Panangikkat ti Maskara ti Uleg

“Naaramid iti aldaw idi a dagiti annak a lallaki ti Dios immayda imparang dagiti bagbagida iti sanguanan ni Jehova, nga immay met ni Satanas iti tengngada.”​—JOB 1:6.

1. (a) Ania ti namunganayan ken kaipapanan ti nagan a Satanas? (b) Mano a daras a nagparang ti “Satanas” iti Kasuratan, ket ania a salsaludsod ti rumsua?

ANIAT’ punganay ti nagan a Satanas? Aniat’ kaipapananna? Iti Biblikal a nakaisaadanna, nabukel dayta manipud tallo a Hebreo a karakter a ש (Sin), ט (Tehth), ken נ (Nun). Babaen kadagiti punto bokalesda, binukel dagitoy a letra ti sao a “Satanas,” a, sigun ken eskolar nga Edward Langton, ket “naadaw manipud ramut a kaipapananna ‘ti bumusor,’ wenno ‘ti agbalin wenno ti agtignay kas kabusor.’” (Idiligyo iti 1 Pedro 5:8.) Nupay ti nagan a Satanas agparang iti nasurok a 50 a daras idiay Biblia, daytat’ agparang a 18 laeng a daras iti Hebreo a Kasuratan ken sa idiay laeng liblibro ti 1 Cronicas, Job, ken Zacarias. Gapuna rumsua ti saludsod, Kaano a ti tao nagbalin a sipupuot iti iyaalsa ken ar-aramid ni Satanas? Kaano ti immuna a nalawag a pannakaipalgak ni Satanas iti Hebreo a Kasuratan?

2. Ania a saludsod ti saan a dagus a nasungbatan kalpasan ti iyaalsa ni Adan ken Eva?

² Ti Biblia ilawlawagna iti simple ngem kadagiti nauneg a termino no kasano a ti basol ken iyaalsa naadda ditoy daga, iti daydiay paraiso a minuyongan idi idiay Makintengnga a Daya. (Kitaenyo ti Genesis, kapitulo 2 ken 3.) Nupay ti promotor ti panagsukir da Adan ken Eva ti nailasin kas maysa nga uleg, awan madagdagus a panirpatan a naited no asino ti pudpudno a pannakabalin ken intelihensia nga adda iti likudan ti timek a parparuaren ti uleg. Nupay kasta, naaddaan ni Adan ti naunday a tiempo a nangpampanunot iti paspasamak idiay Eden a nangiturong ti pannakapagtalawna manipud paraiso a parke.​—Genesis 3:17, 18, 23; 5:5.

3. Nupay saan a naallilaw, kasano a nagbasol ni Adan, ket aniat’ resultana iti sangatauan?

³ Kaawatan, a pagaammo ni Adan a dagiti an-animal saanda a makapagsao a buyogen ti intelihensia ti tao. Ammona met a ti Dios saan a nagsao kenkuana babaen iti aniaman nga animal sakbay ti pannakasulisog ni Eva. Gapuna asinot’ nangibaga iti asawana a sumukir iti Dios? Kuna ni Pablo nga uray no ti babai ti naan-anay a naallilaw, ni Adan ti saan a naallilaw. (Genesis 3:11-13, 17; 1 Timoteo 2:14) Nalabit nalasin ni Adan nga adda maysa a di makitkita a parsua a mangituktukon iti kasukat ti panagtulnog iti Dios. Kaskasdi, nupay isut’ saan nga inasitgan a mismo ti uleg, pinilina ti kumanunong ken baketna iti kinasukir. Ti inggagara ken sipapakinakem nga isusukir ni Adan ti nangdadael iti molde ti kinaperpekto, inserrekna ti depekto ti basol, ken nangiturong iti naipadto a pannakailunod ken patay. Gapuna, babaen panangusar iti ahensia ti uleg, nagbalin ni Satanas a ti kadaanan a nakapapatay.​—Juan 8:44; Roma 5:12, 14.

4, 5. (a) Ania a propetiko a pannakaukom ti naited maibusor iti uleg? (b) Ania dagiti burtia a pagpampanunotan ti inabrasa dayta a padto?

