“Ni Patay Mapukawto”

“Ti maudi a kabusor, ni patay mapukawto.”​—1 CORINTO 15:26.

1, 2. (a) Ania a namnama dagiti natay ti dinakamat ni apostol Pablo? (b) Ania a saludsod maipapan iti panagungar ti sinungbatan ni Pablo?

“MAMATIAK iti . . . panagungar ti bagi, ken iti biag nga awan inggana.” Kasta ti kuna ti Kredo dagiti Apostol. Agpada a sipapasnek a balbaliksen dayta dagiti Katoliko ken Protestante, a saanda a mautob a dagiti patpatienda ad-adda nga umarngi iti Griego a pilosopia ngem iti aniaman a pinati dagiti apostol. Nupay kasta, linaksid ni apostol Pablo ti Griego a pilosopia ken saan a namati iti imortal a kararua. Kaskasdi, sititibker a namati iti masanguanan a biag ket napaltiingan nga insuratna: “Kas ti maudi a kabusor, ni patay mapukawto.” (1 Corinto 15:26) Ania ti kaipapanan dayta iti matmatay a sangatauan?

² Kas sungbat, sublianantayo ti panangsalaysay ni Pablo iti panagungar a nailanad iti 1 Corinto kapitulo 15. Malagipyo a kadagiti umuna a bersikulo, impasdek ni Pablo ti panagungar kas nagpateg a paset ti Nakristianuan a doktrina. Ita sungbatanna ti espesipiko a saludsod: “Nupay kasta, addanto agkuna: ‘Kasano a mapagungar dagiti natay? Wen, iti ania a kita ti bagi nga umaydanto?’”​—1 Corinto 15:35.

Ania a Kita ti Bagi?

3. Apay a saan idi a mamati dagiti dadduma iti panagungar?

³ Iti panangisaludsodna iti daytoy, mabalin a rinanta ni Pablo a sarangten ti impluensia ti pilosopia ni Plato. Insuro ni Plato nga addaan ti tao iti imortal a kararua a sumina no matay ti bagi. Kadagidiay a kasta a kapanunotan ti nabangonanda, awan duadua a saanen a kasapulan pay ti Nakristianuan a sursuro a panagungar. No saan a matay ti kararua, ania ti panggep ti panagungar? Maysa pay, kasla di nainkalintegan ti panagungar. Apaman a dimmagan ti bangkay, kasano a mapagungar? Kuna ti komentarista ti Biblia a ni Heinrich Meyer a ti ibubusor ti sumagmamano a taga Corinto ket nalabit naibatay iti “pilosopia nga imposible a maisubli ti mangbukel iti bagi.”

4, 5. (a) Apay a di nainkalintegan ti isusupiat dagiti awanan pammati? (b) Ilawlawagyo ti ilustrasion ni Pablo maipapan iti “bukel a lamolamo.” (c) Ania a kita ti bagi ti ited ti Dios kadagiti mapagungar a napulotan?

⁴ Imbutaktak ni Pablo ti kinaubbaw ti panagrasrasonda: “Sika a di nainkalintegan a tao! Ti imulam di mapagbiag malaksid no umuna pay a matay; ket no maipapan iti imulam, imulam, saan a ti bagi a tumaudto, no di ket bukel a lamolamo, mabalin nga, iti trigo wenno aniaman kadagiti dadduma pay; ngem ti Dios ikkanna iti maysa a bagi kas iti pakaay-aywanna, ket iti tunggal maysa kadagiti bin-i ikkanna iti bukodna a bagi.” (1 Corinto 15:36-38) Saan a pagungaren ti Dios ti bagi dagiti tattao idi sibibiagda pay ditoy daga. Imbes ketdi, adda maaramid a panagbalbaliw.

