Amin a Pudno a Kristiano Masapul a Managebanghelio
“Aramidem ti trabaho ti managebanghelio [wenno, misionero].”—2 TIMOTEO 4:5, footnote.
1. Ania ti naimbag a damag nga inkasaba dagiti managebanghelio idi immuna a siglo?
ANIAT’ kaipapanan itatta ti panagbalin a managebanghelio? Maysakayo aya? Ti sao a “managebanghelio” ket naggapu iti Griego a sao nga eu·ag·ge·li·stesʹ, a kayuloganna “manangaskasaba ti naimbag a damag.” Sipud pannakaipasdek ti kongregasion Kristiano idi 33 K.P., intampok ti Kristiano a naimbag a damag ti usaren ti Dios a mangisalakan ken inwaragawagna nga agsublinto ni Jesu-Kristo iti kamaudianan a panawen tapno rugianna ti agturay iti Pagarian iti sangatauan.—Mateo 25:31, 32; 2 Timoteo 4:1; Hebreo 10:12,13.
2. (a) Kasano a napabaknang ti linaon ti naimbag a damag iti kaaldawantayo? (b) Ania nga obligasion ti naipabaklay kadagiti amin a pudno a Kristiano itatta?
2 Nanipud 1914, nagparangen ti ebidensia a matungtungpalen ti pagilasinan nga inted ni Jesus mainaig iti panagsublina ken ti di makita a kaaddana. (Mateo 24:3-13, 33) Maminsan pay, ti naimbag a damag iramanna ti ebkas a “ti pagarian ti Dios asidegen.” (Lucas 21:7, 31; Marcos 1:14, 15) Pudno unay, dimtengen ti tiempo ti naindaklan a kaitungpalan ti padto ni Jesus a nailanad idiay Mateo 24:14: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti amin a mapagnaedan a daga kas pammaneknek iti isuamin a nasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” Gapuna, ti panagebanghelio itatta iramanna ti siaanep a panangibunannag ti naipasdeken a Pagarian ti Dios ken dagiti bendision nga itdennanto iti mabiiten iti natulnog a sangatauan. Amin a Kristiano ket nabilin a mangaramid itoy a trabaho ken “mangaramid kadagiti adalan.”—Mateo 28:19, 20; Apocalipsis 22:17.
3. (a) Aniat’ kanayonan a kayulogan ti sao a “managebanghelio”? (Kitaenyo ti Insight on the Scriptures, Tomo 1, panid 770, benneg 2, parapo 2.) (b) Ania a salsaludsod ti ibangon daytoy?
3 Mainayon iti panangikaskasaba ti naimbag a damag iti pangkaaduan, usaren ti Biblia ti termino a “managebanghelio” iti naisangsangayan a pamay-an mainaig kadagidiay mangpanaw ti teritoria iti lugarda tapno ikasabada ti naimbag a damag kadagiti di pay natrabaho a lugar. Idi immuna a siglo, adu dagiti misionero a managebanghelio, kas kada Felipe, Pablo, Bernabe, Silas, ken Timoteo. (Aramid 21:8; Efeso 4:11) Ngem iti ngay naisangsangayan a panawentayo nanipud 1914? Impaay kadi ti ili ni Jehova ti bagbagida kas lokal ken kas misionero a managebanghelio?
Irarang-ay Nanipud 1914
4, 5. Ania dagiti mainanama iti trabaho a panagebanghelio kalpasan unay ti 1914?
4 Idi nagpatingga ti Gubat Sangalubongan I idi 1918, napasaran dagiti adipen ti Dios ti dimmegdeg nga ibubusor agpadpada manipud kadagiti apostata ken dagiti klero ti Kakristianuan ken dagiti napolitikaan a kaalyadoda. Kinapudnona, gistay nagsardeng ti pudpudno a Nakristianuan a panagebanghelio idi Hunio 1918 idi nakedngan dagiti kangrunaan nga opisial ti Watch Tower Society idiay Estados Unidos a mabalud iti 20 a tawen gaput’ ulbod a pammabasol. Napasardeng aya dagiti kabusor ti Dios ti pannakaikasaba ti naimbag a damag?