⁴ Ti iyaalsa idiay Eden ti nagresulta iti maysa a propetiko a pangngeddeng a naggapu ti Dios. Dayta a pangngeddeng ramanenna ti maysa a “sagrado a palimed” nga abutenna ti rinibribo a tawen iti naan-anay a pannakaipalgakna. Kuna ti Dios iti uleg: “Ket pagginnuraenkayto iti babai ken ti kaputotam ken ti kaputotanna. Daytoy sugatennanto ta ulom ket sika sugatemto ti mukodna.”​—Efeso 5:32; Genesis 3:15.

⁵ Daytoy napateg a padto ti mangabrasa ti sumagmamano a burtia a pagpampanunotan. Asino a talaga ti kaipapanan “ti babai”? Isu aya ni Eva, wenno daytat’ maysa a simboliko a babai a dakdakkel pategna ngem ni Eva? Kasta met, aniat’ kaipapanan ti ‘kaputotan ti babai’ ken ti ‘kaputotan ti uleg’? Ken siasino a talaga ti uleg a ti kaputotanna ti pakiginnuraanto ti kaputotan ti babai? Kas salaysayentayto iti mabiit, nalawag nga inkeddeng ni Jehova a dagitoy a salsaludsod ti maaddaan ti naan-anay a sungbat iti mismo a tiempona.​—Idiligyo iti Daniel 12:4 ken Colosas 1:25, 26.

Kanayonan a Pammaneknek ti Iyaalsa Idiay Langit

6. Ania ti nakita a nangipamatmat ti iyaalsa idiay langit sakbay ti Layus?

⁶ Bayat ti pannagna ti historia ti Biblia, ti sabali pay a nangipalgak ti iyaalsa iti nangatngato a tukad ti biag ngem kadagiti tattao ti naipanayag kasakbayan unay ti Layus, agarup 1,500 a tawtawen kalpasan pannakatnag ti tao iti basol. Ti salaysay ti Biblia ibagana kadatayo a “dagiti lallaki nga annak ti Dios nakitada ti kinapintas dagiti babbai nga annak dagiti tattao; pimmilida kadakuada dagiti kinayatda nga asawaenda.” Dagiti mestiso a putputot dagitoy saan a natural a panagassawa ti makunkunada kas “Nefilim,” “isuda idi dagiti mannakabalin a tattao nga adda idi ugma, dagiti lallaki a nagdindinamag.” (Genesis 6:1-4; idiligyo iti Job 1:6 a maipaay iti panangilasin ti kinasiasino “dagiti annak a lallaki ti pudno a Dios.”) Agarup 2,400 a tawtawen iti kamaudiananna, ni Judas nagkomento ti ababa iti daytoy a pasamak idi a nagsurat: “Ket dagiti anghel a. . . pinanawanda daydi umiso a pagyananda inkabilna ida kadagiti agnanayon a pannakabalud iti yan ti sipnget agingga iti panangukom a naindaklan nga aldaw.”​—Judas 6:2; 2 Pedro 2:4, 5.

7. Agpapan pay kinadakes ti tao, ania a pagsidsiddaawan a pannakalaktaw ti makitatayo kadagiti adu a historikal a liblibro ti Biblia?

⁷ Iti daytoy a punto sakbay ti Layus “ti kinadakes ti tao dakkel iti daga ken amin nga arapaap dagiti panunot ti pusona dakes la a kankanayon.” Nupay kasta, saan pay latta nga espesipiko a nailasin ni Satanas idiay naipaltiing a libro ti Genesis kas ti mannakabalin nga impluensia iti likudan ti angheliko nga iyaalsa ken ti kinadakes ti tao. (Genesis 6:5) Kinapudnona, iti intero a historia dagiti nasnasion ti Israel ken Juda, agraman ti masansan a panagsublisublida iti panagdaydayaw iti ladawan ken ulbod a panagdayaw, saan pulos a nainagnagan ni Satanas kadagiti naipaltiing a liblibro ti Oc-ocom, Samuel, ken Ar-ari kas ti di makita nga impluensia iti likudan dagitoy a paspasamak​—nupay no inadmitir a mismo ni Satanas nga isu ti ‘agsursursur ditoy daga.’​—Job 1:7; 2:2.