⁵ Inyarig ni Pablo ti panagungar iti panagtubo ti bukel. Awan pagpadaan ti bassit a bukel ti trigo ken ti mula a pagbalinannanto. Kuna ti The World Book Encyclopedia: “No rumusingen ti bukel, adu a danum ti agsepenna. Gapu iti danum, adu a kemikal a panagbalbaliw ti maaramid iti uneg ti bukel. Pagbussogenna met ti bagas ti bukel ket mabtak ti ukis ti bukel.” No ar-arigen, matay ti bukel kas maysa a bukel ket agtubo kas maysa a mula. “Ti Dios ikkanna iti maysa a bagi” ta impasdekna dagiti nasientipikuan a linteg a mangikeddeng iti idadakkelna, ket tunggal bukel maikkan iti bagi sigun iti kakikitana. (Genesis 1:11) Umasping iti dayta, dagiti napulotan a Kristiano matayda nga umuna kas tattao. Kalpasanna, iti panawen nga inkeddeng ti Dios, pagungaren ken ikkanna ida iti interamente a baro a bagi. Kas kinuna ni Pablo kadagiti taga Filipos, ‘ni Jesu-Kristo, baliwannanto ti langa ti naipababa a bagitayo tapno maiyannurot iti nadayag a bagina.’ (Filipos 3:20, 21; 2 Corinto 5:1, 2) Mapagungarda iti espiritu a bagi ken agtaengda iti espiritu a disso.​—1 Juan 3:2.

6. Apay a nainkalintegan a patien a kabaelan ti Dios nga ikkan dagiti mapagungar iti maitutop nga espiritu a bagi?

⁶ Narigat kadi unay a patien daytoy? Saan. Kinuna ni Pablo nga adu a nagduduma a kita ti bagi dagiti animal. Mainayon pay, pinaggidiatna dagiti anghel sadi langit ken dagiti tattao a buklen ti lasag ken dara, a kunkunana: “Adda nailangitan a bagbagi, ken naindagaan a bagbagi.” Nagduduma met ti kita dagiti parsua nga awan biagna. “Ti bituen naiduma iti bituen iti dayag,” kuna ni Pablo, nabayag sakbay a natakuatan ti siensia dagiti nailangitan a bagi a kas kadagiti blue star, red giant, ken white dwarf. Gapuna, saan kadi a nainkalintegan nga ikkan ti Dios dagiti mapagungar a napulotan kadagiti maitutop nga espiritu a bagi?​—1 Corinto 15:39-41.

7. Ania ti kaipapanan ti di panagrupsa? di ipapatay?

⁷ Insaruno a kinuna ni Pablo: “Gapuna kasta met ti panagungar dagiti natay. Maimula iti panagrupsa, maibangon iti di panagrupsa.” (1 Corinto 15:42) Agrupsa ti bagi ti tao, uray no perpekto. Mabalin a patayen dayta. Kas pagarigan, kinuna ni Pablo a ni napagungar a Jesus ket ‘naikeddeng a saanen nga agsubli iti panagrupsa.’ (Aramid 13:34) Ni kaanoman dinton agbiag nga addaan iti agrupsa, uray pay no perpekto, a natauan a bagi. Saan nga agrupsa dagiti bagi nga ited ti Dios kadagiti mapagungar a napulotan​—saan a matay wenno agrunot. Intuloy a kinuna ni Pablo: “Maimula iti pannakaibabain, maibangon iti pannakaipadayag. Maimula iti kinakapuy, maibangon iti pannakabalin. Maimula a maysa a pisikal a bagi, maibangon a maysa a naespirituan a bagi.” (1 Corinto 15:43, 44) Kinuna pay ni Pablo: “Daytoy nga addaan ipapatay masapul nga agkawes iti kinaawan ipapatay.” Ti kinaawan ipapatay kaipapananna ti awan patinggana, di madadael a biag. (1 Corinto 15:53; Hebreo 7:16) Iti kastoy a wagas, umala dagidiay napagungar iti “ladawan daydiay nailangitan,” a ni Jesus, a namagbalin a posible iti pannakapagungarda.​—1 Corinto 15:45-49.

8. (a) Kasanotay nga ammo a dagiti mapagungar isudanto met laeng dagidi tattao idi sibibiagda pay ditoy daga? (b) Aniada a padto ti matungpal inton maaramid ti panagungar?

