Ti Panangmatmat ti Biblia
Pudno Aya a Dakes ti Agsigarilio?
“APAY a dika agtabako no tagiragsakem dayta? No pagpeggadek ti salun-atko, biangkon dayta.” Kadagiti minilion a pagragsakanda ti agsigarilio, ti kasta a “panagrason” kasla makakumbinsir.
Ngem, dagiti report ti pagiwarnak idi 1985 pabasolenna ti panagsigarilio a gapu ti ipapatay dagiti 100,000 iti tinawen idiay Britania, 350,000 iti tinawen idiay Estados Unidos, ken ti kakatlo dagiti amin nga ipapatay idiay Grecia. Ti sentido komon isingasingna a ti sosiedad dina koma laksiden ti moral a kaipapanan dagitoy a bilang. Ngem pudno a laklaksidenna. Apay?
Ti maysa a banag ket, adu a papangulo ti relihion ti agkedked a mangpilit kadagiti arbanda nga agsardeng nga agsigarilio. Ti panangmatmatda ti inyebkas ti autor iti maysa a libro a maawagan The Christian Moral Vision. Awan makitana “a nainkalintegan a moral a pakapilitan” ti maysa a, “nupay nausignan ti peggad . . . [ituloyna] ti agsigarilio gapu iti ipaayna a ragsak.” Ngem daytoy kadi ti panangmatmat ti Biblia? Ti kadi “ragsak” pagbalinenna a nainkalintegan ti mangala iti di kasapulan a panagpeggad?
Saan, saan a nainkalintegan. Saan kadi nga ad-adda a nainkalintegan ti panangpadas nga agtalinaed a nasayaat ti salun-atna iti pisikal ken iti mental? Maipaay a pagimbagantayo ken gapu iti panagraem kadagiti inay-ayattayo ken iti Namarsuatayo, kunaen ti Biblia a masapul nga “agdalustay koma iti amin a kita ti kinarugit [polusion] iti lasag ken espiritu.” (2 Corinto 7:1; Kingdom Interlinear) Ti kadi pannakadangran manipud iti tabako agpatingga iti pisikal a bagi?
Ania ti Aramidenna iti Biagyo
Ti panagtabako mabalin a sititibker a petpetannakayo saan laeng nga iti pisikal no di ket iti mental. Malaksid iti panangrugitna iti bagi ti maysa, ti tabako umagsep iti isuamin nga “espiritu” a pampanunoten, ar-aramiden, ken ay-ayamen dagiti managusar ti tabako—ti mismo a kasasaad ti inaldaw a panagbiagda. Inamin ti maysa a mannurat iti Readers Digest: “No awan ti inaldaw a rasionko a sigarilio, diak makasurat, makapangan, makaturog, mabaelan ti makidenna, wenno makiragragsak kadagiti annakko.”
Apay a kasta unay ti pannakaigamer ti tabako iti panagbiag dagiti tattao, uray pay agingga iti punto a mamagbalin kadakuada a mangmatmat iti sabali a pamay-an no sangsanguenda ti kamaudianan a pakadangran—ti ipapatay? Maipapan iti Britania, ti sikiatrista a ni Judy Greenwood nagsurat iti Glasgow Herald nga Enero 3, 1985: “No 100,000 a tattao ti natay manipud iti aniaman a sabali a mabalin a lapdan a makagapu, . . . dayta ti mabalin a nanggargari iti nasional a pannakapungtot. . . . Ngem ti panagsigarilio ket naiduma . . . Daytoy a partikular a sosial a pannakaadikto naigameren iti kulturatayo ken komersiotayo . . . ta kasla nakapataudtayon iti pannakabulsek iti nasional a sentido komontayo.”
Ti Naespirituan a Pannakadangran iti Pannakaadikto
Wen, ti pannakaadikto, saan laeng a ti ragsak, ti mangpataud iti daytoy a moral a pannakabulsek iti “espiritu” ti publiko ita. Ket ni Dr. Richard Pollin, direktor ti National Institute on Drug Abuse (E.U.A.), kunaenna a ti panagsigarilio ti kasiseriosuan ken kasaknapan a pannakaadikto iti lubong—nakarkaro pay ngem heroin.
Ti panangmatmat ti Biblia awanan iti kasta a pannakabulsek maipapan iti makaadikto a sustansia a mamagbalin kadatayo nga adipen iti ugali ken kasta met kadagiti tattao nga aglaklako gapu iti ugali: “Nagatangkayo iti maysa a pateg; dikay koma paad-adipen kadagiti tattao,” kuna ti 1 Corinto 7:23.
