PANANGILAKSID
Ti hudisial a panangikkat wenno panangpapanaw kadagiti nagsalungasing a kameng ti maysa a komunidad wenno organisasion, kasta met ti saanen a pannakitimpuyog kadakuada. Kadagiti narelihiosuan nga organisasion, dayta ket maysa a nainkasigudan a pagalagadan ken kalintegan nga umarngi iti pannakabalin dagiti napolitikaan ken munisipal nga autoridad a mangipataw iti kadagsenan a dusa, pannakapagtalaw, ken pannakaikkat kas kameng. Iti kongregasion ti Dios, maannurot dayta tapno mataginayon ti nadalus a sursuro ken moralidad ti organisasion. Nasken a maannurot daytoy tapno agtultuloy ti kaadda ti organisasion, kangrunaanna ti kongregasion Kristiano. Masapul nga agtalinaed a nadalus ti kongregasion tapno agtultuloy nga anamongan ti Dios, iti kasta ti Dios mabalinna nga usaren dayta ken agpaay a mangirepresentar Kenkuana. Ta no saan, ilaksid wenno gessaten ti Dios ti intero a kongregasion.—Apo 2:5; 1Co 5:5, 6.
Tignay ni Jehova. Namin-adu a nagtignay ni Jehova a Dios tapno mangilaksid. Sinentensiaanna ni Adan iti ipapatay ket agpada a pinagtalawna da Adan ken Eva manipud minuyongan ti Eden. (Ge 3:19, 23, 24) Napagtalaw ni Cain ket nagbalin nga agallaalla ken pugante iti daga. (Ge 4:11, 14, 16) Dagiti anghel a nagbasol ket naitapuak idiay Tartaro, maysa a kasasaad ti “napuskol a kinasipnget” a sadiay a naipupokda nga agur-uray iti pannakaukom. (2Pe 2:4) Duapulo ket tallo a ribu a mannakiabig ti nagessat manipud Israel iti maysa nga aldaw. (1Co 10:8) Imbilin ni Jehova a mapapatay ni Acan gapu iti panangtakawna iti banag a naikeddeng nga agpaay ken Jehova. (Jos 7:15, 20, 21, 25) Nagessat ni Kore a Levita agraman da Datan ken Abiram a kameng ti tribu ni Ruben gapu iti panagrebeldeda, ket napagkukutel ni Miriam ken natay koman a kasta ti kasasaadna no saan a nagpakaasi ni Moises maipaay kenkuana. Gapu iti dayta, nailaksid manipud pakarso ti Israel tapno makuarentinas iti pito nga aldaw.—Nu 16:27, 32, 33, 35; 12:10, 13-15.
Iti Sidong ti Mosaiko a Linteg. No kadagiti nadagsen wenno inggagara a panagsalungasing iti linteg ti Dios a naited babaen ken Moises, mabalin a magessat ti maysa a tao, kayatna a sawen, mapapatay. (Le 7:27; Nu 15:30, 31) Ti apostasia, idolatria, pannakikamalala, pannangan iti dara, ken panagpapatay ket karaman kadagiti basol a mapatawan itoy a pannusa.—De 13:12-18; Le 20:10; 17:14; Nu 35:31.
Iti sidong ti Linteg, tapno maipatungpal ti dusa a pannakagessat, masapul a mapatalgedan ti basol babaen iti ngiwat ti di nakurkurang ngem dua a saksi. (De 19:15) Nakalikaguman a dagitoy a saksi ti umuna a mangubor iti daydiay nakabasol. (De 17:7) Daytoy ti mangipakita nga itantandudoda ti linteg ti Dios ken ti kinadalus ti kongregasion ti Israel ken dayta met ti manglapped iti maysa a tao tapno saan a mangipaay iti ulbod, di naannad, wenno nadarasudos a pammaneknek.
