PAMMABASOL, PANANGAKUSAR, DARUM

Panangibaga nga adda dakes a naaramidan ti maysa. Mausig ti maak-akusaran.

Ti maysa a Hebreo a sao (sit·nahʹ) a naipatarus a “pammabasol” ket nagtaud iti berbo a sa·tanʹ, kaipapananna ti ‘busoren.’ (Esd 4:6; idiligyo ti Zac 3:1.) Ti Griego a sao a kaaduanna a maipatpatarus nga “akusaren” ket ka·te·go·reʹo, nga adda kaipapananna a ‘panagsao maibusor’ iti sabali, nangnangruna mainaig iti panangukom wenno legal a kaso. (Mr 3:2; Lu 6:7) Iti Lucas 16:1, ti Griego a sao a di·a·balʹlo, naipatarus nga ‘idarum,’ ket maipatarus met a ‘pardayaen.’ (Int) Nainaig dayta iti di·aʹbo·los (manangpardaya), nagtaudan ti sao a “Diablo.”

Ti Griego a termino (sy·ko·phan·teʹo) a naipatarus nga “akusaren a siuulbod” iti Lucas 3:14 ket naipatarus a ‘kikilan babaen iti ulbod a pammabasol’ iti Lucas 19:8. Ti literal a kaipapananna ket “alaen babaen ti panagipakita iti higos.” Ti maysa kadagiti nagduduma nga ibagbagada a nagtaudan daytoy a sao ket ti pannakaiparit iti kadaanan nga Atenas ti panagiruar kadagiti higos manipud iti dayta a probinsia. Daydiay mangpabpabasol iti sabsabali, nga ak-akusaranna ida iti pananggandat a mangiruar kadagiti higos, ket naawagan “agipakpakita iti higos.” Idi agangay, tumukoyen daytoy a termino iti dakes-motibona a managipulong, mangak-akusar iti sabsabali gapu ta kayatna ti magunggonaan, ulbod a manangakusar, mamutbuteng tapno maalana ti kayatna.

Nalabit mausig ken mapabasol ti maysa a tao, nupay awan a pulos ti nagbasolanna, awan pakababalawanna, ta biktima laeng ti ulbod a manangakusar. Isu nga imbilin ti Hebreo a linteg a pagrebbengan ti tunggal maysa a kameng ti nasion nga ipulong dagiti nakaaramid iti dakes, ngem nangipaay met iti maitutop a pannalaknib iti maak-akusaran. Dagitoy a paglintegan ket makita iti sumagmamano a pagarigan a masarakan iti Mosaiko a Linteg. No ti maysa a tao adda aniaman nga ammona maipapan iti maysa a krimen, masapul nga agipulong kadagiti umiso nga autoridad. (Le 5:1; 24:11-14) Kalpasanna, kasapulan a ‘sukimaten ken usisaen ken imtuoden a naan-anay’ dagiti autoridad dagiti darum tapno mapaneknekanda no pudno dagita sakbay a mangipatawda iti pannusa. (De 13:12-14) Ti maysa a nakaimatang iti dakes nga aramid rebbeng a saanna nga ilimed dayta wenno di bumdeng a mangidarum iti nakabasol, uray no asideg a kabagianna dayta kas iti kabsat, anak a lalaki, anak a babai, wenno asawa. (De 13:6-8; 21:18-20; Zac 13:3) Kasapulan nga adda dua wenno tallo a saksi a mangpaneknek, ket saan laeng a ti ibagbaga ti maymaysa nga agidardarum.​—Nu 35:30; De 17:6; 19:15; Jn 8:17; Heb 10:28.

Sigun iti Linteg ni Moises, adda kalintegan ti akusado a makasangona dagiti mangidardarum kenkuana iti saklang ti pangukoman ti hustisia tapno mapaneknekan no pudno met laeng dagiti darum. (De 19:16-19; 25:1) Ti nalawag a pagarigan iti daytoy isu ti kaso ti dua a balangkantis nga adda intugotda nga ubing idi dimmatagda ken masirib nga Ari Solomon tapno ikeddengna no siasino kadakuada ti ina dayta.​—1Ar 3:16-27.