5 Di ninamnama, idi Marso 1919 nawayawayaan dagiti opisial ti Sosiedad ket idi kamaudiananna naabsueltoda manipud ulbod a pammabasol a nakaigapuan ti pannakaibaludda. Idi nawayawayaandan, nabigbig dagitoy a napulotan a Kristiano nga adu pay ti trabaho nga inda iringpas sakbay a maurnongda iti nailangitan a gunggonada kas makipagtawid iti Pagarian ti Dios.—Roma 8:17; 2 Timoteo 2:12; 4:18.
6. Kasano a rimmang-ay ti trabaho a panagebanghelio iti nagbaetan ti 1919 ken 1939?
6 Idi 1919 adda agarup 4,000 ti nakipaspaset iti panangisaknap ti naimbag a damag. Iti simmaganad a dua a dekada, adu a lallaki ti nangitukon ti bagbagida kas misionero a managebanghelio, ket daddumat’ naibaon kadagiti pagilian ti Africa, Asia, ken Europa. Idi 1939, kalpasan 20 a tawen a pannakaikaskasaba ti Pagarian, immadu dagiti Saksi ni Jehova iti nasurok a 73,000. Daytoy a naisangsangayan nga irarang-ay, a naibanag iti baet ti adu a pannakaidadanes, ket umasping iti napasamak iti immuna a tawtawen ti kongregasion Kristiano.—Aramid 6:7; 8:4, 14-17; 11:19-21.
7. Idi tawtawen 47 K.P. ken 1939, ania nga umasping a kasasaad ti adda mainaig iti Nakristianuan a trabaho a panagebanghelio?
7 Nupay kasta, kaaduan a Saksi ni Jehova idi ti adda kadagiti Ingles-pagsasaona a Protestante a pagilian. Kinapudnona, nasurok a 75 porsiento kadagiti 73,000 a manangiwaragawag ti Pagarian ti taga Australia, Britania, Canada, New Zealand, ken Estados Unidos. Kas iti kasasaad idi agarup 47 K.P., adda banag a kasapulan tapno maparegta dagiti managebanghelio a mangipaay ti ad-adu nga atension kadagiti di unay matartrabaho a pagilian ditoy daga.
8. Idi 1992, aniat’ naaramidan ti Eskuelaan ti Gilead?
8 Saan a nalapdan dagiti panangipawil ken panangidadanes idi tiempo ti gubat ti panagtignay ti nabileg a nasantuan nga espiritu ni Jehova kadagiti adipenna nga agsagana para iti dakdakkel nga irarang-ay. Idi 1943, bayat ti kangitingitan ti Gubat Sangalubongan II, impasdek ti organisasion ti Dios ti Watchtower Bible School of Gilead a ti panggepna isut’ nalawlawa a pannakaisaknap ti naimbag a damag. Idi Marso 1992, nakaibaonen daytoy nga eskuelaan ti 6,517 a misionero iti 171 a nagduduma a pagilian. Kanayonanna, dagiti lallaki nasanayda a mangaywan kadagiti sanga ti Watch Tower Society kadagiti ganggannaet a daga. Iti 1992, kadagiti 97 a Branch Committee coordinator, 75 ti nasanay idiay Gilead.