Ti Sanhedrin ken dagiti sinagoga. Bayat ti ministerio ni Jesus ditoy daga, dagiti sinagoga ti nagserbi a pangukoman bayat ti pannakausig dagiti nagsalungasing iti linteg dagiti Judio. Ti Sanhedrin ti kangatuan a pangukoman. Bayat ti panagturay dagiti Romano, ti autoridad dagiti Judio ket saan a kas iti nawaya nga autoridadda iti sidong ti teokratiko a gobierno. Uray no ukomen ti Sanhedrin ti maysa a tao kas maikari iti ipapatay, saan nga iti amin a gundaway ket maipatungpalda ti dusa nga ipapatay, gapu ta linimitaran dagiti Romano ti autoridad dagiti agtuturay a Judio. Kadagiti sinagoga dagiti Judio, adda tallo a kita wenno tallo nga awag a maar-aramat iti sistema ti panangikkat, wenno panangilaksid. Ti umuna a kita isu ti dusa a nid·duyʹ, nga ababa laeng a tiempo, nga iti damo ket agpaut iti 30 nga aldaw. Ti tao a mapatawan iti daytoy a dusa ket mapaidaman iti sumagmamano a pribilehio. Mabalinna ti mapan iti templo, ngem adda dagiti maiparit nga aramidenna, ket nabilin amin a tattao malaksid ti bukodna a pamilia nga adaywanda iti 4 a kasiko (a. 2 m; 6 pie). Ti maikadua a kita isu ti cheʹrem, kaipapananna ti maysa a banag a naikeddeng nga agpaay iti Dios wenno naiparit. Nadagdagsen a pannusa daytoy. Ti nagbasol ket saanna a mabalin ti mangisuro wenno masuruan a kadua ti sabsabali, saanna met a mabalin ti mangaramid iti aniaman a komersial a transaksion malaksid iti pananggatang kadagiti kasapulan iti panagbiag. Nupay kasta, saan nga interamente a nailaksid iti organisasion dagiti Judio, ket mabalinna ti makasubli. Ti maudi ket ti sham·mat·taʼʹ, ti naan-anay a pannakailaksid iti kongregasion. Patien ti dadduma a narigat a mapagduma ti naggidiatan ti dua a maudi a kita ti pannakaikkat.
Ti maysa a naikkat kas nadangkes, a naan-anayen a nagessat ti pannakitimpuyogna, ket maibilang a maikari iti ipapatay, nupay mabalin nga awan autoridad dagiti Judio a mangpapatay iti kasta a tao. Nupay kasta, ti kita ti pananggessat nga inaramatda ket nakabilbileg nga igam iti komunidad dagiti Judio. Impadto ni Jesus a maparuar dagiti pasurotna manipud kadagiti sinagoga. (Jn 16:2) Gapu ta mabuteng a maparuar, wenno “maikkat iti iglesia,” ti sumagmamano a Judio, uray dagiti agtuturay, maamakda a mangipaduyakyak iti pammatida ken Jesus. (Jn 9:22, Rbi8 ftn; Jn 12:42) Ti maysa a pagarigan iti kasta a tignay ti sinagoga isu ti kaso ti napaimbag a bulsek a lalaki a nagsao iti nasayaat maipapan ken Jesus.—Jn 9:34.
Bayat ti ministerio ni Jesus ditoy daga, nangted kadagiti pammilin a masurot no adda nadagsen a basol a maaramidan ti maysa nga indibidual iti padana a tao; ngem ti kasta a kita ti basol, no la ketdi siuumiso a marisut, saanen a mairaman ti Judio a kongregasion. (Mt 18:15-17) Imparegtana a sipapasnek koma a matulongan ti nakaaramid iti dakes, bayat a masaluadan met dayta a kongregasion maibusor kadagiti maulit-ulit nga agbasol. Iti daydi a tiempo, ti kakaisuna a kongregasion ti Dios nga adda ket isu ti kongregasion ti Israel. Ti ‘panagsao iti kongregasion’ saanna a kayat a sawen a ti nagbasol ket inukom ti intero a nasion wenno uray ti amin a Judio iti maysa komunidad. Dagiti lallakay ti nakaitedan daytoy a rebbengen. (Mt 5:22) Dagiti nagbasol a saan a dumngeg kadagitoy a lallakay ket naibilang “kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis,” a liniklikan dagiti Judio ti makitimpuyog kadakuada.—Idiligyo ti Ara 10:28.