Uray ti Romano a linteg ibilinna a masapul a dagiti agak-akusar sumangoda met iti pangukoman. Gapuna, idi a ni Pablo a maysa a Romano nga umili madama a maus-usig iti saklang dagiti gobernador a da Felix ken Festo, naibilin a sumango met dagiti mangak-akusar kenkuana. (Ara 22:30; 23:30, 35; 24:2, 8, 13, 19; 25:5, 11, 16, 18) Nupay kasta, dimmatag ni Pablo iti saklang ni Cesar idiay Roma gapu ta nagapelar tapno maabsuelto koma, saan ket a tapno akusarenna ti bukodna a nasion. (Ara 28:19) Saan a ni Pablo, ken saan met a ni Jesus, no di ket ni Moises ti nangidarum iti Judio a nasion gapu ta dakes ti ar-aramidenda, babaen iti tigtignayna ken iti insuratna.​—Jn 5:45.

Naakusar dagiti tallo a Hebreo a saanda a nagdaydayaw iti balitok a ladawan ni Nabucodonosor sada naitapuak iti urno. Pudno ti nakaidarumanda, nupay naibasar iti dakes a linteg. Nupay kasta, saanda a nakabasol iti dakes nga aramid, ket idi kas man la nagapelarda iti Kangatuan a Pangukoman sadi Langit, inyetnag ni Jehova nga awan ti naaramidanda nga aniaman a basol. (Da 3:8-25) Uray met ni Daniel naispal manipud ipapatay, ket naipalladaw kadagiti leon dagidiay manangakusar a nangbukel iti dakes a gandat maibusor kenkuana. (Da 6:24) Ti sao nga ‘inakusar’ kadagitoy dua a salaysay ket patarus ti Aramaiko a sasao a literal a kaipapananda ti “nangan kadagiti pirsay [ti lasag a nalapgis iti bagi],” ket maipatarus met a “nangpardaya.” (Da 3:8; 6:24; Rbi8 ftn) Dagiti bumusbusor iti pannakaibangon manen ti templo idiay Jerusalem nangaramidda iti maysa a surat a mangipabpabasol nga agar-aramid iti dakes dagiti managibangon, ket naiparit ti trabaho maibasar iti ulbod a pammabasol, maysa a panangiparit a napaneknekan a di nainkalintegan idi agangay. (Esd 4:6–6:12) Nagsapul met dagiti panguluen ti relihion kadagiti pamay-an tapno maakusaranda ni Jesus iti panagsalungasing iti linteg. (Mt 12:10; Lu 6:7) Kamaudiananna, nagballigida a nangipaaresto iti daytoy awanan basol a tao, ket bayat nga us-usigenda ti kasona impettengda ti ulbod a pammabasolda iti Nalinteg, ni Jesus. (Mt 27:12; Mr 15:3; Lu 23:2, 10; Jn 18:29) Ipakita dagitoy a pagarigan a nakadakdakes nga anian a di umiso ti mangaramid iti ulbod a pammabasol iti sabsabali, nangnangruna no dagiti mangak-akusar ket adda saadda.​—Lu 3:14; 19:8.

Iti kongregasion Kristiano, dagiti manangaywan ken dagiti ministerial nga adipen saanda laeng a liklikan ti mangipaay iti ulbod a panangsaksi maibusor iti sabsabali no di ket masapul nga awan met ti darum maibusor kadakuada. (1Ti 3:10; Tit 1:6) Isu a no adda dagiti pammabasol a naidatag maibusor iti maysa a lakay, masapul nga adda dua wenno tallo a saksi a mangpatalged kadagita. (Mt 18:16; 2Co 13:1; 1Ti 5:19) Awan koma ti pammabasol maibusor iti intero a kongregasion (1Co 1:8; Col 1:22), nupay saan a kayat a sawen daytoy nga awanto ti ulbod a pammabasol kadakuada, ta ti napeklan a Kabusor, ni Satanas a Diablo, ket “manangakusar kadagiti kakabsattayo . . . daydiay mangak-akusar kadakuada iti aldaw ken rabii iti sanguanan ti Diostayo!”​—Apo 12:10.