9. Aniada a programa a panagsanay ti naaddaan paset iti irarang-ay ti trabaho a panagebanghelio ken panangaramid-adalan?
9 Malaksid iti Eskuelaan ti Gilead, kinabalan ti dadduma pay a programa a panagsanay ti ili ni Jehova a mangpalawa ken mangparang-ay ti trabahoda a panagebanghelio. Kas pangarigan, maang-angay ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti intero a daga. Daytoy nga urnos, agraman ti linawas a Gimong ti Serbisio, ket minilionen a manangibunannag ti Pagarian ti sinanayna nga agbalin nga epektibo iti publiko a ministerio. Adda met dita ti Kingdom Ministry School, a mangipapaay ti makatulong unay a panangsanay kadagiti panglakayen ken ministerial nga adipen tapno nasaysayaat ti panangaywanda kadagiti dumakdakkel a kongregasion. Adu nga amin-tiempo a managebanghelio ti natulonganen ti Pioneer Service School nga agbalin nga ad-adda nga epektibo iti trabahoda a panangasaba. Itay laeng kallabes, naiyusuaten ti Ministerial Training School iti nagduduma a pagilian a tumulong kadagiti awan pay asawana a panglakayen ken ministerial nga adipen nga agbalin a moderno-aldaw a Timoteo.
10. Aniat’ resulta dagiti amin a nagsayaat a panagsanay nga impaay ti organisasion ti Dios? (Iramanyo ti impormasion iti kahon.)
10 Aniat’ resulta daytoy amin a panangsanay? Idi 1991, naabot dagiti Saksi ni Jehova ti kangatuan a bilang a nasurok nga uppat a milion nga aktibo a manangiwaragawag ti Pagarian iti 212 a pagilian. Nupay kasta, saan a kas daydi kasasaad idi 1939, nasurok a 70 porsiento kadagitoy ti naggapu iti Katoliko, Orthodox, di-Kristiano, ken dadduma pay a dagdaga, a sadiay ti Ingles ket saan nga isut’ kangrunaan a lenguahe.—Kitaenyo ti kahon “Irarang-ay Nanipud 1939.”
No Apay a Naballigi
11. Asinot’ nangipagapuan ni Pablo iti panagballigina kas maysa a ministro?
11 Dagiti Saksi ni Jehova saanda nga ipagapu iti bagbagida daytoy nga irarang-ay. Imbes ketdi, matmatanda ti trabahoda kas iti panangmatmat ni apostol Pablo, kas inlawlawagna iti suratna kadagiti taga Corinto. “Asino, ngarud, ni Apolos? Wen, asino ni Pablo? Ministroda a babaen kadakuada nagbalinkayo a manamati, ken kas iti inted ti Apo iti tunggal maysa. Nagmulaak, ni Apolos ti nagsibug, ngem inted ti Dios ti idadakkel; iti kasta, uray ti agmula, uray ti agsibug, awan aniamanna no di laeng ti Dios a mangted ti idadakkel. Ta katulongannakam ti Dios. Dakayo a tattao ti talonen ti Dios, ti balayen ti Dios.”—1 Corinto 3:5-7, 9.
12. (a) Aniat’ akem ti Sao ti Dios iti naballigi a Nakristianuan a panagebanghelio? (b) Asinot’ nadutokan kas Ulo ti kongregasion Kristiano, ken aniat’ maysa a napateg a pamay-an a maipakitatayo ti panagpasakop iti kinaulona?
12 Awan duadua a ti nakaskasdaaw nga irarang-ay a napasaran dagiti Saksi ni Jehova ket gapu iti pammendision ti Dios. Trabaho dayta ti Dios. Iti panangbigbigda iti daytoy a kinapudno, itultuloyda a saetan ti agadal a regular iti Sao ti Dios. Ibatayda iti Biblia amin nga isuroda iti trabahoda a panagebanghelio. (1 Corinto 4:6; 2 Timoteo 3:16) Sabali pay a tulbek ti naballigi a panagebanghelioda ket isu ti naan-anay a panangbigbigda iti Daydiay dinutokan ti Dios kas Ulo ti kongregasion, ni Apo Jesu-Kristo. (Efeso 5:23) Impakita daytoy dagiti immuna-siglo a Kristiano babaen pannakitunosda kadagidiay dinutokan ni Jesus kas apostol. Dagitoy a lallaki, agraman dagiti dadduma a panglakayen ti kongregasion sadi Jerusalem, ti nangbukel ti immuna-siglo a Kristiano a bagi a manarawidwid. Manipud langit inusar ni Apo Jesu-Kristo daytoy a grupo dagiti nataengan a Kristiano a nangrisut kadagiti susik ken nangiwanwan iti trabaho a panagebanghelio. Ti napinget a pannakitunos ni Pablo iti daytoy a nadibinuan nga urnos ket nagbanag iti irarang-ay dagiti kongregasion a binisitana. (Aramid 16:4, 5; Galacia 2:9) Kasta met itatta, babaen panangpetpet iti Sao ti Dios ken sipipinget a pannakitunos iti panangidalan nga aggapu iti Bagi a Manarawidwid, sigurado nga agballigi ti ministerio dagiti Kristiano a managebanghelio.—Tito 1:9; Hebreo 13:17.