⁸ Iti baet daytoy a pannakabalbaliw, dagidiay mapagungar isudanto met laeng dagidi tattao idi sakbay a natayda. Mapagungarda nga adda pay la kadakuada dagiti dati a lagip ken agkakaimbag a Nakristianuan a galadda. (Malakias 3:3; Apocalipsis 21:10, 18) Iti daytoy a banag, umaspingda ken Jesu-Kristo. Manipud espiritu, nagbalin a tao. Kalpasanna natay ket napagungar kas maysa nga espiritu. Ngem, “ni Jesu-Kristo isu met laeng idi kalman ken ita nga aldaw, ken iti agnanayon.” (Hebreo 13:8) Anian a nagdayag ti pribilehio dagiti napulotan! Kuna ni Pablo: “Ngem inton daytoy nga agrupsa agkawes iti di panagrupsa ket daytoy nga addaan ipapatay agkawes iti kinaawan ipapatay, iti kasta ti pagsasao maaramidto kas adda a naisurat: ‘Ni patay maalimon iti agnanayon.’ ‘Patay, sadino ti yan ti panagballigim? Patay, sadino ti yan ti panniludmo?’”​—1 Corinto 15:54, 55; Isaias 25:8; Oseas 13:14.

Panagungar Ditoy Daga?

9, 10. (a) Iti konteksto ti 1 Corinto 15:24, ania “ti panungpalan,” ket anianto ti mapasamak mainaig iti dayta? (b) Ania ti masapul a maaramid tapno mapukaw ni patay?

⁹ Adda kadi aniaman a masakbayan dagiti riniwriw nga awanan namnama iti imortal nga espiritu a biag idiay langit? Wen, adda! Kalpasan nga inlawlawagna a maaramid ti panagungar idiay langit kabayatan ti kaadda ni Kristo, dinakamat ni Pablo dagiti sumaganad a mapasamak, a kunkunana: “Sumaganad, ti panungpalan, inton iyawatna ti pagarian iti Dios ken Amana, inton maiyegnan iti pannakapukaw ti isuamin a gobierno ken isuamin a kinaturay ken pannakabalin.”​—1 Corinto 15:23, 24.

¹⁰ “Ti panungpalan” isu ti panagngudo ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo, inton sipapakumbaba ken sisusungdo nga iyawat ni Jesus ti Pagarian iti Dios ken Amana. (Apocalipsis 20:4) Natungpalton ti panggep ti Dios nga “ummongen manen a sangsangkamaysa dagiti isuamin a bambanag ken Kristo.” (Efeso 1:9, 10) Ngem, umuna pay a pukawen ni Kristo “ti isuamin a gobierno ken isuamin a kinaturay ken pannakabalin” a bumusbusor iti pagayatan ti Soberano a Dios. Saan laeng a ti pannakadadael a mapasamak inton Armagedon ti ramanen daytoy. (Apocalipsis 16:16; 19:11-21) Kinuna ni Pablo: “Masapul nga agturay [ni Kristo] kas ari agingga a ti Dios maikabilna amin dagiti kabusorna iti babaen dagiti sakana. Kas ti maudi a kabusor, ni patay mapukawto.” (1 Corinto 15:25, 26) Wen, naikkatton amin nga epekto ti Adamiko a basol ken ipapatay. Nasken ngarud a nairuarton ti Dios dagiti amin nga adda kadagiti “pakalaglagipan a tanem” babaen ti panangpagungarna kadagiti natay.​—Juan 5:28.

11. (a) Kasanotay nga ammo a kabaelan ti Dios a parsuaen manen dagiti natay a kararua? (b) Ania a kita ti bagi ti maitedto kadagidiay mapagungar ditoy daga?

