No Apay Kasapulantayo ti Umiso a Pannakaammo

“Gapu itoy, dakami met, nanipud idi aldaw a pannakadamagmi, saankam nga umingga a mangikarkararag ken mangidawdawat kadakayo tapno mapnokayo koma iti umiso a pannakaammo iti pagayatanna iti amin a naespirituan a kinasirib ken pannakaawat.”​—COLOSAS 1:9.

1. Iyilustrar ti pagdumaan ti pangkaaduan ken umiso a pannakaammo?

NGANNGANI ammot’ tunggal maysa no aniat’ relo, ngem kasano kaadut’ makaammo no kasanot’ panagandar ti maysa? Mabalin nga addaankayo ti pangkaaduan nga ideya, ngem mabalinyo kadi a pagsisinaen ti maysa, tarimnen, santo sangalenyo met laeng? Siempre mabalinan dayta ti relohero. Apay? Agsipud isut’ addaan ti umiso, nalawa a pannakaammo no kasanot’ panagandar ti relo. Ket iyilustrar dayta ti pagdumaan ti pangkaaduan ken umiso a pannakaammo iti maysa a tema.

2. Ania a pagdumaan kadagiti dua a kita ti pannakaammo ti nadlawyo iti tay-ak ti relihion?

² Minilmilion a tattao ti addaan ti pangkaaduan nga ideya maipapan iti Dios. Kunada a mamatida iti Dios, numan pay ti ar-aramidda masansan nga ilibakda dayta a panagkunada. Maysa a misionero no maminsan ti mangisaludsod iti bumalay: “Kas Katoliko, mamatika iti Dios, saan kadi?” Ket ti sungbat isuntot’, buyogen panagkumpas a mangitudot’ langit: “Ay ket, patiek nga adda maysa nga adda sadiay.” Kunaenyo kadi a daytat’ umiso a pannakaammo ken pannakaawat iti Dios? Narigat. Ken masansan a ti resulta ti kasta a kinalibeg isut’ saan a Nakristianuan a kababalin dagidiay agkunkuna a Kristianoda. (Idiligyo ti Tito 1:16.) Ti kasasaad nga ibungana ket kas isalaysay ni Pablo: “Kas ti saanda a pananganamong ti panangsalimetmet iti Dios iti umiso a pannakaammo, ti Dios binaybay-anna ida iti maysa a nakem a di naanamongan.”​—Roma 1:28.

3. Aniat’ ibungana no laksiden dagiti tattao ti umiso a pannakaammo ti pagayatan ti Dios?

³ Aniat’ nagbanagan dayta a kinakurang ti umiso a pannakaammo idi umuna a siglo? Dagiti tattao ar-aramidenda “dagiti bambanag a di maipaay, a napnoda iti amin a kinakillo, kinadakes, agum, dakes a nakem, napnoda ti apal, panagpapatay, ringgor, ulbod, kinadangkok, managuy-uyaw, managdadaelda, mananggurada iti Dios, nakuspag, napalangguad, napasindayag, managparnuay kadagiti dakes, nasukir kadagiti dadakkelda, awan isipda, saanda a matalek kadagiti tultulag, awan ti ayatda a nakaparsuaan, awan asida.” Ti kinakurang ti pannakaammoda kaipapananna a ti puspusoda ket saan a natignay kadagiti nalinteg nga ar-aramid.​—Roma 1:28-31; Proverbio 2:2, 10.

Aniat’ Pagdumaanna?

4, 5. Sigun kadagiti iskolar a Griego, aniadat’ sumagmamano a pagdumaan ti gnoʹsis ken e·piʹgno·sis?

⁴ Daytoy a pagdumaan ti pangkaaduan ken umiso a pannakaammo ket naisingasing idiay Griego a Kasuratan. Ti orihinal a Griego sawenna ti gnoʹsis, pannakaammo, ken e·piʹgno·sis, umiso a pannakaammo. Ti umuna, sigun iti iskolar a Griego a ni W. E. Vine, kayatna a sawen “kangrunaanna ti panangsapul a mangammo, panagimtuod, panagimbestigar,” nangnangruna iti naespirituan a kinapudno iti konteksto ti Kasuratan.