Ibilang a Natantan-ok dagiti Dadduma
13, 14. (a) Ania a balakad ti inted ni apostol Pablo kas nailanad idiay Filipos 2:1-4? (b) Apay napateg a laglagipen daytoy a balakad bayat a makiramraman iti trabaho a panagebanghelio?
13 Impakita ni apostol Pablo ti pudpudno nga ayat kadagiti manangbiruk ti kinapudno ken saan a nangipakita ti natantan-ok a kababalin wenno panangidumduma ti sabali a rasa. Gapuna, naibalakadna kadagiti padana a manamati nga ‘ibilangda a natantan-ok dagiti dadduma.’—Filipos 2:1-4.
14 Umpasing iti dayta, dagiti pudno a Kristiano a managebanghelio ita saan a nakangatngato ti panangipapanda iti bagbagida iti pannakilangenda kadagiti tao a nagduduma ti rasa ken nalikudanda. Kunaen ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova a taga Estados Unidos a naibaon kas misionero idiay Africa: “Ammok a saantayo a natantan-ok. Mabalin nga ad-adut’ kuartatayo ken ti makunkuna a pormal nga edukasion, ngem addaanda [dagiti lokal nga umili] kadagiti galad a manglab-aw kadagiti ik-ikutantayo.”
15. Kasano a maipakita dagidiay naibaon nga agtrabaho kadagiti ganggannaet a daga ti pudpudno a panagraem kadagiti mainanama nga adalan?
15 Pudno unay, babaen panangipakita ti pudpudno a panagraem kadagidiay pangiranudantayo ti naimbag a damag, nalaklakada nga awaten ti mensahe ti Biblia. Makatulong met no ipakita ti maysa a misionero a managebanghelio nga isut’ naragsak a makipagnaed kadagiti tattao a nakaitudinganna a tulongan. Ilawlawag ti maysa a naballigi a misionero a nangbusbos ti 38 a tawenen idiay Africa: “Talaga a mariknak nga isu daytoyen ti pagtaengak, ket dagitoy adda iti kongregasion a nakaitudingak isuda ti kakabsatko a lallaki ken babbai. Idi nagawidak idiay Canada, alusiisenak. Iti maudi a lawas wenno nasursurok pay a kaaddak idiay Canada, magagaranakon nga agsubli iti teritoriak. Kanayon a kasta ti mariknak. Ibagak no kua kadagiti iyad-adalak ti Biblia ken kadagiti kakabsat a lallaki ken babbai a nalaus ti ragsakko a nakasubli manen, ket apresiarenda ta tarigagayak ti makipagnaed kadakuada.”—1 Tesalonica 2:8.
16, 17. (a) Ania a karit ti inawat dagiti adu a misionero ken lokal a managebanghelio tapno agbalinda nga ad-adda nga epektibo iti ministerioda? (b) Ania ti kapadasan ti maysa a misionero gaput’ panagsaona iti lokal a lenguahe?