¹¹ Kaipapanan daytoy ti pannakaparsua manen dagiti natauan a kararua. Imposible? Saan, ta ipatalged kadatayo ti Salmo 104:29, 30 (NW) a kabaelan ti Dios nga aramiden dayta: “No ikkatem ti espirituda, matayda, ket agsublida iti tapok. No ibaonmo ti espiritum, maparsuada.” Nupay dagiti mapagungar ket isudanto met laeng dagidi tattao idi sakbay a natayda, saanto a kasapulan a maisubli kadakuada ti dati a bagida. Kas kadagidiay mapagungar idiay langit, ikkan ida ti Dios iti bagi kas pagayatanna. Di pagduaduaan a nasalun-atto ti baro a bagida ken umarngi iti sigud a bagida tapno mabigbig ida dagiti patpatgenda.

12. Kaano a maaramid ti panagungar ditoy daga?

¹² Kaanonto a maaramid ti panagungar ditoy daga? Kinuna ni Marta maipapan iti natay a kabsatna, a ni Lazaro: “Ammok a bumangonto inton panagungar iti kamaudianan nga aldaw.” (Juan 11:24) Kasanona nga ammo dayta? Idi kaaldawanna, mapagsusupiatan ti panagungar, ta mamati dagiti Fariseo iti dayta idinto ta saan a mamati dagiti Saduceo. (Aramid 23:8) Ngem, ammo la ketdi ni Marta ti maipapan kadagiti saksi kasakbayan dagiti Kristiano a nangnamnama iti panagungar. (Hebreo 11:35) Mabalin a naawatanna met manipud iti Daniel 12:13 a maaramidto ti panagungar iti kamaudianan nga aldaw. Mabalin a ni Jesus pay ketdi ti nakaammuanna iti daytoy. (Juan 6:39) Maipatang dayta “kamaudianan nga aldaw” iti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo. (Apocalipsis 20:6) Anian a makapagagar dayta nga “aldaw” inton mangrugi daytoy naindaklan a pasamak!​—Idiligyo ti Lucas 24:41.

Siasino ti Agungar?

13. Ania a sirmata maipapan iti panagungar ti nailanad iti Apocalipsis 20:12-14?

¹³ Iti Apocalipsis 20:12-14, nailanad ti sirmata ni Juan maipapan iti panagungar ditoy daga: “Nakitak dagiti natay, dagiti dadakkel ken dagiti babassit, a sitatakder iti sanguanan ti trono, ket naukrad dagiti lukot. Ngem sabali pay a lukot ti naukrad; dayta ti lukot ti biag. Ket dagiti natay naukomda manipud kadagidiay bambanag a naisurat kadagiti lukot sigun kadagiti aramidda. Ket ti baybay inyawatna dagidiay natay nga adda kenkuana, ket ni patay ken ti Hades inyawatda dagidiay natay nga adda kadakuada, ket naukomda a tumunggal maysa sigun kadagiti aramidda. Ket ni patay ken ti Hades naitappuakda iti danaw nga apuy. Daytoy kaipapananna ti maikadua nga ipapatay, ti danaw nga apuy.”

14. Siasinonto ti mairaman kadagidiay mapagungar?

¹⁴ Agungarto “dagiti dadakkel ken dagiti babassit,” agpadpada dagiti nalatak ken nanumo a tattao a nagbiag ken natay. Kinapudnona, mapagungarto uray dagiti maladaga! (Jeremias 31:15, 16) Iti Aramid 24:15, adda maysa pay a napateg a detalye a naipalgak: “Addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” Mairaman kadagiti “nalinteg” dagiti nalatak a matalek a lallaki ken babbai idi ugma, kas kada Abel, Enoc, Noe, Abraham, Sara, ken Rahab. (Hebreo 11:1-40) Panunotenyo laengen, makasaotayto dagiti kasta a tattao ken maammuantayto dagiti detalye dagiti naimatanganda a pasamak idi ugma a nailanad iti Biblia! Mairamanto met kadagiti “nalinteg” dagiti rinibu a managbuteng-Dios a tattao a natay kadagiti kallabes a panawen ken awanan iti nailangitan a namnama. Adda kadi kameng ti pamiliayo wenno patpatgenyo a nalabit maysa kadagitoy? Anian a makaliwliwa a maammuan a makitayonto manen ida! Ngem, siasino dagiti “nakillo” a tattao nga agungarto met? Dagiti minilion, nalabit binilion, a tattao a natay nga awanan iti gundaway a makaammo ken mangyaplikar iti kinapudno a masarakan iti Biblia.

