Ni Jehova—Managayat iti Kinalinteg ken Kinahustisia
NAYIMTUOD ti maysa a balasitang idiay Sarajevo iti bagina no apay a kasta laengen ti panagsagaba dagiti ubbing iti siudad a pagnanaedanna. “Awan inaramidmi a dakes. Awan basolmi,” kunana. Nagprotesta dagiti mariribukan nga inna a taga-Argentina iti maysa a plasa idiay Buenos Aires iti agarup 15 a tawen, maigapu iti pannakapukaw dagiti annakda a lallaki. Maysa nga Africano nga agnagan Emmanuel, a siuulpit a napapatay ti ina ken tallo a kakabsatna kabayatan ti panagbettak ti kinaranggas iti pulí, ipapilitna: “Masapul nga umawat ti tunggal maysa iti nalinteg a supapakna . . . Kayatmi ti hustisia.”
Ti kinahustisia ti maysa kadagiti kangrunaan a galad ni Jehova a Dios. “Amin a dalanna kinahustisia,” kuna ti Biblia. Kinapudnona, ni Jehova “ayatenna ti kinalinteg ken kinahustisia.” (Deuteronomio 32:4; Salmo 33:5) Tapno maam-ammotayo a naimbag ti Dios, masapul a tarusantayo ti panangipategna iti hustisia ken sursuruentay a tuladen dayta.—Oseas 2:19, 20; Efeso 5:1.
Nalabit a naimpluensiaan ti pannakatarustayo iti hustisia gapu iti panangmatmat dagiti tao iti daytoy a galad. Iti dadduma a paset ti lubong, masansan a mailadawan ti kinahustisia kas maysa a babai a naabbungotan dagiti matana a nakaiggem iti kampilan ken timbangan. Rumbeng nga awan panangidumduma ti hustisia ti tao, a daytat’ saan nga abbungotan ti kinabaknang wenno bileg. Rumbeng a siaannad a timbangenna ti panagbasol wenno kinainosente ti naidarum. Babaen ti kampilanna, rumbeng a salakniban ti hustisia ti inosente ket dusaenna dagiti agar-aramid iti kinakillo.
Kuna ti libro a Right and Reason—Ethics in Theory and Practice a “mainaig ti kinahustisia iti linteg, rebbengen, kalintegan, ken annongen, ket ipatawna ti pangngeddengna sigun iti kaitutopan wenno pakaikarianna.” Ngem ad-adda pay iti dayta ti kinahustisia ni Jehova. Makitatayo daytoy babaen ti panangusig kadagiti gapuanan ken galad ni Jesu-Kristo, nga umasping la unay iti nailangitan nga Amana.—Hebreo 1:3.
Nayaplikar ken Jesus dagiti sasao ti Isaias 42:3 babaen ti mannurat ti Ebanghelio a ni Mateo, a nagkuna: “Awanto ti rumekenna a naparpar a runo, ket awanto ti iddepenna nga umas-asuk a pabilo a lino, agingga a mairuarna ti kinahustisia a buyogen ti balligi.” Impakaammo ni Jesus ti makaliwliwa a mensahe kadagiti tattao a kasla naparpar a runo a natukkol ken naipayatpayat pay. Nayarigda iti umas-asuk a pabilo ti silaw, a kasla dandanin maiddep ti maudi a rimat ti biagda. Imbes a piguratibo a rumekenna dagiti naparpar a runo ken iddepenna dagiti umas-asuk a pabilo, naasian ni Jesus kadagiti naparigatan, nga insuro ken inagasanna ida, ken imbatadna kadakuada ti kinahustisia ni Jehova a Dios. (Mateo 12:10-21) Kas impakpakauna ti padto ni Isaias, dayta a kita ti hustisia pabilgenna ti namnama.
Asi ken Kinahustisia ni Jehova
Ti asi ket maysa a napateg a paset ti kinahustisia ti Dios. Nabatad daytoy idi adda ni Jesus ditoy daga. Naan-anay nga indatagna dagiti pagalagadan ti Dios iti kinahustisia ken kinalinteg. Nupay kasta, inkagumaan dagiti Judio nga eskriba ken Fariseo a ragpaten ti kinalinteg babaen ti panangsurot kadagiti nainget a kodigo ti linteg—nga isudat’ nangipasdek iti kaaduanna. Ti legalistiko a hustisiada masansan nga inikkatna ti asi. Adu dagiti supiat iti nagbaetan da Jesus ken dagiti Fariseo ti nainaig iti daytoy nga isyu: Ania ti pudno a kinahustisia ken kinalinteg?—Mateo 9:10-13; Marcos 3:1-5; Lucas 7:36-47.