8. Idi damo pagaammo kadi ni Job ti paset ni Satanas iti panagsagsagabana? Kasanotay nga ammo?

⁸ Uray pay no usigentayo ti nagpateg a salaysay ti Job ken dagiti pannakasusuotna, makitatayo a nikaanoman saan nga impabiang ni Job dagiti pannakasusuotna iti kabusor, a ni Satanas. Kaawatan, nga isu ket awan pagaammona idi maipapan iti isyu nga agbitbitin iti pagtungpalan ti kababalinna. (Job 1:6-12) Saanna a naammuan a ni Satanas ti nangpabara ti krisis babaen ti panangkaritna ti kinatarnaw ni Job iti imatang ni Jehova. Gapuna, idi ti asawa ni Job ti nagunget kenkuana kadagiti sasao a: “Salimetmetam pay laeng aya ta kinatarnawmo? Idiam ti Dios ket matayka!” isut’ basta simmungbat: “Ania, awatentayto aya ti naimbag iti biang ti Dios ket ditayto awaten ti dakes?” Gapu ti saanna a pannakaammo ti pudpudno a gubuayan ti susuotna, kasla matmatmatanna ida a dagitat’ naggapu iti Dios ket ngarud maysa a banag a masapul nga akseptaren. Gapuna, daytoy nagbalin a nakaro unay a pakasuotan iti kinatarnaw ni Job.​—Job 1:21; 2:9, 10.

9. Ania a rasonable a saludsod ti mabalin a mapataud maipapan ken Moises?

⁹ Ita rumsua ti saludsod. No, kas ti patpatientayo, insurat ni Moises ti libro a Job ket gapu itoy ammona a ni Satanas ti agsursursur ditoy daga, apay ngarud a saanna a nasasao ni Satanas kadagiti libro ti Pentateuko, nga insuratna met? Wen, apay a mammano laeng ti pannakadakamat ni Satanas iti Hebreo a Kasuratan?a

Ti Nakedngan a Pannakaipanayag ni Satanas

10. Kasano a bassit laeng a pannakaipanayag ti naited ken Satanas iti Hebreo a Kasuratan?

¹⁰ Uray no kinondenarna dagiti sinugsogan dagiti demonio nga ar-aramid, ni Jehova iti kinasiribna ket kaawatan nga addan kadagiti naimbag a rason iti panangipasiguro a ti Kabusorna, a ni Satanas, ti rebbeng a maikkan laeng ti limitado wenno nakedngan a pannakaipanayag iti Hebreo a Kasuratan. (Levitico 17:7; Deuteronomio 18:10-13; 32:16, 17; 2 Cronicas 11:15) Gapuna, nupay mabalin nga adda pannakaammo dagiti Hebreo a mannurat maipapan ken Satanas ken ti umaalsa nga aramidna idiay langit, napaltiinganda laeng a mangdepinar ken mangibutaktak ti basbasol ti ili ti Dios ken dagiti nasnasion iti aglawlawda ken mamagbaga maibusor kadagiti kinadakesda. (Exodo 20:1-17; Deuteronomio 18:9-13) Mammano a madakamat ti nagan ni Satanas.

11, 12. Kasanotay nga ammo a dagiti Hebreo a mannurat ti Biblia ket saanda nga ignorante maipapan ken Satanas ken ti impluensiana?