⁵ Ti e·piʹgno·sis, sigun ken ni Thayer a Griego nga iskolar, kaipapanannat’ “apagpag-isu ken husto a pannakaammo.” Ken iti pormana a verbo, kaipapanannat’ “panagbalin a naan-anay a makaammo iti, panangammo a naan-anay; ti panangammo a siuumiso, panangammo a naimbag.” Kuna ni W. E. Vine a ti e·piʹgno·sis “ipamatmatna ti eksakto wenno naan-anay a pannakaammo, pannakaawat, panangbigbig.” Inayonna pay nga iyeb-ebkas dayta “ti nabukbukel wenno naan-anay a pannakaammo, ti dakdakkel a pannakiraman ti makaammo iti banag nga ammo, gapuna ad-adda a napigsa a mangimpluensia kenkuana.” (Kuami ti italiko.) Kas makitatayonto, daytoy maudi a balikas ket dakkel pategna iti maysa a Kristiano.

6. Asino kadagiti mannurat ti Biblia ti nangusar ti sasao a “pannakaammo” ken “umiso a pannakaammo,” ken apay a ti umiso a pannakaammo importante?

⁶ Dua laeng a mannurat ti Biblia ti nangusar ti sao a Griego nga e·piʹgno·sis. Isu da Pablo ken Pedro, a nangusar ti sao iti agdagup 20 a daras.a Malaksid ken Lucas, isuda met laeng dagidiay kakaisuna a nagusar ti sao a gnoʹsis, nga inaramat dayta ni Pablo ti 23 a daras ken 4 a daras ken Pedro. Dagiti sursuratda ngarud ket nagpateg a giya maipapan ti kinapateg ti umiso a pannakaammo a simamatmat iti pannakaisalakan. Kas kinuna ni Pablo ken ni Timoteo: “Daytoy ket naimbag ken makaay-ayo iti imatang ti Manangisalakantayo, ti Dios, isu a kayatna nga isuamin dagiti tattao maisalakanda koma ket dumtengda iti umiso a pannakaammo ti kinapudno.”​—1 Timoteo 2:3, 4.

No Apay a Napateg ti Umiso a Pannakaammo

7. (a) Tapno adda pategna, kasanot’ masapul a panangapektar ti pannakaammo kadatayo? (b) Aniat’ adda a peggad no liwayantayo ti pannakaammo?

⁷ Gapuna, ti pananggun-od ti umiso a pannakaammo ti kinapudno kas isursuro ti Biblia isut’ tulbek ti pannakaisalakan. Nupay kasta, dayta a pannakaammo masapul a dumanon iti puso, ti pagsasaadan ti pakatigtignayan. Masapul a daytat’ di agtalinaed kas maysa nga intelektual wenno akademiko a panangalagad. Kasta met, apaman a daytat’ nagun-odanen, ti pannakaammo ti kinapudno ket masapul nga usaren ken mapunnuan. Apay a kasta? Agsipud ta ti memoria, kas ti piskel a di maus-usar, mabalin a kumapuy ken agkurang, nga iti dayta a kaso mabalin a naglakatay a liwayan ti espiritualidadtayo ket mangrugitayon a maiyanud ken agalla-alla iti pammatitayo. Mabalin a lumukay ti panangpetpettayo ti “pannakaammo iti Dios.” Di agbayag, daytoy a panagalla-alla maisarmingen iti nakapuy nga abilidad nga agpanunot ken uray pay kadagiti di nakristianuan a kababalin.​—Proverbio 2:5; Hebreo 2:1.

8. Ania a pateg ti nakita ni Salomon iti kinasirib ken pannakaammo?

⁸ Ngarud, apresiarentayo, no apay a ni Salomon, idi isut’ matalek, impatpategna unay ti kinasirib, pannakaawat, ken abilidad nga agpanunot. Insuratna: “Inton ti sirib sumrekto dita pusom, ket ti pannakaammo makaay-ayonto ita kararuam, ti abilidad nga agpanunot saluadannakanto, ti pannakaawat igaganakanto, tapno ilisidaka iti dalan ti dakes.”b (Proverbio 2:10-12) Dagitoy a sasao ipasimudaagda a masapul a patanorentayo ti nabara a tarigagay iti umiso a pannakaammo, nga isut’ makaapektar ti puso ken ti mismo a kararua. Mainayon pay, daytat’ pundasion ti nasayaat nga abilidad ti panagpanunot. Ket apay a napateg unay daytoy itatta?