16 No makasarakda iti nalawa a ganggannaet-pagsasaona a purok kadagiti lokal a teritoriada, pagreggetan ti dadduma nga adalen ti pagsasao, a babaen itoy ipakpakitada nga ibilangda ti sabsabali a natantan-ok ngem isuda. “Idiay makin-abagatan nga Africa,” mapaliiw ti maysa a misionero, “no dadduma adda rikna ti di panagtalek iti nagbaetan dagiti tattao nga addaan Africano a nalikudan ken dagiti tattao nga addaan Europeo a nalikudan. Ngem ti panagsaomi iti kannawidan a lenguahe iwaknitna nga insigida daytoy a rikna.” Ti panagsao iti lenguahe dagidiay pangiranudantayo ti naimbag a damag dakkel maitulongna iti panangdanon iti puspusoda. Kalikagumanna ti panagregget ken napakumbaba a panaganus. Ilawlawag ti maysa a misionero iti maysa a pagilian ti Asia: “Ti masansan a panagkamali ken makatawaan gapu kadagiti kamalim ket maysa a suot. Kasla nalaklaka ti sumuko.” Nupay kasta, ti panagayat iti Dios ken iti kaarruba tinulonganna daytoy a misionero nga aganus.—Marcos 12:30, 31.
17 Kaawatan, matignay dagiti tattao no ikagumaan ti maysa a ganggannaet nga iranud ti naimbag a damag iti pagsasaoda. No dadduma agresulta dayta kadagiti di ninamnama a bendision. Maysa a misionera idiay pagilian ti Africa a Lesotho ti makisarsarita iti pagsasao a Sesotho iti maysa a babai, nga agtartrabaho iti pagaramidan ti tapestri. Agpaspasiar ti maysa a ministro ti gobierno manipud iti sabali a pagilian ti Africa iti aglawlaw ket naiparna a nangngegna ti saritaan. Isut’ immasideg ket sibabara a kinomendaranna ti misionera, ket ginundawayan ti misionera ti nakisarita iti ministro ti gobierno iti mismo a pagsasaona. “Apay koma a dika umay iti [pagiliak] ket makipagtrabahoka kadagiti kailianmi, tangay ammom met ti Swahili?” dinamagna. Sitataktika nga insungbat ti misionera: “Nagsayaat koma dayta. Ngem maysaak kadagiti Saksi ni Jehova, ket iti agdama naparitan ti trabahomi idiay pagilianyo.” “Pangaasim,” insungbatna, “dimo koma ipagarup nga aminkami ket bumusbusor iti trabahoyo. Adu kadakami ti pabor kadagiti Saksi ni Jehova. Nalabit addanto aldaw a nawayakayonton a mangisuro kadagiti tattaomi.” Idi kamaudiananna, naragsakan a nakaammo ti misionera a naikkanen dagiti Saksi ni Jehova iti wayawaya nga agdayaw iti dayta met laeng a pagilian.
Situtulok a Mapaidaman Kadagiti Kalintegan
18, 19. (a) Iti ania a napateg a pamay-an a pinagreggetan ni Pablo a tuladen ti Apona, ni Jesu-Kristo? (b) Mangisalaysaykayo iti kapadasan (daydiay adda iti parapo wenno ti bukodyo) a mangipakita ti kinapateg ti panangliklik iti aniaman a pakaitibkolan dagidiay pangiranudantayo iti naimbag a damag.
18 Idi insurat ni apostol Pablo: “Agbalinkayo a tumutulad kaniak, kas met kaniak ken Kristo,” kaibagbagana laeng a kasapulan a liklikan ti panangitibkol kadagiti sabsabali, a kunkunana: “Uray no mangankayo wenno uminumkayo, wenno uray ania ti aramidenyo, aramidenyo amin a maipaay iti dayaw ti Dios. Saankay koma nga agbalin a pakaikulbuan, uray kadagiti Judio, uray kadagiti Griego, ken uray iti kongregasion ti Dios, a kas met kaniak iti isuamin agawaak nga ay-aywen dagiti amin a tattao, a saanko a sapulen ti paglaingak, no di ket ti paglaingan dagiti adu, tapno isuda maisalakanda.”—1 Corinto 10:31-33; 11:1.
