Rumbeng Kadi a Bayadam ti Buismo?

“Bayadam ti utangmo iti tunggal nakautangam: No buis ti utangmo, agbayadka iti buis; no impuesto, impuesto; no panagraem, panagraem; no dayaw, dayaw.”​—Roma 13:7, New International Version.

GAPU iti agtultuloy nga ingangato ti buis, kasla narigat a tungpalen ti balakad a naibaga iti ngato. Nupay kasta, dayta ti imbaga ni apostol Pablo, ket nailanad dayta iti Biblia. Awan duadua a raraemem ti Biblia. Ngem mabalin a pampanunotem, ‘Talaga kadi a rumbeng nga agbayad dagiti Kristiano iti amin a buis​—agraman dagidiay ibilang ti dadduma a di nainkalintegan?’

Panunotem ti balakad ni Jesus kadagiti adalanna. Ammona a kagura unay dagiti kailianna a Judio dagiti buis nga impataw ti Roma. Nupay kasta, indagadag ni Jesus: “Ibayadyo ken Cesar ti bambanag ni Cesar, ngem iti Dios ti bambanag ti Dios.” (Marcos 12:17) Makapainteres ta indagadag ni Jesus ti panagbayad iti buis iti mismo a turay nga asideg idin a mangpapatay kenkuana.

Sumagmamano a tawen kalpasanna, imbalakad ni Pablo ti naadaw iti pangrugian. Indagadagna ti panagbayad iti buis, nupay dakkel a gatad iti buis ti us-usaren ti Roma a mangpondo iti militar ken mangsuportar iti imoral ken aglablabes nga estilo ti panagbiag dagiti emperador ti Roma. Apay nga inannurot ni Pablo ti kasta a magurgura a takder?

Dagiti Nangatngato nga Autoridad

Amirisem ti konteksto dagiti sasao ni Pablo. Idiay Roma 13:1, insuratna: “Tunggal kararua paiturayan koma kadagiti nangatngato nga autoridad, ta awan ti autoridad no saan a babaen iti Dios; dagiti adda nga autoridad impasdek ti Dios kadagiti relatibo a saadda.” Idi addaan ti Israel kadagiti managbuteng-Dios nga agtuturay, nalaka laeng a matmatan a paset ti sibiko ken narelihiosuan a rebbengen dagiti umili ti pinansial a panangsuportarda iti pagilian. Ngem kasta met laeng kadi ti rebbengen dagiti Kristiano no dagiti agtuturay ket di manamati ken agdaydayaw kadagiti didiosen? Wen, pareho ti rebbengenda! Sigun iti imbaga ni Pablo, ti Dios inikkanna dagiti agtuturay iti “autoridad” a mangituray.

Adu ti maaramidan dagiti gobierno tapno mataginayon ti urnos. Daytoy ti mangipalubos a maitultuloy dagiti Kristiano ti nadumaduma a naespirituan nga ar-aramidda. (Mateo 24:14; Hebreo 10:24, 25) Kastoy ngarud ti imbaga ni Pablo maipapan kadagiti agdama nga agtuturay ti gobierno: “Dayta ket ministro ti Dios agpaay kenka a pagimbagam.” (Roma 13:4) Ginundawayan a mismo ni Pablo ti proteksion nga impaay kenkuana ti gobierno ti Roma. Kas pagarigan, insalakan dagiti soldado a Romano idi nabiktima iti derraaw. Kalpasanna, nagapelar iti pangukoman ti Roma tapno makapagtultuloy nga agserbi kas misionero.​—Aramid 22:22-29; 25:11, 12.

Nangted ngarud ni Pablo iti tallo a rason iti panagbayad iti buis. Umuna, sinaritana ti “pungtot” dagiti gobierno a mangdusa kadagiti aglabsing iti linteg. Maikadua, inlawlawagna a mariribuk ti konsiensia ti nadiosan a tao no kinusitna ti buisna. Kamaudiananna, impamatmatna a dagiti buis ket bayad laeng dagiti serbisio ti gobierno kas “publiko nga ad-adipen.”​—Roma 13:1-6.

Impangag kadi dagiti Kristiano a kakadua ni Pablo ti imbagana? Nabatad a kasta, ta kinuna ti maikadua-siglo nga agkunkuna a Kristiano a mannurat a ni Justin Martyr (agarup 110 agingga iti 165 K.P.) a ‘natultulok dagiti Kristiano nga agbayad iti buis ngem iti dadduma.’ Itatta, no kalikaguman dagiti gobierno ti panagbayad babaen man iti tiempo wenno kuarta, situtulok dagiti Kristiano nga agtungpal.​—Mateo 5:41.a

Siempre, maipalubos nga aprobetsaren dagiti Kristiano ti aniaman a legal a maksay iti buis. Iti dadduma a kaso, mabalinda a gundawayan ti pannakailaksid iti panagbuis dagiti narelihiosuan nga organisasion. Nupay kasta, kas panangtungpal iti Sao ti Dios, saan a liklikan dagiti Kristiano ti panagbuis. Bayadanda ti buisda, ket bay-anda a naan-anay a tungpalen dagiti autoridad ti rebbengenda no kasanoda nga usaren ti kuarta.

Ti nalabes a buis ket maysa laeng a pamay-an a “ti tao dinominaranna ti tao iti pakadangrananna.” (Eclesiastes 8:9) Maliwliwa dagiti Saksi ni Jehova iti kari ti Biblia a din agbayag, agrairanton ti kinahustisia para iti amin a tattao iti sidong ti gobierno ti Dios​—maysa a gobierno a dinto mangparigat kadagiti tattao babaen iti di nainkalintegan a buis.​—Salmo 72:12, 13; Isaias 9:7.

[Footnote]

[Blurb iti panid 11]

Dagiti immuna a Kristiano “natultulokda nga agbayad iti buis ngem iti dadduma.”​—JUSTIN MARTYR

[Ladawan iti panid 10]

Tungtungpalen dagiti Kristiano dagiti linteg ti panagbuis

[Ladawan iti panid 11]

Kinuna ni Jesus: “Ibayadyo ken Cesar ti bambanag ni Cesar”

[Picture Credit Line iti panid 10]

© European Monetary Institute