Ti Biblia​—Ti Libro nga Agpaay iti Sangatauan

“ADTOY! ti dakkel a bunggoy, nga awan ti makabalin a bumilang, a naggapuda kadagiti isuamin a nasnasion ken tribo ken pagsasao, nga agtaktakderda iti sanguanan ti trono.”

Ania a kita ti bunggoy dayta? Ket ania ti ar-aramidenda?

“Ket adda palpalma kadagiti im-imada,” intuloy a kinuna ti salaysay. “Ket agpukpukkawda iti dakkel a timek, a kunkunada: ‘Ti pannakaisalakan agtaud iti Diostayo, nga agtutugaw iti trono, ken iti Kordero.’” Saan, daytat’ saan a maysa a naranggas a panagderraaw a mangidawdawat iti maysa a banag wenno agdemdemostra a maipaay iti maysa a gannuat. Imbes ketdi, daytat’ maysa a naragsak, sirarag-o a bunggoy a kalaslasatda pay laeng iti maysa a makapabang-ar a kapadasan. “Dagitoy isuda dagiti naggapu iti dakkel a rigat . . . Didanto agbisinen wenno mawawen, . . . ket punasento ti Dios ti amin a lulua kadagiti matada.”

Maysa a Mensahe nga Agpaay iti Sangatauan

Ti pannakailadawan dayta internasional a “dakkel a bunggoy” ket masarakan idiay maudi a libro ti Biblia, ti Apocalipsis, iti kapitulo 7, bersikulo 9 agingga iti 17. Apo 7:9-17 Iti makailadawan a pamay-an, ipapaay dayta kadatayo ti masanguanan a panangmatmat iti panawen inton ti sangatauan ket saandanton a nabingaybingay iti rasa, pagsasao, ken nasionalidad no di ket agkaykaysadanton iti talna ken panagtutunos ken tagtagiragsakenda ti pudno a wayawaya manipud panagbuteng ken kinakurang. Dayta, iti kababagasna, ti naisangsangayan a mensahe a salsalimetmetan ti Biblia nga agpaay iti amin a sangatauan.

‘Ngem,’ mabalin a maisaludsodyo, ‘iti ania a pamay-an a naisangsangayan dayta a mensahe? Saan kadi a dagiti tattao iti intero a lubong ket pagsasaritaandan ti maipapan iti talna ken panagkaykaysa?’ Pudno a kasta. Iti daytoy a panawen ti internasional a riribuk, a pinadegdeg dagiti panagdadangadang iti politika, rasa, ti ekonomia, ken kadagiti narelihiusuan a panagdadangadang, asino nga adda iti umiso a panunotna ti di maseknan maipapan iti sangalubongan a talna? Ngem nabayagen sakbay nga adda dagita internasional a panagdadangadang ken nabayagen sakbay a ti pannakailasat ti sangatauan ti nagbalin a maysa nga isyu, sarsaritaenen ti Biblia ti maipapan iti maysa a tiempo inton tagiragsakenton ti sangatauan ti talna ken panagkaykaysa iti sidong ti maymaysa a gobierno, ti Pagarian ti Dios.

Maysa a Sangalubongan a Panangmatmat Manipud Pangrugian

Manipud iti mismo a pangrugianna, iparparangen ti Biblia ti sangalubongan a panangmatmat no maipapan iti masanguanan ti sangatauan. “Agbungakayo ket agadukayo ket punnuenyo ti daga ken agbalinkayo nga appo kenkuana” ti umuna a bilin a naited kada Adan ken Eva babaen iti Namarsuada, ni Jehova a Dios. (Genesis 1:28) Agbalin da Adan ken Eva a saan laeng a dagiti inapo iti maysa a partikular a rasa wenno nasion. Imbes ketdi, agbalinda nga inapo ti natauan a rasa. Pinaneknekan ni apostol Pablo daytoy a kinapudno idi nga inyegna ti mensahe ti Biblia kadagiti Griego idiay Atenas. Imbagana kadakuada a ti Dios “iti maymaysa a tao inaramidna a pagtaudan dagiti amin a nasion dagiti tattao tapno agnaedda iti amin a rabaw ti daga.”​—Aramid 17:26.

Masapul nga admitirentayo a ti kapanunoten a ti intero a natauan a rasa ti agbalin nga agkakabsat a lallaki ken babbai ket adayo nga adelantado ngem iti panangpampanunot dagiti tattao a pangkaaduan. Uray pay itatta, agpapan pay amin a sasao maipapan iti sangalubongan a talna ken panagkakabsat, saan kadi nga agpayso a dagiti panagil-ilem gapu iti rasa ken nasionalismo agtultuloyda a maysa kadagiti kangrunaan a mamagsisinasina a puersa nga isut’ nangsaplit iti sangatauan? Kaskasdi, lab-awan ti Biblia dagitoy ken dagiti dadduma pay a lapped. Daytat’ makisarsarita kadagiti tattao iti amin a nasnasion kas maysa a dakkel a pamilia ken sawenna ti daga kas maysa a naindaklan a pagtaengan para iti intero a natauan a rasa. Iti daytoy a pannakaawat, daytat’ pudpudno a maysa a libro nga agpaay iti sangatauan.