15. Ania ti kayat a sawen ti ‘pannakaukom [dagiti napagungar] manipud kadagidiay bambanag a naisurat kadagiti lukot’?

¹⁵ Kasano a dagiti mapagungar ‘maukomdanto manipud kadagidiay bambanag a naisurat kadagiti lukot sigun kadagiti aramidda’? Dagitoy a lukot ket saan a rekord dagiti napalabas nga aramidda; idi natayda, naabsueltoda kadagiti basol a naaramidda bayat ti panagbiagda. (Roma 6:7, 23) Nupay kasta, dagiti tattao a mapagungar addadanto pay laeng iti sidong ti Adamiko a basol. No kasta, dagitoyto a lukot ti pakailanadan dagiti nadibinuan nga instruksion a masapul a tungpalen ti isuamin tapno magunggonaanda a naan-anay iti daton ni Jesu-Kristo. Inton maikkat ti maudi nga epekto ti Adamiko a basol, naan-anayton a ‘mapukaw ni patay.’ Iti ngudo ti sangaribu a tawen, ti Dios “agbalinto nga isuamin a bambanag iti tunggal maysa.” (1 Corinto 15:28) Saanton a kasapulan ti tao ti panangibabaet ti Nangato a Padi wenno Mannubbot. Maisublinto ti intero a sangatauan iti perpekto a kasasaad a tinagiragsak ni Adan idi damo.

Naurnos a Panagungar

16. (a) Apay a nainkalintegan a patien a naurnosto ti panagungar? (b) Siasinonto ti nalabit karaman kadagiti umuna a mapagungar manipud kadagiti natay?

¹⁶ Tangay naurnos ti nailangitan a panagungar, “tunggal maysa iti bukodna a saad,” nabatad a ti panagungar ditoy daga dinto mangparnuay iti nariribuk a panagadu ti tao. (1 Corinto 15:23) Nakaaawat, nasken a maasikasonto dagiti kapagpagungar. (Idiligyo ti Lucas 8:55.) Kasapulandanto ti pisikal a taraon ken​—napatpateg pay​—ti naespirituan a tulong iti pananggun-od iti makaited-biag a pannakaammo maipapan ken Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo. (Juan 17:3) No aggigiddanda amin nga agungar, imposible a maasikaso ida a naimbag. Nainkalintegan a panunoten a progresibo a maaramid ti panagungar. Nalabit karamanto kadagidiay umuna a mapagungar dagiti matalek a Kristiano a natay sakbay la unay ti panungpalan ti sistema ni Satanas. Manamnamatayo met ti nasapa a panagungar dagiti matalek a lallaki idi ugma nga agserbinto kas “piprinsipe.”​—Salmo 45:16.

17. Ania dagiti sumagmamano a banag maipapan iti panagungar ti di sungbatan ti Biblia, ket apay a saan koma a masikoran dagiti Kristiano kadagiti kasta a banag?

