Ania ti Kasapulan iti Naballigi a Panagasawa?

Bumatokka aya iti karayan a saanmo nga umuna a sursuruen ti aglangoy? Mabalin a makadangran​—makapapatay pay ketdi​—ti kasta a minamaag nga aramid. Ngem panunotem no mano a tattao ti agdarasudos nga agasawa a saanda unay ammo no kasano nga ibaklay dagiti nainaig a rebbengen.

KINUNA ni Jesus: “Asino kadakayo a kayatna ti mangbangon ti maysa a torre ti saan nga agtugaw nga umuna ket patta-pattaenna ti magastos, tapno kitaenna no adda umanay a pangleppasna iti dayta?” (Lucas 14:28) No pudno dayta iti panangbangon iti torre, pudno met dayta iti panagasawa. Dagidiay mayat nga agasawa siaannad koma a tingitingenda dagiti ramanen ti panagasawa tapno masiertoda a maaramidda dagita.

Panangusig iti Panagasawa

Pudno a maysa a bendision ti addaan iti katakunaynay iti ragsak ken liday. Mapunnuan ti panagasawa ti kurang gapu iti liday wenno pannakaupay. Mabalinna a penken ti nakayanakan a panagtarigagay iti ayat, kadua, ken kasinninged. Addaan naimbag a rason ti Dios a nagkuna kalpasan ti panangparsuana ken Adan: “Saan a nasayaat nga agmaymaysa ti tao: yaramidakto ti katulonganna a maitutop kenkuana.”​—Genesis 2:18; 24:67; 1 Corinto 7:9.

Wen, ti panagasawa marisutna ti dadduma a parikut. Ngem mangyeg met dayta kadagiti baro a problema. Apay? Agsipud ta ti panagasawa isu ti panamagtipon iti dua nga aggidiat a personalidad a nalabit agtunos ngem pulos a di agpada. Ngarud, uray dagiti agkabagayan nga agassawa, mapadasanda ti sagpaminsan a panagsubang. Insurat ni Kristiano nga apostol Pablo a dagidiay agasawa addanto “rigat iti lasagda”​—wenno “saem ken sennaay iti nainlasagan a biag,” kas kuna ti The New English Bible.​—1 Corinto 7:28.

Negatibo aya ti panangmatmat ni Pablo? Saan! Idagdagadagna laeng kadagidiay agngayangay nga agasawa nga agbalinda a realistiko. Ti pannakarikna iti napalaus a ragsak no magustuam ti maysa a tao ket saan a husto a pagrukodan no anianto ti biagyo nga agassawa kadagiti bulan ken tawtawen kalpasan ti kallaysa. Addaan ti tunggal panagasawa kadagiti naisalsalumina a karit ken parparikut. Ti problema ket no kasano a tamingen dagitoy no tumaudda, saan a no tumauddanto.

Dagiti parikut ipaayanda ti agassawa iti gundaway a mangipakita iti kinapudno ti ayatda iti maysa ken maysa. Kas panangyilustrar: Kasla nadaeg ti maysa a bapor no nakapondo iti pier. Nupay kasta, mapaneknekan laeng ti kinatibkerna no addan iti taaw​—nalabit uray kadagiti umablat a dalluyon no agbagyo. Umasping iti dayta, ti kinalagda ti singgalut ti panagasawa ket saan laeng a maibatad kadagiti kanito ti natalinaay a romantiko a kasasaad. No dadduma, masubok dayta iti sidong dagiti narikut a kasasaad, a sadiay madaeran ti agassawa dagiti kakasla bagyo a pakarigatan.

Tapno maaramid dayta, nasken nga agkinnumit ti agassawa, ta pinanggep ti Dios a ti lalaki “tumiponto iti asawana” ket ti dua “agbalindanto a maysa a lasag.” (Genesis 2:24) Adu a tattao ita ti maamak a makikumit. Ngem, nainkalintegan laeng a ti dua a tao a pudno nga agin-innayat kayatda ti mangaramid iti serioso a karinkari a saanda nga agsinsina. Ti pannakikumit ikkanna ti panagasawa iti dignidad. Ipaayna ti pangibasaran iti panagtalek, nga aniaman ti mapasamak, agtinnulong ti agassawa.a No saankayo a nakasagana iti kasta a pannakikumit, talaga a saankayo pay a nakasagana nga agasawa. (Idiligyo ti Eclesiastes 5:4, 5.) Uray dagidiay kasadon, kasapulan a parayrayenda ti panangapresiarda iti kinapateg ti pannakikumit iti manayon a panagasawa.

Usigem ti Bagim

Awan duadua a maibinsabinsam dagiti kayatmo a galad ti maasawam. Nupay kasta, narigrigat ti panangusig iti mismo a bagim tapno maikeddengmo no kasanoka a makatulong iti panagasawa. Napateg ti panangsukimat iti bagim, agpadpada sakbay ken kalpasan ti panagkinnari iti panagasawa. Kas pagarigan, saludsodem iti bagim dagiti sumaganad a saludsod.