Inladawan ni Jesus no kasanot’ panangtrato kadagiti sabsabali iti umiso ken nalinteg a wagas. Maysa a lalaki a nalaing iti linteg ti naminsan nagimtuod ken Jesus no aniat’ nasken tapno matawidna ti biag nga agnanayon. Kas sungbat, pinagsaludsodan ni Jesus sa pinadayawanna idi simmungbat a ti dua a kapatgan a linteg isut’ panagayat iti Dios iti isuamin a puso, kararua, panunot, ken pigsa ken ti panagayat iti kaarruba a kas iti bagi. Kalpasanna nagimtuod ti lalaki: “Asino a pudpudno ti kaarrubak?” Simmungbat ni Jesus babaen ti panangisalaysayna iti pangngarig maipapan iti naasi a Samaritano.—Lucas 10:25-37.
Nailadawan ti kinalinteg ken naasi a kinahustisia ni Jehova iti pangngarig ni Jesus maipapan iti Samaritano. Babaen ti naparabur a panangtulongna iti nadangran a lalaki a dina am-ammo, nagaramid ti Samaritano iti banag a nalinteg, maiparbeng, ken naasi. Kasta met laeng nga espiritu ti impakita ni Jesus a mismo idi adda ditoy daga. Isut’ nalinteg ken addaan hustisia. Maysa pay, intedna ti biagna kadagiti marigrigat a tattao, iti managbasol ken imperpekto a sangatauan nga adda iti sidong ti panagsagsagaba, sakit, ken ipapatay. Innaig ni apostol Pablo ti kinalinteg iti probision ti subbot. Insuratna: “No kasano a babaen ti maysa a labsing imbungana ti pannakakondenar iti amin a kita ti tattao, kasta met a babaen ti maysa nga aramid a panangpalinteg [wenno, “maysa a nalinteg nga aramid,” footnote] imbungana iti amin a kita ti tattao ti pannakaideklarada a nalinteg maipaay iti biag.” (Roma 5:18) Daytoy a “maysa a nalinteg nga aramid” isut’ pamay-an ti Dios a mangisalakan iti natulnog a sangatauan manipud kadagiti makadidigra nga imbunga ti basol ni Adan, a saan nga isuda ti direkta a manungsungbat.
Panggep ti kinahustisia ti Dios a subbotenna dagiti managbasol a tattao ken kagiddan dayta itandudona dagiti nalinteg a pagannurotan. Agpadpada a di umiso ken di naayat ti di panangikankano iti basol, ta daytat’ mangiparegta iti kinakillo. Iti kasumbabangirna, no ti kinahustisia ti Dios limitado laeng iti panangipataw iti gunggona man wenno dusa, awan koman ti namnama ti kasasaad ti sangatauan. Sigun iti Biblia, “dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay” ken “awan ti maysa a nalinteg a tao, awan uray maysa.” (Roma 3:10; 6:23) Nupay maysa a dakkel a gatad para iti bagina a mismo ken iti patpatgenna nga Anak, nangipaay ni Jehova iti pangikappia a sakripisio kadagiti basol.—1 Juan 2:1, 2.
Ipakpakita ti subbot a naisinggalut ti nadiosan a hustisia iti ayat nga addaan prinsipio (Griego, a·gaʹpe). Kinapudnona, ti kinahustisia ti Dios isut’ pannakaibanag dagiti nalinteg a prinsipiona—mangyanninaw iti pagalagadanna iti moral. Ngarud, no ibanag ti Dios, ti a·gaʹpe isut’ ayat a nakaibatayan ti nadiosan a kinahustisia. (Mateo 5:43-48) Gapuna, no talaga a matarusantayo ti kinahustisia ni Jehova, makapagtalektayo a naan-anay kadagiti hudisial a pangngeddengna. Kas “ti Ukom ti amin a daga,” kanayon nga aramidenna ti nalinteg.—Genesis 18:25; Salmo 119:75.
Tuladenyo ti Kinahustisia ni Jehova
Bagbagaannatayo ti Biblia nga ‘agbalin a tumutulad iti Dios.’ (Efeso 5:1) Kayat a sawen daytoy a tuladentay ti kinahustisiana kasta met ti ayatna. Nupay kasta, tangay imperpektotayo, dagiti dalantayo ti saan a kas iti kangato dagiti dalan ni Jehova a Dios. (Isaias 55:8, 9; Ezequiel 18:25) Gapuna kasanotay a mapaneknekan a managayattayo iti kinalinteg ken kinahustisia? Babaen ti panangikawes iti “baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg ken kinasungdo.” (Efeso 4:24) Iti kasta, ayatentayo dagiti ayaten ni Jehova ken guraentayo dagiti kagurana. Ti “pudno a kinalinteg” liklikanna ti kinaranggas, imoralidad, kinarugit, ken apostasia, ta maikaniwas dagitoy iti nasantuan. (Salmo 11:5; Efeso 5:3-5; 2 Timoteo 2:16, 17) Tignayennatayo met ti nadiosan a kinahustisia a mangipakita iti napudno nga interes kadagiti sabsabali.—Salmo 37:21; Roma 15:1-3.