Ti namnama a ti intero a natauan a rasa agbibiagda a kas maysa a naragsak a pamilia iti intero a daga ti naragpat koma no nagtalinaed da Adan ken Eva a natulnog ken Jehova a Dios. Ngem saan met a nagbalin a kasta. “Gapu iti maymaysa a tao [ni Adan] simrek ti basol ditoy lubong ken ti ipapatay gapu iti basol, ket iti kasta ti ipapatay immay kadagiti isuamin a tattao agsipud ta isuda nagbasolda amin,” kunaen ti Biblia kadatayo.​—Roma 5:12.

Iti lawag daytoy, awan rasa wenno nasion a nangatngato wenno nababbaba iti dadduma a rasa wenno nasion. Ditoy manen, agsasao ti Biblia iti sangatauan nga awan panagil-ilem wenno paboritismo. Basta ipakpakitana laeng nga isuda amin “nagbasolda ket nagkurangda iti dayag ti Dios.” (Roma 3:23) Nupay dagiti tattao iti dadduma a luglugar nasaysayaatda la bassit iti namaterialan, nasaysayaat ti adalda, ken dadduma pay, saan kadi a pudno a sadinoman a kitaentayo, makitkitatayo dagiti tattao a naipasango kadagiti isu met laeng a pamunganayan a parparikut​—sakit, panaglakay, kinaimperpekto, ken ipapatay?

Maysa a Kari a Pakagunggonaan ti Sangatauan

Nupay ti natauan a kasasaad ket nagbalin a kasla awan remediona, ti tao saan nga awanan namnama. Iti kapapatgan a puntona, bimmallaet ni Jehova a Dios nga addaan iti maysa a kari. Ken Abraham, kuna ti Dios: “Ket iti putotmo mabendisionanto dagiti isuamin a nasnasion ti daga.” (Genesis 22:18) Maikuna met, a daytoy a kari ti inawat dagiti tallo kadagiti kangrunaan a relihion iti lubong​—ti Judaismo, Kinakristiano, ken ti Islam​—kas paset ti pampammatida. Ti Biblia laeng ti mangipanayag ti panagandar daytoy a kari babaen ti panangilanadna kadagiti pannakilangenlangen ni Jehova a Dios ken Abraham ken kadagiti kapuonanna, agraman ti kadaanan a nasion ti Israel.

Ngem ditoy ti pagsuppiatan dagiti adu a tattao. Patienda a daytoy ti maysa a tipikal a kaso ti nasionalistiko a paboritismo wenno panagil-ilem. Gapu itoy laksidenda ti Biblia, wenno uray laeng daydiay paspaset ti Hebreo a Kasuratan kas maysa laeng a gagangay a panarsaritaan ti tribo. Ngem nasin-aw kadi daytoy a panagrasrason? Apay a ni Jehova nangipakita iti kasta a panagtalek ken ni Abraham ket nangaramid iti kari kenkuana?

Ti Biblia ti mangilawlawag: “‘Ni Abraham pinatina ni Jehova, ket naibilang kenkuana a kinalinteg,’ ket napanaganan ‘gayyem ni Jehova.’” (Santiago 2:23) Makapainteres, ti nasantuan a libro ti Islam, ti Koran, itudtudona met ti pammati kas ti rason iti panangawat ti Dios ken Abraham kas maysa a gayyemna. “Sino ti addaan ti nasaysayaat a relihion ngem daydiay mangipasakop a naan-anay ti bagina ken Allah? Ket isu ti managaramid ti naimbag (kadagiti dadduma) ken sursurotenna ti pammati ni Ibrahim [Abraham], ti nalinteg, ket ni Allah innalana ni Ibrahim kas maysa a gayyem.”​—SURAH IV, bersikulo 125, Holy Qur’an, impatarus ni M.H. Shakir.

Dagiti met ngay Israelitas? Iti nasurok a 400 a tawtawen kalpasan ti panagaramid ti Dios ti kari ken Abraham, imbaga ni Moises kadakuada: “Ni Jehova saanna nga impaay ti ayatna kenka wenno pinilinaka gapu ta ad-adukayo iti bilang ngem ti sabali nga ili, ta dakayo ti kababassitan idi kadagiti amin nga il-ili. Ngem gapu ta ni Jehova ay-ayatennakayo ken gapu ta salimetmetanna ti kari nga insapatana kadagiti ammayo.”​—Deuteronomio 7:7, 8.