• Sidadaanak kadi a mangaramid iti tungpal-biag a pannakikumit iti asawak?​—Mateo 19:6.

Idi kaaldawan ti propeta ti Biblia a ni Malakias, adu a lallaki ti nangisina kadagiti babbaketda, nalabit tapno mangasawada iti ub-ubing a babbai. Kinuna ni Jehova a natinep ti altarna iti lulua dagiti nabaybay-an nga assawa a babbai, ket kinondenarna dagiti lallaki a ‘nangliput’ kadagiti assawada.​—Malakias 2:13-16.

• No agpalplanoak nga agasawa, nalabsak kadin ti naganus nga edad a narugso dagiti seksual a rikrikna ket nalabit lapdanna ti nasimbeng a pangngeddeng?​—1 Corinto 7:36.

“Nakapegpeggad ti nasapa unay a panagasawa,” kuna ni Nikki, a 22 ti tawenna idi nakiasawa. Imballaagna: “Agtultuloy nga agbaliw dagiti rikna, kalat, ken pagay-ayatam manipud iti panawen nga agngudo ti kinaagtutubom agingga iti katengngaan ti edad a 20 agingga a sakbay nga agtawenka iti 30.” Siempre, saan laeng nga edad ti pagrukodan a sisasaganakan nga agasawa. Nupay kasta, ti panagasawa ti maysa a dina pay nalabsan ti kinaagtutubo no karusrusat ken karugrugsuan ti seksual a rikrikna mabalin a kullaapanna ti panagpampanunot ti maysa ket mabulsek kadagiti posible a rumsua a parikut.

• Ania dagiti galadko a makatulongto kaniak iti naballigi a panagasawa?​—Galacia 5:22, 23.

Insurat ni apostol Pablo kadagiti taga Colosas: “Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti nadungngo a panagayat ti pannakipagrikna, kinamanangaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Colosas 3:12) Maitutop daytoy a balakad kadagidiay agngayngayangay nga agasawa kasta met kadagidiay naasawaanen.

• Nataenganakon aya kas rebbengna tapno masaranayko ti asawak kadagiti narikut a panawen?​—Galacia 6:2.

“No rumsua dagiti parikut,” kuna ti maysa a doktor, “adda pagannayasan a mangpabasol iti asawa. Saan nga importante unay no siasino ti mapabasol. Imbes ketdi, importante no kasano a makapagbinnulig ti agassawa a mangpasayaat iti relasionda.” Agaplikar iti agassawa dagiti sasao ni masirib nga Ari Solomon. “Ti dua naim-imbagda ngem iti maysa,” insuratna, “ta no matuang [ti maysa], ti maysa bangonennanto ti kaduana; ngem asi pay daydiay nga agwaywayas intono matuang, ket awanan iti sabali a mangbangon kenkuana.”​—Eclesiastes 4:9, 10.

• Naragsak ken positiboak kadi, wenno kankanayonak a naalidunget ken negatibo?​—Proverbio 15:15.

Ti tao a negatibo matmatanna a saan a nasayaat ti tunggal aldaw. Ti panagasawa saan a simimilagro a balbaliwanna daytoy a kababalin! No kritiko wenno negatibo ti baro man wenno balasang, kritiko ken negatibonto latta no maasawaan. Mabalin a pakaigapuan iti nakaro a kinairteng iti panagasawa ti kasta a negatibo a panangmatmat.​—Idiligmo ti Proverbio 21:9.

• Kalmadoak kadi iti sidong ti narikut a kasasaad, wenno diak mamedmedan nga ipeksa ti pungtotko?​—Galacia 5:19, 20.

Nabilin dagiti Kristiano nga agbalinda a “nabannayat maipapan iti panagpungtot.” (Santiago 1:19) Sakbay ken kabayatan ti panagasawa, ti lalaki wenno babai ikagumaanna koma ti agbiag a maitunos iti daytoy a balakad: “Agpungtotkayo, ngem nupay kasta dikay agbasol; ti init saannakay koma a malnekan a sipupungtot.”​—Efeso 4:26.

Panangsukimat iti Agbalinto nga Asawam

“Ti manakem a tao matmatanna a nalaing ti papananna,” kuna ti maysa a pagsasao iti Biblia. (Proverbio 14:15) Talaga a pudno daytoy maipapan iti panagpili iti maasawa. Ti panangpili iti maasawa ket maysa kadagiti kapatgan a pangngeddeng nga aramiden ti maysa a lalaki wenno babai. Ngem, napaliiwen nga adu a tattao ti mangbusbos iti ad-adu a panawen a mangdesidir no ania a lugan ti gatangenda wenno sadino ti pageskuelaanda ngem no siasino ti asawaenda wenno pakiasawaanda.