¹⁷ Nupay kasta, saantay koma nga agbalin a dogmatiko maipapan iti kakasta a banag. Adu dagiti saludsod a di sungbatan ti Biblia. Saanna a dinakamat dagiti detalye no kasano, kaano, wenno sadinonto a mapagungar dagiti tattao. Saanna nga ibaga kadatayo no paggianan, no kasano a mataraonan, ken no kasano a makawesan dagidiay mapagungar. Saantay met a masinunuo no kasano nga asikasuen ni Jehova dagiti banag a kas iti panangpadakkel ken panangaywan kadagiti napagungar nga ubbing wenno no kasanona a tamingen dagiti kasasaad a nalabit pakaseknan dagiti gagayyem ken patpatgentayo. Pudno, natural laeng a maisaludsodtayo dagiti kasta a banag; ngem di nainsiriban ti agsayang iti panawen a mangsungbat kadagiti saludsod a di masungbatan iti agdama. Ti masapul nga ipamaysatayo isu ti panagserbi a simamatalek ken Jehova ken ti pananggun-od iti biag nga agnanayon. Insaad dagiti napulotan a Kristiano ti namnamada iti nadayag a pannakapagungarda idiay langit. (2 Pedro 1:10, 11) Mangnamnama dagiti “sabsabali a karnero” iti agnanayon a tawid iti naindagaan a pagturayan ti Pagarian ti Dios. (Juan 10:16; Mateo 25:33, 34) No maipanggep kadagiti adu a detalye maipapan iti panagungar a ditay ammo, basta agtalektayo laeng ken Jehova. Natalged ti masanguanan a kinaragsaktayo iti ima Daydiay ‘makapennek iti tarigagay ti isuamin a nabiag.’​—Salmo 145:16; Jeremias 17:7.

18. (a) Ania a panagballigi ti intampok ni Pablo? (b) Apay a makapagtalektayo iti namnama a panagungar?

¹⁸ Ginibusan ni Pablo ti argumentona babaen ti panangikunana: “Pagyamanan iti Dios, ta itedna kadatayo ti balligi babaen ken Apotayo a Jesu-Kristo!” (1 Corinto 15:57) Wen, maparmek ti Adamiko nga ipapatay babaen ti daton a panubbot ni Jesu-Kristo, ket agpada a mairanud dagiti napulotan ken dagiti “sabsabali a karnero” iti dayta a balligi. Siempre, addaan dagiti “sabsabali a karnero” a sibibiag ita iti namnama a naidumduma iti daytoy a kaputotan. Kas paset ti umad-adu a “dakkel a bunggoy,” mabalin a makalasatdanto iti sumungsungad a “dakkel a rigat” ket saandanto a pulos mapasaran ti pisikal nga ipapatay! (Apocalipsis 7:9, 14) Nupay kasta, uray dagidiay matay gapu iti “panawen ken di mapakpakadaan a pasamak” wenno iti ima dagiti pasurot ni Satanas, makapagtalekda iti namnama a panagungar.​—Eclesiastes 9:11, NW.

19.Ania a pammagbaga ti masapul nga ipangag dagiti amin a Kristiano itatta?

¹⁹ Gapuna, seggaantayo dayta nadayag nga aldaw inton mapukaw ni patay. Ti di maisin a panagtalektayo iti panagungar nga inkari ni Jehova ikkannatayo iti realistiko a panangmatmat kadagiti bambanag. Aniaman ti mapasamak kadatayo iti daytoy a biag​—uray pay no mataytayo​—awan ti makarabsut kadatayo iti gunggona nga inkari ni Jehova. Gapuna, ti maudi a pammagba ni Pablo kadagiti taga Corinto ket maitutop ita kas idi dua ribu a tawenen ti napalabas: “Iti kasta, dungdunguek a kakabsat, agbalinkayo a natibker, di magaraw, a kankanayon nga aduankayo ti aramiden iti trabaho ti Apo, nga ammoyo a ti panagbannogyo saan nga ubbaw mainaig iti Apo.”​—1 Corinto 15:58.

Mailawlawagyo Kadi?

◻ Kasano a sinungbatan ni Pablo ti saludsod no ania a kita ti bagi ti maited kadagiti napulotan iti pannakapagungarda?

◻ Kaano ken kasanonto a mapukaw ni patay?

◻ Siasinonto ti karaman kadagiti mapagungar ditoy daga?

◻ Ania koma ti kababalintayo maipapan kadagiti banag a di masungbatan ti Biblia?

[Ladawan iti panid 20]

“Matay” ti bukel babaen ti dakkel a panagbalbaliwna

[Dagiti Ladawan iti panid 23]

Karamanto kadagidiay mapagungar dagiti matalek a lallaki ken babbai idi ugma, kas kada Noe, Abraham, Sara, ken Rahab

[Ladawan iti panid 24]

Panawento ti dakkel a panagrag-o ti panagungar!