9. Asinodat’ sumagmamano a kabusor ti espiritualidad ti Kristiano?

⁹ Agbibiagtayon kadagiti “maudi nga al-aldaw” inton, kas impadto ni Pablo, addanto “umay a panawen a nariribuk” wenno “panawen ti kinagulo.” (2 Timoteo 3:1, Revised Standard Version; The New English Bible) Rumigat a rumigat ti panangsalimetmettay ti Nakristianuan a kinatarnawtayo iti daytoy naluloken a lubong. Dagiti Nakristianuan a pagannurotan, ipatpateg, ken pagalagadan ket malalais ken matagtagibassitda. Ti pammati dagiti Saksi ni Jehova mararautda iti amin a sikigan​—babaen kadagiti klero ti Kakristianuan a manggura ti mensahe ti Pagarian nga ip-ipantayo iti binalaybalay, babaen kadagiti apostata a makikumkumplot kadagiti klero ti Kakristianuan, babaen kadagiti medikal nga agtuturay a mangipappapilit ti panangiyalison ti dara kadatayo ken kadagiti annaktayo, babaen kadagiti ateista a sientista a laksidendat’ pammati iti Dios ken ti panamarsua, ken babaen kadagidiay mangpadpadas a mangpilit nga ikompromisotayo ti neutralidadtayo. Amin daytoy nga ibubusor ket inyurnos ni Satanas, ti agturay ti kinasipnget ken kinakuneng, ti kabusor ti umiso a pannakaammo.​—2 Corinto 4:3-6; Efeso 4:17, 18; 6:11, 12.

10. Ania a rigrigat ti mabalin a gumabsuon kadatayo, ket aniat’ kasapulantay a mangsaranget kadagita?

¹⁰ Dagiti rigat mabalin nga umaduda iti inaldaw a panagbiag tapno impluensiaan ti Kristiano a mangaramid ti ar-aramiden dagiti dadduma, panaginum man ti droga dayta, di natimbeng a panagin-inum, panagaramid ti imoralidad ken kinaranggas, panagtakaw, panagulbod, panagkusit, panagtalaw iti eskuelaan, wenno basta panangsapsapul laeng ti biag iti inaagum a ragragsak. Isut’ gapuna a nasken ti umiso a pannakaammo. Ti naan-anay a pannakaammo ti Sao ti Dios ken ti panggepna ti napigpigsa a mangimpluensia ti panagpampanunot ken tigtignaytayo iti positibo a pamay-an.​—Roma 12:1, 2.

Ti Moderno nga Anak a Nayaw-awan

11, 12. Ania a pudno-iti-biag a kapadasan ti mangiyilustrar ti kinamaag ti pananglaksid ti umiso a pannakaammo ti kinapudno?

¹¹ Maiyilustrartay daytoy babaen iti pudno-iti-biag a kaso ti maysa nga agtutubo a lalaki nga, idi agtawen ti 14 ken nabautisaranen a Kristiano, nasuot ti panagayatna ti kinapudno. Kas kadagiti adu nga agtutubo, kaay-ayona ti sports, nangnangruna ti soccer. Ngem adda problema. Ti eskuelaanda nagay-ayam ti soccer iti isu met laeng a rabii nga adda panaggigimong ti kongregasion. Ti espiritualidadna saan unay a napigsa tapno matimbangna a nalaing ti bassit laeng a pateg ti soccer no idildilig iti agpaut a pateg ti itatabuno ti Nakristianuan a panaggigimong a kadua ti nabalon a nanangna ken ti inaudi a kabsatna a lalaki ken babai. Gapuna insardengna ti agtignay maitunos iti umiso a pannakaammo ket naikeddengna ti agtalaw iti kinapudno. Idi agangay, isut’ nailaksid. Kalpasanna, isut’ napan iti serbisio militar, nga isut’ nakairamananna iti droga.

¹² Idi 1986, idi nawayawayaanen daytoy nga agtutubo iti army, dimteng iti umiso a kapampanunotanna, ket nagsurat iti maysa a gayyem ti pamilia a nagserbi iti mangukom a komite a nangilaksid kenkuana. Iti dayta kinunana: “Maragsakanak a mangibaga kenka ti sumagmamano nga importante a damag: Nagsubliakon iti kinapudno. . . . Itan nabigbigkon ti kinuna ni apostol Pablo idiay 2 Corinto 4:4, nga adda dios daytoy a sistema dagiti bambanag a mangbulbulsek iti is-isip. Iti nakabaybayag, nabulsekanak iti naespirituan kadagiti bambanag a mapaspasamak iti aglawlawko. Idi pinanawak ti kinapudno, diak ammo idi ti risgo a pagtartarayak. Ngem iti panaglabas ti tiempo, ket pagyamanak ken Jehova a Dios, nabalinak nga inapresiar a silalawag a nagbiddutak iti di umiso a panagtigtignayko.”​—Idiligyo ti Lucas 15:11-24.