19 Dagiti managebanghelio kas ken Pablo, a situtulok nga agsakripisio maigapu iti paglaingan dagidiay kasabaanda, ti agapit kadagiti bendision. Kas pangarigan, iti maysa a pagilian idiay Africa, napan nangmalem ti agassawa a misionero iti maysa a lokal nga otel tapno rambakanda ti anibersario ti kasarda. Idi damo pinanggepda ti agorder ti taraon ken arak, yantangay ti kalalainganna a panagusar kadagiti naingel nga inumen ket saan a kondenaren ti Biblia. (Salmo 104:15) Ngem inkeddeng dagitoy nga agassawa a saanda laengen nga agorder [ti arak] di la ket ta masair dagiti umili. “Kalpasan ti sumagmamano a tiempo,” malagip ti asawa a lalaki, “naam-ammomi ti maysa a lalaki a kusinero iti dayta nga otel, ket rinugianmi nga inyadalan ti Biblia. Idi agangay kinunana kadakami: ‘Malagipyo pay aya idi nangmalemkayo idiay otel? Addakami amin idi iti likudan ti ruangan ti kusina a mangpalpaliiw kadakayo. Ammoyo, kinuna kadakami dagiti misionero ti simbaan a dakes ti uminum. Ngem no umayda idiay otel, agorderda met ti nakaad-adu nga arak. Inkeddengmi ngarud a no nagorderkayo ti arak, dikam dumngeg kadakayo no umaykayo mangasaba kadakami.’” Itatta, bautisadon a Saksi daydiay a kusinero ken ti dadduma a katrabahuanna idiay otel.
Adu pay ti Aramiden
20. Apay nasken nga agibturtayo kas dagiti napinget a managebanghelio, ken ania a narag-o a pribilehio ti gawgaw-aten ti adu?
20 Bayat a napartak nga umad-adani ti panungpalan daytoy dakes a sistema, adu pay ti aggagar a dumngeg iti naimbag a damag, ken ad-adda a naganat ngem idi para iti tunggal Kristiano nga agibtur kas maysa a matalek a managebanghelio. (Mateo 24:13) Mapalawayo pay aya ti pannakiramanyo iti daytoy a trabaho babaen panagbalin a managebanghelio iti espesial a pamay-an kas kada Felipe, Pablo, Bernabe, Silas, ken Timoteo? Adut’ mangar-aramid ti kasta babaen pannakipasetda iti trabaho a panagpayunir ken ipapaayda ti bagbagida nga agserbi kadagiti lugar a dakkel ti pakasapulan.
21. Iti ania a pamay-an a naluktan ti “dakkel a ruangan a mangiturong iti aramid” iti ili ni Jehova?
21 Itay nabiit, nalalawa a tay-ak para iti panagebanghelio ti nalukatanen kadagiti pagilian ti Africa, Asia, ken Makindaya nga Europa, a sadiay ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova ket dati a naparitan. Kas iti kasasaad ni apostol Pablo, “naluktan ti maysa a dakkel a ruangan a mangiturong iti aramid” iti ili ni Jehova. (1 Corinto 16:9) Kas pangarigan, dagiti misionero a managebanghelio a simmangpet idiay pagilian ti Africa a Mozambique itay kallabes saanda a maaguantaan nga aywanan dagiti amin nga umili a mayat a paiyadalan ti Biblia. Anian a ragsaktayo a ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova ket nabigbigen a legal iti dayta a daga idi Pebrero 11, 1991!
22. Nawanasen man wenno saan pay ti lokal a teritoriatayo, aniat’ masapul a determinado nga aramidentayo amin?
22 Kadagiti daga a kankanayon nga addaantayo ti wayawaya nga agdayaw, tagtagiragsaken met dagiti kakabsattayo ti agtultuloy nga irarang-ay. Wen, sadinoman ti pagnanaedantayo, ‘adu pay ti aramiden iti trabaho ti Apo.’ (1 Corinto 15:58) Gapu ta kasta, itultuloytayo nga usaren a nainsiriban ti nabatbati pay a tiempo bayat a tunggal maysa kadatayo ‘aramidenna ti trabaho ti managebanghelio, a naan-anay nga iringpas ti ministeriotayo.’—2 Timoteo 4:5; Efeso 5:15, 16.