¹¹ Gapu kadagiti paspasamak idiay Eden, ti pannakaipababa “dagiti lallaki nga annak ti pudno a Dios,” ken ti rekord idiay libro a Job, dagiti napaltiingan a Hebreo a mannurat ti Biblia ket saanda nga ignorante iti dakes, supernatural nga impluensia ni Satanas. Ni mammadto Zacarias, a nagsurat idi arinunos ti maikanem a siglo K.K.P., ti addaan sirmata maipapan ti maysa a nangato a padi a ni Josue a “ni Satanas sitatakder iti makanawanna tapno isu busurenna. Ket ti anghel ni Jehova kinunana ken Satanas: ‘Ni Jehova babalawennaka, O Satanas, wen, ni Jehova. . . babalawennaka koma.’” (Zacarias 3:1, 2) Kasta met, ni eskriba nga Esdras, a nagsurat ti historia ti Israel ken Juda idi maikalima a siglo K.K.P., ti nagkuna a “ni Satanas timmakder a maibusor iti Israel ket tinignayna ni David a mangbilang iti Israel.”​—1 Cronicas 21:1.

¹² Gapuna, idi tiempon ni Zacarias, palpalubosan ti nasantuan nga espiritu nga agbalbalin a nalawag ti akem ni Satanas iti Kasuratan. Ngem lima pay a siglo ti lumabas sakbay a daytoy dakes a parsua ti naan-anay a maibutaktak iti Sao ti Dios. Maibatay iti Biblia, ania a rason ti maripiriptayo iti daytoy a panangitiempo iti naan-anay a panangibutaktak ken Satanas?

Ti Tulbek iti Burtia

13-15. (a) Ania dagiti pamunganayan a kinapudno ti tulbek ti pannakaawat no apay a ni Satanas limitado laeng a pannakaipanayag ti naited kenkuana iti Hebreo a Kasuratan? (b) Babaen iti iyaay ni Jesus, kasano a naipasarang ni Satanas?

¹³ Para iti Kristiano nga addaan pammati iti Sao ti Dios, ti pamunganayan a tulbek kadagitoy ken kadagiti napalabas a salsaludsod a pinataudtayo ket saan a masarakan iti nangatngato a kritisismo, a kasla kettay ti Biblia ti maysa laeng nga obra maestra iti literatura, a daytat’ bunga laeng ti kinasirib ti tao. Ti tulbek ket naipanayag kadagiti dua a pamunganayan a kinapudno ti Biblia. Umuna, kas insurat ni Ari Salomon: “Ngem ti dana ti nalinteg kas iti anaraar ti agsapa, a rumaniag a rumaniag agingga iti napaypayso nga aldaw.” (Proverbio 4:18; idiligyo iti Daniel 12:4; 2 Pedro 1:19-21.) Ti kinapudno ti agin-inut a maipampanayag iti Sao ti Dios iti panawen nga inkeddeng ti Dios, sigun iti pakasapulan ken abilidad ti adipenna a mangagsep iti kasta a kinapudno.​—Juan 16:12, 13; idiligyo itiJn 6:48-69.

¹⁴ Ti maikadua a pamunganayan a kinapudno ti nailaon iti insurat ni apostol Pablo ken Kristiano nga adalan a Timoteo: “Isuamin a Surat nga impaltiing ti Dios isu met ti naimbag a pakasursuruan,. . . tapno ti tao ti Dios naan-anay koma ket masursuruan a naimbag iti isuamin nga aramid a nasayaat.” (2 Timoteo 3:16, 17) Ti Anak ti Dios, a ni Jesus, ibutaktaknanto ni Satanas, ken daytoy ti maikor-itto iti Kasuratan, iti kasta kabkabalanna ti kongregasion Kristiano tapno makapagtakder a natibker kontra ken Satanas kas panangsuportar iti kinasoberano ni Jehova.​—Juan 12:28-31; 14:30.