Kongregasion Kristiano. Maitunos kadagiti prinsipio ti Hebreo a Kasuratan, ipalubos ti Kristiano a Griego a Kasuratan ti panangilaksid manipud kongregasion Kristiano, babaen ti panangibilinna ken panangtedna iti pagtuladan. No maipakat daytoy nga autoridad nga inted ti Dios, mataginayon ti kongregasion ti nadalus ken nasayaat a takderna iti sanguanan ti Dios. Babaen ti autoridad a naipaay ken apostol Pablo, imbilinna ti pannakailaksid ti mannakiabig a nangala iti asawa ni amana. (1Co 5:5, 11, 13) Inaramatna met ti autoridadna a mangilaksid kada Himeneo ken Alejandro. (1Ti 1:19, 20) Nupay kasta, nalawag nga inkagumaan ni Diotrefes ti mangaramid iti di nainkalintegan a panangilaksid.—3Jn 9, 10.
Ti sumagmamano kadagiti basol a maikari iti pannakailaksid manipud kongregasion Kristiano ket isu ti pannakiabig, pannakikamalala, homoseksualidad, kinaagum, panagkikil, panagtakaw, panagulbod, panagbarbartek, panangrabngis, espiritismo, panagpapatay, idolatria, apostasia, ken ti panamaglalasin iti kongregasion. (1Co 5:9-13; 6:9, 10; Tit 3:10, 11; Apo 21:8) Sakbay a mailaksid daydiay mangitantandudo iti maysa a sekta, maminsan wenno mamindua a mapakdaaran buyogen ti asi. Iti kongregasion Kristiano, agaplikar met ti prinsipio a linaon ti Linteg, a ti dua wenno tallo a saksi masapul a mangidatagda iti ebidensia maibusor iti daydiay naidarum. (1Ti 5:19) Dagidiay napaneknekan nga inggagara a nakaaramid iti basol ket matubngar maibatay iti Kasuratan iti sanguanan dagiti “umim-imatang,” kas pagarigan, dagidiay nangpaneknek iti basol a naaramidan, tapno maaddaan met dagitoy iti nasalun-at a panagbuteng iti kasta a basol.—1Ti 5:20; kitaenyo ti PANNUBNGAR.
Iti Kasuratan, nabalakadan met dagiti kameng ti kongregasion Kristiano nga isardengda ti makipulapol kadagidiay “magmagna a nakagulgulo” nupay saan a naibilang a maikari iti naan-anay a pannakailaksid. Nagsurat ni Pablo iti kongregasion ti Tesalonica maipapan iti kakasta a tattao: “Isardengyo ti makitimpuyog kenkuana, tapno mabainan. Ket kaskasdi a dikay ibilang a kas kabusor, no di ket itultuloyyo a bagbagaan a kas kabsat.”—2Te 3:6, 11, 13-15.
Nupay kasta, maipapan iti asinoman a sigud a Kristiano ngem timmallikuden iti kongregasion Kristiano wenno nailaksidda iti dayta, imbilin ni apostol Pablo: “Isardengyo ti makikadkadua iti” kasta a tao; ken insurat ni apostol Juan: “Dikay pulos awaten kadagiti pagtaenganyo wenno sawen ti maysa a kablaaw kenkuana.”—1Co 5:11; 2Jn 9, 10.
Dagidiay nailaksid mabalin nga awaten manen iti kongregasion no mangipakitada iti napasnek a panagbabawi. (2Co 2:5-8) Agserbi met a salaknib daytoy ti kongregasion, kas lapped iti pananggundaway ni Satanas—ti panangpanuynoy iti panagaramid iti dakes ken ti panagbalin a naulpit ken di manangpakawan.—2Co 2:10, 11.