LUKOT

Ti kadawyan a porma ti libro bayat ti periodo a pannakaisurat ti Biblia. Ti Kasuratan ket naisurat ken masansan a nakopia kadagiti rolio wenno lukot a lalat, pergamino, wenno papiro. (Jer 36:1, 2, 28, 32; Jn 20:30; Ga 3:10; 2Ti 4:13; Apo 22:18, 19) Naaramid ti lukot iti napagsasaip ken napagdedekket a pedaso ti kakasta a material tapno maporma ti atiddog a piliego, sa mailukot iti maysa a pedaso ti kayo. No atiddog unay ti lukot, adda maikapet a kayo wenno ungkay iti agsumbangir nga ungto sa mailukot dagita nga agpatengnga. No ti maysa a tao basaenna ti kasta a rolio, maysa nga imana ti mangukrad iti maysa a paset ti rolio sa lukoten dayta ti sabali pay nga imana agingga a masarakanna ti sapsapulenna. Kalpasan ti panagbasa, lukotenna manen ti rolio.​—No maipapan kadagiti detalye mainaig iti material, rukod, ken dadduma pay, kitaenyo ti LIBRO.

Mangsaksi ken Jesus. Immay ni Jesu-Kristo ditoy daga tapno aramidenna ti pagayatan ti Dios, kas naipadto iti las-ud ti Hebreo a Kasuratan, iti “lukot ti libro.” (Sal 40:7, 8; Heb 10:7-9) Iti sinagoga idiay Nazaret, inukrad ni Jesus ti lukot ni Isaias ket binasana ti naimpadtuan a sasao maipapan ti pannakapulotna babaen ti espiritu ni Jehova tapno mangasaba. Kalpasanna linukot ni Kristo ti lukot, inyawatna iti agserserbi, nagtugaw, ket inlawlawagna iti isuamin nga adda sadiay: “Ita nga aldaw daytoy a kasuratan a kangkangngegyo natungpalen.” (Lu 4:16-21; Isa 61:1, 2) Kinapudnona, yantangay “ti panangsaksi ken Jesus isu ti mangipaltiing iti panagipadto,” amin a lukot ti intero a Kasuratan ken ti publiko a pannakaiwaragawag ti naimbag a damag a linaon dagiti lukot ti Kristiano a Kasuratan nainaig iti saad ken trabaho ni Jesu-Kristo iti panggep ni Jehova.​—Apo 19:10.

Iti pagnguduan ti salaysay ti Ebanghelio ni Juan, kinunana: “Iti kinapudnona, adu pay a sabsabali a banag ti inaramid ni Jesus, a, no naisuratda koma iti naan-anay a detalye, pagarupek, ti lubong a mismo saanna a kabaelan a laonen dagiti naisurat a lukot.” (Jn 21:25) Iti Ebangheliona, saan a pinadpadas ni Juan nga isurat amin, no di ket insuratna laeng ti umdas a mangipasdek iti kangrunaan a puntona, awan sabali, a ni Jesu-Kristo ti Anak ti Dios ken Mesiasna. Pudno, umdas ti adda iti “lukot” ni Juan, kasta met ti dadduma pay a naipaltiing a Kasuratan, a mangpaneknek agingga iti kapkapnekan unay a “ni Jesus isu ti Kristo nga Anak ti Dios.”​—Jn 20:30, 31.

Simboliko nga Usar. Adda sumagmamano a pagarigan ti simboliko nga usar ti sao a “lukot” iti Biblia. Tunggal maysa kada Ezequiel ken Zacarias nakakitada iti lukot a nasuratan iti agsumbangir. Yantangay maysa laeng a sikigan ti lukot ti kadawyan a maar-aramat, ti panangsurat iti agsumbangir mabalin a tumukoy iti kinadagsen, kinalawa, ken kinaserioso dagiti panangukom a naisurat kadagitoy a lukot. (Eze 2:9–3:3; Zac 5:1-4) Iti sirmata ti Apocalipsis, daydiay adda iti trono siiiggem iti makannawan nga imana iti maysa a lukot nga addaan iti pito a selio, a manglapped iti panangammo iti naisurat agingga a linuktan ida ti Kordero ti Dios. (Apo 5:1, 12; 6:1, 12-14) Iti naud-udi a paset ti sirmata, naidatag a mismo ken Juan ti maysa a lukot ket nabilin a kanenna dayta. Nasam-it ti ramanna ken Juan ngem pinagbalinna a napait ti tianna. Yantangay siuukrad ti lukot ken saan a naselioan, maysa dayta a banag a tarusan. “Nasam-it” ken Juan ti panangala iti mensahe a linaon dayta ngem nalawag nga addaan iti napait a bambanag nga ipadtona, kas naibaga kenkuana nga aramidenna. (Apo 10:1-11) Umasping met ti napadasan ni Ezequiel iti lukot a naidatag kenkuana nga addaan iti “dungdung-aw ken as-asug ken sangsangit.”​—Eze 2:10.

Ti “lukot ti biag ti Kordero.” Dagiti idolatroso a managdaydayaw iti simboliko nga “atap nga animal” saan a pinili ti Dios nga agpaay a kakadua ti Kordero. Ngarud, “ti nagan ti uray maysa kadakuada saan a naisurat iti lukot ti biag ti Kordero a napapatay,” ket naikeddeng a kasta daytoy “manipud iti pannakabangon ti lubong” ti sangatauan.​—Apo 13:1-8; 21:27.

Dagiti lukot ti pannakaukom ken ti biag. Napaliiw met ni Juan a “naukrad dagiti lukot” ket dagidiay napagungar “naukom  . . . manipud kadagidiay banag a naisurat kadagiti lukot sigun kadagiti aramidda.” Dagitoy a lukot nalawag a naglaon iti linlinteg ken pammilin ni Jehova a mangipasdek iti nadibinuan a pagayatan maipaay iti tattao bayat dayta a periodo ti pannakaukom, ket dagiti aramidda a panagtulnog buyogen ti pammati wenno panagsukir iti naisurat kadagiti lukot ti mangipalgak no maikarida a maisurat wenno mapagtalinaed ti nagnaganda iti “libro ti biag” ni Jehova.​—Apo 20:11-15; kitaenyo ti BIAG.

‘Nalukot kas iti maysa a libro a lukot.’ Iti Isaias 34:4, ti mammadto dakamatenna ti panangukom maibusor iti nasnasion, a kunkunana: “Ket ti langlangit malukotto, kas iti maysa a libro a lukot.” Nabatad a tuktukoyenna ditoy ti pananglukot ken panangipakni iti maysa a lukot kalpasan a binasa dayta ti maysa a tao. Gapuna ti sasao ket simbolo ti panangipakni wenno panangpukaw iti daydiay awananen iti aniaman a pakausaran wenno pateg.