Iti kongregasion Kristiano, dagidiay pakaitalkan iti rebbengen “masubokda koma nga umuna no iti pannakaikari.” (1 Timoteo 3:10) No pampanunotem ti agasawa, kayatmo a masierto no ‘maikari’ daydiay maasawam. Kas pagarigan, usigem ti sumaganad a salsaludsod. Nupay dagiti saludsod naidatagda iti panangmatmat ti babai, adu kadagiti prinsipio ti agaplikar met iti lalaki. Ket uray dagidiay kasado, mabalinda met a magunggonaan iti panangusigda kadagitoy a punto.

• Ania ti pakasarsaritaanna?​—Filipos 2:19-22.

Iladawan ti Proverbio 31:23 ti asawa a lalaki a “mabigbig kadagiti ruruangan, no makipagtugaw kadagiti panglakayen iti daga.” Dagiti panglakayen iti siudad agtugawda idi kadagiti ruangan ti siudad a mangukom. Nabatad ngarud nga addaan iti akem a pagtalkan ti umili. Ti panangmatmat dagiti sabsabali iti maysa a lalaki iparipiripna ti pakasarsaritaanna. No mayanatup, panunotem met a naimbag no kasano ti panangmatmat kenkuana dagidiay adda iti babaen ti autoridadna. Mabalin nga ipasimudaag daytoy kenka, kas asawana, no kasanomto a matmatan.​—Idiligmo ti 1 Samuel 25:3,23-25.

• Ania ti moralidadna?

Ti nadiosan a sirib ket “umuna iti amin nadalus.” (Santiago 3:17) Ad-adda kadi nga interesado ti mainanama nga asawaem iti seksual a panagpennekna ngem iti takderyo a dua iti imatang ti Dios? No dina ikagumaan ita ti agbiag a mayalubog kadagiti moral a pagalagadan ti Dios, ania ti pamatiam a kastanto ti aramidenna kalpasan ti kasar?​—Genesis 39:7-12.

• Kasano ti panangtratona kaniak?​—Efeso 5:28, 29.

Saritaen ti libro ti Biblia a Proverbio ti maipapan iti asawa a lalaki a “sitatalek” iti baketna. “Idaydayawna” pay. (Proverbio 31:11, 28) Saan a napalaus ti imonna, wenno di-nainkalintegan kadagiti inanamaenna. Insurat ni Santiago a ti sirib manipud ngato ket “natalna, nainkalintegan, . . . napno iti asi ken naimbag a bungbunga.”​—Santiago 3:17.

• Kasano ti panangtratona kadagiti kameng ti pamiliana?​—Exodo 20:12.

Saan laeng a maikalikagum kadagiti annak ti panagraem kadagiti nagannak. Kuna ti Biblia: “Ipangagmo ni amam a nagputot kenka, ken dika lalaisen ni inam intono bumaket.” (Proverbio 23:22) Makapainteres ti insurat ni Dr. W. Hugh Missildine: “Adu kadagiti pakarigatan ken di panagtunos iti pagassawaan ti nalabit naliklikan koma​—wenno uray kaskasano napakadaan​—no ti nobio ken ti nobia pinasiarda ti pagtaengan ti maysa ken maysa iti ordinario a kasasaad ket pinaliiwda ti panaglalangen ti “nobio” wenno ti “nobia” ken dagiti nagannak kenkuana. Ti panangtratona kadagiti dadakkelna apektarannanto ti kababalinna iti agbalinto nga asawana. Nasken nga iyimtuod ti maysa: ‘Mayatak aya a matrato kas iti panangtratona kadagiti dadakkelna?’ Ken ti panangtrato dagiti dadakkelna kenkuana ket nasayaat a pakakitaan no kasanonanto a tamingen ti bagbagina ken no anianto ti namnamaenna a kababalinmo kenkuana​—kalpasan ti honeymoon.”

• Agannayas kadi nga agpungtot wenno agbassawang?

Ibalakad ti Biblia: “Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao.” (Efeso 4:31) Binallaagan ni Pablo ni Timoteo maipapan kadagiti sumagmamano a Kristiano nga “adda sakitna iti isip maipapan kadagiti panagus-usisa ken panagsusupiat maipapan kadagiti sasao” ken ‘naapal, mannakiringgor, nabassawang ti panagsasaoda, nadangkes ti at-atapda, agsusupiatda a sidadawel maipapan kadagiti babassit a bambanag.’​—1 Timoteo 6:4, 5.

Mainayon pay, insurat ni Pablo a ti maikari kadagiti naisangsangayan a pribilehio iti kongregasion rumbeng a “saan a manangkabil”​—sigun iti orihinal a Griego a sao, “saan a naranggas.” (1 Timoteo 3:3, footnote iti Reference Bible) Saan a mabalin a nadamsak wenno nabassawang nga agsasao kadagiti tattao. Saan a maiparbeng a pakiasawaan ti tao nga agannayas a mangranggas iti kanito a makaunget.

