong saanto a maysa a paraiso.

Kas met laeng kadagiti napeklan a kriminal a kasapulan ti panagbalbaliwda sakbay nga agtaengdanto manen iti komunidad a dinto mangpatpataud kadagiti problema, kasta met iti sidong ti Pagarian ti Dios, ti nasaknap a programa ti panangisuro ti mangtulongto kadagiti iturayan nga agbalin a manangtungpal ti linteg. (Apocalipsis 20:12, 13) Babaen iti nalawag a bentaha ti pannakalikmut dagiti agtaeng iti Paraiso, nga agtultulnogto iti linlinteg ti Dios, lak-amento dagiti napagungar ti umisot’ pannakaipapagnana a kasasaad ti ekonomia. (Isaias 65:21-23) Maisaadto dagiti nalinteg nga agtuturay, ket asinoman a napinget a managaramid ti dakes sanguennanto ti pannakaikkatna manipud biag. (Isaias 32:1; 65:20) Gapuna aglaplapusanan ti rason a pagtalkan nga, iti kamaudianan, agpatingganton ti krimen.

Nupay agtataengtay pay laeng iti lubong nga aduan ti krimen, mabalinyo ti agpannuray a sitatalek ken Jehova, a nangikari ti gunggona kadagiti matalek nga ad-adipenna iti perpekto a biag idiay Paraiso. Aramidenyo itan dayta babaen ti pananggundaway ti libre nga urnos ti panagadal ti Biblia iti pagtaenganyo nga ituktukon dagiti Saksi ni Jehova. (Juan 17:3) Inton sumaruno a masarakanyo ida, apay a dikay agimtuod maipapan kadagiti kanayonan a detalye? Wenno mabalinyo ti agsurat iti kaasitgan a direksion kadakayo kas nailista iti panid 2 daytoy a magasin. Pudno a maikari a pagreggetan dayta, ta ti panagpatingga ti krimen ket asidegen!

[Ladawan iti panid 5]

Ti pammati ni Zaqueo ti nangtignay kenkuana nga isubli dagiti kinuskusitna

[Ladawan iti panid 7]

Ti programa nga edukasional ti mangisuronto kadagiti iturayan ti Pagarian ti Dios nga agbalin a managtulnog ti linteg