Maysa pay, no apresiarentayo ti naasi a kita ti kinahustisia ti Dios, saantayto nga agannayas a mangukom kadagiti naespirituan a kakabsattayo. Kasanotayo a matarusan ida a kas iti pannakatarus ni Jehova? Saantay kadi a maukom ida maibatay iti bukodtayo a mangidumduma a panangmatmat? Gapuna, namakdaar ni Jesus: “Isardengyo ti manguk-ukom tapno dikay maukom; ta iti panangukom a panguk-ukomyo, maukomkayto; ket ti rukod a pangrukrukodyo, pangrukoddanto kadakayo. Apay, ngarud, a matmatam ti garami iti mata ni kabsatmo, ngem dika imutektekan ti pasanggir iti bukodmo a mata? Wenno kasano a maikunam ken kabsatmo, ‘Palubosannak a mangikkat iti garami iti matam’; idinto nga, adtoy! maysa a pasanggir ti adda iti bukodmo a mata? Managinsisingpet! Umuna nga ikkatem ti pasanggir ti bukodmo a mata, ket kalpasanna makitamto a silalawag no kasano nga ikkaten ti garami iti mata ni kabsatmo.” (Mateo 7:1-5) Ti napudno a panangsukimat kadagiti bukodtayo a kinaimperpekto lapdannatayo a mangukom nga isut’ ibilang ni Jehova a di-nalinteg.
Obligado dagiti nadutokan a panglakayen iti kongregasion a mangukom kadagiti kaso ti nadagsen a panagbasol. (1 Corinto 5:12, 13) No ar-aramidenda dayta, laglagipenda a panggep ti kinahustisia ti Dios ti panangipakita iti asi aginggat’ mabalin. No awan pakaibatayan iti dayta—kas iti kaso dagiti di agbabbabawi a managbasol—saan a mabalin a mangipakita iti asi. Ngem saan nga ilaksid dagiti panglakayen ti kasta a nagbasol iti kongregasion gapu iti panagibales. Mangnamnamada a ti panangilaksid a mismo ti mangriing kenkuana. (Idiligyo ti Ezequiel 18:23.) Iti sidong ti kinaulo ni Kristo, agserbi dagiti panglakayen maigapu iti kinahustisia, ket daytoy iramanna ti panagbalin a kas “maysa a paglemmengan no agangin.” (Isaias 32:1, 2) Masapul ngarud nga ipakitada ti di panangidumduma ken kinanainkalintegan.—Deuteronomio 1:16, 17.
Agmula Kadagiti Bin-i iti Kinalinteg
Bayat nga ur-urayentayo ti nalinteg a baro a lubong ti Dios, masapul a ‘birukentayo ti kinalinteg’ tapno matagiragsaktayo ti anamong ti Dios. (Sofonias 2:3; 2 Pedro 3:13) Nakapimpintas ti pannakayebkas daytoy a kapanunotan babaen kadagitoy a sasao, a masarakan iti Oseas 10:12: “Agmulakayo a maipaay kadakayo met laeng iti kinalinteg; aganikayo iti mayannurot iti kinaimbag. Gugubaenyo ti daga a binaybay-anyo, ta panawen ti panagsapulyo ken Jehova inggana nga isu umay ket mangted iti pammilin iti kinalinteg kadakayo.”
Iti inaldaw a biagtayo, adu ti gundawaytayo nga ‘agmula kadagiti bin-i iti kinalinteg,’ kas iti inyilustrar ni Jesus iti pangngarigna maipapan iti naasi a Samaritano. Siguraduento ni Jehova nga ‘aganitayo iti mayannurot iti kinaimbag.’ No itultuloytayo ti magna iti “dalan ti kinahustisia,” agtultuloy a makaawattayo iti pammilin iti kinalinteg iti sidong ti turay ti Pagarian. (Isaias 40:14) Bayat ti panaglabas ti panawen, awan duadua a maawatantayto pay nga ad-adda a ni Jehova maysa a managayat iti kinalinteg ken kinahustisia.—Salmo 33:4, 5.
[Ladawan iti panid 23]
Ti naasi a Samaritano inladawanna ti kinahustisia ni Jehova
[Ladawan iti panid 23]
Naasian ni Jesus kadagiti naparigatan a tattao, a kasla kadagiti naparpar a runo