13. No pudno nga agbabawida, aniat’ mabalin a positibo nga ibungana kadagiti sumagmamano a natuang iti igid ti dalan? (2 Timoteo 2:24-26)

¹³ Daytoy nga agtutubo ket nagsublin iti dana ti umiso a pannakaammo. Itan isut’ makapagnan a “maikari ken Jehova a maipaay iti amin a pakaay-ayuan.” Mabalinna metten ti “agbunga iti isuamin nga aramid a naimbag ken rumang-ay iti umiso a pannakaammo iti Dios” bayat nga itultuloyna ti pannakitimtimpuyog iti kongregasion Kristiano. Ket anian a makapabang-ar a bendision ti nagbalinanna iti pamiliana babaen ti panagbalinna manen a pasurot ni Kristo! Addada aya ammoyo nga umar-arngi a pangarigan?​—Colosas 1:9, 10; Mateo 11:28-30.

Nakaam-amak a Bunga ti Naespirituan a Kinaliway

14. (a) Tapno maliklikan ti itatallikud, aniat’ masapul nga aramidentayo? (b) Aniat’ napasamak iti sumagmamano a Kristiano?

¹⁴ Ania a leksion ti maadaltayo iti daytoy ken kadagiti umas-asping a kaso? Nga oras a magun-odantayo ti umiso a pannakaammo ti kinapudno, kasapulan ti kankanayon a panangpabpabarotayo kadagiti naespirituan a sirkito ti is-isiptayo tapno ditay tumallikud. Dagiti naespirituan a rekursostayo kumapuyda no liwayantay ti personal ken pampamilia a panagadal, Nakristianuan a panaggigimong, ken ti ministerio. Kalpasanna aniat’ mapasamak? Maysa a naminsan napigsa a Kristiano ti mabalin maiyanud manipud iti pammati, nalabit matnag pay iti di umiso a kababalin, kas iti imoralidad, wenno maikaglis iti nagalis a paguyasan ti panagduadua ken di umiso nga impormasion nga agturong iti apostasia. (Hebreo 2:1; 3:12; 6:11, 12) Simamaag, daddumat’ nagsubli payen iti Binababilonia a sursuro ti Trinidad ken ti di ipapatay ti kararua!

15. Ania a pakdaar ti inted ni Pedro maipapan iti itatallikud?

¹⁵ Maiyanatup un-unay ti sasao ni Pedro: “Ta no, iti kalpasan ti pannakalapsutda kadagiti pakarugitan ti lubong gapu iti umiso a pannakaammo iti Apo ken Manangisalakan a Jesu-Kristo, masiluanda manen kadakuada ken maabakda, nagbalin a dakdakes ti maudi a kasasaadda ngem ti immuna. Ta nasaysayaat koma kadakuada no dida naammuan ti dalan ti kinalinteg ngem ti kalpasan ti pannakaammoda kenkuana naglikudanda ti nasantuan a bilin a naited kadakuada. Ta napasamak kadakuada daydi pudno a pagsasao: ‘Nagsubli manen ti aso iti saruana, ken ti takong a nabugguan, nagsubli nga agtultulid iti lugnak.’”​—2 Pedro 2:20-22.

16. (a) Kasano a sumagmamano ti naiyaw-awan kadagiti nabiit pay a tiempo? (b) Kadagiti ania a kababalin ti nakatnagan dagidiay naiyaw-awan?

¹⁶ Dagidiay mangilaksid ti umiso a pannakaammo ti kinapudno masansan a pilienda ti dana ti kabukbukodan a paginteresan. Saandan nga aw-awaten ti responsabilidad a tumabuno a regular ti Nakristianuan a panaggigimong wenno ti pannakiraman iti ministerio a panagbalaybalay. Ti sumagmamano nagsublida payen ti panagsigsigarilio! Dadduma maragsakanda a saanda nga agtaktakder a naidumduma maipapan ti isyu ti Nakristianuan a neutralidad ken ti di umiso a panagusar ti dara. Ay, anian a wayawaya! Itan mabalinda payen ti bumotos iti maysa kadagiti napolitikaan a partidoda iti “atap nga animal.” (Apocalipsis 13:1, 7) Gapuna, kas agalla-alla a kararua, dadduma nagargarida ken naiyaw-awanda manipud iti nalinteg a dana ti umiso a pannakaammo babaen kadagidiay a, bayat nga ‘ikarianda ida ti panagwayawaya, isuda met laeng tagabo ida ti kinarugit.’​—2 Pedro 2:15-19.