Dagiti kadi makaadikto a droga ken mulmula gagangayda idi panawen ti Biblia? Wen, kuna ti Tobacco and Kentucky, iti panangisitarna “iti pammaneknek ti sakbay historia a suako a nakabakab idiay . . . ti Baybay Mediteraneo ken kadagiti makin-uneg a paspaset ti Asia Menor [a nausar iti panagtabako] . . . ti cannabis (marijuana) ken dadduma pay a mulmula.” Kinapudnona, kuna pay ti libro, “ti panagtabako, wenno ti pananglang-ab iti, asuk iti nadumaduma a sustansia ket nagbalin a sagrado, makaagas, wenno makaparagsak nga aramid . . . nanipud pay idi panawen a di nakedngan. . . . Ti cannabis ken opium, kas met laeng iti tabako.”
Sigun iti McClintock and Strong’s Cyclopedia, ti termino a “parmasia” nausar “idi immuna a panawen iti Iglesia Kristiana” a maipaay iti “arte ti panangimbento ken panangisagana iti ag-agas a mangulaw tapno agaramid iti kinadakes.” Ania ti panangmatmat ti Biblia kadagiti kakasta a sustansia ken dagidiay nga aglaklako kadakuada?
Ti Dakes a Kaipapanan ti Parmasia
Ti Biblia kondenarenna ti panangabuso ti droga, saan a ti umiso a pannakausar iti droga iti panangagas; ket nupay no ti “parmasia” iti moderno a pannakausarna kaipapananna ti umiso a pannakausar ti droga, ti dati a kaipapananna ket panangabuso ti droga—a maipaay a pakadangran, saan a pakaagasan. Iti Biblia ti kasta a parmasia naikadua iti dakes a kakadua—“dagiti ar-aramid ti lasag,” a dagiti agar-aramid iti dayta “didanto tawiden ti pagarian ti Dios.” (Galacia 5:19-21) Kuna ti The International Standard Bible Encyclopædia: “Ni Pablo idiay Ga 5:20Gal 5:20 ibilangna ti kinarugit, idolatria, kdp, iti awaganna a pharmakeía . . . dagiti droga a mausar iti panangaramid iti arte ti mahika.” Paliiwenyo ngarud, ti dakkel a naespirituan a pannakadangran iti makaadikto a sustansia a mausar iti ragragsak: Isinada ti maysa manipud iti pananganamong ti Dios—ken manipud kadagiti tattao ti Dios.
Gapu iti pannakausar ti droga iti mahika idi panawen ti Biblia, ti Galacia 5:20, 21 ipatarusna ti phar·makiʹa kas ti “panangaramid ti espiritismo.” Ngem ti Kingdom Interlinear a patarus ipakitana a ti “paglakuan iti droga” ti literal a kaipapananna, ket ti patarus ni Ferrar Fenton inusarna ti “pannakasabidong.” Ti eskolar iti Biblia a ni Adam Clarke espisipiko nga inusarna ti “droga” ken “panagsigarilio” (panagtabako) “a mangpataud kadagiti sobrenatural nga epekto.”
Iti panangipaganetget iti daytoy a saan a makaay-ayo a paset iti parmasia, ti Word Pictures in the New Testament kunaenna: “No ti maysa mariro iti pakainaigan ti medisina ken ti panagan-anito . . . babaen iti daytoy a sao (ti parmasiatayo), lagipenna laeng ti panagalbulario ita . . . dagiti mangkukulam a mangngagas, propesional a faith-healers, lallaki a mangngagas idiay Africa.” Wen, ket mabalin a malagiptayo met “ti mismo a pamunganayan ti relihion nga Amerindian”—ti shaman, wenno padi, nga agtabtabako iti “suakona iti talna.”
Ngarud, saan a nakaskasdaaw a ti Apocalipsis 22:15 kunaenna nga idiay “ruar” ti Paraiso ti Pagarian ti Dios addada dagiti “managanito [phar·makoiʹ] ken dagiti mannakikamalala ken dagiti nakapapatay.”—Int.
Pudno, ti sekular a panangusar iti tabako a maipaay a pagragsakan ita addaan nagtaudan a di makaidayaw iti Dios nga an-anito kadagiti napalabas nga al-aldaw. Ken kas impadto ni Jesus maipapan kadagiti bungbunga iti ulbod a relihion, kasta met dagiti bungbunga iti nagtaudan ti tabako—iti pisikal ken naespirituan—bungbunga a dakes.—Mateo 7:15-20.
[Blurb iti panid 16]
‘No 100,000 a Briton ti natay manipud iti aniaman a mabalin a lapdan a makagapu, dayta ti mabalin a nanggargari koma iti nasional a pannakapungtot’
[Blurb iti panid 17]
Iti Biblia ti panagusar kadagiti makaadikto a sustansia a maipaay a pagragsakan naikadua iti dakes a kakadua—“dagiti ar-aramid ti lasag”