¹⁵ Kadagitoy a pangibatayan dagiti pagpampanunotan iti Genesis 3:15 ti nagin-innayad a naibuksilan. Iti sidong ti panangiwanwan ti nasantuan nga espiritu ti Dios, wenno ti aktibo puersana, ti Hebreo a Kasuratan ti nangted ti agandap-andap a lawag iti paspasungadan a Mesias, wenno Bin-i. (Isaias 9:6, 7; 53:1-12) Kaatupag daytoy, naglaonda kadagiti ababa a silnag ti lawag iti paset ni Satanas kas ti Kabusor ti Dios ken ti kabusor ti sangatauan. Ngem babaen ti iyaay ni Jesus, naipanayag a naan-anay ni Satanas bayat ti panangalana iti nakalawlawag ken direkta a panagtignay maibusor iti naikari a Bin-i, a ni Jesu-Kristo. Bayat a rumangrang-ay ti paspasamak iti dayta umuna a siglo ti panawen Kristiano, dagiti paset “ti babai,” ti nailangitan nga espiritu nga organisasion ni Jehova, ken ti Bin-i, a ni Jesu-Kristo, ti nalawlawaganda iti Kristiano a Griego a Kasuratan. Maigiddato iti dayta, ti paset ni Satanas, “ti kadaanan nga uleg,” ti ad-adda a naan-anay a naibutaktak manen.​—Apocalipsis 12:1-9; Mateo 4:1-11; Galacia 3:16; 4:26.

Naibuksilan ti Nasantuan a Palimed

16, 17. Ania ti ramanen “ti nasantuan a palimed maipapan ken Kristo”?

¹⁶ Nawadwad ti insurat ni apostol Pablo maipapan “ti nasantuan a palimed maipapan ken Kristo.” (Efeso 3:2-4; Roma 11:25; 16:25) Daytoy nasantuan a palimed ti maipapan iti pudno a “bin-i” nga iti agangay mangrumek iti kadaanan nga uleg, a ni Satanas a Diablo. (Apocalipsis 20:1-3, 10) Ti palimed ket ramanenna ti kinapudno a ni Jesus isut’ damo ken kangrunaan a kameng dayta a “bin-i” ngem isut’ mabalin a pakitiponan dagiti dadduma, “dagiti kakadua a makipagtawid,” umuna manipud kadagiti Judio ken kalpasanna manipud kadagiti Samaritano ken dagiti Gentil, tapno makumpleto ti bilang dayta a “bin-i.”​—Roma 8:17; Galacia 3:16, 19, 26-29; Apocalipsis 7:4; 14:1.

¹⁷ Inlawlawag ni Pablo: “Isu a kadagidi sabsabali a kaputotan saan a naipakaammo kadagiti annak dagiti tattao kas iti pannakaipaltiingna ita kadagiti sasanto nga apostol ken mammadto babaen ti espiritu.” Ket ania dayta a palimed? “Awan sabali, a dagiti tattao ti nasnasion makipagtawidda ken makipagkamkamengda iti bagi ken makiranudda iti naikari ken Kristo Jesus gapu iti naimbag a damag.”​—Efeso 3:5, 6; Colosas 1:25-27.

18. (a) Kasano nga impakita ni Pablo a kasapulan ti tiempo a mangipalgak ti kaipapapan “ti nasantuan a palimed”? (b) Kasano a daytoy a panangipanayag apektaranna ti pannakaawat maipapan “ti kadaanan nga uleg”?

¹⁸ Nasdaawan ni Pablo a kadagiti isuamin a tattao isut’ rebbeng a mausar a mangiwaragawag “ti naimbag a damag dagiti di matukod a kinabaknang ni Kristo ken no ania ti urnos ti nasantuan a palimed a nanipud idi damo nailemmeng iti Dios, a namarsua kadagiti amin a bambanag.” Wenno kas ti panangikunana kadagiti taga Colosas: “Ti nasantuan a palimed a nailemmeng bayat ti ginasgasut a tawen ken kadagiti kaputotan. Ngem ita naiparangarang kadagiti sasantona.” Nainkalintegan laeng, no ti palimed maipapan ti “bin-i” ti maipalgaak iti kamaudianan, ramanen met dayta ti naan-anay a pannakaikkat ti maskara ti naindaklan a Kabusor, “ti kadaanan nga uleg.” Nalawag, a di pinili ni Jehova a pagbalinen ti isyu maipapan ken Satanas a dakkel unay agingga ti iyaay ti Mesias. Ken asinot’ nasaysayaat a mangibutaktak ken Satanas no di ti Bin-i, a ni Kristo Jesus mismo?​—Efeso 3:8, 9; Colosas 1:26.