Gapuna saan a gapu ta ni Abraham wenno dagiti Israelitas ket natantan-okda a rasa wenno nasion, wenno gapu ta isuda ti nalalaing ngem kadagiti dadduma nga il-ili. Imbes ketdi, daytat’ gapu iti ayat ken di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios a naipakita kadakuada gapu iti pammati ken umiso nga ar-aramid. Imbangon ni apostol Pedro daytoy a punto idi a kinunana: “Kinapudnona a makitak a ti Dios saan a mangidumduma kadagiti tattao, no di ket uray ania a nasion dagiti agbuteng ken agaramid ti kinalinteg makaay-ayoda kenkuana.”​—Aramid 10:34, 35.

Gapuna, nupay nakilangen a naisalsalumina ni Jehova a Dios iti nasion ti Israel iti maysa a panawen, isu a talaga simamatmat iti pagimbagan ti intero a sangatauan. Ti pannakilangenlangenna iti Israel ket saan a nailanad idiay Biblia tapno itan-ok ti espiritu ti nasionalismo wenno tapno itan-ok ti maysa a nasion iti sabali. Imbes ketdi, “dagup dagiti immun-una a naisuraten, naisuratdan tapno pakasursuruantayo, tapno gapu iti anus ken iti liwliwa dagiti Sursurat maaddaantayo koma iti inanama.” (Roma 15:4) Wen, dagitoy a paspasamak ipaganetgetna ti ayat ken anus ti Dios iti panangibanagna iti namnama a ti sangatauan ket agkaykaysadanto manen iti kinatalna ken panagtutunos. Kasano a maragpat daytoy a namnama?

Maysa nga Administrasion a Maipaay iti Talna

“Nga impakaammona [ti Dios] kadatayo ti palimed ti nakemna a maipaay iti maysa nga administrasion kas iti pagayatanna, a pinanggepna kenkuana, a maipaay iti pannakaisagana ti pannakatungpal dagiti panawen, tapno mapagkaykaysa dagiti amin a bambanag ken Kristo, dagiti adda sadi langit ken dagiti met adda iti rabaw ti daga, kenkuana,” inlawlawag ni Pablo. (Efeso 1:9, 10) Ania daytoy nga “administrasion”?

Ti termino ket naipatarus manipud sao a Griego nga oi·ko·no·miʹa, a ti kangrunaan a kaipapananna ket “ti panangituray iti maysa a sangakabbalayan.” Gapuna, nupay ti sangatauan ket nabingaybingay gapu iti politika, rasa, ekonomia, ken iti relihion, pinanggep ti Dios nga ikkaten amin dagitoy a mamagsisinasina a puersa ket iyegna amin a natulnog a sangatauan iti panagkaykaysa manen kas maysa a naragsak a pamilia iti intero a daga. Kasanona nga aramiden daytoy? Aramidenna dayta babaen iti Mesianiko a Pagarian iti im-ima ti Anakna, ni Jesu-Kristo.​—Kitaenyo ti Daniel 2:44; Isaias 9:6, 7.

Itatta, iti tengnga ti sangalubongan a kinagulo ken parparikut, minilmilion a tattao iti intero a lubong ti nangabrasa iti mensahe ti Biblia maipapan iti talna ken panagtutunos. Rimmuarda a kas daydiay di mabilang a “dakkel a bunggoy” a nadeskribir idiay libro ti Apocalipsis. Iti simboliko a pamay-an, iwagwagaywayda dagiti palpalma iti sanguanan ti trono ti Dios, nga ipapaay ti dayawda ken panagpasakopda iti “daydiay agtutugaw iti trono,” ni Jehova a Dios, “ken iti Kordero,” ni Jesu-Kristo.​—Apocalipsis 7:9, 10.

Makaallukoy aya dayta a mensahe kadakayo? Agpapan pay ania ti rasayo, nasiolidad, wenno pagsasaoyo, babaen iti panagsukimat ken panangakseptar iti mensahe ti Biblia ita, mabalinyo ti tumipon iti dayta internasional a “dakkel a bunggoy.” Mabalinyonto a sitatalek a maikuna kadakuada: “Ngem kas maiyannurot iti karina [ti Dios], datayo ur-urayentayo dagiti baro a langlangit ken ti maysa a daga a baro, isuda a pagtaengan ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13.

Pudno unay, ti Biblia agbalinto a maysa a Libro nga agpaay kadakayo!

[Ladawan iti panid 5]

Da Adan ken Eva ti namunganayan ti natauan a rasa

[Ladawan iti panid 7]

Ni Abraham, a pinanawanna ti ili a nakaiyanakanna, nagun-odanna ti pabor ti Dios babaen iti pammati ken umiso nga ar-aramid