Mailawlawagyo Kadi?
◻ Ania ti managebanghelio?
◻ Kasano a napabaknang ti linaon ti naimbag a damag kalpasan ti 1914?
◻ Kasano a rimmang-ay ti trabaho a panagebanghelio nanipud 1919?
◻ Ania dagiti kangrunaan a nakatulong iti panagballigi iti trabaho a panagebanghelio?
[Kahon iti panid 19]
Irarang-ay Nanipud 1939
Usigenyo dagiti pangarigan manipud iti tallo a kontinente a nakaibaonan dagiti misionero a nasanay idiay Gilead. Idi 1939 adda laeng 636 a manangiwaragawag ti Pagarian idiay Makinlaud nga Africa. Idi 1991, ngimmato daytoy a bilang iti nasurok a 200,000 iti 12 a pagilian ti Makinlaud nga Africa. Nakatulong met dagiti misionero iti nakaskasdaaw nga irarang-ay kadagiti pagilian ti Makin-abagatan nga America. Maysa isu ti Brazil, a rimmang-ay manipud 114 a manangiwaragawag ti Pagarian idi 1939 iti kangatuan a bilang a 335,039 idi Abril 1992. Simmaruno ti umarngi nga irarang-ay iti isasangpet dagiti misionero kadagiti pagilian ti Asia. Idi Gubat Sangalubongan II, nakarot’ pannakaidadanes dagiti sumagmamano a Saksi ni Jehova idiay Japan, ket nagsardeng ti trabahoda. Kalpasanna, idi 1949, simmangpet ti 13 a misionero tapno tumulongda a mangorganisar manen iti trabahoda. Iti dayta a tawen ti serbisio, agarup sangapulo a lokal a manangibunannag ti nagreport iti tay-ak ti serbisio idiay intero a Japan, idinto ta idi Abril 1992 ti dagup a bilang dagiti manangibunannag naabotna ti 167,370.
[Kahon iti panid 21]
Ti Kakristianuan ken ti Parikut ti Lenguahe
Pinagreggetan ti dadduma a misionero ti Kakristianuan a makaadal ti ganggannaet a lenguahe, ngem adut’ nangnamnama nga usaren dagiti lokal nga umili ti Europeo a lenguaheda. Kas ilawlawag ni Geoffrey Moorhouse iti librona a The Missionaries:
“Ti problema ket ti panangadal ti katutubo a lenguahe masansan a namatmatan nga awan dumana iti panangipatarus ti Kasuratan. Bassit laeng a panagregget ti impaay agpadpada dagiti indibidual wenno dagiti grupo a pagpapaayanda, tapno masigurado a makapagsao ti misionero iti katutubo iti bukodna a pagsasao buyogen kinatalabit iti kasta agkinnaawatan a nalaing ti dua a tao. Mammano a lokal a sasao ti mapidut ti tunggal misionero . . . Saan la a dayta, kaaduanna a makisaritada iti nakapuy ken makauma nga ebkas a nalaokan ti Ingles, a mangkalikagum iti Africano a makitunos iti pagsasao ti Ingles a sangailina. Ti dakesna, maysa pay daytoy a panangiparangarang ti panangitan-ok ti rasa.”
Idi 1922 nangipablaak ti School of Oriental and African Studies idiay Londres iti maysa a report maipapan iti parikut ti lenguahe. “Patienmi,” kuna ti report, “a ti kadawyan a rukod ti kinasigo a nagtengan dagiti misionero iti panagadal ti pagsasao . . . ket nakababain ken napeggad pay ti kinababana.”
Dagiti misionero ti Watch Tower Society kankanayon a matmatanda ti panangsursuro ti lokal a pagsasao kas inkapilitan, isut’ gapuna a naballigida iti tay-ak ti kinamisionero.