17. Aniat’ adda a peggad kadagidiay a tumallikud manipud umiso a pannakaammo ti kinapudno?

¹⁷ Malaksid a dagitat’ agbabawi ken agsubli iti kinapudno, isarsarangdat’ bagbagida iti pannakaukom kas imbalabala ni Pablo: “Ta no agbasoltayo a sipapakinakem iti kalpasan ti panangawattayon iti umiso a pannakaammo ti kinapudno, awanen ti mabalintayo nga idaton gapu kadagiti basbasol, no di ket ti maysa a nakabutbuteng a panagur-uray iti pannakaukom ken maysa a kinarungsot ti apuy a mangalun-onto kadagiti kabkabusor.” Anian a di nainsiriban ken nagkuriteng ti panangtallikud iti umiso a pannakaammo ken Jehova a Dios ken Kristo Jesus a maipaay kadagiti apostata a sursuro ti Kakristianuan!​—Hebreo 6:4-6; 10:26, 27.

Kinaregta Buyogen ti Umiso a Pannakaammo

18. Sigun ken Pablo, apay a napaay dagiti klero a Judio a nangakseptar ken Kristo?

¹⁸ Dagiti klero a Judio idi kaaldawan ni Pablo pudno nga addaandat’ pannakaammo iti Hebreo a Kasuratan. Ngem umiso kadi a pannakaammo dayta? Dayta kadit’ nangallukoy kadakuada ken Kristo kas ti naikari a Mesias? Inlawlawag ni Pablo nga isudat’ naigamer iti panangipasdek ti kabukbukodanda a kinalinteg babaen iti Linteg a gapu itoy saanda nga ipasakup ti bagbagida ken “Kristo [nga] isu ti panungpalan ti Linteg.” Gapuna maikuna ni Pablo maipapan kadakuada: “Ta paneknekak ida nga adda regtada maipapan iti Dios; ngem saan a kas mayannurot iti umiso a pannakaammo.”​—Roma 10:1-4.

19, 20. (a) Kasanotay a magun-odan ti umiso a pannakaammo? (b) Ania a salsaludsod ti agtalinaed a masungbatanto?

¹⁹ Ngarud kasanotay a magun-odan daytoy umiso a pannakaammo? Babaen iti personal a panagadal ken panagmennamenna, agraman iti kararag ken itatabuno ti gimong. Kaipapapan daytoy ti kanayon a panangpapigsa kadagiti naespirituan a bateriatayo, iti kaiyariganna. Saantay a mabalin ti agpannuray laeng iti pannakaammo nga immuna a nagun-odantayon idi nga inakseptartayo ti kinapudno. Agtultuloy, masapul nga agipaunegtayo ti nakired a naespirituan a taraon, ti umiso a pannakaammo, babaen iti sipapasnek a personal a panagadal. Gapuna maiyanatup ti balakad ni Pablo: “Ngem ti taraon a nakired maipaay kadagiti tattao a nataenganen, dagidiay a gapu iti pannakaasaasda dagiti riknada nairuamdan a mangilasin ti naimbag ken dakes. Gapuna, bay-antayon dagiti nagdamdamuan a sursuro maipapan ken Kristo, ket agtuloytayo iti kinanataengan, a ditay mangikabil manen ti simiento ti panagbabawi kadagiti ar-aramid a natay, ken ti pammati iti Dios . . . ket aramidentayto daytoy, no ipalubos ti Dios.”​—Hebreo 5:14–6:3.

²⁰ Ita dagiti salsaludsod ket, Ania dagiti aruaten nga adda kadatayo a makatulong iti pananggun-odtay ti umiso a pannakaammo? Ken gapu iti ukopado a biagtayo, kaanotay a makapagadal ti Saot’ Dios? Ti sumaganad nga artikulo usigenna dagitoy ken dagiti mainaig pay a tema.

[Dagiti Footnote]

Salsaludsod a Masungbatan

◻ Aniat’ pagdumaan ti “pannakaammo” ken “umiso a pannakaammo”?

◻ Apay a ti umiso a pannakaammo nakapatpateg kadagitoy maudi nga al-aldaw?

◻ Kasano a mabalin a masulisog ti sumagmamano a tumallikud manipud kinapudno?

◻ Ania a pakdaar ti inted ni Pedro kadatayo maipapan ti panangilaksid ti umiso a pannakaammo?

◻ Aniat’ masapul nga aramidentayo tapno magun-odantayo ken mataginayontayo ti umiso a pannakaammo?