• Ania dagiti kalatna?

Dagiti dadduma agpabaknangda ket apitenda ti di maliklikan a bungana. (1 Timoteo 6:9, 10) Awan direksion ti biag dagiti dadduma, awan kalatda. (Proverbio 6:6-11) Nupay kasta, ti nadiosan a tao ipakitana ti kas iti determinasion ni Josue, a nagkuna: “No siak ken ti balayko [“sangakabbalayak,”], agserbikamto ken Jehova.”​—Josue 24:15.

Dagiti Gunggona ken Rebbengen

Maysa a nadibinuan nga institusion ti panagasawa. Inautorisaran ken impasdek daytoy ni Jehova a Dios. (Genesis 2:22-24) Diniseniona ti urnos ti panagasawa tapno mabukel ti mataginayon a singgalut iti nagbaetan ti lalaki ken babai, iti kasta makapagbinnuligda. No maalagad dagiti prinsipio ti Biblia, manamnama a masagrap ti agassawa ti naragsak a panagbiag.​—Eclesiastes 9:7-9.

Ngem, sipapanunottay koma nga agbibiagtayo iti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Impadto ti Biblia a kabayatan daytoy a tiempo, dagiti tattao “managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, napalangguad, natangsit, . . . saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, . . . mangliliput, natangken ti uloda, natangsit a buyogen ti panagpannakkel.” (2 Timoteo 3:1-4) Mabalin a dakkel ti epektona dagitoy a galad iti panagasawa. Ngarud, rumbeng a panunoten a sipapasnek dagidiay agngayangay nga agasawa dagiti mairaman iti daytoy. Ket dagidiay addaanen iti asawa, nasken nga itultuloyda a pasayaaten ti panagasawada babaen ti panagsursuro ken panangsurot iti panangidalan ti Dios a masarakan iti Biblia.

Wen, nasayaat no kumita dagiti agpalplano nga agasawa iti labes ti aldaw ti kasar. Ket panunoten koma ti amin ti biag ti naasawaan saan laeng a ti mismo a panagkasar. Agpaiwanwankayo ken Jehova tapno agbalinkayo a realistiko saan laeng a romantiko. Iti kasta, nalabit matagiragsakyonto ti naballigi a panagasawa.

[Footnote]

[Kahon iti panid 5]

“Ti Kasayaatan a Nabasak a Pannakailadawan ti Ayat”

“Kasanom nga ammo a talaga nga agayatkan?” insaludsod ni Dr. Kevin Leman. “Adda daanen a libro a nangiladawan iti ayat. Agarup dua ribu a tawenen ti kadaanna, ngem kaskasdi nga isu ti kasayaatan a nabasak a pannakailadawan ti ayat.”

Tuktukoyen ni Dr. Leman ti sasao ni Kristiano nga apostol Pablo a masarakan iti Biblia idiay 1 Corinto 13:4-8:

“Ti ayat mabayag-panagituredna ken manangaasi. Ti ayat saan a managimun, saan nga agpangas, saan nga agtangsit, saan a naalas ti panagtigtignayna, saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan, saan a magargari nga agpungtot. Saanna nga ing-ingpen ti pannakadangran. Saanna a pagrag-oan ti kinakillo, no di ket makipagrag-o iti kinapudno. Anusanna ti isuamin a bambanag, patienna ti isuamin a bambanag, inanamaenna ti isuamin a bambanag, ibturanna ti isuamin a bambanag. Ti ayat saan a pulos aggibus.”

[Kahon iti panid 8]

Mabalin a Makaallilaw Dagiti Rikrikna

Nabatad nga ammo unay ti balasang a Sulamita idi panawen ti Biblia ti makaallilaw ti bileg ti romantiko a rikrikna. Idi agrayo kenkuana ni mannakabalin nga Ari Solomon, imbagana kadagiti kakaduana a babbai ‘a dida tignayen, wenno riingen ti ayatna, agingga iti pagayatanna.’ (Kanta ni Solomon 2:7) Di impalubos daytoy masirib a balasang nga impluensiaan dagiti gagayyemna ti rikriknana. Praktikal met daytoy kadagidiay agngayngayangay ita nga agasawa. Pengdam a naimbag dagiti riknam. No makiasawaka, saan koma a tapno laeng makuna nga addan asawam no di ket gapu ta ay-ayatem ti tao a pakikallaysaam.

[Ladawan iti panid 6]

Uray dagidiay nabayagen a naasawaan mabalinda a mapalagda ti singgalut ti panagadawada

[Ladawan iti panid 7]

Kasano ti panangtratona kadagiti nagannak kenkuana?