Ibutaktak ni Jesus ti Kabusor

19. Kasanot’ panangibutaktak ni Jesus iti Kabusor?

¹⁹ Idi karrugi ti ministeriona, nagsasaruno a linaksid ni Jesus ti Mannulisog kadagiti sasao a: “Pumanawka, Satanas! Ta adda a naisurat, ‘Agdaydayawka ken Jehova a Diosmo, ket isu ti pangipaayam ti nasantuan a serbisio laeng.’” (Mateo 4:3, 10) Iti sabali pay nga okasion, imbutaktak ni Jesus dagiti manangpardaya a narelihiusuan a kabkabusorna nga addaan ranta a mangpapatay kenkuana babaen ti panangkondenar ti promotorda ken panangibutaktak kenkuana kas ti pannakabalin nga addat’ likudan ti uleg idiay Eden, a kunkunana: “Kukuanakayo ti Diablo nga amayo, ket kayatyo nga aramiden dagiti kalikagum ni amayo. Isu nakapapatay idi damo, ket saan a nagtalinaed iti pudno, ta awan ti pudno kenkuana. No agsao ti ulbod, sawenna ti kababalinna met laeng ta isu manangulbod ket ama ti kinaulbod.”​—Juan 8:44.

20. Ania a pangibatayan ti nangibutaktakan ni Jesus ken Satanas?

²⁰ Kasano a nakasigsiguro ni Jesus iti panangkondenarna ken Satanas? Kasano nga isut’ pagaammona unay? Agsipud ta isut’ addan idi a kadua ni Satanas idiay langit! Uray pay sakbay a sitatangsit nga immalsa dayta kontra ken Soberano nga Apo Jehova, ni Jesus, kas ti Verbo, ti makaammon kenkuana. (Juan 1:1-3; Colosas 1:15, 16) Napaliiwna ti nasikap nga ar-aramidna babaen iti uleg idiay Eden. Nakitkitanan dagiti nasikap nga impluensiana ken mammapatay-kabsatna a ni Cain. (Genesis 4:3-8; 1 Juan 3:12) Kamaudiananna, adda met ni Jesus idiay nailangitan a korte ni Jehova “idi a dagiti annak a lallaki ti pudno a Dios immayda imparang dagiti bagbagida . . . , nga immay met ni Satanas iti tengngada.” (Job 1:6; 2:1) Ay, wen, isu ti pagaammo ni Jesus aginggat’ kaungganna ken isut’ sisasagana a mangibutaktak kenkuana iti kinasiasinona​—maysa a manangulbod, mammapatay, manangpardaya, ken maysa a kabusor ti Dios!​—Proverbio 8:22-31; Juan 8:58.

21. Ania a salsaludsod ti agtalinaed a masungbatan?

²¹ Gapu ti kasta a mannakabalin a kabusor a mangim-impluensia ti sangatauan ken iti historiana, dagiti salsaludsod ita ket: Aginggat’ sadino pay ti nakaibutaktakan ni Satanas iti Kristiano a Griego a Kasuratan? Ken kasanotay a masaranget dagiti sinisikap a gakatna ket masalimetmetantay pay ti Nakristianuan a kinatarnawtayo?​—Efeso 6:11, Kingdom Interlinear.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Pay Aya?

◻ Ania dagiti burtia a pagpampanunotan maipapan iti Genesis 3:15 ti kasapulan a mailawlawag?

◻ Aniat’ ebidensia ti iyaalsa idiay langit nga adda iti Hebreo a Kasuratan?

◻ Ania a dua a kinapudno ti makatulong kadatayo a mangtarus no apay a ni Satanas ti mammano a nadakamat iti Hebreo a Kasuratan?

◻ Aniat’ pakainaigan “ti nasantuan a palimed maipapan ken Kristo” iti pannakaipalgaak ni Satanas ken ti pasetna?

[Ladawan iti panid 9]

Ti impluensia ni Satanas ti nakabatbatad iti sangatauan iti lubong sakbay ti Layus

[Ladawan iti panid 10]

Ni Satanas-maysa a pudpudno a persona​—ti nangkarit iti Dios maipapan iti kinatarnaw ni Job